قندهار
”قَندَهار“ مرکز استان قندهار شهری است در جنوب افغانستان که سومین شهر پرجمعیت افغانستان است. براساس سرشماری رسمی سال ۲۰۰۶ میلادی حدود ۴۵۰٬۳۰۰ نفر جمعیت داشتهاست. قندهار بین رودهای ترناک و رود ارغنداب واقع شدهاست.
قندهار کندهار قندار | |
---|---|
از بالا: چشم انداز هوایی عینومینه قندهار; تصویر هوایی رود قندهار; آرامگاه بابا ولی | |
مختصات: | |
کشور | افغانستان |
ولایت | قندهار |
ولسوالی | قندهار |
سال شهر شدن | ١٧٧٢ |
مدیریت | |
• شهردار | محمد رفیع حیات |
مساحت | |
• کل | ۲۷۳٫۳۷ کیلومتر مربع (۱۱۰ مایل مربع) |
بلندی | ۱۰۱۰ متر (۳۳۱۰ پا) |
جمعیت (٢۰١٩) | |
• کل | ۶١۴١١٨[1] |
منطقه زمانی | یوتیسی +۴:۳۰ (وقت استاندارد افغانستان) |
وبگاه |
قندهار به شکل یک مربع مستطیل است و چون طبق نقشه ساخته شده بسیار منظم است شهر به چند محله تقسیم شده و هر محله وابسته به یک یا چند قوم و قبیله است که بعد از به قدرت رسیدن احمدشاه ابدالی هزاره ها از مرکز شهر قندهار آواره شده و بیشتر پشتون ها (عمدتاً درانی) در شهر اسکان داده شد. هنوزم هم بسیاری محلات به نامهای هزارگی یاد می شود. و قبر اجداد هزارهها در قندهار از جمله دالهی قندهار موجود است. بابا ولی یکی از اجداد گری/جاغوری است که زیارتش در قندهار موجود است. و حتی پشتونها به زیارتش میرود. در اطراف قندهار باغهای میوه، تاکستانها و زیارتگاههای بسیاری است. فرودگاه بینالمللی قندهار در ۱۶ کیلومتری جنوب خاوری این شهر قرار دارد.
پس از فتح ابرشهر فتح خراسان توسط مسلمانان قندهار جزیی از خراسان بزرگ محسوب میشد. در پی حملهی مغولان به سلطنت خوارزمشاه این شهر ویران گردید و بار دیگر در پایان سدهی هشتم هجری توسط تیمور لنگ|امیر تیمور گورکانی قندهار تخریب شد. در اوایل سدهی شانزدهم میلادی گورکانیان قندهار را گرفتند.
نام
برخی برآنند که شهر باستانی قندهار را لهراسپ شاه معروف ساخته است. در دورههای ماد و هخامنشیان، آراکوزیا (رُخَج) سرزمینی در اطراف رودخانه ارغنداب بوده و یکی از ساتراپیهای هخامنشیان بشمار میرفت. در سنگنبشته بیستون داریوش بزرگ، آراکوزیا در فهرست ساتراپیهای هخامنشیان آمدهاست.
در سال ۳۲۹ پیش از میلاد، اسکندر مقدونی پا به سرزمین هندوکش که تاریخنویسان یونانی آن را پارپامیز گفتهاند نهاد. اسکندر هرات را تصرف و پس از سپری نمودن زمستان در سیستان، وارد ناحیهای شد و بنامش اسکندریه ای (قندهار امروزی) را در ٣٣۰ پیش از میلاد تاسیس کرد. گفته میشود نام کندهار از کلمه اسکندر مشتق شده است. تبدیل نام اسکندر به کندهار در قرن پانزدهم میلادی صورت گرفته چنانچه جوآو دو باروس مورخ پرتغالی می نویسد:
"کسانی که از فارس، از پادشاهی خراسان، از بخارا و همه مناطق غربی بدانجا میروند، به جای اسکندر، اسمی که پارسیان بدان می خوانند، به شهری می روند که بومیان اش آنرا کندار می نامند."[2]
— جوآو دو باروس، ١٥٥٢ میلادی
اما مطابق به عرف محلی نام کندهار یا قندهار از کلمه قند گرفته شده و قندهار به معنی سرزمین قند می باشد چنانچه در طول تاریخ قندهار انگور انار زردالو و خربزه های بسیار شیرینی را تولید کرده است.
ارنست هرتسفلد اظهار داشته است که نام کندهار از شاه یونانی پارت بنام گندوفاراس که قندهار را بازسازی نمود و اسم آنرا گندوفاران گذاشت گرفته شده است[3]. نظریه دیگری اسم کندهار را مشتق شده از تمدن باشکوه آن زمان گندهارا میداند.[4]
نقطۀ اساسی بازرگانی زمینی بین دو کشور باختر فارس و هند شهر قندهار بود که این کشور ها بر سر تصاحب آن مدت دو سده (یازدهم و دوازدهم هجری قمری) کشمکش داشتند. کاروانهای عرب و هندی و بازرگانان یهودی در راههای گذرنده از قندهار رفتوآمد میکردند و پادشاهان صفوی بیشتر از راه حاکمان منصوب خود در قندهار عوارض گمرکی را بهعنوان حق عبور از کالاها میگرفتند.[5]
کشمکش بر سر قلعۀ قندهار در بسیاری زمانها موضوع عمدهای بود که موجبات تیرگی روابط میان پادشاهان گورکانی هند و شاهان صفوی را فراهم میکرد. گورکانیان از تصرف این قلعه چند هدف را دنبال میکردند: تسلط بر افغانستان غربی و کنترل بر قبایل افغانی، بلوچ و قوم ازبک که گهگاه با سرکشیهای خود دردسرهای بزرگی را برای گورکانیان ایجاد میکردند.[5]
تاریخ
کاوش در مکانهای ماقبل تاریخ توسط باستان شناسانی مانند پروفسور لوئیس دوپری و دیگران نشان میدهد که منطقه اطراف قندهار یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشری است که تاکنون شناخته شده است.
"... اوایل دهكدههای كشاورزي دهقانان در افغانستان حدود ٥٠٠٠ سال قبل از ميلاد، يا ٧٠٠٠ سال پيش در منطقه قندهار بهوجود آمدند. دهمراسي غندای، نخستين مکان ماقبل تاريخ افغانستان است که تاکنون حفر شده است و در ٢٧ كيلومتری جنوب غربی قندهار قرار دارد (دوپري، ١٩٥١). سایت دیگر عصر برنز همزمان با این دوره سعید قلعه است که شامل روستاهایی با ساختمانهای خشتی و گلی چند اتاقه میباشد (ژ. شفر، ١٩٧٠). در هزاره دوم پیش از میلاد عصر مفرغ، تله اسب و مهرهای سنگی سفالی، مسی و برنزی در مکان مجاور به نام شمشیر غار پیدا شد (دوپری، ١٩٥٠). در سیستان، منطقه جنوب غربی مکانهای حفرشده، دو تیم از باستان شناسان آمریکایی مکانهای باستانی دیگری مربوط به هزاره دوم را کشف کردند (جی. دیلز، موزه باستان شناسی دانشگاه پنسیلوانیا، ١٩٦٩، ١٩٧١؛ دبلیو، تروزدل، مؤسسه اسمیتسونیان، ١٩٧١ - ١٩٧٦). از نظر سبکی یافتههای ده مراسی و سعید قلعه با مکانهای پیش از دره سند و با زمان مشابه در فلات ایران و آسیای میانه وصل می شود، که نشان دهنده تماس فرهنگی در طی این خیلی زود میباشد... "
ولایت قندهار قبلا بهنام اراکوزیا یا اراخوزیا مسمی بود و به دلیل موقعیت استراتژیک در آسیا که چهارراه کاروانهایی جنوب آسیا، آسیای مرکزی و خاورمیانه بود، بهطور مکرر هدف فتح جهانگشایان بزرگ چون کوروش، اسکندر، چنگیز، تیمور، انگلیسیها، روسها و در این اواخر آمریکاییها قرار گرفتهاست. قبل از سقوط قندهار بهدست هخامنشیان، جزو قلمرو مادها بود. در سال ٣٣٠ قبل از میلاد توسط اسکندر بزرگ مورد حمله قرار گرفت و پس از مرگ وی بخشی از امپراتوری سلوکی شد. بعداً تحت تأثیر آشوكا شاهنشاه هندوستان قرار گرفت، وی ستونی را با كتیبه دو زبانه به زبان های یونانی و آرامی در آنجا بنا كرد.
در ۳۰۵ پیش از میلاد موریاها گنداره یا (گندهارا)، رخج و گدروزی (گدروزیا - بلوچستان) تسلط یافتند. در این دوران دین بودایی بدست آشوکا به این سرزمین وارد شد.
پس از اسلام، قندهار جزئی از خراسان بزرگ بشمار میآمد. دو بار شهر بهطور کامل ویران گردید، اول بار به دست مغولان و بار دیگر در پایان سدۀ هشتم هجری به دستور تیمور گورکانی.
در اوایل سدهٔ شانزدهم میلادی مغولان هند قندهار را گرفتند. طی دوصد سالی که مغولان حکومت هند را در دست داشتند، شهرهای مرزی خراسان از سه سو مورد کشمکش و محل منازعه بودند؛ مغولها از یک سو، صفویان از سمت باختر، و ترکان و ازبکان از سمت شمال. کابل، هرات و قندهار بارها میان این مدعیان متخاصم دست به دست شدند. در این دوران خوشحال خان ختک شاعر جنگجوی مشهور پشتون علیه سلطهٔ بابریها قیام کرد. دولت صفوی که در جنوب و باختر خراسان حکومت میکرد در برابر مخالفت و قیامها از پا درآمد. در ابتدا میرویسخان هوتک از قبیلهٔ غلجایی پشتون به تسلط گرگینخان حاکم گرجی الاصل صفوی در ۱۷۰۹ میلادی در قندهار پایان داد و دولت مستقل هوتکیان را بنیانگذاری کرد.
تاریخ معاصر
حکومت غلجایی قندهار در ۱۷۳۸ میلادی بدست نادر افشار پایان داده شد. نادر افشار سرانجام خود بخاطر تندخوییاش در ۱۷۴۷ میلادی در قوچان توسط افسران قزلباش لشکر خود به قتل رسید. پس از این حادثه، احمدشاه ابدالی که یکی از سران قبیلۀ پشتونهای ابدالی، افسر گارد محافظ نادرشاه و معاون ارتش افغان بود، با نیروی شش هزار نفری خود به سوی قندهار رهسپار شد و لویه جرگه را در مزار شیر سرخ قندهار برای انتخاب یک رهبر ملی از میان خود افغانها تشکیل داد {{منبع }}و سرانجام بعد از ۹ روز گفت و شنید، به عنوان پادشاه خراسان تعیین گردید. وی در ۱۷۵۳ یا ۱۷۵۴ شهر کنونی را ساخت و آن را احمد شاهی نام نهاد و «اشرف البلاد» لقب داد. در دفاتر رسمی هنوز هم به همین لقب یا «دارالقرار» یاد میشود. تیمور شاه درانی پسانتر پایتخت خراسان را از شهر قندهار به کابل انتقال داد.
روزگار صفوی
قندهار در سدههای دهم و یازدهم هجری قمری (شانزدهم و هفدهم میلادی) در شبکۀ دفاعی و راههای بازرگانی و مسافرتی هند و ایران موقعیت بسیار مهمی کسب کرد. این شهر زمینهای حاصلخیز و منابع آب فراوانی داشت. قندهار قلعهای بسیار استوار بود و تملک قندهار برای امنیت کابل و همینطور خراسان ضروری بود. در نتیجه این شهر بهطور گریزناپذیر به صورت اساس رقابت و کشمکش میان گورکانیان هند و صفویان درآمد.[6]
جغرافیا
رود ارغنداب از امتداد غرب قندهار امتداد دارد. این شهر دارای ١٥ ناحیه شهری و مساحت کل شهر ٢٧٣٣٧ هکتار است.[7] تعداد کل منازل مسکونی در قندهار ۶١٩۰٢ مورد است.[7]
استفاده از زمین
قندهار قطب مسکونی منطقه جنوب افغانستان، نزدیک به مرز با پاکستان است.[7] کاربری اراضی غیر ساخته شده ٥٩٪ کل مساحت زمین را تشکیل می دهد.[7] در مناطق ساخته شده، قطعات خالی درصد ٣۶٪ و زمین مسکونی ٣۴٪ را اشغال می کنند.[7] مرکز تجاری قابل توجه در امتداد جاده پاکستان در ناحیه ٥ شهر وجود دارد.[7] هند، ایران و پاکستان کنسولگری هایی برای ارتباطات تجاری، نظامی و سیاسی در قندهار دارند.
آب و هوا
قندهار دارای آب و هوای نیمه خشک کوپن است،[8] که با بارش کم و تغییر زیاد درجه بین دمای تابستان و زمستان مشاهده می شود. تابستان ها از اواسط ماه مه آغاز می شده، الی اواخر سپتامبر ادامه دارد و بسیار خشک میباشد. دما در جولای با میانگین ٢۴ ساعته روزانه حدود ٣١.٩ درجه سانتی گراد (٨٩.۴ درجه فارنهایت) به اوج خود می رسد. پس از آنها پاییزهای خشک از اوایل اکتبر تا اواخر نوامبر شروع می شوند، پاییز با درجه حرارت متوسط روزها ٢۰ درجه سانتیگراد (بالاتر از ۶٨ درجه فارنهایت) الی نوامبر ادامه دارد، گرچه شب ها به شدت خنک ترند. زمستان از دسامبر آغاز می شود و بیشترین میزان بارش به صورت باران می باشد. دمای هوا در ژانویه به طور متوسط ٥.١ درجه سانتی گراد (۴١.٢ درجه فارنهایت) است. به دنبال زمستان یک بهار دلپذیر الی اواخر آوریل با درجه حرارت به طور کلی در ١۰ درجه سانتی گراد بالا تا ٣۰ درجه سانتیگراد پایین تر (۶٥-٨٨ درجه فارنهایت) مشاهده می شود. هوای آفتابی در تمام طول سال غالب است، به ویژه در تابستان که بارندگی بسیار نادر است. میانگین سالانه دما ۶.۶ درجه سانتی گراد (۶٥.٥ درجه فارنهایت) است.
دادههای اقلیم قندهار (١٩۶۴–١٩٨٣) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
سابقهٔ بیشترین °C (°F) | ۲۵٫۰ (۷۷) |
۲۶٫۰ (۷۹) |
۳۶٫۵ (۹۸) |
۳۷٫۱ (۹۹) |
۴۳٫۰ (۱۰۹) |
۴۵٫۰ (۱۱۳) |
۴۶٫۵ (۱۱۶) |
۴۴٫۵ (۱۱۲) |
۴۱٫۰ (۱۰۶) |
۳۷٫۵ (۱۰۰) |
۳۱٫۵ (۸۹) |
۲۶٫۰ (۷۹) |
۴۶٫۵ (۱۱۶) |
میانگین بیشترین °C (°F) | ۱۲٫۲ (۵۴) |
۱۴٫۸ (۵۹) |
۲۱٫۶ (۷۱) |
۲۸٫۱ (۸۳) |
۳۴٫۱ (۹۳) |
۳۹٫۱ (۱۰۲) |
۴۰٫۲ (۱۰۴) |
۳۸٫۲ (۱۰۱) |
۳۴٫۰ (۹۳) |
۲۷٫۵ (۸۲) |
۲۱٫۰ (۷۰) |
۱۵٫۴ (۶۰) |
۲۷٫۲ (۸۱) |
میانگین روزانه °C (°F) | ۵٫۱ (۴۱) |
۷٫۸ (۴۶) |
۱۳٫۹ (۵۷) |
۲۰٫۲ (۶۸) |
۲۵٫۴ (۷۸) |
۳۰٫۰ (۸۶) |
۳۱٫۹ (۸۹) |
۲۹٫۴ (۸۵) |
۲۳٫۵ (۷۴) |
۱۷٫۵ (۶۴) |
۱۱٫۰ (۵۲) |
۷٫۳ (۴۵) |
۱۸٫۵۸ (۶۵٫۴) |
میانگین کمترین °C (°F) | ۰٫۰ (۳۲) |
۲٫۴ (۳۶) |
۷٫۱ (۴۵) |
۱۲٫۳ (۵۴) |
۱۵٫۸ (۶۰) |
۱۹٫۵ (۶۷) |
۲۲٫۵ (۷۳) |
۲۰٫۰ (۶۸) |
۱۳٫۵ (۵۶) |
۸٫۵ (۴۷) |
۳٫۳ (۳۸) |
۱٫۰ (۳۴) |
۱۰٫۵ (۵۱) |
سابقهٔ کمترین °C (°F) | −۱۲٫۱ (۱۰) |
−۱۰٫۰ (۱۴) |
−۴٫۸ (۲۳) |
۲٫۰ (۳۶) |
۲٫۴ (۳۶) |
۸٫۵ (۴۷) |
۱۳٫۵ (۵۶) |
۹٫۰ (۴۸) |
۵٫۲ (۴۱) |
−۲٫۲ (۲۸) |
−۹٫۳ (۱۵) |
−۱۱٫۴ (۱۱) |
−۱۲٫۱ (۱۰) |
بارندگی میلیمتر (اینچ) | ۵۴٫۰ (۲٫۱۳) |
۴۲٫۰ (۱٫۶۵) |
۴۱٫۱ (۱٫۶۲) |
۱۸٫۷ (۰٫۷۴) |
۲٫۲ (۰٫۰۹) |
۰ (۰) |
۲٫۳ (۰٫۰۹) |
۱٫۰ (۰٫۰۴) |
۰ (۰) |
۲٫۳ (۰٫۰۹) |
۷٫۰ (۰٫۲۸) |
۲۰٫۰ (۰٫۷۹) |
۱۹۰٫۶ (۷٫۵۲) |
میانگین روزهای بارندگی | ۶ | ۶ | ۶ | ۴ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۲ | ۳ | ۲۹ |
درصد رطوبت | ۵۸ | ۵۹ | ۵۰ | ۴۱ | ۳۰ | ۲۳ | ۲۵ | ۲۵ | ۲۴ | ۲۹ | ۴۰ | ۵۲ | ۳۸ |
میانگین روزانه ساعتهای تابش آفتاب | ۱۹۸٫۴ | ۱۸۳٫۶ | ۲۳۵٫۶ | ۲۵۵٫۰ | ۳۴۷٫۲ | ۳۶۹٫۰ | ۳۴۱٫۰ | ۳۳۷٫۹ | ۳۲۴٫۰ | ۳۰۶٫۹ | ۲۶۴٫۰ | ۲۱۷٫۰ | ۳٬۳۷۹٫۶ |
منبع: NOAA (١٩۶۴–١٩٨٣)[9] |
ترابری
فرودگاه بین المللی قندهار به عنوان فرودگاه اصلی جنوب افغانستان برای پروازهای داخلی و خارجی فعالیت می کند. همچنین به عنوان پایگاه بزرگ نظامی حمل و نقل و دریافت تجهیزات برای ارتش های ناتو مورد استفاده قرار می گیرد. کل منطقه فرودگاه و اطراف آن به شدت محافظت می شود اما بخشی برای مسافران غیرنظامی در نظر گرفته شده است. بیشتر پروازهای بین المللی قندهار به امارات، ایران، هند، عربستان سعودی و پاکستان انجام می شود.
پاکستان قصد دارد مسیر راه آهن از شهر چمن پاکستان تا قندهار ایجاد کند[10] که راه آهن افغانستان را با راه آهن پاکستان متصل می کند. مطالعه امکان سنجی این پروژه در سال ٢۰۰۶ به پایان رسید. اما از سال ٢۰١٢ کار ساختمانی آغاز نشده بود.[11]
قندهار از طریق بزرگراه کابل-قندهار به کابل از طریق شاهراه کندهار-هرات به هرات و به از طریق چمن بوردر به کویته پاکستان وصل می شود. یک ایستگاه اتوبوس در ابتدای بزرگراه کابل-قندهار واقع شده است، جایی که تعدادی از اتوبوس های مدل قدیمی مرسدس بنزکویچ متعلق به خدمات خصوصی در دسترس هستند تا مسافران را بیشتر به شهرهای بزرگ کشور برسانند. قندهار همچنین از طریق جاده زمینی به کویته به پاکستان متصل می شود. به دلیل جنگ مداوم مسیر کابل به طور فزاینده ای خطرناک شده است زیرا حملات شورشیان به کاروانها و تخریب پل ها آن را به پیوندی غیرقابل اطمینان بین دو شهر تبدیل کرده است.[12][13]
مسافران این شهر از سیستم اتوبوسرانی عمومی (ملی بس) استفاده می کنند و تاکسی ها و ریکشاه ها نیز معمول هستند. استفاده از وسایل نقلیه شخصی در حال افزایش است که بخشی از آن به دلیل پیشرفت جاده ها و بزرگراه ها است. نمایندگی های بزرگ شرکتی در حال وارد کردن اتومبیل از دبی، امارات متحده عربی هستند.[14]
آموزش
قبل از کودتای ١٩٧٨ در کابل، اکثریت مردم این شهر در مدارس ثبت نام می کردند. ام در جریان جنگ ها مردم به اتحادیه اروپا، استرالیا و سایر نقاط جهان مهجرت کردند.
دو مدرسه قدیمی شناخته شده دبیرستان احمد شاه بابا و دبیرستان زرغونه انا هستند. تعدادی از مدارس جدید وجود دارد که در دهه گذشته افتتاح شده است و در آینده با افزایش جمعیت این شهر به علت مهاجران زیاد افغان از کشورهای همسایه، مدارس دیگری نیز ساخته می شود. دبیرستان های افغان ترک یکی از برترین مدارس خصوصی در شهر است. دانشگاه اصلی شهر دانشگاه قندهار است. در دهه گذشته تعدادی از مراکز آموزشی نیز افتتاح شده است.
اماکن باستانی قندهار
آثار بجامانده از قلعههای زمان صفویان و گورکانیان قابل مشاهده میباشد.
تپه مندیگک
این تپه را میتوان با حوزۀ تمدنی ارغنداب ارتباط داد که در شمال این منطقه و در ۵۰ کیلومتری شهر کنونی قندهار واقع است و به صورت دقیقتر در درۀ موازی مجرای ارغنداب با فاصلۀ ۲۰ میلی جاده قندهار–گرشک و اگر از طرف ولسوالی خاکریز برگردیم حدود هشت کیلومتر به طرف ارغنداب در سمت راست جاده قرار گرفتهاست.
امروزه اراضی کشاورزی در این محدوده کمتر است اما احتمالاً در گذشته این ناحیه توسط شعبههایی از رود ارغنداب سیراب میشده و آبادیهایی در آن وجود داشتهاست.
در سال ۱۹۵۹ (۱۳۳۸) موسیو کزال، باستانشناس و متخصص قبل تاریخ فرانسوی، با انجام یازده مرحله حفریاتی پانزده طبقه آبادی دورههای مختلف را یکی پس از دیگری کشف کرد. ۳۱ متر ارتفاع تپۀ مذکور از تراکم آبادیهایی پانزدهگانهای صورت گرفتهاست که در طی سه هزار سال پیش از میلاد بر روی هم آباد شدهاست. تحقیقات انجام شده باستان شناسان روی آثار بدست آمده حکایت از آثار عصر مفرغ (برنز) میکند.
شاه نعمتالله کاظمی که از تحصیلکردگان قندهار بوده و روزگاری به حیث معاون پروژه هیلمند ایفای وظیفه میکرد، میگوید که شاهد کاوشهای گروه فرانسوی در مندی گک بوده و ظروف و سفالها و ابزارهای مکشوفه در این تپه، مشابه به آثار کشف شده در حیدر آباد و سند پاکستان میباشد. وی همچنین موفق شدهاست در طی مأموریتهای خویش در منطقه، آثار شبیه به مندیگک را بالاتر از مسیر زیارت شاهمقصود قندهار در نواحی نزدیک رودخانه هلمند کشف کند و بدین ترتیب میتوان حدس زد در طول این مسیر، رفتوآمدهایی جریان داشته و کاروانهایی گذر کردهاند و نیز به احتمال زیاد مسیر مهاجرت دستههای آریایی به طرف غرب و ایران امروزی از همین ناحیه صورت گرفت. در دولت کنونی افغانستان ایران و پاکستان هر کدام یک کنسولگری در قندهار دارند.
مردمشناسی
کل جمعیت این شهر حدود ۴۶۸٬۲۰۰ نفر است.[15] پشتونها با ۷۰٪ اکثریت جمعیت این شهر را شامل میشوند. با این حال حدود ۲۲ درصد آنها به زبان فارسی سخن میگویند. تاجیکها با ۲۰٪ دومین گروه قومی این شهر هستند. بلوچها، ایماق ها و هزارهها از دیگر اقلیتهای قومی این شهر هستند.[16]
مشاهیر
- عبدالغفار بریالی
- احمد شاه دراني
- نور جهان همسر جهانگیرشاه
- میرویس خان هوتک
- محمود هوتکی
- اشرف افغان
- مریم درانی
- عبدالحی حبیبی
- گل آغا شیرزی
- حامد کرزی
- محمدحسن مولویقندهاری
- آیتالله محمد آصف محسنی
- محمد صمیم صمیمی
منابع
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای قندهار دارد. |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ قندهار موجود است. |
- "The State of Afghan Cities report2015". Archived from the original on 31 October 2015.
- Hobson Jobson Dictionary بایگانیشده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲ توسط Archive.today; The Practical Sanskrit-English Dictionary, Vaman Shivram Apte, Motilal Banarsidass, Delhi, India, 1975, شابک ۸۱−۲۰۸−۰۵۶۷−۴ ; P. Bernard, "Une probleme de toponymie antique dans l'Asie centrale: les noms anciens de Qandahar", Studia Iranica, tome 3 (fasc. 2) 1974, 171–185..
- Ernst Herzfeld, Archaeological History of Iran, London, Oxford University Press for the British Academy, 1935, p.63; Ernst Herzfeld, The Persian Empire: Studies in Geography and Ethnography of the Ancient Near East, Wiesbaden, Steiner, 1968, p.335.
- Lendering, Jona. "Gandara". LIVIUS – Articles on Ancient History. Retrieved 9 January 2011.
- ثواقب، جهانبخش: نگرشی بر شورش شیرخان افغان در عصر شاه صفی (۱۰۴۰ ه.ق). در: مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه اصفهان). بهار ۱۳۸۴ - شماره ۴۰. (از صفحه ۸۹ تا ۱۰۸).
- "The State of Afghan Cities report 2015". Archived from the original on 31 October 2015. Retrieved 22 October 2015.
- (in Russian)
- "Kandahar Climate Normals 1964–1983". National Oceanic and Atmospheric Administration. Retrieved 26 December 2012.
- Sial, Amer (2016-08-18). "Pak Railways poised to get massive funding from CPEC and CAREC". Pakistan Today. Retrieved 23 March 2017.
- Kandahar-Quetta bus service soon By Bashir Ahmad Naadim 20 Jul 2012 – 17:17, http://www.pajhwok.com/en/2012/07/20/kandahar-quetta-bus-service-soon
- Cogan, James (16 August 2008). "Hundreds dead in fighting along Afghanistan-Pakistan border". World Socialist Web Site. Retrieved 25 August 2008.
- Salih, Salih Muhammad; Siddique, Abubakar (23 October 2008). "Death stalks the highway to hell". Asia Times Online. Archived from the original on 27 August 2011. Retrieved 23 October 2008.
- Wheeler, Tony (6 June 2006). "Afghanistan Practicalities". Lonely Planet. Retrieved 9 January 2011.
- UNDSS Provincial Profile, Afghanistan's "Ministry of Rural Rehabilitation and development (MRRD)» , 2009
- Population Map, National Geographic, 2003
- افغانستان در پنج قرن اخیر نوشته میر محمد صدیق فرهنگ
- افغانستان در مسیر تاریخ نوشته میر غلام محمد غبار
- دائرةالمعارف اسلام
- بلندا و جایگاه
مرکز | قندهار |
ولسوالیها |
اَرغستان | ارغنداب | پَنجوائی | خاکریز | دامان | ریگستان | ژِرَی | سپینبولدَک | شاهولیکوت | شورابَک | غورَک | قندهار | میانَشین | مَیوَند | نیِش |
شهرها | |
اماکن دیدنی |
چهلزینه | جاده عیدگاه | فرودگاه قندهار |