امپراتوری درانی

امپراتوری درانی (پشتو: د درانیانو واکمنی) که همچنین با نام امپراتوری افغان[7] و دولت سدوزی[8] نیز شناخته می‌شود، دولتی بود که در قرون هجدهم و نوزدهم بر بخش‌هایی از آسیای میانه و جنوب آسیا فرمان راند. این امپراتوری که شامل کشورهای امروزی افغانستان و پاکستان می‌شد و همچنین بر قسمت‌های کوچکی از کشورهای امروزی ایران، ترکمنستان و هند نیز برای مدتی حکومت کرد، توسط احمدشاه درانی بنیان نهاده شد.[9]

امپراتوری درانی د درانیانو ټولواکمنی (زبان پشتو) Durrani Empire
۱۷۴۷–۱۸۲۶
امپراتوری درانی در بزرگترین وسعت خود تحت پادشاهی احمد شاه درانی.[2]
پایتخت	قندهار (۱۷۴۷–۱۷۷۶) کابل (۱۷۷۶–۱۸۲۳, ۱۸۳۹–۱۸۴۲) پیشاور (۱۷۷۶–۱۸۱۸؛ پایتخت زمستانی)[3][4] هرات (۱۸۱۸–۱۸۲۶)[5]
زبان(های) رایج	زبان پشتو،[6] زبان فارسی زبان پنجابی زبان سندی زبان بلوچی زبان ازبکی
دین(ها)	اسلام
حکومت	سلطنت مطلقه
فهرست پادشاهان امپراتوری درانی
• ۱۷۴۷–۱۷۷۲	احمدشاه درانی (اولین)
• ۱۸۳۹–۱۸۴۲	شاه شجاع درانی (آخرین)
دوره تاریخی	دوران مدرن نخستین
• بنیان‌گذاری	اکتبر ۱۷۴۷
• فروپاشی	۱۸۲۶
پیشین پسین افشاریان امپراتوری گورکانی هند امپراتوری مراتا خانات بخارا امارت افغانستان امپراتوری سیک امپراتوری مراتا ایران قاجاری
امروز بخشی از	افغانستان  هند  ایران  پاکستان  تاجیکستان  ترکمنستان  ازبکستان

پس از مرگ نادرشاه، شاه ایران، در ۱۷۴۷ میلادی، یکی از سرداران او، یعنی احمدشاه درانی، بر منطقه قندهار چیره شد و پس از مدت کوتاهی غزنی و کابل را نیز فتح کرد. دو سال بعد، او گورکانیان هند را مجبور کرد تا از سرزمینی که امروزه با نام پاکستان شناخته می‌شود عقب‌نشینی کنند و این مناطق را به امپراتوری خود ضمیمه کرد. احمدشاه سپس رو به غرب نهاد و بر هرات که در اختیار شاهرخ‌شاه بود، چیره شد. او سپس ارتشی را به سمت شمال هندوکش فرستاد و در مدت کوتاهی، بیشتر قبایل آن منطقه وفاداری خود را به وی اعلام کردند. احمدشاه چهار مرتبه به هند حمله کرد و کشمیر و پنجاب را فتح نمود. او در سال ۱۷۵۷ وارد دهلی شد و آن را غارت کرد. وی به گورکانیان هند اجازه داد که تا زمانی که ادعایی پنجاب، سند و کشمیر نداشته باشند، به حکومت بر قلمروی باقی‌مانده‌شان ادامه دهند. پس از مرگ احمدشاه در ۱۷۷۲، تیمورشاه، پسر او، به فرمانروای امپراتوری شد و کابل را به پایتخت جدید دولت خود تبدیل نمود، درحالی که پیشاور به پایتخت زمستانی بدل شد.

امروزه از تأسیس امپراتوری درانی به عنوان آغاز شکل‌گیری کشور افغانستان یاد می‌شود و احمدشاه درانی نیز معروف به پدر بنیان‌گذار افغانستان است.[10]

امپراتوری درانی در نهایت جای خود را به امارت افغانستان داد.

پادشاهان درانی

• احمدشاه درانی (۱۷۴۷–۱۷۷۳)
• تیمورشاه درانی (۱۷۷۳–۱۷۹۳)
• زمان شاه درانی (۱۷۹۳–۱۸۰۱)
• شاه‌محمود درانی (۱۸۰۱–۱۸۰۳)، (۱۸۰۹–۱۸۱۸)
• شاه شجاع درانی (۱۸۰۳–۱۸۰۹)، (۱۸۳۹–۱۸۴۲)
• سلطان‌علی‌شاه درانی (کابل) (۱۸۱۸–۱۸۱۹)
• ایوب‌شاه درانی (پیشاور و کشمیر) (۱۸۱۹–۱۸۲۳)
• کامران میرزا (هرات)

منابع

1. Mazheruddin Siddiqi. Development of Islamic State and Society (original from the دانشگاه میشیگان). Institute of Islamic Culture, 1956. page 310
2. Mazheruddin Siddiqi. Development of Islamic State and Society (original from the دانشگاه میشیگان). Institute of Islamic Culture, 1956. page 310
3. Hanifi, Shah Mahmoud. "Timur Shah transferred the Durrani capital from Qandahar in 1775-76. Kabul and Peshawar then shared time as the dual Durrani capital cities, the former during the summer and the latter during the winter season." p. 185. Connecting Histories in Afghanistan: Market Relations and State Formation on a Colonial Frontier. Stanford University Press، 2011. Retrieved 2012-08-04.
4. Singh, Sarina (2008). "Like the شاهنشاهی کوشان، the Afghan kings favoured Peshawar as a winter residence, and were aggrieved when the upstart Sikh kingdom snatched it in 1818 and levelled its buildings." p. 191. Pakistan and the Karakoram Highway. Retrieved 2012-08-10.
5. L. Lee, Jonathan (1996). The Ancient Supremacy: Bukhara, Afghanistan and the Battle for Balkh, 1731-1901 (illustrated ed.). BRILL. p. 116. ISBN 9004103996. Retrieved March 8, 2013. [The Sadozai kingdom] continued to exist in Herat until the city finally fell to Dost Muhammad Khan in 1862.
6. Schimmel, Annemarie (1976). Pain and Grace: A Study of Two Mystical Writers of Eighteenth-Century Muslim India. BRILL. p. 12. ISBN 978-9004047716.
7. "Last Afghan empire". Louis Dupree, Nancy Hatch Dupree and others. Encyclopædia Britannica. 2010. Retrieved 2010-08-25.
8. Lee, Jonathan L. (1996-01-01). The "Ancient Supremacy": Bukhara, Afghanistan and the Battle for Balkh, 1731-1901. BRILL. p. 116. ISBN 9789004103993.
9. "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2013-02-07. Retrieved 2013-02-07.
10. "Afghanistan". CIA. The World Factbook. Retrieved 2010-08-25.

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ امپراتوری درانی موجود است.