تپه باستانی

تپه باستانی، تپه تاریخی یا پُشته، تپه‌ای است که از تخریب کامل یا ناقص شهر، قلعه، زیگورات یا هر بنای عظیم دیگری در گذشته، حاصل شده‌ است.

برخی از تپه‌های باستانی در ایران ۹ تا ۱۰ هزار سال قدمت دارند.[1]

تپه‌های باستانی در ایران همواره مورد تاراج قاچاقچیان آثار باستانی بوده[2][3] و گاه تعیین حریم آن‌ها موجب اختلاف سازمان‌های میراث فرهنگی و نهادهای عمرانی است.[4] برخی دیگر از این تپه‌ها نیز به محل اقامت بیخانمان‌ها و معتادان تبدیل شده ‌است.[5]

زیگورات سیلک
تپه سیلک امروز

فهرست تپه‌های باستانی ایران

تپه‌های باستانی قزوین

در دشت قزوین تاکنون بیش از دو هزار محوطه ی باستان شناختی شناسایی شده ‌است که قدمت برخی از آن‌ها به بیش از هشت هزار سال می‌رسد. دشت قزوین از گذشته های دور محل تردد و مهاجرت گروه‌های انسانی بوده‌است. تپه‌های پیش از تاریخ (تپه زاغه، تپه قبرستان و قره تپه) واقع در جنوب این دشت، مُعّرف قدیم‌ترین دوران وجود تمدن در این منطقه است.

تپه زاغه

تپه زاغه با وسعت حدود بیست هزار متر مربع در هشت کیلومتری شمال شرق دهستان سگزآباد از توابع شهرستان بویین زهرا قرار دارد. این تپه تقریباً گرد، و رأس آن کمتر از یک متر از سطح زمین‌های اطراف بالاتر است. در بررسی‌های اولیه این تپه، بقایای یکی از اولین اجتماعات کشاورزی به دست آمده که معرف یکی از مکان‌های اولیه اسقرار در ایران است. تاریخ تقریبی استقرار در زاغه به اواخر هزاره ششم و هفتم ق. م برمی گردد و بعد از آن، این محل به کلی متروک شد و اهالی آن به مکانی دیگر مهاجرت کردند. به نظر می‌رسد تپه زاغه، قدیمی‌ترین بقایای باستانی را در بر دارد و پس از متروکه شدن آن، استقرار در تپه قبرستان آغاز شده ‌است. معماری بناهای زاغه اکثراً با چینه و خشت بوده و برای پوشش سقف آن‌ها از تیرهای چوبی استفاده شده ‌است. برای پخت‌ و پز نیز از انواع اجاق در اتاق‌ها بهره می‌جستند. سفال‌های تپه زاغه به رنگ قرمز یا نخودی با سطحی صیقل یافته ‌است و اکثراً توسط سفالگران محلی در خارج از روستا پخته می‌شد. برخی از سفال‌های این تپهٔ منقوش، عمدتاً هندسی شکل است. سایر اشیای به دست آمده از این تپه عبارت‌اند از:

ریتونهای کره‌ای

مخروطی و استوانه‌ای

مُهر

پیکرک (مجسمهٔ کوچک) حیوان و انسان

تیغه و آثار سنگی و استخوانی

از سال ۱۳۴۹ حفاری‌های باستان‌شناسی توسط دانشگاه تهران در این مکان انجام شده ‌است. این تپه در حدود بیست هزار مترمربع وسعت دارد و در بررسی‌های اولیهٔ نشانه‌هایی از اجتماعات کشاورزی از آن بدست آمده و جزو اولین سکونت گاه‌های ایران نیز می‌باشد.

تپه قبرستان

این تپه با ارتفاع بسیار کم، در فاصله سیصد متری غرب تپه سگزآباد (قره تپه) قرار دارد و بیشتر بقایای باستانی آن در زیر لایه‌های شن و ماسهٔ سیلاب مدفون شده‌است. سفال‌های به دست آمده از این تپه به صورت ظریف و منقوش است و نقوش هندسی، حیوانی و انسانی بر سفال منقوش دیده می‌شود. آثار معماری به دست آمده نیز شامل بخش‌هایی از دیوار خانه‌ها، کوچه و نمونه کوزه فلزکاری است. براساس شواهد باستان‌شناسی چنین به نظر می‌رسد که این تپه به تناوب یا مورد سکونت قرار گرفته یا به عنوان قبرستان در طول هزاره پنجم تا اول ق. م مورد استفاده بوده‌ است. مطالعات باستانشناسی در این محوطه از سال ۱۳۴۹ به سرپرستی دکتر عزت‌الله نگهبان آغاز و تا سال ۱۳۵۷ به‌طور مستمر ادامه داشته و در حال حاضر نیز توسط دانشکده باستان‌شناسی دانشگاه تهران حفاری‌های علمی و مطالعات آن با همکاری و نظارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین صورت می‌پذیرد.

تپه سیکه وند چواری

تپه باستانی سیکه وند چواری واقع در شمال غربی شهرستان دلفان می باشد. این تپه نسبتا مرتفع در روستایی سیکه وند قرار دارد. ساکنان روستا در زمان های نچندان دور رویی همین تپه ساکن بوده و خانه های خود را بر رویی این تپه ساخته بودند که به دستور حکومت وقت (دوره پهلوی) خانه ها را خالی کرده و محوطه این تپه آزاد شد در همان زمان کاوش‌هایی نیز انجام شد که با پیروزی انقلاب این کاوش ها متوقف شده اند. لازم به ذکر است به گفته برخی مورخین نام این تپه در بند یازده از کتیبه بیستون آمده است که گوامات مغ در آنجا پناه گرفته و مغلوب داریوش اول می‌شود.

قره تپه

قره تپه در پنجاه و پنج کیلومتری دهستان سگزآباد، از توابع شهرستان بویین زهرا قرار دارد. طول تقریبی این تپه از شمال به جنوب ۳۴۵ متر و از شرق به غرب ۳۰۰ متر است. اطراف این تپه زمین‌های کشاورزی قرار دارد. تپه زاغه در شمال شرق این تپه و تپه قبرستان در جنوب غرب آن قرار گرفتهر‌است. آثار و اشیای به دست آمده از حفاری‌های متعدد در قره تپه عبارت اند از:

آثار معماری خشتی و چینه‌ای به صورت دیوار با پایه سنگی

اجاق‌های سنگی به شکل مدور

اشیای سفالین چون:

ظروف پایه دار ساده یا پایه دکمه یا سه‌پایه

ظروف ساده و منقوش به رنگ نخودی

خاکستری و قرمز

پیکره و مجسمه انسانی و حیوانی

مهره‌های سفالین و سنگی

تیغه‌های سنگی می‌باشد.[6]

تپه زاغهمتن عنوان
مختصات۳۵٫۷۸۰۲۴۴، ۴۹٫۹۳۹۷۸۰
مکانشمال شرق دهستان سگزآباد از توابع شهرستان بویین زهرا
پیشینه تاریخیتاریخ تقریبی استقرار در زاغه به اواخر هزاره ششم (پیش از میلاد) برمیگردد - اولین اجتماعات کشاورزی
تاریخ حفاری۱۳۴۹ - دانشگاه تهران
قره تپهمتن عنوان
مختصات۳۵٫۸۱۸۸۹۸، ۴۹٫۹۵۰۰۷۶
مکانپنجاه و پنج کیلومتری دهستان سگزآباد از توابع شهرستان بویین زهرا
پیشینه تاریخیآثار معماری خشتی و چینه‌ای به صورت دیوار با پایه سنگی، اجاق‌های سنگی به شکل مدور، اشیای سفالین چون: ظروف پایه دار ساده یا پایه دکمه یا سه‌پایه، ظروف ساده و منقوش به رنگ نخودی، خاکستری و قرمز، پیکره و مجسمه انسانی و حیوانی، مهره‌های سفالین و سنگی، تیغه‌های سنگی می‌باشد.
تاریخ حفاری----

تپه خرگوشان

تپه خرگوشان ایلام که با نام تپه شاهد نیز مشهور است، از سالیان دور محل تجمع و تولید مثل گونه های مختلف خرگوش ها بوده است که علت نامگذاری آن نیز همین است. در بالای این تپه آثاری از تمدن قوم کاسی پیدا شده که نشان می دهد تپه خرگوشان ایلام از دیرباز مورد توجه انسان ها بوده است. پیاده روی صبح در مسیر این تپه حال و هوای شما را عوض می کند و به شما انرژی و نشاط می بخشد. فصل بهار و به طور ویژه اردیبهشت ماه، بهترین زمان برای بازدید از تپه خرگوشان در ایلام است. در این ماه تپه در اوج زیبایی و نشاط خود قرار دارد. ارتفاع تپه زیاد است و از هر سمتی که به شهر ایلام وارد شوید، نسبت به تپه خرگوشان دید دارید. بنابریان برای پیدا کردن آن به مشکل نخواهید خورد. عکس تپه خرگوشان نشان می دهد که ارتفاع آن نسبت به شهر زیاد است.

فهرست تپه‌های باستانی سایر کشورها

منابع
  1. «تپه‌های باستانی سنگ چخماق». تاریخ و تمدن جهان باستان. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  2. «هجوم قاچاقچیان به تپه‌های باستانی شوش». جام جم آنلاین. دریافت‌شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۹.
  3. «با هشت هزار سالگان». شرکت مخابرات ایران. دریافت‌شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۹.
  4. «تپه‌های باستانی شوشتر صاف شد قاچاقچیان خسته نشدند». روزنامه جام جم. دریافت‌شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۹.
  5. «اعتراض مردم درگز؛ تپه‌های باستانی در میان شهر، محل تجمع معتادان شده‌اند». ستاد مبارزه با مواد مخدر. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۹.
  6. محمدرضا. «محوطه‌های باستان شناختی استان قزوین». محمد رضا.

پیوند به بیرون
  • اطلس ایران - فهرست غارها و تپه‌های پیش از تاریخ ایران

جستارهای وابسته
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.