کریز

کریز روستایی است از توابع شهرستان کوهسرخ بخش بررود در استان خراسان رضوی.

مختصات: ۳۵°۲۷′۴۳″ شمالی ۵۸°۱۷′۵۹″ شرقی[1]

کریز کوهسرخ

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	کوهسرخ
بخش	بخش بررود
دهستان	بررود
کریز کوهسرخ ۳۵٫۴۶۲۶۶۲°شمالی ۵۸٫۲۹۹۰۱۱°شرقی
مردم
جمعیت	۶۸۹ نفر (سرشماری ۹۵)
اطلاعات روستایی
کد آماری	۱۵۹۶۰۳
پیش‌شمارهٔ تلفن	0515591
وبگاه رسمی	www.keriz.ir

این روستا در دهستان بررود قرار دارد و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن (۳۱۱ خانوار) ۹۹۶ نفر است.[2]

علاوه بر چشم اندازهای زیبای طبیعی نظیر آبشار زیبای گرمک و قله باغدشت 2500 متری آن دیدن سد شاهی و قلعه بیژن که مربوط به قبل از میلاد واقع در کریز بسیار دیدنی می‌باشد.

موقعیت و تاریخچه روستای کریز از توابع بخش بررود شهرستان کوهسرخ با مختصات جغرافیایی ۵۸ درجه و ۱۸ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۲۸ دقیقه عرض شمالی، در ۴۸ کیلومتری شمال غربی کاشمر قرار گرفته‌است. این روستا از سطح دریا ۱۴۰۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن معتدل کوهستانی، با زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است. روستای کریز از شمال غربی به کوه باغ دشت و از جنوب شرقی به کوه پلنگوان محدود می‌شود. رودخانه کال کرمگ از جنوب روستا عبور می‌کند. روستای کریز یکی از روستاهای قدیمی و کهن شهرستان کاشمر به‌شمار می‌آید. بند شاهی، از آثار ملی ثبت شده، در نزدیکی روستا واقع شده‌است و بر قدمت روستای کریز دلالت دارد مردم روستای کریز به زبان فارسی با لهجه محلی سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. الگوی معیشت و سکونت براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۷۵، روستای کریز ۱۳۲۶ نفر جمعیت داشته‌است که در سال ۱۳۸۵، به حدود ۱۴۵۰ نفر افزایش یافته‌است. اقتصاد روستای کریز، بر پایه فعالیت‌های زراعی، باغداری و دامداری استوار شده‌است. گروهی از مردم روستا در امور خدمات و صنایع دستی اشتغال دارند. مهم‌ترین محصولات زراعی روستا گندم، پنبه، تره‌بار و غلات است که در اراضی دیم و آبی روستا کشت می‌شوند. گردو، بادام، زردآلو، آلو، هلو و انگور از محصولات سردرختی روستاست. مراتع غنی پیرامون روستا، موجبات رونق دامداری را فراهم آورده و پنیر، ماست و کره، مهم‌ترین و معروف‌ترین محصول آن است. زنان روستای کریز با تولید صنایع دستی نقش مهمی در بهبود اقتصادی و درآمد خانوار روستایی دارند. روستای کوهپایه‌ای کریز، بافت مسکونی متمرکزی دارد. کوچه‌های آن نامنظم و پیچ در پیچ است. منظره خانه‌های روستایی با دیوارهای گلی و سقف‌های مسطح، درآمیختگی فضای کالبدی روستا را با محیط طبیعی به‌طور زیبایی به نمایش گذاشته است. شکل خانه‌ها و بهره‌وری از فضاهای درونی آن، از نوع معیشت و میزان درآمد اقتصادی ساکنین آن تأثیر پذیرفته‌است. مصالح به کار رفته در ساختمان‌های قدیمی شامل گل، سنگ، خشت و چوب است، ولی در ساخت خانه‌های جدید از مصالح سیمان، گچ، آجر و تیرآهن استفاده می‌شود. جاذبه‌های گردشگری منابع غنی آب، ارتفاعات سرسبز و زیبا، چشمه آب معدنی و امکانات اقامتی برای گردشگران، روستای کریز را به خصوص در سه فصل اول سال، به یکی از مراکز تفرجگاهی جذاب در سطح منطقه تبدیل نموده‌است. برخی از جاذبه‌های روستای کریز عبارتند از: رودخان کال کرمگ، از جنوب روستای کریز عبور می‌کند. این رودخانه از ارتفاعات باغ دشت و کوه کمرسیاه سرچشمه می‌گیرد و پس از مشروب نمودن اراضی زراعی و باغ‌های روستا، به رودخانه کال شش تراز می‌پیوندد. حواش رودخانه در فصول بهار و تابستان مکان مناسبی جهت گذران اوقات فراغت و تفریح و تفرج به‌شمار می‌آید. ارتفاعات اطراف روستای کریز مشتمل بر کوه باغ دشت در شمال غربی و کوه پلنگوان در جنوب شرقی روستاست. بخشی از این ارتفاعات، از درختان انبوه پوشیده شده و بخشی دیگر مراتعی هستند که انواع گیاهان دارویی و صنعتی در آن‌ها می‌روید. در دامنه این ارتفاعات سرسبز و زیبا، چشمه‌ساران متعددی از دل کوه می‌جوشد. طراوت و دلپذیری چشمه‌سارها، زیبایی کوهستان را دو چندان می‌نماید. در فاصله ۱۷ کیلومتری روستا، بر دامه کوه سیاه و در قسمت غربی شهر ریوش، آب معدنی کریز واقع شده‌است. این چشمه آب معدنی، املاح و مواد معدنی سودمندی دارد و هر ساله، گردشگران زیادی از شهرها و روستاهای اطراف، برای استفاده از خواص درمانی این آب معدنی، به روستا مراجعه می‌کنند. آبشار بسیار زیبایی در نزدیکی روستا قرار دارد. برخورد آب با سنگ‌ها و صدای گوشنواز آن، همراه با منظره سرسبز و زیبای درختان و گیاهان کم‌نظیر اطراف آبشار، سبب شده‌است که هر ساله، گردشگران فراوانی از آن دیدار کنند. سد شاهی یا بند شاهی از جاذبه‌های تاریخی روستاست. این سد که در هزار متری روستا واقع شده، نشان دهنده تاریخ و گذشته باشکوه آن است که امروزه به یکی از مکان‌های تاریخی و تفریحگاهی مورد توجه گردشگران تبدیل شده‌است. این اثر تاریخی، در فهرست آثار ملی ثبت شده‌است. برگزاری مراسم و تشریفات ویژه اعیاد و عزاداری‌های ملی و مذهبی در میان مردم روستا کریز معمول است. آنان در آستانه تحویل سال نو به پیشواز عید باستانی نوروز می‌روند و مراسم شب یلدا، چهارشنبه سوری و سیزده به در را با رسوم ویژه آن برگزار می‌کنند. در اعیاد مذهبی به جشن و سرور و در ایام محرم و وفات و شهادت ائمه به عزاداری می‌پردازند. اجرای انواع آوازها، ترانه‌ها و رقص‌های محلی همراه با نواختن آلات متنوع موسیقی، از ویژگی‌های جشن‌ها و عروسی‌های در روستای کریز است. پوشاک مردم روستای کریز به تدریج به پوشاک رایج در شهرها تبدیل شده‌است. برخی از زنان روستا در مراسم و جشن‌های محلی از لباس‌های محلی استفاده می‌کنند. این لباس‌های زیبا از پارچه‌های طرح‌دار با رنگ‌های شاد تهیه می‌شوند و با زیورآلات و پولک‌های رنگی تزیین می‌شوند. صنایع دستی روستای کریز مشتمل بر پارچه بافی و قالی بافی است که به دست هنرمندانه زنان روستایی صورت می‌گیرد. انواع آش، اشکنه بند، کمه جوش، اشکنه سماق، اشکنه قورمه، گرماس، اشکنه گوجه فرنگی، اشکنه تخم خربزه، بلغور شیر، خورش کریا و قوروتی از غذاهای محلی خوش طعم و لذیذ روستای کریز است. طبخ انواع غذاهای گوشتی مانند کباب‌ها و خورش‌ها نیز، در روستا رواج دارد. دسترسی: روستای کریز از طریق شهر ریوش و شهر کاشمر با جاده‌ی آسفالته قابل دسترسی است. همچنین از مسیر جاده ی کاشمر به برداسکن , از طریق جاده‌ی خاکی روستای ایرج آباد هم دسترسی دارد. ضمنا روستای کریز بوسیله‌ی یک راه خاکی کوهستانی به روستای خوشاب از توابع بخش کوهپایه شهرستان برداسکن متصل می‌شود.

منابع

• بنیادپژوهشهای فرهنگی- تاریخی) وابسته به شهرداری ریوش

1. : کمیته تخصصی نام نگاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران :
2. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.

وبسایت رسمی روستای کریز www.keriz.ir