شهرکرد

شَهرکُرد یکی از شهرهای مرکزی ایران، مرکز شهرستان شهرکرد و استان چهارمحال و بختیاری است. شهرکرد در ۸۵ کیلومتری غرب اصفهان قرار دارد. نام پیشین آن «دِهْکُرد» بوده‌است که پس از تبدیل به شهر (در شهریور ۱۳۱۴ خورشیدی) به شهرکرد تغییر نام داده شده‌است. براساس آمار سال ۱۳۹۵ خورشیدی، جمعیت شهرکرد برابر با ۱۹۰٬۴۴۱ نفر است.

شهرکرد
دهکُرد
کشور ایران
استانچهارمحال و بختیاری
شهرستانشهرکرد
بخشمرکزی
نام(های) دیگردهکرد [1]
نام(های) پیشینده کرد، دشکرد
سال شهرشدنشهریور ۱۳۱۴
مردم
جمعیت۲۰۴،۶۷۹ نفر (سرشماری سال ۹۹)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۲۰۶۰ متر از سطح دریا
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۱۱/۵ درجه سانتیگراد
میانگین بارش سالانه۳۱۶ میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه۱۲۴ روز
اطلاعات شهری
شهرداربهادر عبدالغنی
ره‌آوردکاکولی، نبات، پولکی،
گیوه، نمد، گردو، قارا، دوغ ، کشک ، بادام ، هلو [2]
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۳۸
وبگاهhttp://shahrekord.ostan-chb.ir/Page/3439
شناسهٔ ملی خودرو ایران۷۱ ب_ج_د_س_ص

شهرکرد[3] مرتفع‌ترین مرکز استان در ایران است و از همین رو به بام ایران نیز شهرت یافته است.[4][5] آب وهوای شهرکرد در تابستان ها معتدل و زمستان ها بسیار سرد است .

پیشینه

بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی، پیدا شدن سکه‌های مربوط به دوران اشکانی و ساسانی، و به خصوص توجّه به استقرار تپه‌های باستانی مربوط به هزاره‌های پیش از میلاد مسیح، قدمتی در حد هزاره‌های مذکور برای استقرار بشر و آغاز تمدن در محدوده دشت شهرکرد یا لار می‌توان منظور نمود.[6][7] از آن جمله در این دشت، هیئت‌های باستان‌شناسی در تپه باستانی گورگای و تپه سراب(گنبدک) در شمال شهرکیان نشانه‌هایی مبنی بر قدمت حداقل ۷۰۰۰ساله را یافته‌اند و از این جهت آثار شهرکیان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در شهر هفشجان، در ۱۴ کیلومتری شهرکرد، سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی با پیشینه ۹۰۰۰ ساله بروی تپه‌های باستانی هفشجان کشف شده‌است و گمان می‌رود که تپه اسکندری شهر هفشجان سازه‌ای شبیه زیگورات (معبد الهی) داشته‌است. تپه اسکندری اولین و بزرگترین اثر ملی استان چهارمحال و بختیاری محسوب می‌گردد و به صورت دولت شهری کهن در غرب هفشجان قرار دارد. فعالیت هیئت‌های باستان‌شناسی در این منطقه قدیمترین گمانه زنی‌های باستان‌شناسی استان چهارمحال و بختیاری بوده‌است.[8]

نام دهکرد (نام قدیم شهرکرد) تا پیش از سقوط صفویه در هیچ‌یک از اسناد تاریخی مشاهده نشده‌است بلکه از دوره زندیه به این سو برای اولین بار در منابع دیده می‌شود.[9] گفته می‌شود مسجد امام صادق معروف به مسجد اتابکان ، در دوره حکمرانی اتابکان لر بزرگ ساخته شده‌است که به واسطه قرار گرفتن آن در محوریت بافت قدیم محله، همراه بقعه امامزادگان دو معصوم حلیمه و حکیمه خاتون، آسیاب، کارخانه روغن کشی و بازارچه سنتی برجسته تر شدن این محل آن هنگام به بعد دانسته شده‌است.[6]

نام گذاری

شهرکرد در گذشته دهکرد نامیده می‌شد و در شهریور ۱۳۱۴ خورشیدی از دهکرد به شهرکرد تغییر نام یافت. واژه «دهکرد» از دو بخش «ده» + «کرد» تشکیل شده‌است.[10]

ریشه نام گذاری دهکرد با شعر زیر بی مناسبت نیست:

وِراهم از شبان نام است و هم کُردگذر از انتهایش رود دهکرد
کنون وسعتی از شرق و غرب استجنوبش را فتاده دشت دهکرد

[11]

در متون تاریخی کمتر نامی از دهکُرد برده شده‌است؛ و از زمان پیدایش و شکل‌گیری دهکُرد و خصوصیات اجتماعی و اقتصادی نخستین ساکنین این آبادی اطلاع دقیقی در دست نیست. با توجه به جایگاه طبیعی منطقه و چمنزار جنوبی دشت دهکرد می‌توان حدس زد که عمدتاً به کار دامپروری اشتغال داشته‌اند، شاید واژه «کُرد» به معنی چوپان، گله دار از نام اولیه ساکنینی این منطقه گرفته شده‌است.[12] و این شهر که سابقاً دهکرد نامیده می‌شد به معنی محل سکونت کُردان (گله داران) است.[13] قبل از حمله اعراب به ایران، بدون در نظر گرفتن قومیت، زبان و نژاد، به‌طور کلی تمام مردم چادرنشین را «کُرد» دانسته‌اند.[13]

ابتدا بیشتر این افراد کشاورز و کوچ‌نشین (گله دار) بوده‌اند. این مردمان کسانی هستند که فرهنگ و سنن خویش را پاسداری نموده و آداب و رسوم و آیین‌های کهن این مرز و بوم را نگه داشته‌اند زیرا انتقال دانش و معرفت در دوران‌های پیش بیشتر بر نقل شفاهی استوار بوده، در نتیجه منابع نوشتاری و مکتوب دربارهٔ نام و تاریخ این شهر اندک است.[14] همین که نام «دهکرد» برای اولین بار در دوره زندیه در منابع دیده می‌شود و تا قبل از صفویه در منابع دیده نمی‌شود، شاهدی است بر این مدعا. هرچند که سابقه قلعه دهکرد حداقل مربوط به دوره صفویه می‌باشد و وجود چند قبر قدیمی حاکی از آن است.[13]

در کتاب جغرافیای کامل ایران راجع به نژاد مردمان و سکنی گزینی در این ناحیه نوشته شده: «اهالی این ناحیه از نژاد کردان مهاجر بوده‌اند که جهت دامداری و دامپروری به این سرزمین کوچ کرده و در دشتهای سرسبز و دامنه‌های مصفای آن به زندگی پرداخته‌اند»[15]

پژوهشگر لُر، سکندر امان الهی بهاروند در کتابش(قوم لُر) آورده است: «وجود اسامی محل هایی چون دهکُرد(شهرکُرد) و رودخانه کردستان[و روستای کردستان بزرگ(؟)] در مناطق لربزرگ مبین این واقعیت است که احتمالا در گذشته برخی از طوایف مهاجر کُرد در این مناطق حضور داشته‌اند که اکنون لر شده‌اند»[16]

مورخ مشهور عباس اقبال آشتیانی نیز در مورد بومیان شهرکُرد می‌نویسد: «اهالی این منطقه از گله داران و رمه دارانی مهاجر بوده‌اند که جهت استفاده کردن از چمن و مرغزار به این منطقه کوچ می‌کردند.»[17]

جایگاه جغرافیایی

نمای مرکز و جنوب شهرکرد از پارک کوهستانی ملت

شهرکرد بین ۵۰ درجه و ۴۹ دقیقه و ۲۲ ثانیه تا ۵۰ درجه و ۵۳ دقیقه و ۴۴ ثانیه طول و ۳۲ درجه و ۱۸ دقیقه و ۲۲ ثانیه تا ۲۳ درجه و ۲۱ دقیقه و ۵۰ ثانیه عرض جغرافیایی[6] و در ۸۵ کیلومتری جنوب غرب اصفهان قرار گرفته‌است. به لحاظ توپوگرافی در بخش شمالی رشته کوه زاگرس قرار گرفته‌است. این شهر با ارتفاع بین ۲۰۵۰ تا ۲۳۱۰ متر از سطح دریا، مرتفع‌ترین مرکز استان در کشور است.[1][18]

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۹۰٬۴۴۱ نفر (در ۵۵٬۴۹۲ خانوار) بوده‌است.[19] شهرکرد نخستین شهر رسمی استان چهارمحال و بختیاری از ۱۵٬۴۷۶ نفر سال ۱۳۳۵ با رشد ۱۲ برابری به ۱۹۰٬۴۴۱ نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده‌است.

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۳۵۱۵٬۴۷۶    
۱۳۴۵۲۳٬۷۵۷+۵۳٫۵٪
۱۳۵۵۴۰٬۳۵۹+۶۹٫۹٪
۱۳۶۵۷۵٬۰۸۰+۸۶٪
۱۳۷۵۱۰۰٬۴۷۷+۳۳٫۸٪
۱۳۸۵۱۴۸٬۴۶۴+۴۷٫۸٪
۱۳۹۰۱۵۹٬۷۷۵+۷٫۶٪
۱۳۹۵۱۹۰٬۴۴۱+۱۹٫۲٪

آب و هوا

شهرکرد دارای اقلیم نیمه مرطوب معتدل با تابستان‌های معتدل و زمستان‌های بسیار سرد است. میانگین سالانه دمای هوا در شهرکرد ۱۱/۵ درجه سانتیگراد می‌باشد. در طول ۳۰ سال گذشته حداقل مطلق دما و حداکثر مطلق دمای ثبت شده در شهرکرد به ترتیب ۳۲ درجه سانتیگراد زیر صفر و ۴۲ درجه سانتیگراد بوده‌است. سردترین و گرم‌ترین ماه‌های شهرکرد به ترتیب دی و مرداد می‌باشد. اگرچه در زمستان میزان رطوبت متوسط تا بالا است، میزان بارش در فصولی که کشت صورت می‌گیرد به جز ماه‌های اردیبهشت و فروردین تقریباً به صفر نزدیک است.[18]

آب و هوای شهرکرد

ژانویه فوریه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر سـال

گرم‌ترین
۸٫۲ ۱۲٫۶ ۱۹٫۶ ۲۷٫۲ ۲۶٫۸ ۳۵٫۶ ۴۲٫۰ ۳۶٫۰ ۳۲٫۴ ۲۶٫۸ ۲۰٫۸ ۱۹٫۰ ۴۲٫۰

میانگین گرم‌ترین‌ها
۰٫۱ ۵٫۸ ۱۳٫۶ ۲۰٫۴ ۲۳٫۴ ۳۰٫۶ ۳۴٫۱ ۳۲٫۹ ۲۹٫۷ ۲۳٫۱ ۱۴٫۴ ۱۱٫۰ ۱۹٫۹

میانگین سردترین‌ها
−۱۹٫۰ −۸٫۸ −۱٫۶ ۳٫۶ ۵٫۰ ۷٫۸ ۱۳٫۴ ۱۱٫۷ ۵٫۷ ۱٫۳ −۱٫۵ −۴٫۳ ۱٫۱

سردترین
-۳۲٫۰ -۱۹٫۲ -۸٫۶ -۳٫۶ ۰٫۲ ۳٫۶ ۸٫۴ ۷٫۰ ۰٫۲ -۵٫۲ -۷٫۴ -۱۱٫۸ -۳۲٫۰
منبع: وبگاه اداره هواشناسی چهار محال و بختیاری[18] ۴ ژانویه ۲۰۱۴

...

صنعت و اقتصاد

اقتصاد سنتی شهرکرد مبتنی بر قالی چالشتر، قفل چالشتر، نمد مالی، گیوه دوزی و کوره‌های آجرپزی است که امروزه با توجه به صنعتی تر شدن جامعه از اهمیت آن کاسته شده‌است. در حال حاضر صنایع بزرگ و کارخانه‌های مهمی در نزدیکی شهرکرد واقع شده‌اند که عده زیادی از ساکنان شهرکرد و حومه در آن‌ها مشغول به کار هستند، مهم‌ترین این صنایع عبارتند از:

  • فولاد زاگرس شهرکرد
  • لوازم خانگی برفاب شهرکرد
  • سیمان شهرکرد
  • گاز کربنیک شهرکرد
  • نساجی حجاب شهرکیان
  • صنایع شیر و لبنی شهرکیان

کارخانه سیمان شهرکرد

کارخانه سیمان شهرکرد در قلب زاگرس مرکزی در استان چهار محال و بختیاری و در ۳۵ کیلومتری شهرکرد در سال ۱۳۸۷ به بهره‌برداری رسید. این واحد تولیدی با دسترسی به معادن بسیار غنی، شرایط منحصر بفردی را در بین تولیدکنندگان داخلی به خود اختصاص داده و با اتکاء به تجارب ارزشمند مدیران، مهندسین و کارکنان و بکارگیری پیشرفته‌ترین تکنولوژی و ماشین آلات مدرن قادر به تولید انواع سیمان‌های ۴۲۵–۱، ۵۲۵–۱، تیپ II و تیپ V با مقاومت‌های بسیار بالا گردیده‌است.[20]

در سال ۱۳۹۲، کارخانه سیمان شهرکرد برای دومین سال متوالی مقام نخست تولید سیمان کشور را کسب کرد.[21][22]

مکان‌های مذهبی

امام زاده دوخاتون شهرکرد در مرکز شهر

امامزاده محمد سبزپوش در غرب شهرکرد

امامزاده شاهزاده عزیزالله شهرکیان

سقاخانه ارباب میرزا

مسجد خان

مسجد اتابکان

مصلی بزرگ امام خمینی شهرکرد

مصلی بزرگ امام خمینی شهرکرد، در زمینی به وسعت ۲۲٬۰۰۰ متر مربع ساخته شده که مساحت زیر بنای مجتمع و مصلا ۳۳۷۴۳ متر مربع است. این مجموعه دارای ۵ کاربری فرهنگی بنام‌های مصلای نماز جمعه –مجموعه فرهنگی مهدیه- کتابخانه – سالن اجتماعات و پژوهشکده قرآنی می‌باشد. قسمت‌های مختلف این مجموعه عبارتند از:

  1. مجموعه مصلی و دفتر امام جمعه: این مجموعه با مساحتی بالغ بر۱۰٬۰۰۰ مترمربع به عنوان هسته مرکزی مجتمع شناخته می‌شود. ویژگی‌های این مجموعه عبارتند از:
  • شبستان مصلی در دوطبقه و با مساحت ۸٬۰۰۰ مترمربع ساخته شده‌است.
  • ارتفاع گنبد اصلی از کف ۱۸ متر و قطر آن ۳۲٫۲۵ متر می‌باشد و مساحت زیر گنبد هزار مترمربع و بدون ستون است که در نوع خو بی‌نظیر است.
  • ارتفاع گلدسته‌ها از پشت بام ۳۸ متر و از زمین ۴۸ متر می‌باشد.
  • تأسیسات گرمایش و سرمایش سیستم هواساز و تهویه مطبوع طراحی شده‌است.
  • مصلا دارای سه ورودی اصلی شرقی، غربی و شمالی است.
  • مصلا دارای دو حیاط یکی در قسمت شمالی با مساحت ۱٬۸۰۰ مترمربع و دیگری در قسمت شرقی با مساحت ۵۰۰ متر مربع است.
  1. مجتمع فرهنگی مهدیه
  2. پژوهشکده قرآنی
  3. مجموعه سالن اجتماعات
  4. کتابخانه مصلا
  5. مجتمع اداری مصلا
  6. مجتمع تجاری مصلا: این مجموعه با مساحتی بالغ بر۸٬۰۰۰ مترمربع در دو طبقه شامل نود باب مغازه تجاری با مساحت هریک بیش از ۲۵ مترمربع می‌باشد.
  7. پارکینگ مجتمع: این پارکینگ دارای گنجایش ۱۶۰ اتومبیل است.

مراکز دانشگاهی و آموزش عالی

نمایی از دانشکده علوم دانشگاه شهرکرد

مکان‌های تفریحی

به علت ارتفاع زیاد، آب و هوای شهرکرد در فصل تابستان، خنک و مطبوع می باشد، به همین دلیل در روزهای گرم تابستان گردشگران زیادی را میهمان بوستان‌های شهرکرد ازجمله پارک ملت، پارک قزل حصار شهرکیان ، پارک لاله ، چهارباغ، پارک تهلیجان و گردشگاه چشمه زنه می‌کند.[23]

از جمله مکان‌های تاریخی شهرکرد می‌توان به اتاق آئینه شهرکرد، موزهٔ باستان‌شناسی شهرکرد، گورگای تپه شهرکیان و تپه سراب شهرکیان اشاره کرد. [24]

حمل و نقل

اتوبوس شهری

سازمان حمل و نقل بارومسافر شهرداری شهرکرد برای خدمات‌رسانی به مردم ۱۵۴ دستگاه اتوبوس در اختیار دارد که در تمام مسیرهای شهری تردد دارند.

تاکسی

علاوه بر حضور دو سیستم تاکسی بی‌سیم هماهنگ با سامانه یکپارچه کشوری (۱۳۳) و دیگری (۱۸۰۰)، نزدیک به ۱٬۵۰۰ تاکسی گردشی، خط ویژه (مانند تاکسی فرودگاه و تاکسی پایانه مسافربری)، تاکسی بانوان، دفتر تاکسی تلفنی و مسافربرهای شخصی در شهر فعالیت دارند.

فرودگاه شهرکرد

فرودگاه شهرکرد در جنوب شهر و دربزرگراه شهرکرد،فارسان واقع شده‌است. از این فرودگاه پروازهایی در مسیرهای ورودی و خروجی و پروازهایی هفتگی در داخل کشور صورت می‌گیرد.

پایانه‌های مسافربری

به جهت رفاه مسافران پایانه‌های مسافربری شهرکرد در سه جهت شهر قرار دارند که در این میان پایانه آزادی نقش اساسی‌تری در جابجایی مسافر به سراسر کشور دارا است.

  • پایانه مسافربری آزادی در جنوب شهرکرد
  • پایانه مسافربری غرب شهرکرد (معروف به ترمینال سامان)

خواهرخواندگان

نگارخانه

منابع

  1. http://shahrekord.ostan-chb.ir/Page/3439
  2. «مرتفع ترین شهرهای ایران». ۲۰۱۵-۰۳-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۲۴.
  3. شهرداری شهرکرد
  4. «گردشگری استان چهار محال و بختیاری». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۰.
  5. آلن زاگارل آلمانی (1386 خورشیدیشیوه ظهور زندگی در ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری، تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران چاپ=1386 خورشیدی، ص. ص ۲۰۲ از پارامتر ناشناخته |شناسه افزوده= صرف‌نظر شد (کمک); کاراکتر line feed character در |ناشر= در موقعیت 48 (کمک); تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  6. شناخت سرزمین چهارمحال، مرحوم نیکزاد امیر حسینی دهکردی، ج 1، شهرکرد،1357
  7. محسن فارسانی؛ سرزمین شیرهای سنگی. ۱۳۷۹ خورشیدی
  8. آیینه بهشت نما،بیژن شهرامی. اطلاعات. ۱۳۸۷.
  9. مقدمه‌ای بر شناخت شهرکرد، احمد بنی طالبی دهکردی، وجه تسمیه ص 45، 1390
  10. شناخت سرزمین چهارمحال، مرحوم نیکزاد امیر حسینی دهکردی، شهرکرد،1357
  11. مقدمه‌ای بر شناخت شهرکرد، احمد بنی طالبی دهکردی، وجه تسمیه ص 46، 1390
  12. دبیران گروه‌های آموزشی جغرافیای استانها. جغرافیای کامل ایران، جلد اول تهران، زمستان 1366، ص 588
  13. امان الهی بهاروند، قوم لُر، ۳۳.
  14. تاریخ مفصل ایران، مرحوم عباس اقبال آشتیانی
  15. اداره کل هواشناسی استان چهار محال و بختیاری
  16. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  17. "وب سایت صنایع سیمان شهرکرد (سهامی خاص)".
  18. خبرگزاری جمهوری اسلامی، عنوان خبر: شهرکرد رتبه نخست تولید سیمان کشور را کسب کرد، تاریخ خبر: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۲، کد خبر: 80640290 (3287098)
  19. خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، عنوان خبر: کارخانه شهرکرد در رده نخست تولید سیمان کشور ، تاریخ خبر: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۲، کد خبر: 92021208125)
  20. شهرداری شهرکرد
  21. http://chb.irib.ir/about-us/ostan/147---/267-1390-07-07-12-25-38
  22. «خواهرخواندگی شهرکرد و کربلا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۱۸.
  23. http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13900612000453
  24. [www.irna.ir/news/81345132/ «خواهرخواندگی شهرکرد با ماربورگ»] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک).
  25. «پیمان خواهرخواندگی شهرکرد با ابروتزو».

امان الهی بهاروند، سکندر (۱۳۹۳). قوم لر: پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لُرها در ایران. تهران: نشر آگه. ص. ۳۳. شابک ۹۷۸۹۶۴۳۲۹۱۳۵۸.

پیوند به بیرون

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.