کرج

کَرَج ( آوا ) مرکز استان البرز، مرکز شهرستان کرج و یکی از کلان‌شهرهای ایران است. این شهر با ۱٬۵۹۲٬۴۹۲ تن جمعیت چهارمین شهر پرجمعیت ایران است. کلان‌شهر کرج نیز بیست و دومین کلان‌شهر پرجمعیت خاورمیانه است.[5]

کرج
جهت عقربه‌های ساعت از بالا: نمایی از کرج - کاخ سلیمانیه - کاروانسرای شاه عباسی - سد امیرکبیر - رودخانه کرج - بوستان چمران - میدان مهران
کشور	ایران
استان	البرز
شهرستان	کرج
بخش	مرکزی
نام(های) دیگر	ایران کوچک[1]
نام(های) پیشین	کوه‌رج، کراج، کاوک، کرژ
مردم
جمعیت	۱٬۵۹۲٬۴۹۲[2][persian-alpha 1]
رشد جمعیت	▲ ۴/۷٪[3]
تراکم جمعیت	۷٬۵۰۰ نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت	۲۲۰ کیلومتر مربع
ارتفاع	۱٬۳۰۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۱۷ درجهٔ سانتی‌گراد
روزهای یخبندان سالانه	۵۰ روز
اطلاعات شهری
شهردار	علی‌اصغر کمالی‌زاده
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۲۶
وبگاه	karaj.ir
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۶۸ تمام حروف  ایران ۲۱ ص، و  ایران ۳۸ ب، د، س، م، ن، هـ، ی  ایران ۳۰ د، س
پانویس	اکبر سلیم نژاد رئیس شورای شهر کرج می‌باشد.[4]
کرج روی نقشه ایران ۳۵٫۸۲°شمالی ۵۰٫۹۷°شرقی مختصات: ۳۵٫۸۲°شمالی ۵۰٫۹۷°شرقی

کرج شهری کوهپایه‌ای است که در دامنهٔ رشته کوه‌های البرز و در بلندای ۱٬۳۰۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. همچنین این شهر دومین شهر ایران است که دارای قطار شهری (مترو تهران کرج هشتگرد[6]) و همچنین در حال ساخت ۵ خط تفکیکی مترو است.[7]

کرج پس از تهران بزرگ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران است و به همین دلیل به آن لقب «ایران کوچک» داده شده‌است.[8] همچنین جمعیت این شهر نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران جوان‌تر است، و بالاترین میزان رشد موالید یا زاد و ولد را به خود اختصاص داده‌است.[9] این شهر در میان کلان‌شهرهای ایران با رشد جمعیت سالانهٔ ۴/۷ درصد بالاترین رشد جمعیت را دارد.[10]

نام

بر پایهٔ زبان کهن کرج، نام کرج از واژهٔ کاوک به معنی «میان تهی» گرفته شده و به خاطر این است که کرج میان دره واقع شده‌است. همچنین وجه تسمیهٔ دیگر آن از واژهٔ «کراج» است و با پیشینهٔ تاریخی آن در تپهٔ آتشگاه، کوه‌های کلاک، قلعهٔ دختر شهرستانک و قلعهٔ اشتهارد که در روزهای تابستان برای خبررسانی و دیده‌بانی آتش‌افروزی می‌شده، مرتبط است. همچنین گفتهٔ دیگری موجود است که نام کرج از واژهٔ کوه رج به معنی محلی که کوه‌های ردیف شده دارد، می‌داند و مورد دیگری که به آن اشاره شده نام کرج را بدست آمده از واژهٔ اکراج به معنی بانگ و فریاد می‌داند.[11]

در فرهنگ نفیسی، کرج به معنی گوی، گریبان، چاک و شکاف آمده و آن رودخانه ایست که در کوه‌های شمال غربی ری جاری می‌شد و بلوک شهریار و ساوجبلاغ را مشروب می‌سازد و نام دهی است در کنار این رودخانه که پادشاهان قاجار در آنجا بناها و قصرهای عالیه برپا نموده‌اند. همچنین در کتاب‌های مختلف آمده، لفظ کرج از واژهٔ "کرژ" به معنی کوهپایه‌است.[9]

البرز در زبان باستانی به شکل «هَربُرز» بوده‌است. در این کلمه «هر» به معنای کوه و «برز» به معنای بلندی آمده‌است.

پیشینه

آثار باقی‌مانده در عهد باستان و دوران حکومت هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان در منطقهٔ کرج گواه است که این ناحیه در روزگاران گذشته از تمدن پیشرفته‌ای برخوردار بوده‌است.[12]

تصویر هوایی از شهر کرج در سال ۲۰۱۰ توسط فضانوردان مأموریت ای‌اس‌اس-۲۳

کرج، مدتی جزء مازندران و زمانی بخشی از ری بوده‌است و گاهی از روستاهای طالقان یا شهرستانک محسوب می‌شده‌است. تا پیش از حملهٔ مغول رفت‌وآمد کاروان‌ها بیشتر از راهی بوده که از طریق سگز آباد و شهریار (تهران) به ری می‌رفته‌است. پس از این دوره راه قزوین–کرج–ری اهمیت بیشتری یافت ولی اهمیت کرج در دورهٔ صفوی به دلیل قرار گرفتن بر سر راه تهران-قزوین-تبریز بیشتر شده و کاروانسراها، پل‌ها و قلعه‌ها ایجاد شده در حاشیهٔ این جاده به آن هویت بخشیده‌است. مقدسی در سدهٔ چهارم هـ. ق از کرج به عنوان یکی از روستاهای ری نام برده‌است. در آغاز سدهٔ هفتم هـ. ق یاقوت حموی نیز کرج را تابع ری دانسته‌است.[9]
حمدالله مستوفی، در سدهٔ هشتم هـ. ق در کتاب مشهور خود (نزهة القلوب) کن و کرج را از ولایات تابع طالقان برشمرده و در ذکر رودخانه‌های عراق عجم از کوهرود نام می‌برد که ویژگی‌های آن به‌طور دقیق قابل تطبیق بر روی رودخانه کرج است. در سده‌های میانهٔ اسلام و پس از آن به ویژه در عهد آخرین پادشاهان صفوی که تهران مقر حکومتی دربار می‌شود، مسیر تهران–کرج–قزوین مورد توجه قرار می‌گیرد و به احتمال فراوان کاروانسرای صفوی کرج قابل انتساب به همین دوره‌است.[13]

دورهٔ قاجار به ویژه دورهٔ فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه کرج به علت هم‌جواری با پایتخت و قرار گرفتن بر سر راه ارتباطی سلطانیه و تبریز مورد توجهٔ سلیمان میرزا قرار گرفت و کاخ سلیمانیه را در آنجا ساخت.[14] در همین دوران سپاهی‌ها زیادی از منطقه عبور کرده و یادداشت‌هایی از خود بر جای گذاشته‌اند.[9] در این دورهٔ کرج به عنوان قسمتی از راه اصلی تهران-قزوین شناخته می‌شد. در بیشتر سفرنامه‌ها ایرانی و غربی به گستردگی از این مکان یاد نشده‌است.[14]

در سال ۱۳۱۲ هـ. خ با احداث جادهٔ آسفالت تهران-کرج به سواحل دریا خزر (چالوس) و همچنین احداث جاده‌ها غرب کشور (قزوین-همدان-زنجان-تبریز-و…)، کرج به گلوگاه مهم ارتباطی تبدیل گردید. در دورهٔ پهلوی احداث کارخانه‌ها و تأسیسات صنعتی فراوان حد فاصل تهران-کرج-قزوین و اطراف آن باعث شکوفایی و گسترش روزافزون شهر گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بر سرعت گسترش این کلان‌شهر هر روزه افزوده می‌گردید تا امروزه که چهرهٔ یک شهر به نام و مشهور با کلیهٔ پیشرفت‌های صنعتی، آموزشی، علمی، بهداشتی، تفریحی و … را به خود گرفته، به حدی که چهرهٔ چند دههٔ گذشتهٔ آن با چهرهٔ کرج امروز غیرقابل مقایسه می‌باشد.[12]

مراحل گسترش تاریخی

نمایی از برج‌های بلوار طالقانی

کرج، در محدودهٔ خیابان‌های کشاورز و مصباح، روستایی تابع بخش ساوجبلاغ از توابع حوزهٔ ۱۹ تهران بود و در این دوره مراکز اداری و تجاری آن گاهی تهران، برغان، کردان و هشتگرد بوده‌است. سپس شهر کرج تابع شهرستان تهران شد و نمایندگی‌های ادارات مرکزی به رتق و فتق امور آن می‌پرداختند. این شهرستان با جهشی سریع از دورهٔ روستایی و شهری گذشت و منطقهٔ بسیار وسیعی را دربر گرفت. اشتهارد، شهریار، طالقان، ساوجبلاغ، کوهپایه و بخش حومهٔ تابع استان تهران، همه قلمرو کرج به حساب می‌آمد.

پس از انقلاب اسلامی، با گسترش سریع و افزایش جمعیت و پیدایش قطب‌های جاذبه‌ای، کرج به چندین شهرستان و منطقه تقسیم شد؛ که اینک هر کدام از بخش‌های پیشین به یک شهرستان و بسیاری از روستاهای اقماری آن خود به شهر و شهرک‌هایی تبدیل شده‌اند.[15]

محدوده‌ای که امروز کرج بزرگ (شهر کرج) نامیده می‌شود، در گذشته شامل روستاهایی تابع حوزهٔ کن، شهرستان شمیران، ساوجبلاغ و شهریار بوده‌است؛ و کلاک، سرجوب، حصار، وسیه، باغ پیر، بیلقان، حسین‌آباد بیلقان، علی‌آباد پرگیرک، تپهٔ مرادآباد، بیدستان، دشت ویان، جوادآباد، نهر رستم، درهٔ دروا، حسن‌آباد، حاجی‌آباد، صوفی‌آباد، وهرجرد (ورگرد)، دلمبر، حیدرآباد، میان‌جاده، شنبه‌دژ، نوزمین، سیاه کلان، کسین، کارخانهٔ قند، گلشهر، مهرویلا، مهرشهر، حسین‌آباد، پیشاهنگی، گلدشت، جو مردآباد، سرحد آباد، آسیاب برجی، سرآسیاب، ده کرج، حسین‌آباد راه‌آهن، شهر صنعتی، اطراف امامزاده طاهر و امامزاده حسن، باغ فلاحت و مناطق دیگری که در سال‌های اخیر در محدودهٔ شهر کرج قرار گرفته، را در بر می‌گرفته‌است.[16]

در سال ۱۳۸۹ خورشیدی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی، شهر کرج به همراه ۳ شهرستان دیگر در قالب استان البرز جای گرفت.[17]

جغرافیا

موقعیت

کرج در ۳۶ کیلومتری غرب تهران، در کرانهٔ غربی رود کرج[18] و در دامنهٔ جنوبی رشته کوه البرز گسترده شده‌است. این شهرستان از شمال به شهرستان چالوس، از شرق به شهرستان تهران، از جنوب به شهرستان شهریار و از غرب به شهرستان ساوجبلاغ و شهرستان اشتهارد محدود است.[19]

شهر کرج با طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۰ دقیقه و ۳۰ ثانیهٔ خاوری و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۴۸ دقیقه و ۴۵ ثانیهٔ شمالی (پل تاریخی کرج، ورودی جادهٔ کرج-چالوس)، با ارتفاع ۱٬۲۹۷ متر از سطح دریا (ایستگاه راه‌آهن)، در فاصلهٔ ۴۸ کیلومتری غرب شمالی تهران واقع شده‌است.[12] این شهر با مساحتی معادل ۱۷۵٫۴ کیلومتر مربع و حریمی به وسعت ۱۷۸٫۹ کیلومتر مربع در دامنهٔ رشته‌کوه البرز مرکزی قرار دارد و مرکز شهرستان کرج می‌باشد.

جلگهٔ پهناور کرج با ارتفاع متوسط ۱٬۳۲۰ متر از سطح دریا در مسیر راه ارتباطی وسائل نقلیهٔ حامل کالاها وارداتی و صادراتی از مرز ترکیه و جمهوری آذربایجان و به مقصد تهران و بالعکس است.

رشته‌کوه‌های البرز همچون دیواری بلند استان مازندران را از کرج جدا کرده‌است. دهستان کرج در میان دره‌ها پرپیچ و خم البرز و در اطراف جاده چالوس قرار دارند. از تونل کندوان تا روستا مراد تپه در غرب اشتهارد، حوزهٔ فرمانداری کرج را تشکیل می‌دهد.

حوزهٔ فرمانداری کرج در سال ۱۳۳۷ برای جمعیتی در حدود ۳۵ هزار نفر و با وسعتی در حدود ۵٬۸۳۰ کیلومتر مربع بنیاد شد. با گذشت زمان و افزایش جمعیت، شهرستان‌ها طالقان، ساوجبلاغ، نظرآباد، اشتهارد و فردیس از شهرستان کرج جدا و هر کدام تبدیل به یک شهرستان مستقل شدند. شهر کرج امروزه به عنوان مرکز شهرستان کرج به حساب می‌آید.[20]

آب و هوا

در مقیاس کلی منطقهٔ کرج همانند سایر بخش‌های استان البرز در فصول سرد سال متأثر از سیستم‌های شمالی و شمال غربی و غربی به ویژه جنوب غربی بوده و ریزش‌های جوی آن که از ماه‌های آبان و آذر آغاز و تا اواسط اردیبهشت ماه ادامه دارد، تابعی از فعالیت‌های سیستم‌های فوق می‌باشد.

از نظر ویژگی‌های خرد اقلیمی، منطقهٔ کرج از پاره‌ای جهات دارای مختصات شاخصی است که به آن‌ها اشاره می‌شود:

منطقهٔ کرج به لحاظ اقلیمی تحت تأثیر ارتفاعات البرز و درهٔ چالوس و رودخانهٔ کرج قرار دارد که موجب خنک و مرطوب‌تر شدن این منطقه نسبت به تهران می‌گردد و این تمایز تقریباً در تمام طول سال مشاهده می‌گردد. علت اختلاف دمای کرج نسبت به تهران به خصوص در شب‌ها به سبب نزدیکی کرج به ارتفاعات شمالی و سرد شدن شبانهٔ این دامنه‌ها و وزش باد کوه به دشت می‌باشد. دور بودن کرج از دشت کویر نیز موجب برودت و رطوبت بیشتر این منطقه نسبت به تهران در فصول مختلف سال، به ویژه در تابستان می‌گردد. در مورد بارندگی‌های تابستانهٔ کرج می‌توان این‌گونه بیان داشت که گاهی اوقات برخورد دو تودهٔ هوای گرم جنوبی و نسبتاً سرد و مرطوب شمالی که در سطوح فوقانی ناحیهٔ البرز صورت می‌گیرد، موجب می‌گردد که ابرهای جوششی بسیار فعال در منطقه پدید آمده و ریزش‌های رگباری شدیدی را به‌وجود آورد که غالباً همراه با سیل است.

برخی از مشخصه‌های اقلیمی ایستگاه تحقیقات هواشناسی کشاورزی کرج در دورهٔ آماری ۱۳۵۰ تا ۱۳۸۰ به شرح ذیل می‌باشد:

میانگین بارندگی سالیانهٔ کرج حدود ۲۵۱ میلی‌متر با ضریب تغییرات ۲۴٫۱ درصد و حداقل ۸۹٫۳ میلی‌متر و حداکثر ۳۷۴٫۴ میلی‌متر می‌باشد. فصل زمستان با ۴۲٫۳ درصد و فصل تابستان با ۱٫۵ درصد بیشترین و کمترین سهم را در بارش سالیانه بر عهده دارند.

حداقل و حداکثر مطلق دما به ترتیب ۲۰- و ۴۲ درجه و میانگین سالیانه نیز ۱۴٫۱ درجهٔ سانتی‌گراد می‌باشد. ماه تیر با میانگین ۲۶٫۰ درجهٔ سانتی‌گراد و دی با ۱٫۲ درجهٔ سانتی‌گراد به ترتیب گرم‌ترین و سردترین ماه سال محسوب می‌شوند. میانگین تعداد روزهای یخبندان با آستانه‌های صفر، ۵- و ۱۰- به ترتیب ۷۶٫۲۴ و ۷ روز می‌باشد. میانگین سالیانهٔ رطوبت نسبی ۵۲ درصد و میانگین حداکثر و حداقل آن به ترتیب ۷۲ و ۳۸ درصد می‌باشد. جمع تبخیر سالیانه از تشت کلاس A بالغ بر ۲٬۱۸۴ میلی‌متر می‌باشد. دی با متوسط ۲۶ میلی‌متر و تیر با ۳۷۵ میلی‌متر به ترتیب کمترین و بیشترین مقدار تبخیر را دارا هستند. مجموع سالیانهٔ تبخیر-تعرق پتانسیل کیاه مرجع به روش پنمن مانتیث ۱٬۳۰۷ میلی‌متر محاسبه گردیده‌است. میانگین ساعات آفتابی سالیانه در طی دورهٔ آماری برابر با ۲٬۸۹۹ ساعت به ثبت رسیده‌است.

باد غالب در کرج که بر مبنای سه نوبت دیدبانی (صبح، ظهر و عصر) محاسبه گردیده‌است، در جهت شمال غربی بوده و متوسط آن ۳٫۴ متر بر ثانیه می‌باشد. بیشترین سرعت باد در کرج ۲۴٫۵ متر بر ثانیه از سمت غرب و میانگین سرعت باد ۲٫۲ متر بر ثانیه به ثبت رسیده‌است.[21]

امروزه هوای کرج به دلیل گسترش شهر و تردد زیاد وسائل نقلیه و وجود کارخانه‌ها و شهرک‌های صنعتی رو به آلودگی است به‌طوری‌که در فصل‌های پاییز و زمستان وارونگی هوا کاملاً قابل لمس بوده‌است.

داده‌های اقلیم کرج (۱۹۸۵–۲۰۱۰)
ماه	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مه	ژوئن	ژوئیه	اوت	سپتامبر	اکتبر	نوامبر	دسامبر	سال
سابقهٔ بیش‌ترین °C (°F)	۱۸٫۲ (۶۵)	۱۹٫۸ (۶۸)	۲۷٫۴ (۸۱)	۳۳٫۰ (۹۱)	۳۴٫۶ (۹۴)	۳۹٫۲ (۱۰۳)	۴۲٫۰ (۱۰۸)	۴۰٫۲ (۱۰۴)	۳۷٫۲ (۹۹)	۳۱٫۸ (۸۹)	۲۵٫۰ (۷۷)	۲۰٫۰ (۶۸)	۴۲٫۰ (۱۰۸)
میانگین بیش‌ترین °C (°F)	۶٫۱ (۴۳)	۹٫۰ (۴۸)	۱۴٫۲ (۵۸)	۲۰٫۷ (۶۹)	۲۶٫۲ (۷۹)	۳۲٫۶ (۹۱)	۳۵٫۲ (۹۵)	۳۴٫۵ (۹۴)	۳۰٫۴ (۸۷)	۲۳٫۵ (۷۴)	۱۵٫۱ (۵۹)	۸٫۹ (۴۸)	۲۱٫۴ (۷۱)
میانگین روزانه °C (°F)	۱٫۸ (۳۵)	۴٫۱ (۳۹)	۸٫۷ (۴۸)	۱۴٫۵ (۵۸)	۱۹٫۲ (۶۷)	۲۴٫۶ (۷۶)	۲۷٫۱ (۸۱)	۲۶٫۸ (۸۰)	۲۲٫۹ (۷۳)	۱۷٫۱ (۶۳)	۹٫۹ (۵۰)	۴٫۶ (۴۰)	۱۵٫۱ (۵۹)
میانگین کم‌ترین °C (°F)	−۲٫۵ (۲۸)	−۰٫۷ (۳۱)	۳٫۲ (۳۸)	۸٫۴ (۴۷)	۱۲٫۲ (۵۴)	۱۶٫۵ (۶۲)	۱۹٫۰ (۶۶)	۱۹٫۱ (۶۶)	۱۵٫۳ (۶۰)	۱۰٫۸ (۵۱)	۴٫۸ (۴۱)	۰٫۳ (۳۳)	۸٫۹ (۴۸)
سابقهٔ کم‌ترین °C (°F)	−۱۷٫۰ (۱)	−۱۵٫۶ (۴)	−۱۰٫۵ (۱۳)	−۳٫۵ (۲۶)	−۰٫۴ (۳۱)	۷٫۲ (۴۵)	۱۰٫۶ (۵۱)	۱۲٫۰ (۵۴)	۷٫۰ (۴۵)	−۰٫۵ (۳۱)	−۶٫۰ (۲۱)	−۱۴٫۶ (۶)	−۱۷٫۰ (۱)
بارندگی میلی‌متر (اینچ)	۳۰٫۸ (۱٫۲۱)	۳۲٫۱ (۱٫۲۶)	۴۵٫۴ (۱٫۷۹)	۳۹٫۱ (۱٫۵۴)	۱۹٫۵ (۰٫۷۷)	۲٫۷ (۰٫۱۱)	۳٫۰ (۰٫۱۲)	۱٫۲ (۰٫۰۵)	۱٫۶ (۰٫۰۶)	۱۵٫۱ (۰٫۵۹)	۲۷٫۷ (۱٫۰۹)	۳۳٫۵ (۱٫۳۲)	۲۵۱٫۷ (۹٫۹۱)
میانگین روزهای بارندگی (≥ ۱.۰ mm)	۶٫۳	۵٫۷	۶٫۷	۵٫۸	۳٫۷	۱٫۰	۰٫۷	۰٫۳	۰٫۳	۳٫۲	۴٫۸	۵٫۸	۴۴٫۳
میانگین روزهای برفی	۵٫۴	۳٫۷	۱٫۹	۰٫۱	۰٫۰	۰٫۰	۰٫۰	۰٫۰	۰٫۰	۰٫۰	۰٫۵	۲٫۷	۱۴٫۳
درصد رطوبت	۶۷	۶۰	۵۳	۴۸	۴۳	۳۴	۳۵	۳۴	۳۶	۴۴	۵۶	۶۶	۴۸
میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب	۱۶۶٫۳	۱۶۹٫۷	۱۹۷٫۴	۲۱۸٫۱	۲۸۰٫۷	۳۳۵٫۲	۳۴۱٫۵	۳۴۰٫۱	۳۰۴٫۲	۲۵۰٫۱	۱۸۷٫۲	۱۵۶٫۸	۲٬۹۴۷٫۳
منبع: Iran Meteorological Organization (records),[22] (temperatures),[23] (precipitation),[24] (humidity),[25] (days with precipitation and snow),[26] (sunshine)[27]

زمین لرزه

شهر کرج به علت قرار گرفتن در منطقه لرزه خیز، وجود بافت‌های فرسوده بسیار و جمعیت متراکم بسیار از زمین لرزه آسیب‌پذیر است.[28]براساس مطالعات ژئوفیزیکی انجام شده، گسل‌های اطراف شهر کرج پتانسیل لرزه زایی بالایی دارند. عامل اصلی خطر زمین لرزه در شهر کرج بخش غربی گسل مشاء، بخش غربی گسل شمال تهران، گسل ایپک و گسل بوئین زهرا می‌باشد.

تاب آوری مناطق شهری در برابر زمین لرزه

بر اساس تحقیقات انجام شده شهر کرج از لحاظ تاب آوری در برابر زمین لرزه در وضعیت نامطلوبی قرار دارد.بر پایهٔ بررسی‌های سال ۱۳۸۷ خورشیدی ، کلانشهر کرج در آن سال دارای ۶۸۰ هکتار بافت فرسودهٔ شهری بوده‌است.[29]

بافت فرسوده در کرج

مناطق عظیمیه، گوهردشت و جهانشهر به علت ساخت و ساز اصولی، ساختمان‌های نوساز و معابر عریض، مقاوم‌ترین مناطق کرج در برابر زمین لرزه هستند و همچنین مناطق حصارک بالا، کیانمهر، مرکز شهر کرج و اسلام‌آباد به علت وجود بافت‌های فرسوده بسیار، جمعیت متراکم، عدم نقشه‌کشی شهری اصولی و هندسی، کم‌ترین میزان تاب آوری را در برابر زمین لرزه دارند.[30][31][32]

سیل

شهر کرج از لحاظ خطر وقوع سیل در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. مناطق کوهستانی شمال و شمال شرقی کرج از جمله عظیمیه، مرکز شهر کرج و مناطق اطراف رودخانه کرج بیشترین خطر سیل خیزی را دارند. مناطق جنوبی و دشت‌های کرج مانند مهرشهر نیز کمترین خطر سیل خیزی را دارند. از علل افزایش خطر وقوع سیل در کرج می‌توان به ساخت و ساز بی‌رویه در حریم رودخانه‌ها و حوضه‌های آبریز و عدم وجود سیستم هدایت و جمع‌آوری فاضلاب شهری در برخی مناطق اشاره کرد.[33][34]

مردم‌شناسی

اقوام

طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبرهٔ پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۹۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعهٔ آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱٬۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در کرج به قرار زیر بود:[35]

اقوام کلانشهر کرج
قومیت			درصد
فارس، تات			۵۳%
آذری			۳۰%
کرد			۷٫۲%
مازندارنی و گیلک			۵%
لر			۴٫۱%
عرب			۰٫۹%
سایر			۰٫۳%

منبع:[36]

جمعیت

نرخ تغییرات جمعیت شهر کرج

جمعیت شهر کرج بر پایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۵ ه‍.خ برابر با ۱٬۵۹۲٬۴۹۲ تن بوده که این رقم با احتساب جمعیت ساکن در حومهٔ شهر ([2] کلان‌شهر کرج) به ۱٬۹۷۳٬۴۷۰ تن می‌رسد. کرج چهارمین شهر پرجمعیت ایران و بیست و دومین کلان‌شهر پرجمعیت خاورمیانه است.[37] رشد جمعیت در شهر کرج برابر با ۴/۷ درصد بوده‌است که بالاترین میزان رشد جمعیت در بین شهرهای ایران است.[38]

زبان

مردم کرج به زبان فارسی و گویش کرجی[39] گویش می‌کنند.

زیرساخت‌ها

حمل و نقل جاده‌ای

نمای آزادراه کرج-قزوین از بالای پل شهید سلطانی (فردیس)

آزادراه تهران-کرج

مسیر جابجایی کاروان‌ها به سمت جادهٔ چالوس از میان روستای کرج که در دورهٔ قاجار ساخته شده‌است امروزه جای خود را به بزرگراه داده‌است. این مسیر تهران را به کرانه‌های دریای خزر از طریق تونل کندوان که در سال ۱۹۳۸ احداث شد، متصل می‌کند. یکی دیگر از راه‌های اصلی که از میان کرج می‌گذرد بزرگراهی بود که تهران را به آذربایجان و گیلان متصل می‌کند.[14]

کلان‌شهر کرج، از دیرباز پل ارتباطی و گلوگاه بسیار مهمی در حد فاصل تهران-قزوین و شهرهای استان مازندران بوده‌است.[40] همچنین در طی سه دههٔ گذشته با ایجاد شبکهٔ راه‌های نو و احداث آزادراه‌های منشعب و عبوری از آن بر اهمیت این شهر در مسیر ارتباطی تهران به کشورهای اروپایی افزوده شده‌است.

مهم‌ترین راه‌های ارتباطی کرج عبارت‌اند از:

1. آزادراه تهران- کرج- قزوین
2. بزرگراه یادگارامام
3. بزرگراه شمالی کرج (شهید سلیمانی)
4. بزرگراه فتح (جاده قدیم کرج)
5. بزرگراه لشکری (جاده مخصوص کرج)
6. خیابان بهشتی و جاده ۳۲
7. راه آسفالتهٔ کرج-چالوس به طول ۱۶۱ کیلومتر
8. راه آسفالتهٔ کرج-شهریار به طول ۱۸ کیلومتر
9. راه آسفالتهٔ کرج-بوئین زهرا به طول ۹۸ کیلومتر
10. راه آسفالتهٔ کرج-رباط کریم به طول ۴۰ کیلومتر
11. راه آسفالتهٔ کرج- گاجره – دیزین- شمشک به طول ۸۲، ۸۸ و ۱۰۳ کیلومتر

همچنین در سال ۱۳۸۰ انواع راه‌های موجود در شهرستان کرج (آسفالت، اصلی، فرعی، شنی) بالغ بر ۶۳۶ کیلومتر بوده‌است.

پایانه‌های مسافربری

پایانه‌های مسافربری کرج (پایانه‌های: شهید کلانتری،[41][42] البرز،شهید سلطانی و گلشهر) نقش عمده‌ای را در زمینهٔ ترابری و جابجایی بار و مسافر از مقصد کرج به سوی نقاط مختلف ایران و درون کرج بر عهده دارند.

راه‌آهن

ایستگاه راه‌آهن شهر کرج که در قسمت جنوب آزادراه تهران-کرج قرار دارد یکی دیگر از شبکه‌های انتقال مسافر و بار می‌باشد که فاصلهٔ آن از تهران به کرج ۴۱ کیلومتر و از ایستگاه کرج تا قزوین ۱۰۳ کیلومتر است.

فرودگاه

فرودگاه پیام

فرودگاه بین‌المللی پیام کرج یک فرودگاه مسافربری، پستی و سازمانی اقتصادی با پتانسیل‌های ویژه است. این سازمان دارای فرودگاه بین‌المللی- هاب پستی و تنها منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی استان البرز و مرکز کشور است که در مسیر شاهراه ارتباطی ۹ استان کشور قرار گرفته‌است.

منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی پیام در زمینی به مساحت سه هزار و ۶۰۰ هکتار در اراضی ۱۰ هزار هکتاری فرودگاه بین‌المللی پیام جهت حمل و نقل بار هوایی و پستی- انبارداری- خدمات سردخانه‌ای- صنایع بسته‌بندی- فراوری کالا و صادرات کالاهای فاسدشدنی در محدودهٔ فرودگاه بین‌المللی پیام واقع در استان البرز در جنوب غربی شهر کرج در سال ۱۳۶۹ تأسیس شده‌است.[43][44]

این فرودگاه در ابتدا فقط کاربرد باری و پستی داشت که سرانجام در ۱۸ شهریور ۱۳۹۸ نخستین پرواز مسافری به سمت مشهد انجام شد.[45]

باند این فرودگاه دارای قابلیت فرود هواپیماهایی پهن‌پیکر همچون آنتونوف۱۲۴ را دارا می‌باشد.[46][47]

مترو

قطار متروی بین شهری در ایستگاه کرج (شهید سلطانی)

مطالعات امکان‌سنجی احداث قطار شهری کرج و حومه که با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور صورت گرفته در ابتدای سه‌ماههٔ اول سال ۸۲ به انجام رسید که کلیات آن در جلسهٔ مورخهٔ ۸۲/۳/۲۱ شورای ترافیک استان تأیید گردید و در جلسهٔ مورخهٔ ۸۲/۵/۸ کمیتهٔ فنی شورای عالی ترافیک شهرهای کشور، ۲۵ کیلومتر آن به تصویب رسیده و سرانجام این امر در تاریخ ۸۲/۷/۹ به تصویب نهائی شورای عالی ترافیک شهرهای کشور رسید.[48][49]
در سال ۱۳۷۷ فعالیت روزانهٔ قطار سریع‌السیر کرج-تهران (از ایستگاه گلشهر تا ایستگاه صادقیه) مورد بهره‌برداری قرار گرفت[50] و در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۹۸نیز ایستگاه شهرجدید هشتگرد به طول ۴۳ کیلومتر از گلشهر تا شهرجدید هشتگرد مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌است.[51][52]

اطلاعات خطوط متروی کرج[53]

رنگ	نشانه	خط	مسیر	ایستگاه‌ها^الف	درازا (کیلومتر)	پیش‌بینی میزان جابجایی مسافر (در هر جهت در ساعت)	وضعیت خط
طلایی		خط۱	گرمدره به شهر جدید هشتگرد	۷	۴۳	۳۰۰٬۰۰۰	فعال
سبز		خط۲	کمالشهر به ملارد	۲۴	۲۷	۳۵٬۰۰۰	درحال احداث
آبی		خط۳ (مسیر هوایی)	کرج (شهید سلطانی) به باغستان	۱۲	۱۴٫۵	۱۶٬۵۰۰	غیرفعال
قرمز		خط۴	باغستان به فرودگاه پیام	۲۰	۱۸	۲۲٬۵۰۰	غیرفعال
بنفش		خط۵	دانشگاه آزاد به محمد شهر	۱۰	۱۵	۱۸٬۶۰۰	غیرفعال
قهوه‌ای		خط۶	بلوار استقلال به انستیو پاستور واحد تحقیقات کرج	۱۱	۹	۱۷٬۳۰۰	غیرفعال

توضیحات:

• ^الف در انشعاب‌ها، ایستگاه مشترک هم در تعداد ایستگاه‌های خط اصلی و هم در تعداد ایستگاه‌های خط منشعب‌شده آمده‌است.

اتوبوسرانی

ناوگان جدید اتوبوسرانی کرج
اتوبوس پارسین عقاب اسکانیا

اتوبوسرانی کرج و حومه که در حال حاضر یکی از بزرگترین زیرمجموعه‌های سازمان حمل و نقل بار و مسافر شهرداری کرج محسوب می‌شود در تاریخ ۱۳۷۰/۶/۳۱ فعالیت خود را با کنترل خطوط تحت پوشش مینی‌بوس‌رانی در بخش خصوصی رسماً آغاز نمود. پس از مدت کوتاهی با خرید ۱۲ دستگاه اتوبوس در واقع پایهٔ اصلی حمل و نقل ناوگان اتوبوسرانی کرج در اواخر سال ۱۳۷۰ پایه‌گذاری شد.[54]

بنابر آمار اعلامی در ابتدای سال ۱۴۰۰ ه‍.ش مجموع ناوگان ملکی فعال در خطوط اتوبوس‌رانی کرج ۹۳ دستگاه و مجموع ناوگان بخش خصوصی فعال ۱۷۶ دستگاه، تعداد خطوط شهری و حومه ۴۷ خط و تعداد خطوط منتهی به تهران نیز ۶ خط می‌باشد. میانگین سن ناوگان ملکی شش سال و میانگین سن ناوگان بخش خصوصی نیز سیزده سال است.[55]

تاکسیرانی

خطوط تاکسیرانی در کرج

تاکسیرانی کرج یکی از زیرمجموعه‌های سازمان حمل‌ونقلِ بارومسافر شهرداری کرج می‌باشد که در حوزه تاکسیرانی درون‌شهری کرج فعالیت می‌کند. تعداد خطوط تاکسیرانی کرج ۱۱۵ خط است. در شهر کرج ۱۲۵۰۰ دستگاه تاکسی وجود دارد که ۷۷۰۰ تاکسی ایستگاهی و ۴۸۰۰ دستگاه تاکسی به صورت گردشی فعالیت می‌کنند.[56][57]

مراکز صنعتی

کرج دارای تعداد زیادی واحدهای تولیدی و صنعتی است که در مناطق مختلف شهر یا عمدتاً در شهرک‌های صنعتی متمرکز شده‌اند. برای نمونه دو شهرک صنعتی سیمین دشت و بهارستان مجموعاً بیش از ۴۷۰ واحد تولیدی فعال دارند و بیش از ۹۵۰ واحد دیگر در مناطق مختلف شهر و حومهٔ آن قرار دارند.[58]

فضای سبز

پارک خانواده

شهر کرج در گذشته‌ای نه چندان دور، با توجه به آب و هوای مناسب و وجود منابع آبی چون رودخانهٔ کرج، باغ شهری زیبا و سبز با درختان کهن و بی‌شمار بوده‌است که آثار آن هنوز هم در شهر به چشم می‌خورد. در طی ۴۰ سال اخیر و با مهاجرت‌های زیاد از سراسر ایران به این شهر، رفته رفته باغ‌های آن تخریب و با مناطق مسکونی و راه‌ها جایگزین گردید.

از مناطقی که دارای درختان انبوه زیادی بوده‌اند و در حال حاضر نسبت به دیگر مناطق کرج دارای فضای سبز و درختان بیشتری هستند می‌توان به جهان‌شهر، مهرشهر و عظیمیه اشاره کرد. پارک جهان‌نما، باغ سیب مهرشهر و باغ‌های محمدصادق فاتح در جهان‌شهر از جمله باغ‌های بزرگ کرج هستند که البته قسمت‌های زیادی از آن‌ها در ۳۰ سال اخیر از بین رفته‌است. در حدود ۵ الی ۶ سال اخیر شهرداری کرج تصمیم گرفته که هویت باغ‌شهر کرج را به این شهر برگرداند و اقدام به ساخت پارک‌ها و بوستان‌های متعدد در سطح شهر کرده‌است. البته راه زیادی تا احیای باغ‌های انبوه از دست رفته باقی است.

در حال حاضر شهر کرج دارای بیش از ۲۴۳ پارک و بوستان کوچک و بزرگ است. از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به پارک جهان‌نما ، پارک چمران ، باغ سیب مهرشهر ، پارک ایران کوچک ، پارک تنیس (باغ فاتح) ، پارک نبوت ، پارک ایران‌زمین ، پارک خانواده و پارک هامون اشاره کرد.[59]

مجموعه‌های ورزشی

مجموعه ورزشی انقلاب اسلامی کرج

مجموعه ورزشی انقلاب اسلامی

ورزشگاه انقلاب کرج در حال حاضر ورزشگاه خانگی تیم گل ریحان البرز در لیگ دسته یک کشور محسوب می‌شود که در سال ۱۳۹۷ از اکسین البرز به گل ریحان البرز تغییر نام داد. تیم فوتبال سایپای کرج در سال ۱۳۸۶ در این ورزشگاه با برد ۲ بر صفر مقابل تیم مس کرمان قهرمان لیگ برتر ششم شد. تیم والیبال سایپا هم در سال ۹۰ با باخت برابر تیم کاله آمل در این ورزشگاه در دیدار فینال به مقام نایب قهرمانی لیگ برتر والیبال کشور نائل شد.[60]

ورزشگاه دکتر شریعتی

ورزشگاه شریعتی هم بین سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۹ میزبان بازی‌های خانگی باشگاه فوتبال بهمن کرج بود و این تیم در این ورزشگاه به افتخارات زیادی در سطح اول فوتبال کشور رسید. این ورزشگاه همچنین در چند سال ابتدایی میزبان بازی‌های تیم فوتبال سایپای کرج هم بود. هم‌اکنون این ورزشگاه میزبان بازی‌های خانگی باشگاه‌های: شهدای رزکان البرز، ستارگان سیمرغ البرز، فرهنگ البرز و برق‌آرای البرز در لیگ دسته سوم است.[61]

مراکز درمانی مهم

• بیمارستان امام علی[62]
• بیمارستان شهید مدنی[63]
• بیمارستان کمالی[64]
• بیمارستان ثارالله[65]
• بیمارستان کوثر[66]
• بیمارستان شهید رجایی[67]
• بیمارستان کسری[68]
• بیمارستان قائم[69]
• بیمارستان امام خمینی[70]
• بیمارستان تخت جمشید[71]
• بیمارستان نور البرز[72]

• 
  تصویری قدیمی از بیمارستان قلب شهید رجایی حصارک بالا در سال ۱۳۳۰
• 
  بیمارستان تخت جمشید
• 
  بیمارستان امام علی

مراکز آموزش عالی و پژوهشی

• دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز
• پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
• دانشگاه خوارزمی پردیس کرج
• دانشگاه هنر پردیس کرج
• مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
• دانشگاه پیام نور کرج
• دانشگاه فرهنگیان
• مرکز مطالعات خلیج فارس
• پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای (وابسته به سازمان انرژی اتمی)
• مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (وابسته به وزارت جهاد کشاورزی)
• مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور (وابسته به وزارت جهاد کشاورزی)

• 
  دانشگاه تهران پردیس کشاورزی کرج
• 
  دانشگاه علوم پزشکی البرز
• 
  دانشگاه خوارزمی پردیس کرج
• 
  دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
• 
  دانشگاه هنر

مکان‌های تاریخی، فرهنگی

کاروانسرای شاه‌عباسی

اثر	قدمت
آهنین راه و پل سنگی	دوره اسلامی
تپه‌های امامزاده احمد و محمود	دوره اسلامی
مسجد هلجرد	دوره قاجار
مسجد جامع	دوره قاجار
کاروانسرای کندوان	دوره قاجار
کاروانسرای شاه عباسی	دوره صفوی
قبرستان قدیمی	دوره صفوی
چنار حصار	۸۰۰ ساله
درخت سرو کهن	۱۳۰۰ ساله
تپه (آق تپه) مهرشهر	باستانی
تپه مرد آباد ماهدشت	باستانی
حمام حیدر آباد	صفویه

در حوزه فرمانداری کرج بیش از ۱۰۰ اثر با ارزش فرهنگی – تاریخی و هنری شناسایی شده و در گزارش بررسی و شناسایی این منطقه درج گردیده. از آثار و مکان‌های تاریخی که دارای قدمت دوره اسلام و پیش از اسلام و دوره قاجار و صفوی و قرن ۷ و ۸ و ۹ هـ. ق می‌توان موارد زیر را نام برد. آثار فرهنگی و تاریخی دهستان‌های نسا، آسارا و آدران در منطقه‌ای کوهستانی قرار داشته و آبادی‌های آن‌ها در دره‌های پرشیب یا بر کناره بلند کوه‌ها ایجاد شده‌است.

در شهرهای کمال شهر، گرمدره، محمدشهر از حوزه فرمانداری کرج آثار ارزشمند و چشمگیری وجود دارد که شماری از آن‌ها توسط کارشناسان میراث فرهنگی استان تهران و کرج شناسایی شده و تعدادی نیز در حال بازسازی و استحکام بخشی هستند. دو گرمابهٔ قدیمی واقع در روستاهای هلجرد و بیلقان نیز از آثار تاریخی کرج است.[73]

جاذبه‌های گردشگری

از جمله جاذبه‌های گردشگری کرج می‌توان جاده کرج - چالوس، باغ سیب مهرشهر، کاخ مروارید (شمس)، روستای تاریخی آتشگاه و باغ لاله‌های گچسر را نام برد. کاروانسرای شاه‌عباسی، کاخ ناصرالدین شاهی شهرستانک، پل تاریخی کرج، پارک‌های کرج و امامزاده طاهر کرج که مدفن بسیاری از نام آوران شعر و هنر معاصر ایران است از دیگر جاذبه‌های تاریخی - فرهنگی گردشگری کرج به‌شمار می‌روند.[74] دیگر جاذبه‌های گردشگری کرج:

• مجموعه سد امیرکبیر، امکانات ورزش‌های آبی از جمله قایق‌سواری، اسکی روی آب، ماهیگیری
• پیست اسکی دیزین
• پیست اسکی خور
• روستای آتشگاه کرج
• دهکده واریان
• کاخ سلیمانیه و موزه جانورشناسی کرج واقع در دانشکده کشاورزی
• موزه تاریخ طبیعی کرج
• حمام تاریخی مصباح
• دره ارنگه
• روستای برغان
• رودخانه کرج
• غار یخ‌مراد
• دره پل خواب
• روستای وینه (کرج)
• آبشار آدران
• دهکده آبی پارس
• باغات جهانشهر
• کوه نور عظیمیه
• دهکده توریستی تفریحی باغستان
• پیست موتور کراس حصارک

• برخی از جاذبه‌های گردشگری کرج
• 
  کاخ مروارید (کاخ شمس)
• 
  کاخ سلیمانیه کرج
• 
  نمایی از رود کرج در منطقه آدران
• 
  حمام مصباح
• 
  جاده کرج-چالوس محدوده سد امیرکبیر و رودخانه کرج
• 
  پل تاریخی کرج
• 
  کاروانسرای شاه عباسی
• 
  بوستان ایران کوچک
• 
  بوستان چمران

مناطق و محله‌ها

مناطق شهری کرج

شهر کرج دارای ۱۰ منطقه شهری است.

• منطقه۱: عظیمیه، اسلام‌آباد
• منطقه۲: اصفهانیها، قلمستان، مصباح، ذوب آهن، آسیاب برجی
• منطقه۳: مهرشهر
• منطقه ۴: حسین‌آباد، فاز۴ مهرشهر
• منطقه۵: حصارک بالا، گلشهر، دهقان ویلا
• منطقه۶: حصارک، شاهین ویلا
• منطقه۷: گوهردشت، باغستان
• منطقه۸: کوی کارمندان شمالی، عظیمیه، حسن‌آباد، جهانشهر، حاجی‌آباد
• منطقه۹: کوی کارمندان جنوبی، مهرویلا
• منطقه۱۰: شهرک جهان‌نما، حصار

(بروزرسانی جدول: تا اردیبهشت ۱۴۰۰)

مشخصات شهرداری مناطق[persian-alpha 2]

منطقه	شهردار	مساحت (متر مربع)	جمعیت (۱۳۹۵)	وبگاه
منطقه ۱	ربی سعادت	۸٫۵۹۴٫۰۵۶[75]	۱۲۸٫۹۴۳	mant1.karaj.ir
منطقه ۲	مرتضی جلالیان	۱۱٫۱۶۰٫۰۰۰[76]	۱۱۳٫۷۲۹	mant2.karaj.ir
منطقه ۳	علی آرائی	۱۶٫۹۵۶٫۶۰۰[77]	۹۷٫۶۸۱	mant3.karaj.ir
منطقه ۴	محمد یساولی	۱۶٫۵۰۱٫۷۸۰[78]	۱۰۳٫۷۹۶	mant4.karaj.ir
منطقه ۵	سیدرضا فیض	۱۱٫۶۷۰٫۰۰۰[79]	۲۳۰٫۰۰۰	mant5.karaj.ir
منطقه ۶	محمدرضا فکورزاده	۱۸٫۰۰۰٫۰۰۰[80]	۲۷۰٫۰۰۰	mant6.karaj.ir
منطقه ۷	عباس حق‌محمدلو	۱۵٫۴۱۰٫۳۴۰[81]	۱۶۸٫۰۳۴	mant7.karaj.ir
منطقه ۸	مهدی لطفی	۹٫۹۹۸٫۹۰۰[82]	۱۳۶٫۲۹۹	mant8.karaj.ir
منطقه ۹	آرش یگانی	۶٫۰۰۰٫۵۸۰[83]	۱۳۵٫۰۰۰	mant9.karaj.ir
منطقه ۱۰	محسن کمالی‌دهقان	۱۵٫۷۵۰٫۰۰۰[84]	۷۲٫۱۲۸	mant10.karaj.ir

مناطق اقماری

• محمدشهر
• سرحدآباد
• کیانمهر
• آق‌تپه

• 
  دورنمایی از عظیمیه

سیاست

شهرداری کرج

نشان شهرداری کرج

شهرداری کرج سازمان غیردولتی است که مسئولیت اداره شهر کرج را برعهده دارد. مسئولیت مدیریت این سازمان با شهردار کرج است که با حکم از طریق رای‌گیری در شورای شهر کرج انتخاب می‌شود و به وزارت کشور معرفی می‌گردد و وزارت کشور با بررسی صلاحیت منتخب شورا حکم شهردار را صادر می‌کند. شهرداری کرج شامل ۱۰ منطقه است که مدیریت هر منطقه به عهده شهردار آن منطقه است که توسط شهردار کرج انتخاب می‌شود.

شهردار کنونی کرج علی‌اصغر کمالی‌زاده می‌باشد.[85]

شورای شهر کرج

نشان شورای اسلامی شهر کرج

شورای اسلامی شهر کرج، شورایی مرکب از ۱۳ نفر است که با رأی مردم شهر کرج، برای تصمیم‌گیری در خصوص امور مربوط به شهرداری کرج انتخاب می‌شوند.[86][87][88]

رئیس کنونی شورای شهر کرج اکبر سلیم نژاد می‌باشد.[89]

روابط جهانی

سیاست کرج
شهرداری کرج شهردار علی‌اصغر کمالی‌زاده مناطق شهرداران مناطق منطقه ۱ • منطقه ۲ • منطقه ۳ • منطقه ۴ • منطقه ۵ • منطقه ۶ • منطقه ۷ • منطقه ۸ • منطقه ۹ • منطقه ۱۰ سازمان‌های وابسته
شورای شهر-دورۀ پنجم رئیس اکبر سلیم نژاد نایب‌رئیس رحیم خستو فهرست اعضا
دیگر شمار نمایندگان در مجلس شورای اسلامی: ۲ نماینده حوزه انتخابیه کرج

شهرهای خواهرخوانده

• بوگور، اندونزی[90][91]
• چن دوو، چین[92]
• یکی از شهرهای استرالیا ^{(درحال بررسی)}[93]
• یکی از شهرهای تاجیکستان ^{(درحال بررسی)}[94]

خواهرخواندگی ناشهری کرج:

• آموزش و پرورش کرج با آموزش پرورش شهرستان نیمروز[95]
• متروی تهران با متروی کرج[96]

نماد شهری

با توجه به رشد سریع جمعیت، سیاست‌های غلط شهرداری و عدم تخصیص نماد شاخص شهری به کرج، این شهر تا پیش از احداث باغ گلهای پارک چمران فاقد نماد شاخص شهری بود؛[97][98][99][100]

گل لاله

گل لاله، نماد فرهنگی شهر کرج؛
باغ گلهای بوستان چمران

پس از احداث باغ گلها در بوستان چمران کرج، گل لاله به عنوان نماد اصلی شهر کرج و حتی استان البرز شناخته می‌شود.[101][102][103]

روز فرهنگی کرج

با توجه به نامگذاری کرج در سالیان اخیر با عنوان ایران کوچک و وجود اقوام گوناگون در این شهر، باید برای معرفی این شهر، اقدامات اساسی صورت پذیرد که برپایی جشنواره روز فرهنگی کرج یکی از رویدادهای تأثیرگذار بوده و نماد همبستگی اقوام ایرانی است.[104][105][106]

روز فرهنگی کرج در روز ۲۱ فروردین است که همزمان با آغاز جشنواره لاله‌ها، به عنوان روز فرهنگی کرج، نامگذاری شده‌است.[107]

پارک ملی ایران کوچک

همچنین در سالهای اخیر با احداث پارک ایران کوچک در قسمتی از باغ‌های فاتح، این پارک به عنوان نماد هویتی کرج معرفی شده‌است. این پارک تجلی پیوند هویت باغ شهری با معماری فرهنگی ایران زمین در کرج است.[108][109]

مشکلات زیست‌محیطی

با توجه به افزایش شدید جمعیت شهر کرج در سال‌های اخیر و عدم برنامه‌ریزی برای کنترل تراکم جمعیتی و بهبود زیرساخت‌های شهری، شهر کرج با مشکلات زیست‌محیطی بسیاری روبه‌رو شده‌است. برجسته‌ترین مشکلات زیست‌محیطی شهر کرج، آلودگی هوا و بحران آب است.[110]

آلودگی هوا

آلودگی هوا بزرگترین مشکل زیست‌محیطی شهر کرج است. به حدی که در پاییز سال ۱۳۹۹ شهر کرج ۴۴ روز هوای ناسالم را تجربه کرده‌است که آمار بسیار نامطلوبی است. همچنین در سالهای اخیر کرج در ردیف ۸ شهر آلوده کشور قرار گرفته‌است.[111][112][113]

آلودگی هوا در کرج

از مهمترین علل افزایش آلودگی هوا در کرج، عدم وجود ناوگان حمل و نقل عمومی استاندارد، تخریب باغات، عدم وجود خطوط حمل‌ونقل ریلی به تناسب جمعیت و تراکم جمعیتی بالا به نسبت زیرساخت‌های موجود می‌باشد.[114]

بحران آب

کرج به خصوص در سال‌های اخیر با بحران جدی آب روبه‌رو بوده‌است. از مهم‌ترین علل بحران آب در کرج، اختصاص آب سد کرج به تهران بوده‌است که باعث شده‌است که آب شهر کرج از طریق چاه‌ها و سفره آب‌های زیر زمینی تأمین شود و کرج را با بحران مواجه کند.[115] از دیگر علت‌ها نیز تغییرات اقلیمی و افزایش جمعیت می‌باشد.[116]

مراکز خرید مهم

• بازار بزرگ کرج (کرج مال)
• مرکزخرید مهرادمال
• مرکز خرید مهستان
• مرکز خرید پارسیان
• مرکز خرید ملاصدرا
• مجتمع تجاری ملاصدرا
• مجتمع تجاری نیکامال
• مجتمع تجاری اکومال
• مجتمع تجاری البرزمال
• مجتمع تجاری آرین‌مال
• مرکز خرید برج آموت
• مرکز خرید برج میلاد
• مرکز خرید برج طالقانی
• مجتمع تجاری یادمان
• مجتمع تجاری آراکس
• مجتمع تجاری گوهران
• مجتمع تجاری بهارستان
• مجتمع تجاری نیستان
• مرکز خرید چچلاس
• مرکز تجاری ساویز
• مجتمع تجاری تخصصی البرز
• بازار موبایل کرج
• بازار بزرگ آزادی[117]

• 
  مرکز خرید در حال ساخت البرزمال در حصارک
• 
  مهراد مال کرج

مشاهیر

برخی از مشاهیر کرج:

• محمد نصرتی، بازیکن سابق پرسپولیس
• مهرانه مهین ترابی، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون.
• کیمیا علیزاده قهرمان المپیک
• هدی زین العابدین بازیگر
• مهران رجبی بازیگر
• بهنام و شهرام محمودی والیبالیست

نگارخانه

• نگارخانه شهر کرج
• 
  رودخانه کرج
• 
  دریاچه سد کرج
• 
  دورنمای باغ فاتح
• 
  باغ فاتح در زمستان
• 
  باغ فاتح در پاییز
• 
  باغ گلها(لاله‌ها) - پارک چمران
• 
  پارک ملی ایران کوچک
• 
  محله جهانشهر
• 
  کرج در زمستان
• 
  مجسمه محمدصادق فاتح یزدی در پارک ایران کوچک
• 
  بلوار آزادی (سه باندی گوهردشت)
• 
  بلوار طالقانی شمالی
• 
  خیابان بهشتی
• 
  پل سه‌راه گوهردشت
• 
  انتهای شمالی بزرگراه یادگار امام
• 
  دورنمایی از چهارراه حضرت امام
  (میدان کرج و مرکز شهر)
• 
  پل آزادگان
• 
  دانشگاه خوارزمی پردیس کرج
• 
  امامزاده طاهر کرج
• 
  کاروانسرای شاه‌عباسی

جستارهای وابسته

• ایران
• کلان‌شهرهای ایران

یادداشت‌ها

1. براساس سرشماری سال ۱۳۹۵
2. اکثر اطلاعات داده شده در جدول به صورت تقریبی می‌باشند

منابع

1. توحید فاضل، امیر (۱۳۹۵-۰۲-۰۶). «چرا کرج را کرج نامیدند». خبرگزاری تابناک البرز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۲۵.
2. مرکز امار ایران-نتایج سرشماری سال نود و پنج به تفکیک شهر
3. «نرخ رشد جمعیت کرج از همه شهرهای ایران بالاتر است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۰-۰۴-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
4. «ریاست دوره پنجم شورا». پورتال رسمی شورای شهر کرج.
5. «کرج چهارمین شهر پرجمعیت کشور». خبرگزاری جمهوری اسلامی- ایرنا. ۲۶ اسفند ۱۳۹۵.
6. «متروی شهر جدید هشتگرد افتتاح شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۱۲-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
7. «جزئیات تفکیک مدیریت خط متروی تهران از کرج». ایسنا. ۲۰۱۷-۰۴-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
8. توحید فاضل، امیر (۱۳۹۵-۰۲-۰۶). «چرا کرج را کرج نامیدند». خبرگزاری تابناک البرز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۲۵.
9. «استان البرز». پورتال شهرداری کرج. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۴.
10. «نرخ رشد جمعیت کرج از همه شهرهای ایران بالاتر است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۰-۰۴-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
11. «ریشه نام کرج از کجا آمده‌است». فارس. ۱۳۹۲-۰۴-۳۰. دریافت‌شده در ۱۳۹۲-۱۲-۲۴.
12. «اطلس گردشگری شهر و شهرستان کرج، مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۲.
13. «فیلم/ کاروانسرای شاه عباسی کرج یادگاری از دوره صفوی». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۶-۰۳-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
14. «KARAJ CITY i. Modern City». ایرانیکا.
15. «آشنایی با استان البرز». همشهری آنلاین. ۲۰۱۰-۱۲-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
16. «سفر به استان البرز». همشهری آنلاین. ۲۰۱۹-۰۳-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
17. «موافقت مجلس با تشکیل استان البرز به مرکزیت کرج». دنیای اقتصاد. ۳ تیر ۱۳۸۹.
18. «KARAJ CITY». Encyclopædia Iranica.
19. http://alborz.isiri.gov.ir/portal/home/?29078/معرفی-استان پورتال سازمان استاندارد استان البرز
20. «پنجمین شهرستان البرز متولد شد/ تحقق آرزوی دیرین مردم فردیس». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۳-۰۶-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
21. «اداره کل هواشناسی استان البرز». IRI Meteorological Organization. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۹.
22. • "Highest record temperature in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
    • "Lowest record temperature in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
23. • "Average Maximum temperature in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
    • "Average Mean Daily temperature in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
    • "Average Minimum temperature in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
24. • "Monthly Total Precipitation in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on March 30, 2015. Retrieved April 7, 2015.
25. • "Average relative humidity in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
26. • "No. Of days with precipitation equal to or greater than 1 mm in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
    • "No. of days with snow or sleet in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
27. • "Monthly total sunshine hours in Karaj by Month 1985–2010". Iran Meteorological Organization. Archived from the original on April 14, 2015. Retrieved April 7, 2015.
28. «زلزله‌ای که بعد از 170 سال به کرج شوک دوباره داد». ایسنا. ۲۰۱۸-۱۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۹.
29. ایرنا بایگانی‌شده در ۲ فوریه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine: نگاه عدالت‌محوری به نگرانی ساکنان بافت‌های فرسوده کرج پایان می‌دهد.
30. «رفتارشناسی گسل‌های البرز انجام نشد/کرج در اِشغال بافت‌های فرسوده». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۶-۰۶-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۹.
31. «مطالعات ریز پهنه بندی خطر زلزله در شهر کرج». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۱-۰۵-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۹.
32. «مطالعات زمین شناختی محلات کرج». ۲۹ مه ۲۰۲۱.
33. «ریسک سیل خیزی در مناطق کرج». ۲۹ مه ۲۰۲۱.
34. «همه شهرهای استان البرز با مسئله سیل درگیر هستند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۰۱-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۹.
35. فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران * شماره کتابشناسی ملّی:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پدیدآورنده:طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی)
36. فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران * شماره کتابشناسی ملّی:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پدیدآورنده:طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی)
37. وبگاه مرکز آمار ایران - نتایج سرشماری سال نود و پنج به تفکیک شهر
38. «نرخ رشد جمعیت کرج از همه شهرهای ایران بالاتر است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۰-۰۴-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
39. آقازاده، رضا (۱۳۸۹). گویش کرجی. ص. ۸۸.
40. «خبرگزاری فارس - ترانزیت کالا در منطقه ویژه اقتصادی کرج رسماً آغاز شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۰-۰۷-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۰۱.
41. «اتوبوس‌ها خارج از ترمینال شهید کلانتری کرج مسافر سوار نکنند». خبرگزاری جمهوری اسلامی-ایرنا.
42. «ترمینال (پایانه) مسافربری کرج». ایران نیهون راهنمای گردشگری.
43. وبلاگ اخبار فرهنگی، هنری و گردشگری کرج کرج کده
44. «شرکت خدمات هوایی پیام». شرکت خدمات هوایی پیام.
45. «آغاز پروازهای مسافری فرودگاه پیام/ اولین پرواز به مقصد مشهد». باشگاه خبرنگاران جوان.
46. «فرود هواپیمای پهن پیکر آنتونوف 124 در فرودگاه پیام کرج / ویدیو». آپارات.
47. «فرود هواپیمای پهن پیکر آنتونوف 124 در فرودگاه پیام». خبرگزاری صداوسیما.
48. «سازمان قطار شهری کرج و حومه». بهرو.
49. «تاریخچه سازمان». پورتال سازمان حمل ونقل ریلی کرج.
50. «سال 1377 بهره‌برداری از خط ۵، حد فاصل ایستگاه‌های تهران صادقیه و کرج». مشرق نیوز.
51. «آغاز به کار رسمی مترو شهرجدید هشتگرد/ قطار برقی مسافرگیری کرد». شرکت عمران شهرجدید هشتگرد.
52. «افتتاح مترو کرج-هشتگرد؛ گلشهر دیگر ایستگاه پایانی نیست». www.entekhab.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۲.
53. «اطلاعات خطوط ۶ گانه کرج». شهرداری کرج.
54. «تاریخچه سازمان اتوبوسرانی کرج و حومه». پرتال سازمان حمل ونقل بار ومسافر کرج.
55. «توسعه و افزایش زیرساخت‌های ناوگان اتوبوس‌رانی کرج». شهرداری کرج.
56. سیما، IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و (۱۸ خرداد ۱۳۹۸). «نوسازی تاکسی های فرسوده کرج». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۳.
57. «تاکسی جدید به کرج اضافه نمی‌شود/نصب سکو و سایبان در ترمینال‌ها». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۰۸-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۳.
58. پورتال شهرک صنعتی سیمین دشت
59. «سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری کرج». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
60. «ورزشگاه انقلاب کرج». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
61. «ورزشگاه دکتر شریعتی کرج نیمه کاره رها شده‌است/ از وعده تا اتلاف سرمایه». خبرگزاری مهر. ۲۰۱۳-۰۲-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۱.
62. «معرفی مجتمع آموزشی درمانی امام علی (ع)». پورتال دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز.
63. «تاریخچه مرکز آموزشی درمانی شهید مدنی». پورتال دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز.
64. «تاریخچه بیمارستان شادروان کمالی کرج». پورتال دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز.
65. «معرفی بیمارستان تخصصی ثارالله». پورتال دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز.
66. «تاریخچه مجموعه درمانی کوثر». پورتال دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز.
67. «مرکز آموزشی درمانی شهید رجایی». پورتال دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز.
68. «تاریخچه بیمارستان و زایشگاه کسری (گروه پزشکی اسفند کرج)». پورتال گروه پزشکی اسفند کرج.
69. «یمارستان قائم یک بیمارستان عمومی است که در سال ۱۳۷۹ تأسیس شده‌است. این بیمارستان به‌صورت خصوصی اداره می‌شود». وبگاه بیمارستان قائم کرج.
70. «معرفی بیمارستان فوق تخصصی امام خمینی (ره) کرج». وبگاه بیمارستان امام خمینی کرج.
71. «معرفی بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی تخت جمشید». وبگاه بیمارستان تخت جمشید کرج.
72. «معرفی کلینیک فوق تخصصی نور البرز وابسته به بیمارستان نور تهران». وبگاه بیمارستان نور.
73. «جاذبه‌های گردشگری». پورتال شهرداری کرج. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۱۴.
74. موسی‌نژاد، مهدی. حاذبه‌های گردشگری کرج.
75. «مشخصات1».
76. «مشخصات2».
77. «مشخصات3».
78. «مشخصات4».
79. «مشخصات5».
80. «مشخصات6».
81. «مشخصات7».
82. «مشخصات8».
83. «مشخصات9».
84. «مشخصات10».
85. «معارفه علی اصغر کمالی زاده شهردار جدید کرج». خبرگزاری صدا و سیما.
86. «اسامی اعضای شورای شهر کرج اعلام شد». خبرگزاری مهر.
87. «رئیس شورای شهر کرج در سمت خود ابقا شد». خبرگزاری تسنیم.
88. «رئیس شورای شهر کرج انتخاب شد». خبرگزاری تسنیم.
89. «اعضاء شورا». پورتال رسمی شورای شهر کرج.
90. «طی مراسمی که امروز در کرج برگزار شد شهر بوگور اندونزی و کرج با هم اعلام خواهر خواندگی کردند». خبرگزاری فردا.
91. «اندونزی و کرج اعلام خواهر خواندگی کردند». خبرگزاری فارس.
92. «اعلام خواهرخواندگی شهرهای کرج و «چن دوو» کشور چین». خبرگزاری جمهوری اسلامی-ایرنا.
93. «خواهر خواندگی کرج با یکی از شهرهای استرالیا بررسی می‌شود». خبرگزاری مهر.
94. «کرج با یکی از شهرهای تاجیکستان خواهرخوانده می‌شود». خبرگزاری مهر.
95. «آموزش و پرورش ناحیه 4 کرج خواهرخوانده آموزش و پرورش شهرستان نیمروز سیستان شد». خبرگزاری پانا.
96. «محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران در بازدید از متروی کرج گفت: متروی کرج خواهر متروی تهران است». پورتال رسمی سازمان حمل ونقل ریلی کرج.
97. «شهر کرج فاقد نماد و المان شاخص شهری است». خبرگزاری تسنیم.
98. «رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر کرج تأکید کرد:ضرورت معرفی نماد شهر کرج». خبرگزاری مدیریت شهری کرج.
99. «نماد شهر کرج باید هر چه زودتر معرفی شود». خبرگزاری دیده‌بان البرز.
100. البته هنوز هم از طرف برخی از شهروندان و حتی مسئولین این شهر فاقد نماد شناخته می‌شود.
101. «جشنواره لاله‌ها کرج را به مقصد گردشگری تبدیل کرده‌است». خبرگزاری مدیریت شهری کرج.
102. «لاله نماد البرز است». خبرگزاری مدیریت شهری کرج.
103. «کرج با نماد لاله در کشور شهرت یافته‌است». خبرگزاری مدیریت شهری کرج.
104. «معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری کرج: جشنواره روز فرهنگی کرج برای دومین سال متوالی برگزار می‌شود». خبرگزاری برنا.
105. «شهردار کرج: روز فرهنگی کرج در تقویم ملی ثبت می‌شود». خبرگزاری مهر.
106. «رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری کرج گفت: روز فرهنگی کرج، نماد همبستگی اقوام ایرانی». خبرگزاری مدیریت شهری کرج.
107. «نام‌گذاری روز فرهنگی کرج». خبرگزاری مدیریت شهری کرج.
108. «فرماندار ویژه شهرستان کرج: پارک «ایران کوچک» نماد هویتی کرج است». خبرگزاری مدیریت شهری کرج.
109. «فرماندار ویژه شهرستان کرج گفت: پروژه پارک ملی ایران کوچک همان نماد گمشده کلانشهر کرج است که سالها در جستجوی ساختن سنگ بنای آن بودیم». پورتال رسمی فرمانداری شهرستان کرج.
110. «آلودگی هوا و پسماند مهمترین مشکلات زیست‌محیطی کرج هستند». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۴-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۳۰.
111. میرهاشمی، سید نوید (۱۳۹۸-۰۲-۲۵). «بررسی عوامل آلودگی هوای شهر کرج و راهکارهای مقابله با آن». civilica.com (به Farsi). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۳۰.
112. «البرز به شدت درگیر مشکلات زیست‌محیطی است». jamejamalborz.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۳۰.
113. «آلودگی‌هوای کرج». ۳۱ مه ۲۰۲۱.
114. «شاخص آلودگی هوای کرج ۱۷۴ است/ شهروندان از خانه خارج نشوند». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۱-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۳۰.
115. خاکپور، ملیکا (۱۳۹۵-۰۸-۱۱). «بررسی اثرات افزایش جمعیت بر بحران کم‌آبی و برآورد نیازهای آبی در استان البرز». civilica.com (به Farsi). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۳۰.
116. «چالش‌های زیست‌محیطی کرج بررسی شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۱-۰۶-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۳۰.
117. «مراکز خرید کرج». سایت مراکز خرید ایران.

پیوند به بیرون

• شهرداری کرج
• سایت فرمانداری کرج
• نقشه جامع شهر کرج