طالقان

طالقان شهری در شهرستان طالقان واقع در استان البرز ایران است. این شهر در منطقه‌ای ییلاقی در میان رشته کوه البرز و در ۱۳۳ کیلومتری شمال غربی شهر تهران قرار گرفته‌است.

برای دیگر کاربردها، طالقان (ابهام‌زدایی) را ببینید.
طالقان
(طالقون)

نشان‌وارهٔ شهرداری طالقان
کشور ایران
استانالبرز
شهرستانطالقان
بخشمرکزی
نام(های) پیشینتالکان
سال شهرشدن۱۳۸۹
مردم
جمعیتحدود 28000نفر ، در تابستان 400000نفر [1][2]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۱۸۸۰ متر
اطلاعات شهری
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۲۶۴۴
وبگاهشهرداری طالقان
شناسهٔ ملی خودرو ایران ۷۸ ط
طالقان

شهر طالقان به لحاظ قرار گرفتن در رشته کوه‌های البرز مرکزی، دارای آب و هوای کوهستانی و ییلاقی است. به همین دلیل دارای جمعیت فصلی بوده و در تابستان جمعیت شناور آن به بیش از 400000 هزار نفر می‌رسد. این در حالیست که جمعیت ثابت شهر طالقان حدود 28000 نفر است.[3] طبق آمار سال ۱۳۹۰ طالقان دارای جمعیت ثابت ۲۷ هزار نفر بوده است.[4]

زبان
نقشهٔ زبانی استان البرز : رنگ زرد زبان فارسی و گویش‌های فارسی-مازندرانی(کرجی) ، رنگ قرمز گویش‌های فارسی-مازندرانی و آذربایجانی ، رنگ سبز روشن گویش‌های فارسی-مازندرانی ، رنگ سبز تیره زبان مازندرانی ، رنگ آبی گویش تاتی طالقانی ، رنگ نارنجی زبان تاتی

طالقانی ها به دو زبان طبری (مازندرانی) و تاتی سخن می گویند.به عقیده برخی از صاحب‌نظران ، زبان مردم طالقان به دو دسته طبری (مازنی) و تاتی تقسیم می شود. روستاهایی که بین جوستان و کوه های کندوان قرار گرفته اند به گویش طبری طالقانی زبان مازندرانی سخن می گویند. از جوستان به سمت باختر "تات" زبان اند و به تاتی طالقانی صحبت می کنند. لهجه تاتی آن ها هم فارسی ولایتی است و چندان واژه های کهن را نگه نداشته اند.[5][6][7][8]

تاریخچه

شهر طالقان از به هم پیوستن چهار محله بنام‌های شهرک، گلینک، کولج و پردسر تشکیل شده‌است.[9] مرکز بخش طالقان ابتدا روستای کولج بود و از هشتم دی ۱۳۲۴ با تصویب هیئت وزیران به شهرک انتقال یافت.

ریشهٔ لغوی طالقان

دهخدا ریشهٔ طالقان را تالکان دانسته، وی می‌نویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف آنندراج، طالقان را معرب این کلمه دانسته‌اند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در خراسان و دیگری در حوالی شهر قزوین که نخست تلک، که سنگی است سفید و براق و معرب آن طلق، در آنجا یافته شد، بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس».[10]

«زمان رضاخانی» طالقان را شکل دگرگون شدهٔ تلکان می‌داند. تل در گیلان و مازندران به منطقه‌ای نسبتاً بلند گفته می‌شود. مردم طالقان نیز از دیرباز، «بلندترین» منطقه را «تل» می‌نامیدند. برای مثال یک طالقانی به بالاترین منطقه از روستای خود می‌گوید: «تَلی سر» (سر یا بالای تل). به هر روی، «طالقان» شکل عربی شدهٔ «تلکان»، یعنی «سرزمین پر کوه» است که این معنی با ویژگی‌های جغرافیایی طالقان نیز سازگاری دارد.

«جلال آل احمد» در کتاب اورازان در این مورد باوری محلی را آورده است:« يك روایت عوامانه بر سر زبان طالقانیهای مورد بحث در این جزوه هست که در آن اشاره به پناهنده شدن فرزندان علی به طالقان شده و اینکه بعد، بعلل خاصی معاویه یا یزید آن ناحیه را از مالیات « طلاق» داده - باج و خراج را از آن برداشته اند.» و خود ادامه می دهد که « عوامانه بودن این روایت از ظاهر آن پیداست ولی شاید برای کشف این مطلب که اطلاق چنین اسمی بر چنین محلي امري حادث بوده است اشاره ای باشد.» [11]


جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی
دریاچه طالقان
  • منزل آیت‌الله طالقانی در گلیرد و یادمان درویش عبدالمجید طالقانی در مهران از آثار دیدنی و تاریخی و فرهنگی طالقان به‌شمار می‌آیند.
  • از دیگر آثار و بناهای تاریخی طالقان - مصون مانده از آسیب‌های طبیعی - می‌توان به برخی قلعه‌ها، امامزاده‌ها، مقابر، حمام‌ها و آسیاب‌های آبی اشاره کرد.
  • بقعهٔ شیخ حسین الهی معروف به جد بزرگوار در روستای دیزان، جنب مسجد آیت‌الله شیخ مرتضی دیزانی
  • ارژنگ قلعه در میناوند، قلعه منصور و قلعه کیقباد در شمال هرنج، قلعه دختر در گته ده، قلعه پراچان و قلعه فالیس، امامزاده هارون در جوستان، شاه محمد حنیفه در کرکبود، امامزاده زکریا در میراش، امامزاده ابراهیم در در تکیه ناوه و نیز امامزاده‌های روستای‌های سیدآباد، اورازان، کش، کشرود، کلاه رود، اسفاران، خچره، بقعه میر در وشته، و مقبره پیران در دیزان، مهران، گته ده و اوانک، بقایای آسیاب‌های آبی در برخی از روستاها و نیز آثار نهر بزرگ انتقال آب از طالقان به قزوین در امتداد قله‌های رشته کوه‌های جنوبی طالقان، بسیار دیدنی است.
  • حمام قدیمی دیزان-قلاسی-آقای باغ-هفت قلای سی-قلا یاک-طاقی لایه (ساعت آفتابی اهالی روستا) در روستای دیزان. (وجود اسامی مانند قلایاک، قلاسی، هفت قلا ی سی و… نشان از قدمت تاریخی دیزان و وجود قلعه‌های متعدد در زمان‌های گذشته این روستا می‌باشد.

قلعه ارژنک در بالای قله قلادوش واقع در میناوند قرار دارد

  • مرتفع‌ترین آبشار طالقان در روستای بزج واقع است. نام آن شل بن می‌باشد.
  • یخچال طبیعی: واقع در روستای خودکاوند یکی از روستاهای میان طالقان - یخچال مذکور در اسپی سنگ خودکاوند بالاتر از دره نرکده شفت واقع است.

کوهنوردی قله شاه البرز طالقان طولانی ترین پیمایش کوهنوردی در کل کشور است.

جستارهای وابسته

منابع
  1. وبگاه خبری وزارت نیرو بایگانی‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، بازدید: مه ۲۰۰۹.
  2. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۸ مه ۲۰۱۴.
  3. وبگاه خبری وزارت نیرو بایگانی‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، بازدید: مه ۲۰۰۹.
  4. طالقان (۲۹ خرداد ۱۳۹۸). «جمعیت شهرستان طالقان».
  5. «در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه ها و گویش ها از سراسر کشور». وبگاه خبرگزاری مهر.
  6. «زبان مردم طالقان فارسی و مازندرانی و لهجه آنها تاتی می باشد». وبگاه سازمان حفاظت محیط زیست استان البرز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۲۰.
  7. «ناریان». www.naryan.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۲۵.
  8. قاسمی، علیرضا؛ به کوشش انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان (۱۳۷۷). سیری در زبان و شعر مازندرانی. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان. ص. ۳.
  9. «پورتال شهرداری طالقان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۸ مه ۲۰۱۴.
  10. «لغتنامه دهخدا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۰.
  11. جلال آل احمد، اورازان، ص ۷، چاپ دوم،‌ دی ماه ۱۳۴۹

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.