دانشگاه پیام نور
دانشگاه پیام‌نور یکی از دانشگاه‌های دولتیایران است که در مهر ماه سال ۱۳۶۷ تأسیس شد. این دانشگاه بر اساس روش آموزش از راه دور و نیمه‌حضوری تأسیس شده‌است. از نظر ساختاری دانشگاه پیام‌نور دارای یک سازمان مرکزی و در سراسر کشور است. این دانشگاه دامنهٔ وسیعی از رشته‌های مختلف را به طور متفاوت ارائه می‌دهند.[1] شیوه آموزشی این دانشگاه، آموزش باز و از راه دور است.
 نشان دانشگاه پیام‌نور | |
| شعار | آموزش برای همه همه وقت همه جا |
|---|---|
| نوع | سراسری (دولتی) و دانشگاه باز، آموزش از راه دور و نیمه‌حضوری |
| بنیانگذاری شده | مهرماه ۱۳۶۷ |
| رئیس | دکتر محمد رضا زمانی (۱۳۹۶-اکنون) |
| اعضای هیئت علمی | ۱۳۴۵ |
| موقعیت | سازمان مرکزی تهران |
| وبگاه | |
تاریخچه دانشگاه پیام نور
تحولات دانشگاه پیام نور را می‌توان به پنج دوره تقسیم‌بندی کرد:
دوره اول: افتتاح و جذب اولین گروه دانشجویی
دانشگاه پیام نور براساس تصمیمات جلسات ۹۴ مورخ ۲۷ آبان ۱۳۶۵ و ۹۷ مورخ ۲۵ آذر ۱۳۶۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی عملاً با پذیرش اولین گروه دانشجو در مهرماه ۱۳۶۷ تأسیس شد. این دانشگاه پس از تأسیس، با پذیرش اولین گروه دانشجویی خود در ۵ رشتهٔ تحصیلی و در ۲۸ مرکز باقی‌مانده از دانشگاه ابوریحان بیرونی[2] و دانشگاه آزاد ایران از مهرماه سال تحصیلی ۶۸–۱۳۶۷ فعالیت آموزشی خود را آغاز کرد. ساختمان کالج دماوند نیز در اختیار این دانشگاه قرار گرفت. در این دوره اکثر دانشجوهای جذب شده کارمندان دولت و افراد شاغل بودند. کلاس‌های دانشگاه فقط روزهای پنج‌شنبه و جمعه تشکیل می‌شد.
دوره دوم: افزایش تعداد مراکز و استفاده از ساختمانهای دولتی
در این دوره ساختمانهای متروکه دولتی و ساختمانهای بدون استفاده وزارت خانه‌ها به دانشگاه پیام نور داده شد تا مراکز خود را گسترش دهد. در این دوره علاوه بر کارمندان شاغل بقیه جوانان جویای تحصیل با کنکور سراسری نیز به دانشگاه پیام نور وارد می‌شدند و همین باعث افزایش کلاس‌های دانشگاه پیام نور در طول هفته شد. تا این دوره دانشگاه از نظر کیفی نامطلوب بود
دوره سوم: رشد بسیار زیاد دانشگاه از نظر کمی
در این دوره با کمک‌های دولت دانشگاه شروع به احداث مراکز جدید کرد ولی اینبار ساختمانهای استاندارد ساخته می‌شدند. با شروع ساخت و ساز بسیاری از مراکز دانشگاه به ساختمانهای جدید انتقال پیدا کردند و همین باعث رشد کیفی دانشگاه نیز شد. در این دوره مراکزی که از قبل ساختمانهای خوبی داشتند بیشتر رشد کیفی را تجربه کردند و ساختمانهای خود را با وسایل پیشرفته آموزشی و آزمایشگاه‌ها و کتابخانه‌ها و سامانه‌های امنیتی و مکانیزی تجهیز کردند. این دوره تحول عظیمی در دانشگاه پیام نور به وجود آورد و چهره این دانشگاه را به کلی عوض کرد.
دوره چهارم: شروع رشد کیفی دانشگاه
در این دوره که جدیداً آغاز شده‌است رشد کمی دانشگاه عملاً متوقف شده‌بود و مسئولین دانشگاه همه توان خود را برای رشد کیفی دانشگاه بکار گرفته‌بودند ولی به یکباره در سال تحصیلی ۱۳۸۹–۱۳۹۰ تعداد بسیار زیادی رشته به رشته‌های دانشگاه پیام نور اضافه شد به طوریکه هم‌اکنون این دانشگاه اکثر رشته‌های مهندسی را دارا می‌باشد. البته اکنون که بزرگترین دانشگاه دولتی ایران شعار خود را (آموزش عالی برای همه) عملی کرده‌است تصمیم دارند این دانشگاه را از نظر کیفی نیز به بهترین حد ممکن برساند. از جمله اقدامات این دوره می‌توان به: شروع جذب هیئت علمی لازم. تجهیز مراکز به بهترین وسایل آموزشی. حذف مراکزی که هیئت مؤسس آن نتوانسته‌اند به تعهدات خود عمل کنند و ادغام آنها با مراکز با کیفیت تر. حذف دانشجویان ضعیف با قانون اخراج مشروطیها. گسترش شبکه کتاب درسی دانشگاه با وجود اینکه اکنون نیز بزرگترین شبکه کتاب دانشگاهی ایران می‌باشد. به نظر می‌رسد با رشد بسیار خوبی که دانشگاه در این مدت کوتاه داشته‌است در آینده نه چندان دور به عنوان یکی از بهترین دانشگاه‌های ایران و خاورمیانه تبدیل شود. از سال ۱۳۹۰ و بعد از گسترش رشته‌های بسیار متنوع در این دانشگاه، دانشگاه پیام نور بزرگترین دانشگاه جهان از نظر تنوع رشته و تعداد دانشجو به حساب می‌آید. در حال حاضر مرکز بین‌الملل دانشگاه پیام نور در سه مقطع تحصیلی کارشناسی در ۱۸ رشته گرایش، کارشناسی ارشد در ۳۲ رشته گرایش و دکتری تخصصی در ۸ رشته در ۵۸ کشور جهان(۷۶ شهر) دانشجوی ایرانی و غیرایرانی دارد.
دوره پنجم: شروع کوچک سازی و سیاست‌های انقباضی دانشگاه (برگشت به عقب)
در این دوره که پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی شروع شد. وزارت علوم برای دانشگاه پیام نور اعمال سیاست‌های انقباضی را در پیش گرفت. در قبال سیاست‌های انقباضی و محدود کننده وزارت علوم، ابتدا ابوالفضل فراهانی به عنوان اولین رئیس این دانشگاه که از داخل دانشگاه پیام نور مصوب شده بود و محبوبیت بی نظیری هم در بدنه کارکنان دانشگاه داشت مقاومت و حتی مخالفت جدی کرد و مانع از اجرایی شدن تصمیمات محدود کننده وزارت علوم در این دانشگاه شد و در نهایت مجبور به کناره‌گیری از این سمت شد. محمدعلی سرلک هم که از اعضای هیئت علمی این دانشگاه بودند با سیاست‌های انقباضی برای دانشگاه پیام نور روی خوشی نشان نداد تا اینکه فرهادی وزیر علوم بعد از ناامیدی در کوچک سازی این دانشگاه توسط مدیران داخلی، سرلک را هم که خود منصوب کرده بود بعد مدت کوتاهی برکنار و با انتصاب رئیس این دانشگاه از بیرون، سیاست کوچک سازی این دانشگاه را تعقیب کرد تا دانشگاهی با رکورد یک میلیون و دویست هزار دانشجو را به کمتر از چهارصد هزار نفر در دولت روحانی برساند.
اکنون این دانشگاه دارای بیش‌از ۵۰۰مرکز در سراسر کشور است که به‌صورت نیمه‌حضوری به ارائهٔ آموزش می‌پردازند.[2]
رتبه دانشگاه در ایران
بر اساس رتبه‌بندی جدید گروه QS دانشگاه پیام‌نور بیست و دومین دانشگاه برتر ایران است. بر اساس رتبه‌بندی وبومتریکس[3] دانشگاه پیام‌نور پنجمین دانشگاه برتر ایران و دویست و سی و دومین دانشگاه برتر آسیاست؛ و همچنین بر اساس رتبه‌بندی سایت 4ICU وب‌سایت دانشگاه پیام‌نور نهمین وب‌سایت برتر در بین دانشگاه‌های ایران است. همچنین دانشگاه پیام‌نور بزرگترین شبکهٔ آموزش عالی دولتی ایران و در بین دانشگاه‌های باز دانشگاه پیام‌نور در آسیا دوم و در جهان ششم می‌باشد.[4][5][6] بر اساس رتبه‌بندی اعلام شده در اواخر سال ۱۳۹۳[7] دانشگاه پیام نور با کسب نمره ۱۰۰ شاخص آموزشی، رتبه یک کیفیت آموزشی کشور را در کنار دانشگاه‌های دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه تربیت مدرس کسب کرد.
دانشجویان
دانشجوهای دانشگاه پیام‌نور به دو دستهٔ رسمی و فراگیر تقسیم می‌شوند:[8]
دانشجویان رسمی
دانشجویان رسمی دانشگاه پیام‌نور با کنکور رسمی سازمان سنجش کشور در این دانشگاه پذیرفته شده‌اند. از سال ۱۳۹۲، دانشگاه متقاضیان را بدون کنکور هم می‌پذیرد و شرط ورود به دانشگاه معدل امتحانات نهایی دیپلم (سال دوازدهم) می‌باشد.[9][10]
دانشجویان فراگیر
داوطلبان (فقط کارشناسی ارشد) ابتدا در یکی از مراکز دانشگاه پیام‌نور به‌عنوان دانش‌پذیر (نه دانشجو) ثبت‌نام می‌کنند؛ و دروس ترم اول رشتهٔ موردنظر به آنها ارائه می‌شود و در صورت قبولی به‌عنوان دانشجوی فراگیر در ترم بعدیِ دانشگاه تحصیل می‌کنند و همچنین درصورت گذراندن دروس نیازی به امتحان مجدد ندارند. درضمن شهریهٔ ثابت دانشجویان فراگیر برابر با دانشجویان رسمی است. همچنین عنوان فراگیر از مدارک (فارغ‌التحصیلی) دانشگاه پیام‌نور حذف شده‌است.[11]
نحوه پذیرش دانشجو در دانشگاه پیام نور
دانشگاه پیام نور در سه مقطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری تخصصی پذیرش دانشجو انجام می‌دهد. این دانشگاه نیز همانند بسیاری از دانشگاه‌ها، در سال‌های ابتدایی فعالیت، صرفاً از طریق کنکور سراسری جذب دانشجو انجام می‌داد. اما در سال‌های اخیر در مقطع کارشناسی پیوسته، پذیرش بدون کنکور دانشجو را در دستور کار خود قرار داده‌است. گفتنی است که در سال‌های گذشته پذیرش دانشجو به صورت فراگیر نیز در مقطع نامبرده انجام می‌شد اما جای خود را به ثبت نام بدون کنکور داد و در حال حاضر هیچ داوطلبی از طریق آزمون فراگیر (دانشپذیری)، جذب این مقطع نمی‌گردد.
مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته نیز تا سال ۹۹، به دو روش جذب دانشجو داشته‌است: ۱- کنکور کارشناسی ارشد ناپیوسته ۲- فراگیر ارشد پیام نور
طبق اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور از سال ۱۴۰۰، پذیرش فراگیر ارشد پیام نور انجام نخواهد شد و این شیوه متوقف شده است.[12]
حذف آزمون فراگیر ارشد پیام نور ۱۴۰۰
طی اطلاعیه‌ای که سازمان سنجش آموزش کشور در ۳۰ آذر ۱۳۹۹ منتشر کرد اعلام شد که آزمون فراگیر ارشد پیام نور از سال ۱۴۰۰ برگزار نمی‌شود.[13][14][12] براساس مصوبه جلسه ۱۶ تاریخ ۱۰ آبان ۹۹ شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در سال ۱۳۹۹ برای آخرین بار پذیرش به شیوه فراگیر در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور انجام شد [12]
مدیران
- میرمحمود ساعی (۱۳۶۶–۱۳۶۷)
- نصرت‌الله ضرغام (۱۳۶۷–۱۳۶۸)
- حسن ظهور (۱۳۶۸–۱۳۷۴)
- حسین صادقی شجاع (۱۳۷۴–۱۳۷۶)
- حسن ظهور (۱۳۷۶–۱۳۸۴)
- علیرضا علی احمدی (۱۳۸۴–۱۳۸۷)
- سید محمد حسینی (۱۳۸۷–۱۳۸۸)
- حسن زیاری (۱۳۸۸–۱۳۹۲)
- ابوالفضل فراهانی (۱۳۹۲–۱۳۹۳)
- محمدعلی سرلک (۱۳۹۳–۱۳۹۴)
- علی اصغر رستمی ابوسعیدی (۱۳۹۴–۱۳۹۶)
- محمد رضا زمانی(۱۳۹۶-اکنون)
نحوه تشکیل کلاس‌ها
در دانشگاه پیام‌نور کلاس‌ها به ۳ شیوهٔ غیرحضوری (خودخوان)، نیمه‌حضوری و حضوری تشکیل می‌شوند. شرکت در کلاس‌های دارای واحد عملی، اجباری و در واحدهای نظری اختیاری می‌باشد.
امتحانات در دانشگاه پیام نور
امتحانات در این دانشگاه به دو بخش امتحانات میان ترم و امتحانات پایان ترم تقسیم می‌گردد. امتحات میانترم دارای ۸ نمره است که توسط استاد گرفته می‌شود و نمره آن در سیستم گلستان ثبت می‌گردد. امتحانات پایان ترم نیز شامل ۱۲ نمره می‌باشد.
امتحانات پایان ترم در دانشگاه پیام نور در اکثر دروس به صورت تستی توسط سازمان مرکزی و به صورت کشوری از منابعی که قبل تر اعلام شده‌است طرح شده و توسط کامپیوتر تصحیح می‌گردد. به همین علت اساتید هیچگونه دخل و تصرفی در نمره دهی امتحانات پایان ترم ندارند.
جستارهای وابسته
منابع
- کتاب انتخاب رشته انتخاب آینده، ۱۳۹۱، ص ۵۹
- «1». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۰۸.
- 2
- 3
- iusnews. «منظور از دوره «فراگیر» دانشگاه پیام نور چیست؟ +پرسش و پاسخ». خبرنامه دانشجویان ایران. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۱.
- «شرط پذیرش بدون آزمون، معدل دیپلم و سابقه تحصیلی است». www.yjc.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۱.
- ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی. «جزئیات ثبت‌نام پذیرش بدون کنکور». fa. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۱.
- «هشدارهای جدید به متقاضیان فراگیر پیام‌نور/عدم درج عنوان «فراگیر» در مدرک فارغ‌التحصیلان». ایسنا. ۲۰۱۲-۱۰-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۱.
- «پذیرش دانشجوی فراگیر ارشد پیام‌نور از سال ۱۴۰۰ لغو شد». snn.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
- 1210 (۲۰۲۰-۱۲-۲۰). «دوره‌های فراگیر کارشناسی ارشد پیام‌نور از سال ۱۴۰۰ برگزار نمی‌شود». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
- «اجرای دو تصمیم مهم آموزشی وزارت علوم از سال جدید». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۳-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
- «فصل سوم»، انتخاب رشته، انتخاب آینده، راهنمای انتخاب رشته آزمون سراسری … تألیف دکتر کورش پرند، غلامرضا یادگارزاده و دکتر ابراهیم خدایی، تهران: مرکز انتشارات سازمان سنجش کشور، مرکز انتشارات سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، ۱۳۹۱، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۱۵۳-۱۷۹-۱