فرخ‌شهر

فَرُّخ‌شَهر، مرکز بخش فرخ‌شهر و یکی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری است که در مسیر جاده شهرکرد-اصفهان با فاصله پانزده کیلومتری شهرکردقرار دارد.

فرخ‌شهر
قهفرخ
کشور ایران
استانچهارمحال و بختیاری
شهرستانشهرکرد
بخشبخش فرخ‌شهر
نام(های) دیگرکی فرخ. (پادشاه فرخ) قفای رخ (پشت کوه رخ). قهوه رخ. قهفرخ
سال شهرشدن۱۳۳۶ خورشیدی
مردم
جمعیت۳۱٬۷۳۹ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت۶٪+ (۵سال)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع2190 متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۷٫۱- تا ۶٫۲۴
میانگین بارش سالانه۳۰۰
روزهای یخبندان سالانه۱۰۴
اطلاعات شهری
شهردارحامد فروزنده جونقانی
وبگاهfarokhshahr.ir
شناسهٔ ملی خودرو ایران71
کد آماری۱۴۸۳
فرخ‌شهر

نام قدیم این شهر قهفرخ بوده‌است. گروهی بر این عقیده‌اند که قهفرخ برگرفته از گردنه‌ای به نام رخ در حوالی این شهر است که بعدها به فرخ‌شهر تغییر نام یافت. به عبارتی قهفرخ معرب کهفرخ هست که کهفرخ نیز مخفف کوه رخ می‌باشد. در دامنه شمالی گردنه رخ، کتیبه سنگی رخ قرار دارد که در زمان شاه عباس دوم صفوی و به سال ۱۰۶۲ ه‍.ق در مسیر راه باستانی اصفهان – خوزستان که از این مکان می‌گذشت، حک شده‌است. از جمله مراکز تفریحی این شهر می‌توان به پارک بزرگ سرچشمه (استخر) اشاره کرد که چشمهٔ (دیریژنو) در آن جاری است. دیگر مکان‌های تفریحی عبارتند از: قنات (بِرُوی)، تفریحگاه بابازکی، چشمه رباط، چشماکَت. پولکی و نبات، انگور، قالی و قالیچه‌های فرخ‌شهر مشهورند. مردم این شهر به زبان پارسی لهجه دار صحبت می‌کنند.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۱٬۷۳۹ نفر (در ۹٬۲۹۲ خانوار) بوده‌است.[1]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۵۵۱۲٬۷۷۲—    
۱۳۶۵۲۰٬۴۴۱+۶۰٪
۱۳۷۰۲۳٬۹۵۴+۱۷٫۲٪
۱۳۷۵۲۶٬۲۵۰+۹٫۶٪
۱۳۸۵۲۸٬۹۲۰+۱۰٫۲٪
۱۳۹۰۳۰٬۰۳۶+۳٫۹٪
۱۳۹۵۳۱٬۷۳۹+۵٫۷٪

موقعیت جغرافیایی

موقعیت جغرافیائی فرخ‌شهر در شمال شرقی استان چهار محال وبختیاری در قسمت شرقی رشته کوه‌های زاگرس و در ارتفاع ۲۰۴۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است. این شهر در ۱۰ کیلومتری شهرکرد و ۸۰ کیلومتری شهر اصفهان قرار دارد. فرخ‌شهر در طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۵۸ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۱۷ دقیقه شمالی قرار دارد. از شمال به کوه‌های «برات» و «پنجه»، از جنوب به تپه ماهورهای خیرآباد، از غرب به اراضی کشاورزی شهرکیان و از شرق به کوه‌های «برآفتاب حاجی»، «رخ» و «سه چاه» محدود می‌شود. مساحت منطقه فرخ‌شهر حدود ۳۰۰ کیلومتر مربع است. ناهمواری‌ها، این شهر را از سه طرف احاطه کردند و جهت رشته کوه‌های آن بیشتر شمالی - جنوبی است. بلندترین ارتفاعات اطراف فرخ‌شهر کوه چفت با بیش از ۳۱۰۰ متر ارتفاع، در جنوب و دشت غازدانی و گلستان پست‌ترین نقطه فرخ‌شهر که در غرب آن واقع شده‌است.

تنگ صیاد

موقعیت جغرافیائی: این منطقه با وسعت تقریبی ۲۷ هکتار در جنوب شرقی فرخ‌شهر و در ۱۲ تا ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد واقع شده‌است. محیط اطراف این منطقه ۸۷ کیلومتر است.

این منطقه در سال ۱۳۵۲ به عنوان منطقه حفاظت شده و بخشی از آن در سال ۱۳۷۴ به عنوان پارک ملی اعلام شد. این منطقه حالت کوهستانی داشته و از کوه‌هایی با ارتفاع ۲۶۰۰ تا ۳۰۰۰ متر از سطح دریا شکل گرفته‌است.

از مهم‌ترین کوه‌های منطقه می‌توان به کوه رنگرزی با ۳۱۱۴ متر ارتفاع از سطح دریا، کوه جولان، کوه سرخ، کوه پاچفت (همایون) کوه شهیدان و کوه برآفتاب اشاره کرد. بلندترین قله این منطقه جیلان با ۳۱۸۹ متر ارتفاع در جنوب منطقه حفاظت شده و پارک ملی تنگ صیاد فرخ‌شهر واقع شده‌است.

منطقه تنگ صیاد دارای دره‌های بسیار بزرگ و وسیع می‌باشد که نه تنها زیستگاه وحوش به‌شمار می‌رود، بلکه منبع غنی از گیاهان داروئی نیز محسوب می‌شود. ازجمله این دره‌ها می‌توان به دره مارون، بستان شیر، گل دره، ایرانچه، ماماکوله، دره سنگی، دره بید و… اشاره کرد.

منابع آبی

در این منطقه هیچ آب جاری و روانی که بتوان عنوان رودخانه به آن داد وجود ندارد اما به دلیل ریزش برف و باران، تعداد زیادی چشمه فصلی و دائمی در این منطقه وجود دارد. برخی چشمه‌های معروف منطقه عبارتند از: چشمه تنگ صیاد، نساء بنو، دره خرس، چشمه ماران، کاسه‌چی، ریزآب، آبشر‌شر، حسن خان، گل دره، پیرکوه، تنگ لاسان، بیدخل، کورچی و…

اقلیم

آب و هوای این منطقه کاملاً کوهستانی است و دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل است. در تنگ صیاد فرخ‌شهر حیوانات وحشی وجود دارد که می‌توان به پلنگ (که تعداد آن دقیقاً مشخص نیست) گرگ و کفتار اشاره کرد.[2]

آثار باستانی و بناهای تاریخی شهر

بی شک فرخ شهر که همواره یکی از آبادترین و پررونق‌ترین نواحی چهارمحال وبختیاری بوده‌است نیز قدمت زیادی دارد و شواهد متعددی موید این ادعاست. ابتدا فرخ شهر در کنار راه‌دار خانه‌ای در دامنه کوه (رخ) که از موقعیتی راهبردی برخوردار بود و در کنارجاده‌ای که از طرف (گابه) یا (گبیانه)(اصفهان کنونی) به دشت (سوزیانا)(خوزستان کنونی) امتداد می‌یافت، قرار داشت. این راه پس از گذر از گردنه رخ و نیز پشت قریه شهرک در ادامه به هفشجان متصل شده و با عبور از تنگ خراجی و مناطق پشتکوه در انتها تا استان کنونی خوزستان ادامه می‌یافته‌است.[3]

سنگ نوشته رخ

سنگ نوشته رخ مربوط به دوره صفوی است و در فرخ شهر، گردنه رخ واقع شده و این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۹۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[4]

مسجد جامع فرخ شهر

مسجد جامع فرخ شهر مربوط به اواخر دوره صفوی است و در فرخ شهر، مرکز شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ فروردین ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۳۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. متأسفانه در دهه گذشته این اثر تاریخی توسط افراد تندرو تخریب و دوباره بازسازی شده‌است.[4]

قلعه اسفندیار خان فرخ شهر

قلعه فرخ شهر مربوط به اواخر دوره قاجار است و در فرخ شهر، داخل شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۴۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[4] این قلعه تاریخی متعلق به اسفندیار خان بختیاری است و در چندین سال گذشته در حال مرمت و باسازی است.

عصارخانه‌ها[5]

عصارخانه حاج سید حسین صالحی

بنای عصارخانه صالحی در ابتدای جاده ورودی شهر و بر روی صفه‌ای که در دامنه جنوبی تپه کلات ایجاد شده و در جاده کمربندی به سمت اصفهان و در جوار مزار عارف بزرگ ثابت علیشاه و شعرای بزرگی همچون امامی قهفرخی و آصف واقع شده‌است. عصارخانه صالحی در پای کوه و با تراشیدن بخشی از دامنه سنگی و صفه‌سازی اجرا شده و دیوار ضلع شمالی عصارخانه بخشی از بستر سنگی کوه است. این بنا ۶۰۰ متر زیربنا دارد و سبک ساختمانی آن به شیوه معماری ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال گذشته و به صورت طاق و گنبد ساخته شده‌است. تمامی وسایل قدیمی روغن کشی دستی در این عصارخانه هم چنان در سلامت کامل قرار دارند. این عصارخانه دارای سه فضای اصلی است: فضای میانی تیرپوش و ارتفاع هرچه به سمت شمال می‌رود کوتاه‌تر شده و دو تنه چنار ۱۲ متری برای له کردن دانه‌ها در آن وجود دارد. در بخش شرقی مواد اولیه و در بخش غربی سنگ‌های بزرگ عصاری وجود دارد که اهمیت و وجه امتیاز آن به واسطه سنگ زیبا و نفیسی است که مربوط به دوران صفوی بوده و در سال ۱۱۱۰ه‍.ق کنده کاری و ساخته شده‌است.

عصارخانه حاج رمضانعلی

جنب مسجد جامع عصارخانه قرار دارد که در سال ۱۳۷۸میراث فرهنگی استان اقدام به خرید آن از حاج سید مجید رضوی و مرمت آن نمود. بنای عصارخانه در سال ۱۲۵۶هجری قمری نهاده شده‌است.

گرمابه سادات[5]

حمام‌های تاریخی «سادات» فرخ شهر یکی از کاملترین نوع حمام‌های دوقلوی استان است و قدمت این بنا و سبک معماری آن مانند ساختمان قدیم مسجدجامع است که در سال ۸۹۲هجری قمری توسط «عزیز بیک بلوردی» ساخته شد. گرمابه «سادات» با بیش از پانصد سال قدمت بدون شک قدیمی‌ترین ساختمان موجود در فرخ شهر است که در هسته اولیه شهر و در جوار مسجد جامع، بازار و میدان صفویه قرار دارد. این اثر تاریخی در سال ۸۹ به شماره ۲۹۵۸۸ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این حمام پس از تکمیل مرمت به موزه مردم‌شناسی فرخ شهر تبدیل خواهد شد.

محلات قدیمی و دروازه‌ها[5]

در عصر قاجار قهفرخ متشکل از چند محله به نام‌های محله نو، محله تورگلدی، محله میر نصیر، محله شاهقلی‌ها، محله احسنی، محله یخچال، محله قلعه مظفر خان بود. در آن زمان قهفرخ دارای برج و بارو بوده و ورود و خروج از طریق شش دروازه صورت می‌گرفت. دروازه‌های مذکور عبارت بودند از: دروازه حاج سید حسن در ضلع شرقی، دروازه سید یوسف در ضلع شرقی و دروازه غلام علی در ضلع شمالی قهفرخ. دروازه‌ها و حصار قهفرخ در گذر زمان از بین رفتند و محدوده آن گسترش یافت. آخرین دروازه که تا دو دهه پیش نیز موجود بود دروازه سید یوسف بود که در مسیر خیابان هفتم تیر نیز قرار داشت و ویران شد.

اماکن دیدنی و تفریحی

پارک جنگلی سرچشمه

پارک جنگلی سرچشمه با مساحتی بالغ بر ۱۲۰ هزار مترمربع بزرگ‌ترین پارک جنگلی در استان چهار محال و بختیاری می‌باشد. اساس آبادانی وشکل‌گیری پارک سرچشمه فرخ شهر چشمه‌ای است که در بالای پارک قرار گرفته‌است. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این پارک دارا بودن درختان قدیمی و کهنسال است که زیبایی خاصی به آن بخشیده‌است.[6]

بابازکی

این مکان یکی از قدیمی‌ترین محل‌های تفریحی و اعتقادی مردم این شهر بوده‌است که دارای چشمه و غار طبیعی می‌باشد.

مراکز آموزش عالی شهر

دانشگاه پیام نور واحد فرخ شهر[7]

از سال ۱۳۸۳ شورای اسلامی شهر فرخشهر با همکاری هیئت مؤسس دانشگاه اقدام به راه‌اندازی دانشگاه پیام نور واحد فرخشهر نمودند. طی بازدیدهای متوالی مسئولین پیام نور کشور از این شهر و بررسی امکانات و پتانسیل‌های آن با توافق و نظر مساعد مسئولین و همزمن در راستای سیاست توسعه دانشگاه پیام نور کشور، موافقت تأسیس بزرگترین دانشگاه جدید التأسیس پیام نور صادر گردید و این دانشگاه به‌طور رسمی از سال ۱۳۸۶ ب پذیرش بیش از ۴۰۰ دانشجو در هشت رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی آغاز به فعالیت نمود. در سال ۱۳۹۲ با پیگیری‌های مستمر و بی‌وقفه مسئولین دانشگاه، ساختمان جدید دانشگاه با ۱۷۰۰ متر زیر بنا شامل ۶ کلاس درسی، سایت کامپیوتر و آزمایشگاه قبل از شروع سال تحصیلی ۹۲–۹۳ و با حضور مسئولین و ریاست دانشگاه پیام نور استان افتتاح گردید. دانشگاه پیام نور واحد فرخشهر هم‌اکنون با ۸۰۰ دانشجو در مقطع کارشناسی در ۱۶ عنوان رشته تحصیلی مشغول به ادامه فعالیت می‌باشد.

مرکز آموزش عالی شهید رجایی فرخ شهر[8]

مرکز علمی کاربردی علم و فرهنگ دریژنو

این مرکز در سال ۱۳۹۷ با همت جمعی از هنرمندان تئاتر فرخشهر افتتاح گردید. این دانشگاه اولین مرکز تخصصی آموزش بازیگری تئاتر، گریم سینمایی و دیگر رشته‌های هنری در استان چهارمحال و بختیاری می‌باشد.

مشاهیر معروف فرخ‌شهر
  • ثریا اسفندیاری ملکه اسبق ایران که پدر وی از زمین داران و خوانین فرخ شهر بود.
  • سیاوش شمس خواننده پاپ ایرانی
  • میرزا محمد قهفرخی متخلص به آصف(۱۳۳۹ – ۱۲۷۳ هجری قمری) که از شعرای بنام فرخ شهر
  • احمد خرم وزیر اسبق راه و ترابری
  • نصرالله ترابی نماینده ادوار مجلس
  • سعید مدنی پژوهشگر، نویسنده، فعال سیاسی
  • علیرضا دهقان قهرمان مسابقات جهانی وزنه‌برداری جوانان جهان ۲۰۱۳

جستارهای وابسته

منابع
  1. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  2. «دنا و تنگ صیاد در فهرست یونسکو». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۱۴.
  3. آلن زاگارل آلمانی (1386 خورشیدی)، شیوه ظهور زندگی در ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری، تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران، ص. ص ۱۶۰ و ۱۶۱ از پارامتر ناشناخته |شناسه افزوده= صرف‌نظر شد (کمک); تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  4. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
  5. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ اوت ۲۰۱۵.
  6. «ستقبال بی‌نظیر مسافران و گردشگران از پارک جنگلی سرچشمه فرخ شهر/ رونق گرفتن بازار شهر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۷.
  7. http://fsh.chb.pnu.ac.ir/Portal/Home//. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  8. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۹ اوت ۲۰۱۵.
  • آمارنامه استان چهارمحال و بختیاری-مرکز آمار ایران ۱۳۸۰–۱۳۷۰
  • فرخ‌شهر در کذرگاه تاریخ -محمد صدیقی قهفرخی -فروردین ۷۹
  • مرکز ملی فرش ایران
  • فرخ‌شهر درگذرگاه تاریخ، صدیقی قهفرخی، محمد، چاپ اصفهان، ۱۳۷۹
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.