پلنگ

پلنگ (نام علمی: Panthera pardus) جانوری از خانوادهٔ گربه‌سانان و بعد از پلنگ برفی کوچک‌ترین گونه در میان پنج گونه گربهٔ بزرگ در سردهٔ پلنگ‌مانندها[3] است که ببر، شیر و جگوار به ترتیب سه گونه بزرگ‌تر آنند.[4]

پلنگ‌
محدودهٔ زمانی: پلیوسن پسین[1] یا پلیستوسن[2] تا امروزه
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: گوشتخواران
تیره: گربه‌سانان
زیرخانواده: پلنگیان
سرده: پلنگ‌مانندها
گونه: پلنگ
نام علمی
Panthera pardus

زیستگاه پلنگ در گذشته از آفریقای جنوبی تا کره را در بر می‌گرفت و این جانور در سراسر آفریقا و جنوب آسیا پراکنده بود. اما تخریب زیستگاه و شکار، قلمرو این جانور را به شدت کاهش داده و امروزه بیشترین تراکم پلنگ‌ها در آفریقای جنوب صحرا است. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست این جانور را با توجه به کاهش جمعیت و کاهش محدودهٔ زندگی آن در فهرست گونه‌های «در مرز تهدید به انقراض» قرار داده‌است. با این همه اما جمعیت پلنگ از جمعیت دو خویشاوند نزدیکش یعنی شیر و ببر بیشتر است و وضعیت حفاظتی بهتری دارد.

مشخصات

پلنگ در مقایسه با دیگر گربه‌سانان پاهایی کوتاه، بدنی کشیده و جمجمه‌ای بزرگ دارد. موفقیت بالای این گونه در حیات وحش تا حدی به قابلیت‌های شکارگری فرصت‌طلبانه‌اش، انطباق‌پذیری‌اش با زیستگاه‌های مختلف، امکان دویدن با سرعت ۵۸ کیلومتر در ساعت، توانایی بی‌نظیرش در بالارفتن از درخت حتی در حالی که لاشهٔ بزرگی را با خود حمل می‌کند و همچنین توانایی شناخته‌شده‌اش در حرکت پنهانی مربوط می‌شود. پلنگ بعد از جگوار، دومین گربه بزرگ است که می‌تواند شکارهایی بزرگ‌تر از جثه خودش را به بالای درخت بکشاند.[5]

پلنگ تقریباً از هر جانوری که بتواند شکار کند تغذیه می‌کند و زیستگاه مطلوب او نیز از جنگل‌های بارانی تا نواحی بیابانی متغیر است. از حشراتی چون سوسک و ملخ تا بزرگ‌ترین پستانداران در فهرست طعمه‌های او قرار دارند و در صورت پیدا نکردن شکار لاشه‌خواری هم می‌کنند. اما شکار اصلی آن‌ها پستانداران متوسط جثه (وزن بین ۲۰ تا ۸۰ کیلو) است. بزرگ‌ترین شکاری که از یک پلنگ ثبت شده شکار یک گاو کوهی معمولی ۹۰۰ کیلویی به دست یک پلنگ نر آفریقایی بوده‌است. اما آن‌ها هم معمولاً به سراغ جانوران بسیار بزرگ نمی‌روند.


پلنگ‌ها مثل بیشتر گربه‌سانان دیگر زندگی انفرادی دارند و فقط در فصل جفت‌گیری کنار هم هستند. آنها قلمرویی را برای خود مشخص کرده و به شدت برای حفظ آن تلاش می‌کنند. قلمرو پلنگ‌های نر بین ۳۰ تا ۷۸ کیلومتر مربع و قلمرو پلنگ‌های ماده، حدود ۱۵ کیلومتر مربع گزارش شده‌است. در یک مطالعه در نامیبیا قلمروهای بسیار وسیع تا حد ۳۰۰ کیلومتر مربع گزارش شده‌است. ممکن است قسمتی از قلمرو پلنگ‌های نر و ماده با یکدیگر مشترک باشد. در یک مطالعه در ساحل عاج مشخص شد که قلمرو یک پلنگ ماده کاملاً داخل قلمرو یک پلنگ نر است اما تداخل در قلمرو پلنگ‌های هم‌جنس به هیچ وجه اتفاق نمی‌افتد. وزن پلنگ های نر بین ۳۰ تا ۷۰ کیلوگرم است و ماده ها بین ۲۵ تا ۳۸ کیلوگرم وزن دارند. دوره بارداری پلنگ ماده تقریباً سه ماه به طول می‌انجامد و جانور پس از این مدت در غار یا بین درخت‌ها یا زیر سایبان سنگ‌ها و صخره‌ها دو یا سه بچه که ابتدا چشم‌هایشان جایی را نمی‌بیند به دنیا می‌آورد. توله‌های پلنگ از چهار ماهگی از شیر گرفته می‌شوند.

پلنگ‌ها در اکثر مناطق با شکارچیان دیگری همچون ببر، شیر، کفتار راه‌راه و کفتار خال‌دار، خرس قهوه‌ای، گرگ، سگ وحشی آسیایی و سگ وحشی آفریقایی و یوزپلنگ هم‌بوم هستند و رقابت بین‌گونه‌ای میان آن‌ها وجود دارد. در این شرایط ممکن است آن‌ها طعمه همدیگر را بدزدند یا توله‌های همدیگر را بکشند اما معمولاً با انتخاب نوع شکارهای متفاوت و پرهیز از مناطق اصلی محل حضور شکارچیان دیگر از درگیری اجتناب می‌کنند. شدیدترین رقابت در مناطقی است که پلنگ و ببر زیستگاه مشترکی دارند. در این شرایط معمولاً پلنگ‌ها به سراغ طعمه‌های کوچک‌تر می‌روند و در مناطقی که ببر جمعیت بیشتری دارد جمعیت پلنگ کمتر است. پلنگ به صورت انفرادی زندگی می‌کند و در مناطقی که احساس آرامش داشته باشد، روز و شب در حال فعالیت است؛ ولی در جاهایی که احساس خطر کند، شب‌ها، آن هم با احتیاط ظاهر می‌شود. پلنگ‌ها دارای قلمرو می‌باشند و آن را به وسیلهٔ ادرار خود مشخص می‌کنند. در شرایط عادی پلنگ آرام و با وقار حرکت می‌کند ولی به راحتی می‌تواند سرعت خود را به ۶۰ کیلومتر در ساعت افزایش دهد. پلنگ قادر است شش متر به صورت افقی و سه متر به حالت عمودی بپرد.[6]

زیرگونه‌ها
پلنگ سیاه

نه زیرگونهٔ زنده از پلنگ در سراسر دنیا وجود دارد:

گربه‌سان دیگری به نام پلنگ برفی با نام علمی Uncia uncia نیز وجود دارد که با وجود شباهت ظاهری با پلنگ یک گونه مستقل محسوب می‌شود.

یک پلنگ روی درخت استراحت می‌کند.

نگارخانه

پانویس
  1. Late Pliocene
  2. Pleistocene
  3. Panthera
  4. www.mizanonline.com https://www.mizanonline.com/fa/news/599516/جگوار-چه-حیوانی-است-تفاوت-جگوار-و-پلنگ. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۱۰. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  5. Nowak, R. M. (2005). Walker's carnivores of the world. Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press. pp. 264–268. ISBN 9780801880339.
  6. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۷.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پلنگ موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به پلنگ در ویکی‌گفتاورد موجود است.
اطلاعات مرتبط در ویکی‌گونه: Panthera pardus
معنای پلنگ را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.