مرال

مارال یا گوزن قرمز یا گاو کوهی (Cervus elaphus) یکی از بزرگ‌ترین انواع گوزن است که بومی بسیاری مناطق اروپا، آسیای صغیر، غرب آسیا و آسیای میانه است و به عنوان تنها گونهٔ گوزن قاره آفریقا در کوه‌های اطلس در ناحیه ای بین تونس و مراکش پراکندگی دارد.[1] گوزن قرمز به دست انسان به کشورهای دیگری چون آرژانتین، استرالیا و نیوزیلند، کانادا، پرو، اروگوئه، شیلی و ایالات متحده آمریکا وارد شده و به جهت آسیبی که به پوشش گیاهی و حیات وحش بومی در برخی از این مناطق وارد کرده در فهرست بدترین ۱۰۰ گونه مهاجم دنیا قرار دارد. در برخی از مناطق دنیا از گوشت گوزن قرمز به عنوان غذا استفاده می‌شود.[2] مارال به‌طور کلی با توجه به جمعیت مناسب و زیستگاه وسیع در خطر انقراض قرار ندارد اما برخی از انواع آن در برخی مناطق با خطر انقراض روبرو بوده یا هستند. اتحادیه بین‌المللی حفاظت محیط زیست ۹ زیرگونه مختلف را برای مرال تعیین کرده که سه تای آن‌ها در معرض خطر (دومین درجه حفاظتی)، یکی آسیب‌پذیر (سومین درجه) و یکی در آستانه تهدید (چهارمین و پائین‌ترین درجه حفاظتی) قرار دارند.

مارال
نر
جنس ماده، اسکاتلند
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: جفت‌سمان
تیره: گوزنیان
سرده: کرووس
گونه: C. elaphus
نام علمی
Cervus elaphus
لینه، ۱۷۵۸

ویژگی‌های جسمی

مرال از بزرگ‌ترین انواع گوزن است و از نظر اندازه در رتبهٔ چهارم گوزن‌ها قرار دارند. در برخی کشورها مانند انگلستان و ایرلند بزرگ‌ترین پستاندار وحشی محسوب می‌شود. دودیسی جنسی در این گونه شدید است و نرها با داشتن شاخ و اندازهٔ بزرگ‌تر از ماده‌ها متمایز هستند. این جانوران نشخوار کننده هستند و معدهٔ چند قسمتی داشته و به راسته ی جفت‌سم‌سانان تعلق دارند. وزن جنس نر این حیوان به‌طور میانگین ۱۶۰ تا ۲۴۰ کیلوگرم، طول بدن ۱۷۰ تا ۲۳۰ سانتی‌متر است. در جنس ماده وزن بین ۱۲۰ تا ۱۷۰ کیلوگرم و طول بدن ۱۶۰ تا ۲۱۰ سانتی‌متر است. ارتفاع در ناحیه شانه ۱۰۵ تا ۱۲۰ سانتی‌متر و دم حدود ۱۲ تا ۱۹ سانتی‌متر است. البته زیرگونه‌های مختلف این حیوان تفاوت زیادی از نظر اندازه دارند. مرال‌های عظیم‌الجثه و شاخ‌کوتاه رشته‌کوه کارپات تا ۵۰۰ کیلو رشد می‌کنند و مرال‌های جزیره کرس فقط حدود ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم وزن دارند. مرال‌های بومی ایران هم از انواع بزرگ مرال محسوب می‌شوند که جنس نر آن‌ها به‌طور میانگین ۲۵۰ کیلوگرم وزن و ۱۴۰ سانتی‌متر ارتفاع شانه دارد. شاخ این جانوران از جنس استخوان بوده و فقط نرها شاخ دارند. شاخ‌ها به‌طور میانگین ۷۱ سانتی‌متر طول و یک کیلوگرم وزن دارند اما در برخی زیرگونه‌ها شاخ‌ها تا ۱۱۵ سانتی‌متر و پنج کیلوگرم رشد می‌کنند. رشد شاخ‌ها در بهار صورت می‌گیرد و در برخی موارد مشاهده شده که شاخ‌ها به‌طور روزانه تا ۲/۵ سانتی‌متر رشد داشته‌اند.[3]

زیست‌گاه
جفت‌گیری مرال
یک مرال در جنگل فرِیر در بلژیک

مرال در رشته‌کوه اطلس در الجزایر، تونس و مراکش هم حضور دارد و تنها گوزن بومی قاره آفریقا است. البته جمعیت این حیوان در این منطقه رو به کاهش است. آلبانی، فلسطين، اردن، لبنان، سوریه و ترکمنستان کشورهایی هستند که نسل این گوزن در آن‌ها منقرض شده‌است. نسل این حیوان در مراکش، قزاقستان و یونان هم در گذشته منقرض شده بود اما دوباره احیا شد.

دشمن طبیعی

مهمترین دشمنان طبیعی مرال در اروپا گرگ خاکستری و پس از آن خرس قهوه‌ای است. سیاه‌گوش اورآسیا و گراز هم گاهی بچه مرال‌ها را شکار می‌کنند. در ایران دشمن طبیعی اصلی این حیوان پلنگ و سپس گرگ و خرس قهوه‌ای است. در گذشته یکی از دشمنان این حیوان ببر مازندران بود که در حال حاضر منقرض شده‌است

مرال و انسان

شکار مرال در بسیار از کشورها مشتاقان فراوانی دارد. یکی از محبوب‌ترین روش‌های شکار این حیوان در گذشته تقلید صدای جنس نر این حیوان در فصل جفت‌گیری برای فریب دادن گوزن‌های دیگر و کشانیدن آن‌ها به سوی خود بود. با این حال این روش خطرات خاص خود را داشت از جمله این‌که گاه به‌جای مرال، ببر را که شکارچی اصلی مرال بود به سوی انسان می‌کشاند.

آرایه‌شناسی زیستی

تا سال ۲۰۰۴ واپیتی یا اِلک (Cervus canadensis) گوزن بومی شرق آسیا و آمریکای شمالی یکی از انواع مرال محسوب می‌شد؛ این باور بر اساس دورگه‌های باروری که از آمیزش این دو جانور در اسارت به دست آمده بود، اتخاذ شده بود، ولی مطالعات ژنتیکی اخیر بر روی صدها نمونه از زیرگونه‌های مختلف مرال و الک و همچنین دیگر گونه‌های خانوادهٔ گوزن‌ها مشخص کرده که این دو گونه‌های مستقلی به‌شمار می‌روند.[1]

برخی منابع بر اساس همین مطالعات ژنتیکی مرال را یک «گروه گونه‌ای» (و نه یک گونه مستقل) شامل گونه‌های مختلف مرال و واپیتی محسوب کرده‌اند، اما در مورد تعداد گونه‌های موجود در این گروه گونه‌ای اتفاق نظری وجود ندارد. از گونه‌های مستقلی که برای آن پیشنهاد شده؛ گوزن آسیای مرکزی، گوزن کُرسی، گوزن منچوری و گوزن تبتی است. بر این اساس گوزن آسیای مرکزی شامل «مرال یارکندی» yarkandensis و «مرال بلخی» bactrianus و شاید «مرال کشمیری» hanglu می‌شود. برخی دیگر نیز «مرال بربری» (بومی شمال آفریقا) barbarus و «مرال کرسی» corsicanus را یک گونه مستقل با نام گوزن بربری و مرال گانسو kansuensis و مرال سیچوان macneilli در تبت و مرکز چین را هم گونه مستقل دیگری با نام C. wallichii و مرال‌های بومی شرق دور روسیه و شمال شرق چین را هم گونه مستقل دیگری با نام C. xanthopygus محسوب می‌کنند. با پذیرفتن این تقسیم‌بندی مرال اصلی فقط شامل مرال‌های بومی اروپای قاره‌ای، آناتولی، قفقاز و ایران می‌شود و واپیتی هم شامل گوزن‌های بومی آمریکای شمالی.

در جدول زیر از تقسیم‌بندی‌ای پیروی شده‌است که گوزن آسیای مرکزی و گوزن کرسی را از زیرگونه‌های مرال محسوب می‌کند و واپیتی بومی آمریکای شمالی، گوزن منچوری و گوزن تبتی در آن جای نمی‌گیرند.

نامزیرگونه‌هاوضعیتزیستگاه تاریخی
مرال اروپای غربی
Cervus elaphus elaphusغرب اروپا
مرال اروپای مرکزیCervus elaphus hippelaphusاروپای مرکزی، بالکان
گوزن قرمز خزر (مرال)
Cervus elaphus Maralآسیای صغیر، قفقاز، شمال ایران، شبه‌جزیره کریمه
مرال بربری
Cervus elaphus barbarusدر آستانه تهدید (D1)الجزایر، تونس و مراکش
مرال اسکاتلندی
Cervus elaphus scoticusاسکاتلند
مرال کُرسی
Cervus elaphus corsicanusدر آستانه تهدید (NT)[4]جزایر کرس و ساردنی.[5] احتمالاً به دست انسان وارد این منطقه شده و با مرال بربری یکسان است.
مرال کشمیری
Cervus elaphus hangluدر معرض خطر (D)کشمیر
مرال بلخی
Cervus elaphus bactrianusآسیب‌پذیر (D1)افغانستان، ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان
مرال یارکندیCervus elaphus yarkandensisدر معرض خطر (A1a)سین‌کیانگ

منابع
  1. The Illustrated Encyclopedia Of North American Mammals , MobileReference, 2008
  2. «Red deer - Cervus elaphus | B#Visual - Photo Agency». maxfear.photoshelter.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  3. https://archive.org/details/mammalsofeurope00macd. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  4. Kidjo, Nicolas (2007). "انقراض منطقه‌ای و احیای مجدد در جزیره کرس". Oryx. Cambridge University Press. 41 (41): 488–494. doi:10.1017/S0030605307012069. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  5. Hmwe, S.S. (2006). "Conservation genetics of the endangered red deer from Sardinia and Mesola with further remarks on the phylogeography of Cervus elaphus corsicanus". Biological Journal of the Linnean Society 2006. 88 (88): 691–701. doi:10.1111/j.1095-8312.2006.00653.x. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  • Wikipedia contributors, "Red Deer," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Red_Deer&oldid=358072320 (accessed April 24, 2010)
  • Eskandar Firouz, "RED DEER," Encyclopaedia Iranica, Online Edition, ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۵
  • Lovari, S. , Herrero. J. , Conroy, J. , Maran, T. , Giannatos, G. , Stubbe, M. , Aulagnier, S. , Jdeidi, T. , Masseti, M. Nader, I. , de Smet, K. & Cuzin, F. 2008. Cervus elaphus. In: IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 24 April 2010.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مرال موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.