بلبل خرما

بلبل خُرما (نام علمی: Pycnonotus leucotis) پرنده‌ای از خانوادهٔ خرمابلبلان است که زیستگاه آن عمدتاً به‌طور بومی از شمال غرب هندوستان، پاکستان، جنوب ایران تا جنوب عراق کشیده شده‌است.

بلبل خرما
بلبل خرمای گوش‌سفید
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پرندگان
راسته: گنجشک‌سانان
تیره: خرمابلبلان
سرده: خرمابلبل‌ها
گونه: P. leucotis
نام علمی
Pycnonotus leucotis
(جان گولد، ۱۸۳۶)
پراکندگی زیستگاه بلبل خرمای گوش‌سفید
از شمال هندوستان تا جنوب عراق
نوشتار(های) وابسته: بلبل هزاردستان و بلبل خالدار

این پرندهٔ خوش صدا ، با بلبل معمولی تفاوت دارد و از خویشاوندان نزدیک آن هم نیست.

ویژگی‌ها

ظاهر

بلبل خرما قدری از بلبل بزرگ‌تر است و طول بدنش حدوداً ۱۸ سانتی‌متر است. نر و ماده آن هم‌شکل است. سر و گلویش سیاه است و دو لکه بزرگ سفید در دو طرف سر روی گونه‌هایش دارد. سطح پشتی قهوه‌ای روشن، سطح شکمی خاکستری چرک، پوشپرهای زیر دمی زرد نارنجی و دم سیاه با نوک سفید دارد. روی سر اثری از کاکل دارد.[1] نوک دم این پرنده سفید و سر پرندهٔ جوان قهوه‌ای رنگتر از پرندهٔ بالغ است.

بلبل خرما معمولاً جفت جفت یا به صورت دسته‌های کوچک دیده می‌شود.بلبل نر جثه بزرگتری نسبت به ماده داردبلبل دره پهن جثه بزرگی دارد[2]

آواز

بلبل‌ها به خوش صدایی معروف‌اند. بلبل خرما هم با آنکه با بلبل معمولی تفاوت ظاهری دارد، صدای خوشی سر می‌دهد. بلبل‌ها بیش‌تر شب‌ها می‌خوانند؛ اما بلبل‌های خرما روزها به خواندن می‌پردازند.

زیستگاه و پراکندگی

زیستگاه

محل زیست آن اغلب باغات و نخلستان‌ها و جاهای پر درخت است گاهی هم در نقاط کم درخت دیده می‌شود. غذای اصلی آن همچنان که از نامش بر می‌آید بیشتر میوه درخت خرما و البته سایر میوه هاست، به گونه‌ایی که مثلاً در بهبهان باغ‌های زردآلو زیستگاه مورد علاقه این گونه بلبل هستند؛ و همچنین در بلوچستان در میان نخلستان‌های مومان هم زیاد دیده می‌شوند. لانه‌اش را اغلب بر روی شاخه درختان موجود می‌سازد.

بلبل خرما از جمله آفات درخت خرما محسوب می‌شود زیرا شهد خرماهای رسیده را می‌خورد و در نتیجه آن خرماها یا می‌ریزد یا حشرات در آن تخم می‌گذارند. وقوع این امر موجب خسارت عمده‌ای می‌شود. بلبل خرما را بعضاً به جهت آواز خوانی و انس گرفتن سریع با محیط خانه و انسان، دست آموز و نگهداری می‌کنند. این پرنده چنانچه محیط امنی برایش فراهم شود می‌تواند در خانه لانه‌سازی و تولید مثل نماید.[1][2]

پراکندگی
بلبل گوش‌سفید وحشی در بهبهان

پراکندگی زیستگاهی آن در شمال عراق، جنوب ایران، افغانستان، پاکستان، شمال غرب هندوستان و شبه جزیرهٔ عربستان می‌باشد.[3]

در ایران

بلبل خرما٫ که در زبان محلی بلبلی نامیده می‌شود از جمله پرندگان شاخه‌نشین بومی مناطق جنوبی ایران بخصوص نقاط گرمسیری جنوب است. پراکندگی آن از بلوچستان تا کرمان، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، فارس و تا حدودی به مناطق معتدل‌تر نیز ادامه دارد. طی چند سال اخیر تعداد بلبل خرما در تهران افزایش یافته است[4] این در حالی است که این پرنده، پرنده خاص جنوب است.[5]

در سال‌های اخیر بعلت مهاجرت زیاد این پرنده از پاکستان و هندوستان به سمت نخل‌زارهای بوشهر و خوزستان و افزایش جمعیت آن در این نواحی، تعدادی از آن‌ها به تهران و دیگر شهرها رسیده و زادآوری کرده‌اند و ازدیاد یافته‌اند.[4]

رفتار و بوم‌شناسی

تغذیه

بلبل‌خرما همه‌چیزخوار است؛ شهد خرماهای رسیده، میوه‌های شیرین، حشرات، ملخ‌ها و کرم‌ها را می‌خورد.

ٰتولیدمثل

تولید مثل بلبل‌خرما در اواسط ماه‌های اردیبهشت و خرداد صورت می‌گیرد. بلبل ماده پس از اتمام کار لانه‌سازی سه تا پنج عدد تخم می‌گذارد و پرنده نر و ماده به نوبت ۱۴ تا ۱۵ روز روی تخم می‌خوابند. بعد از بیرون آمدن جوجه‌ها از تخم، والدین جوجه‌ها را با کرم تغذیه می‌کنند (بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کرم در روز برای دو جوجه می‌آورند). بعد از ۱۵ روز جوجه‌ها آشیانه را ترک می‌کنند. تغذیه جوجه‌ها تا زمان پرواز که یک ماهی به طول می‌انجامد بر عهده والدین است.[2]

رقص جفت‌خواهی

در سال‌های اخیر تعدادی از آن‌ها به تهران و دیگر شهرها نیز رسیده و زادآوری کرده‌اند. بلبل خرما پرنده‌ای تک همسر است. بلبل نر در نمایش جفت‌خواهی، در حالی که دو بال خود را بالا می‌گیرد، به‌طور مرتب به جلو و عقب خم می‌شود و این رفتار را تا ۱۰ ثانیه ادامه می‌دهد. سپس می‌ایستد و آواز می‌خواند. در همین حال پرهای بدنش را باد می‌کند و بال‌هایش را به آهستگی حرکت می‌دهد. این کار را به مدت ۳۰ ثانیه تکرار می‌کند و سپس نمایش خود را از سر می‌گیرد.[6]

نگرانی‌ها

بلبل خرما در گذشته در کشور ما جمعیت زیادی داشته؛ اما در سال‌های اخیر برای نگهداری در قفس شکار شده و به‌شدت از جمعیت آن کاسته شده‌است.

نگارخانه
  • بلبل خرما

پانویس
  1. منصوری، جمشید. راهنمای پرندگان ایران، چاپ اول. تهران: کتاب فرزانه، ۱۳۸۷
  2. دکتر:، العلوی، هادی، «(عالم الطیور والحیوانات)»، دارالعودة، بیروت، لبنان، چاپ پنجم سال ۱۹۹۸ میلادی به (عربی).
  3. دکتر:، العلوی، هادی، «(عالم الطیور والحیوانات)»، دارالعودة، بیروت، لبنان، چاپ پنجم سال ۱۹۹۸ میلادی به (عربی)
  4. «رهاسازی ده‌ها بلبل تهران در آسمان بارانی پایتخت». www.fhnews.ir. ۲۰۱۴-۱۰-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۸-۱۱.
  5. «بلبل خرما». پرندگان ایران. ۲۰۰۸-۰۵-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۸-۱۱.
  6. فرهنگ‌نامهٔ حیات وحش ایران. نشر طلایی. ۱۳۹۵. صص. ۱۹۴.
  • فرهنگ‌نامهٔ حیات وحش ایران. نشر طلایی. ۱۳۸۸.

پیوند به بیرون

فهرست منابع و مآخذ
    • منصوری، جمشید. راهنمای پرندگان ایران، چاپ اول. تهران: کتاب فرزانه، ۱۳۸۷. ISBN

    ۹۷۸–۹۶۴–۷۲۳۹–۵۳–۰

    • "Common nightingale". Wikipedia, the free encyclopedia. 2008–11–11. Retrieved ۲۰۱۵–۰۸–۱۱. Check date values in: |تاریخ بازبینی=, |تاریخ= (help)
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.