استان بوشهر

استان بوشهر از استان‌های جنوبی ایران و هفدهمین استان بزرگ کشور به لحاظ مساحت است که در حاشیه خلیج پارس قرار دارد. مرکز این استان بندر بوشهر می‌باشد.

مختصات: ۲۸٫۹۱۸۴°شمالی ۵۰٫۸۳۸۲°شرقی / 28.9184; 50.8382
بوشهر
مرکزبوشهر
مساحت۲۲٬۷۴۲[1] کیلومترمربع
جمعیت (۱۳۹۵)۱٬۱۶۳٬۴۰۰[2]
پراکندگی۴۵
تعداد شهرستان‌ها۱۰
منطقه زمانیIRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی)IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
استاندارکاظم گشتاسبی
ساحل بوشهر مرکز استان
ساحل سیراف از بنادر استان

این استان به‌علت قرارگیری در ساحل استراتژیک خلیج پارس، صادرات و واردات دریایی، صنعت صیادی،[3] وجود ذخایر نفت و گاز (پارس جنوبی و شمالی)،[4] کشاورزی، نخل‌داری و وجود نیروگاه هسته‌ای از اهمیت راهبردی و اقتصادی برخوردار است؛ به گونه‌ای که پایتخت انرژی ایران لقب گرفته‌است.[5]
مبارزه مردم دشتی، دشتستان و تنگستان علیه نیروهای بیگانه در یکصدسال گذشته از شاخص‌های مهم تاریخی این استان است.[6]

جغرافیا

موقعیت

استان بوشهر از شمال به قسمتی از استان خوزستان و استان کهگیلویه و بویراحمد، از شرق به استان فارس، از جنوب و غرب به خلیج فارس و از جنوب شرق به قسمتی از استان هرمزگان محدود است. این استان با مساحتی حدود ۲۷٬۶۵۳ کیلومتر مربّع، جمعیّتی برابر ۱٬۱۶۳٬۴۰۰ نفر دارد. استان بوشهر با خلیج فارس بیش از ۷۰۷ کیلومتر مرز دریایی[7] دارد. استان بوشهر میان ۲۷درجه و ۱۹دقیقه تا ۳۰درجه و ۱۶دقیقه عرض شمالی و ۵۰درجه و ۱دقیقه تا ۵۲درجه و ۵۹دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد.

تقسیمات کشوری

استان بوشهر دارای ۱۰ شهرستان، ۲۷ بخش و ۲۹ دهستان و شامل ۴۰ شهر و حدود ۹۱۰ آبادی می‌باشد.

نقشه استان بوشهر به مرکزیت بندر بوشهرشهرستانبخشمرکز بخش شهر
بوشهرمرکزیبندر بوشهربندر بوشهر

عالی‌شهر

خارگخارگخارگ
چغادکچغادکچغادک
تنگستانمرکزیاهرماهرم

آباد

دلواردلواردلوار
جممرکزیجمجم

بهارستان

ریزریزریز

انارستان

دشتستانمرکزیبرازجانبرازجان

دالکی

آب‌پخشآب‌پخشآب‌پخش
ارمتنگ ارمتنگ ارم
بوشکانبوشکانبوشکان

کلمه

سعدآبادسعدآبادسعدآباد

وحدتیه

شبانکارهشبانکارهشبانکاره
دشتیمرکزیخورموجخورموج
شنبه و طسوجشنبهشنبه
کاکیکاکیکاکی

بادوله

دیرمرکزیبندر دیربندر دیر

بردستان دوراهک

آبدانآبدانآبدان
بردخونبردخونبردخون
دیلممرکزیبندر دیلمبندر دیلم
امام حسنامام حسنامام حسن
عسلویهمرکزیعسلویهعسلویه

نخل تقی بیدخون

چاه‌مبارکچاه‌مبارکچاه‌مبارک
کنگانمرکزیبندر کنگانبندر کنگان

بنک

سیرافبندر سیرافبندر سیراف
گناوهمرکزیبندر گناوهبندر گناوه
ریگبندر ریگبندر ریگ

طبیعت
نقشهٔ ناهمواری‌های استان بوشهر:
  محدوده مرز خشکی استان بوشهر
  بندر بوشهر
  دریا
  جلگه‌ای
  کوهستانی
  مرتفع

استان بوشهر از دو بخش جلگه‌ای حاشیه ساحلی غربی و کوهستانی نوار شرقی منتهی‌الیه زاگرس جنوبی است.

ارتفاعات استان بوشهر که ادامهٔ زاگرس فارس می‌باشد گچ‌ترش (رشته‌کوه) نام دارد. در نواحی جنوبی ارتفاعات به دریا نزدیک می‌شوند و به ارتفاعات نوکند مشهورند. قلل درانگ - کلات بوریال مند و کجور در رشته کوه کار یا کارتنگ سواحل تنگستان قرار دارند. مهمترین کوه‌های استان شامل: کوه خورموج (با ارتفاع ۲٬۱۱۰ مرتفع‌ترین قلهٔ استان بوشهر) در شهرستان دشتی، کوه‌های گیسکان (۱٬۶۰۰ متر) و بزپر یا پشت‌پر (۱٬۴۲۰ متر) در شرق برازجان، کوه سیاه (۱٬۵۰۰ متر) در دشت پلنگ، کوه درنگ (۱٬۲۲۳ متر) در شهرستان دیر، گچور (۱٬۶۰۳ متر) و بوریال (۷۳۰ متر) در تنگستان و ارتفاعات بوشکان و پازنان است.

جلگهٔ ساحلی استان در امتداد رود دالکی و دهانهٔ رود حله دارای ۷۰ کیلومتر و در امتداد رود مند دارای ۱۲۰ کیلومتر عرض می‌باشد؛ و اغلب خاک منطقه شور و قلیایی است.

حوزهٔ آبریز استان: رود مند که افزون بر رودخانه‌های استان فارس، رودخانه‌های شور خورموج - دشت پلنگ - سنا - باغان در استان همه به آن سرازیر می‌شوند. رود حله که از به هم پیوستن رودخانهٔ دالکی و شاپور تشکیل می‌شود، هر دو به خلیج فارس می‌ریزند. رودخانه‌های اهرم - درهٔ آبداری و گپ و شور گناوه از رودخانه‌های فصلی استانند. ۹ چشمهٔ آبگرم در پهنای استان قرار دارد.

چهار ناحیهٔ طبیعی استان تحت حفاظت محیط زیست قرار دارند که شامل: منطقه حفاظت‌شده مند، منطقه حفاظت‌شده نای‌بند، منطقه حفاظت‌شده حله و پناهگاه حیات وحش کوه‌سیاه می‌باشد.

آب و هوای استان گرم و خشک و در نواحی ساحلی گرم و مرطوب است. حداکثر دمای مطلق آن ۵۲٫۵ درجهٔ سانتی‌گراد و حداقل آن ۱- درجه و دمای متوسط سالانهٔ استان ۲۵٫۷ درجه می‌باشد. میانگین بارش ۲۲۰ میلی‌متر است. هوای آن ۷ ماه گرم - ۲ ماه معتدل تا سرد و ۳ماه معتدل تا گرم می‌باشد. چهارده باد محلی در این استان شناخته شده‌است. در زمستان ۱۳۹۵، با کاهش شدید دمای هوا در سطح استان بوشهر که گفته می‌شود به دلیل حرکت رودخانهٔ اتمسفری عظیمی از رطوبت و بخار اب از سمت خلیج گینه در شرق اقیانوس اطلس به سمت ایران بوده‌است، برف شهرستان‌های جم، دشتی، تنگستان و دشتستان در استان را فرا گرفت.[8]

زیاگان و گیاگان
نوشتار(های) وابسته: فهرست جانوران استان بوشهر

پوشش گیاهی استان بوشهر بسته به موقعیت جغرافیایی منطقه فرق می‌کند. در مناطق گرم و خشکی چون مناطق حفاظت‌شده مند و حله و پارک ملی نایبند درختان غالب گونه‌های بومی آکاسیا، کهور ایرانی، کنار، و گز است. در کنار رودخانه‌ها نی و لوئی نیز می‌رویند.[9] جنگل‌های حرا نیز از جمله جنگل‌های معروف استان هستند که در مقیاس جهانی واپسین محدوده پراکنش جهانی آن‌ها در کرانه‌های شمال غربی آسیا به‌شمار می‌روند. بیشترین اجتماع این جنگل‌ها در استان در خلیج نای‌بند است.[10]

استان بوشهر به دلیل قرار داشتن در کنار آب، دارای ماهیانی در فهرست زیاگان خود است که شامل ۱۷ گونه در ۹ تیره مختلف می‌شوند. بیشتر این‌گونه‌ها از تیره کپورماهیان هستند و یک گونه از آن‌ها (گربه‌ماهی‌ای با نام علمی Glyptothorax silviae) بوم‌زاد این ناحیه است. در رودخانه‌های این استان همچنین می‌توان گونه‌های اقتصادی باارزش همچون شیربت را نیز پیدا کرد.[11]

پرستوی دریایی کاکلی بزرگ از جمله پرندگان ساکن در جزیره‌های استان است.

دوزیستان و خزندگان این استان شامل ۴۲ گونه هستند که از این تعداد ۳ گونه دوزیست و باقی خزنده‌اند. دوزیستان شامل دو تیره وزغ‌های راستین (وزغ بی‌گوش و وزغ سبز) و قورباغه‌های راستین (قورباغه مانداب) می‌شوند. در میان خزندگان، دو گونه لاک‌پشت پوزه‌عقابی و سبز در آب‌های خلیج فارس زندگی می‌کنند و برای تخم‌گذاری به جزایر و کرانه‌های این استان می‌آیند.[12] چندین گونه جکو، آگاما، اسکینگ، سوسمار خاردار، و بزمجه نیز در کنار مارهایی چون مار قطیانی، قمچه مار، سرسیاه، سوسن و غیره در بوشهر یافت می‌شوند. چهار مار کبری، جعفری، گرزه مار، و افعی شاخدار از جمله مارهای سمی استان هستند.[13]

این استان به دلیل داشتن جنگل‌های حرای استان هرمزگان، میزبان تعداد بسیاری از پرندگان آب‌زی است. نوار ساحلی خلیج فارس و نیز جزیره‌های این خلیج همچنین جایگاه تخم‌گذاری و پرورش پرندگان دریایی همچون پرستوی دریایی کاکلی بزرگ، پرستوی دریایی کاکلی کوچک، و سلیم خرچنگ‌خوار هستند. مناطق کوهستانی استان بوشهر نیز که پوشش گیاهی بنه و بادام کوهی دارند گونه‌های فراوانی را در خود جای می‌دهند. از آن جمله می‌توان به سهره طلایی، سهره صورتی، گنجشک کوهی، سسک‌ها، و طرقه آبی و کوهی اشاره کرد.[14]

در مجموع ۳۱ گونه پستاندار از ۶ راسته در ۱۵ تیره گوناگون در این استان یافت می‌شوند. این‌ها شامل ۳ گونه خفاش، ۱۰ گونهٔ گوشت‌خوار (از جمله کفتار، پلنگ، گربه جنگلی و خدنگ بزرگ)، و ۵ گونه جفت‌سم می‌شوند. به تازگی همچنین موش سیاه به جنگل‌های حرا هجوم آورده و حیات بسیاری از پرندگان تخم‌گذار در آن ناحیه را تهدید کرده‌است.[15]

جنگل‌های حرا
نوشتار اصلی: جنگل‌های حرای استان هرمزگان

این استان به دلیل داشتن جنگل‌های حرای استان هرمزگان، میزبان تعداد بسیاری از پرندگان آب‌زی است.

تاریخچهٔ استان
نقشه‌ای از سرزمین ایلام باستان (قرمز) و نواحی همسایهٔ آن

قدیمی‌ترین نشانه‌های به دست آمده از سکونت در سرزمین بوشهر، به عهد ایلامی و تمدن بین‌النهرین برمی‌گردد. در زمان مادها در آغاز سدهٔ هشتم پیش از میلاد سرزمین بوشهر جزء یکی از ایالت‌های جنوب‌غربی آن دولت بوده و در زمان حکومت هوخشتره، جزو ساتراپ‌نشین چهاردهم دولت ماد بوده‌است. از دورهٔ هخامنشیان آثار با ارزشی در اطراف شهر برازجان کشف شده‌است. در دورهٔ ساسانیان و در زمان اردشیر بابکان شهر و رام اردشیری در دو فرسنگی شهر بوشهر بنا نهاده شد که اکنون خرابه‌های آن به نام ریشهر معروف است. شهر بوشهر در گذشته به نام‌های لیان، ریشهر، راشهر، انطاکیه، بندر نادری یا ابوشهر نامیده می‌شده‌است. از اواخر دورهٔ قاجاریان تا سال ۱۳۱۶ کشور ایران به ۲۷ بخش تقسیم شده بود که بوشهر، بنادر و جزایر خلیج فارس یکی از این بخش‌ها محسوب می‌گردید. از سال ۱۳۱۶ در تقسیمات جدید کشوری، بوشهر و توابع آن یکی از شهرستان‌های استان هفتم (فارس) محسوب شده و جزء قلمرو استانداری فارس گردید. در سال ۱۳۳۹ تغییراتی در تقسیمات سیاسی کشور داده شد و بوشهر و توابع آن به نام فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس به مرکزیت بوشهر از استان فارس جدا گردید. در اوایل دههٔ ۱۳۴۰ این فرمانداری کل و فرمانداری کل بنادر و جزایر دریای عمان تحت عنوان فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ادغام گردید. در آذر ماه سال ۱۳۴۶ این فرمانداری کل به استان ساحلی تغییر نام یافت و بوشهر و توابع آن زیر نظر استانداری ساحلی به مرکزیت بندر عباس قرار گرفت. در آذر ماه سال ۱۳۴۹ شهرستان‌های بوشهر و دشتستان تحت عنوان فرمانداری کل بوشهر از استان ساحلی جدا گردید و نهایتاً در تاریخ ۹ مهرماه ۱۳۵۲ استان بوشهر با دو شهرستان بوشهر و دشتستان تشکیل و پس از آن تاکنون به ۱۰ شهرستان تقسیم شده‌است.[16]

نژادهای پیش از ورود آریاییان

با توجه به کشفیات باستانشناسی و مدارک مکتوب تاریخی، معلوم گردیده‌است که بخش‌های گوناگون ایران از جمله استان بوشهر سکونت‌گاه نژادها و گروه‌های گوناگونی بوده‌است. پیش از ورود و استقرار آریائیان در منطقهٔ بوشهر، نژادهای بومی در این سامان می‌زیسته‌اند و مدارکی که از عصر حجر، کاکولیتیک و برنز (مفرغ) قدیم باقی‌مانده‌است بر این قضیه گواهی می‌دهد که افزون‌بر نژاد مدیترانه‌ای، نژادهای دیگر مانند: دراویدی، سیاه‌پوست، سامی، عیلامی، سومری، نوردیک، عرب در سرزمین بوشهر سکونت داشته‌اند یا به مرور به این منطقه مهاجرت کرده‌اند؛ و فرهنگ‌های متفاوتی در آنجا با هم اختلاط یافته بوده‌است.[17]

استان خلیج فارس

از سال ۱۳۸۱ که تحریف نام خلیج فارس ابعاد بیشتری گرفت عده‌ای برای صیانت از نام خلیج فارس راهکارهایی دادند از جمله پیشنهاد دادند که استان بوشهر به استان خلیج فارس تغییر نام پیدا کند. اما این پیشنهادها همواره با مخالفت بعضی نمایندگان یا بعضی افراد روبه‌رو شد.[18] عده‌ای نیز پیشنهاد دادند که استان جدیدی متشکل از جزایر خلیج فارس بنام استان خلیج فارس به مرکزیت جزیرهٔ ابوموسی تشکیل شود[19] اما همهٔ این پیشنهادها تاکنون بلاتکلیف مانده‌است.[20] به هر حال ایدهٔ نام استان بوشهر به استان خلیج فارس یا دریای پارس موضوعی است که در ایران طرفدارانی دارد.[21]

زمین‌لرزهٔ ۱۳۹۲ ه‍.ش
نوشتار اصلی: زمین‌لرزه دشتی (۱۳۹۲)

زمین‌لرزهٔ شدید ۶٫۱ ریشتری ۲۰ فروردین ۱۳۹۲ در شهرستان دشتی استان بوشهر در فاصلهٔ ۱۶ کیلومتری شهر کاکی، ۲۷ کیلومتری شهر خورموج (مرکز شهرستان دشتی) و ۹۰ کیلومتری بندر بوشهر[22][23] رخ داد که کانون این زمین‌لرزه در شمال‌شرق شهر کاکی و تقریباً در همین فاصله در شمال غرب شهر شُنبه رخ بود، که شهر کوچک شُنبه و روستاهای تابع آن در بخش شنبه و طسوج بشدت تخریب شده، ۳۷ نفر تلفات جانی و ۹۰۰ نفر مصدوم (بیش از ۱۰۰ نفر بستری شده) و حدود ۳٬۱۰۰ واحد مسکونی دچار آسیب شد که ۱٬۸۰۰ واحد آسیب جدی دید.

مردم‌شناسی

جمعیت

جمعیّت و پراکندگی: استان بوشهر بر اساس سرشماری سال۱۳۹۰ بالغ بر ۱٬۰۳۲٬۹۴۹ نفر جمعیت دارد که از این مقدار، ۶۸٫۲ درصد در نقاط شهری و بقیه در نقاط روستایی سکونت داشته و کمتر از یک درصد آنان غیرساکن هستند. ساختار جنسی و سنّی: در این استان نسبت جمعیتی ۱۱۹ و تراکم جمعیت استان در سال ۱۳۹۰ برابر با ۴۵ نفر در هر کیلومتر مربع می‌باشد. نرخ رشد جمعیت از سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ برابر با ۳٫۱۱ درصد است بوشهر بالاترین میزان رشد جمعیت در ایران را داراست. این نرخ بین سال‌های ۷۰–۱۳۶۵ برابر با ۵۵٫۲ بوده‌است. بعد تفکیک خانوار ۴٫۱ بوده‌است. .[24]

ساختار جنسی و سنّی: وضع زناشویی: در مهر ماه ۱۳۶۵ ه‍.ش در بین جمعیّت ۱۰ ساله و بیشتر نقاط شهری استان بوشهر ۱٫۵۶ درصد از مردان و ۴٫۶۵ درصد از زنان، حداقل یک بار ازدواج کرده بودند. این نسبت در نقاط روستایی برای مردان ۳٬۵۶ درصد و برای زنان ۶٫۶۳ درصد بوده‌است. نسبت افراد هرگز ازدواج نکرده در جمعیت ده ساله و بیشتر در نقاط شهری، برای مردان ۹٫۴۱ درصد و برای زنان ۱٫۳۳ درصد و در نقاط روستایی، برای مردان ۳٫۴۲ درصد و برای زنان ۱٫۳۵ درصد بوده‌است.

مهاجرت

منطقهٔ بوشهر به لحاظ موقعیت سوق‌الجیشی و وجود شرکت‌های بزرگ نفتی و اجرای طرح‌های صنعتی بزرگ مانند نیروگاه اتمی بوشهر و کشتی‌سازی، نیروی انسانی فعال استان‌های مجاور و مناطق دیگر را به خود جذب کرده‌است. در داخل منطقه نیز جابه‌جایی جمعیت افزایش یافته‌است، زیرا به علت کمبود امکانات کشاورز به‌ویژه کمبود آب و زمین‌های مورد نیاز و نبودن امکانات رفاهی و نیز پایین بودن سطح درآمد کشاورزان، مهاجرت روستاییان به شهرهای استان شدت گرفته‌است. به علت نزدیک بودن این استان به شیخ‌نشین‌های خلیج فارس، عده‌ای از اهالی منطقه، برای کار و امرار معاش به کشورهای واقع در کرانه خلیج فارس و دریای مکران مهاجرت کرده‌اند.

زبان و گویش‌ها
نوشتار اصلی: گویش بوشهری

زبان مردم بوشهر در بیشتر مناطق فارسی است.[25] مناطق شمالی این استان با گویشی از زبان لری تکلم می‌کنند. لهجه‌ها و گویش‌ها در روستاها بیشتر از شهرها تنوع دارد. برخی از اهالی جزیرهٔ شیف و بنادر کنگان و عسلویه نیز به زبان عربی صحبت می‌کنند. فارسی در منطقهٔ بوشهر با گویش بردستانی گفت‌وگو می‌شود، هرچند زبان اچمی نیز گویشور دارد. مردم سواحل خلیج فارس و جزایر آن به گویشی صحبت می‌کنند که رگه‌هایی از گویش‌ها و زبان‌های شبانکاره‌ای، بلوچی، ترکمنی، لری و برخی واژه‌های انگلیسی، هلندی، پرتغالی، هندی و عربی را داراست ولی استخوان‌بندی و ریشهٔ آن فارسی است.

در استان بوشهر مردم شهرستان‌های جنوبی، یعنی دشتستان، تنگستان، دشتی، دیر، کنگان و جم به زبان فارسی و مردم دو شهرستان شمالی گناوه و دیلم نیز به زبان لری سخن می‌گویند.[26][27][28]

اقوام
نظرسنجی سال ۱۳۸۹

طی پژوهشی که به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۸۹ انجام شد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در این استان به قرار زیر بود:

اقوام استان بوشهر[29]
قومیت درصد
فارس
  
 ۹۱٫۸%
عرب
  
 ۴٫۱%
لر
  
 ۲٫۱%
ترک
  
 ۱%
سایر و بدون جواب
  
 ۱%

دین (مذهب)

بیشتر از ۹۹٪ از مردم این استان مسلمان شیعه هستند. همچنین، در بعضی از مناطق جنوبی استان بوشهر (شهرستان کنگان و عسلویه در جنوب شرق استان و جزیرهٔ شیف) اقلیتی از اهل سنت زندگی می‌نمایند همچنین در شهرستان گناوه و جزیره شمالی بندر ریگ و خود شهر بوشهر اقلیت اهل تسنن زندگی می‌کنند، و تعداد محدودی از دیگر اقلیت‌های مذهبی نیز وجود دارد.[30]

اقتصاد

استان بوشهر به دلیل وجود منابع عظیم نفت و به‌ویژه گاز پایتخت انرژی ایران لقب گرفته‌است.
اقتصاد استان به بخش‌های کشاورزی، تجارت، دامداری، شیلات و تا حدودی زیادی به صنعت متکی است.

تجارت با کشورهای عربی همسایه باعث رونق اقتصادی شده‌است.

کشاورزی

از نظر کشاورزی درختی این استان در تولید خرما یکی از استان‌های مهم کشور می‌باشد و مهمترین مرکز کشت گوجه فرنگی خارج از فصل است. همچنین از باغ‌های محدود و کوچک مرکبات نیز به‌طور پراکنده برخوردار است. شهرستان دشتستان و تنگستان از لحاظ تولید سالانه خرما و مرکبات مقام اول و دوم را در استان کسب کرده‌اند. میزان تولید خرما در حدود هشتاد هزار تن و میزان تولید مرکبات حدود ده هزار تن است.
مهم‌ترین محصولات زراعی آن را گندم و جو آبی و دیم، تنباکو، پیاز، کنجد، سبزی، صیفی و نباتات علوفه‌ای تشکیل می‌دهد.[31]
صید ماهی و میگو یکی از مهمترین فعالیت‌های اقتصادی مردم این استان را تشکیل می‌دهد.
پرورش بز و گوسفند و گاو و شتر و طیور در استان رونق نسبی دارد.
استان بوشهر به دلیل اقلیمی یکی از مراکز مهم پرورش شتر در ایران می‌باشد و حدود ۳۰۰۰نفر شتر در آن ثبت شده‌است که در اغلب نواحی آن وجود داشته و به صورت سنتی نگهداری می‌شود. همه شترهای استان بوشهر از نوع یک کوهانه هستند و چهار نژاد دشتی (ذبه)، ترکی، عربی و نژادهای آمیخته در استان وجود دارد. نژاد دشتی از مهمترین نژادهای شتر استان و از بهترین نژادهای پشمی کشور است که از پشم آن عباهایی بافته می‌شود که در داخل کشور و کشورهای حاشیه خلیج فارس از مقبولیت بالایی برخوردار است. صنعت عبابافی در استان بوشهر یکی از صنایع وابسته به شتر بوده‌است و هم‌اکنون تعداد محدودی کارگاه در روستای کردوان شهرستان دشتی به امر تولید پارچه عبا مشغولند.[32]

صنایع

صنایع این استان نیز به دو بخش صنایع دستی و صنایع ماشینی تقسیم می‌شوند و مهمترین آن‌ها را صنایع کشتی و لنج‌سازی، توربافی، کوزه، سفال، گلیم و گبه و … تشکیل می‌دهد. به غیر از نیروگاه هسته‌ای، مالکیت صنایع استان عمدتاً به بخش خصوصی تعلق دارد.

بوشهر، پیش از بسیاری از شهرهای مهم ایران دارای صنایع جدیدی از قبیل یخ‌سازی و برق بوده‌است. مردم بوشهر از اولین ایرانیانی بودند که با مجله و روزنامه آشنا شدند. یکی از نخستین شهرهایی که کارخانه چاپ سنگی را وارد کرد، بوشهر بود؛ از همین رو در بوشهر روزنامه‌های زیادی همچون «مظفری»، «خلیج ایران» و «ندای جنوب» به چاپ و نشر می‌رسید.

هم‌اکنون استان بوشهر با توجه به موقعیت استراتژیک خود و داشتن منابع و صنایع مختلفی نظیر نفت و گاز، به‌ویژه میدان‌های گازی پارس جنوبی در عسلویه و کنگان و پارس شمالی در دیر، بردخون و شهرستان دشتی به عنوان بزرگ‌ترین منبع مستقل گازی در جهان و وجود پالایشگاه عظیم گاز در جم و نیز دارا بودن یکی از مهم‌ترین ترمینال‌های صادرات نفت خام جهان در جزیره خارگ و همچنین اجرای طرح‌های کلان صنعتی از قبیل نیروگاه اتمی بوشهر، کشتی‌سازی و مانند این‌ها، انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک، سیمای خود را به عنوان یکی از مناطق مهم صنعتی و اقتصادی جهان تغییر دهد.

نیروگاه‌ها

ترابری
بندر گناوه

راه هوایی

استان بوشهر دارای پنج فرودگاه در شهرهای بوشهر، خارک، عسلویه، بندر امام حسن و جم می‌باشد؛ که از این میان، فرودگاه بندر بوشهر جزو سه فرودگاه قدیمی کشور می‌باشد. ارتباط شهرهای بوشهر و عسلویه با کشورهای حاشیه خلیج فارس به صورت هوایی تعریف شده‌است. هم‌اکنون کار مطالعات احداث فرودگاه جدید بوشهر آغاز شده‌است و قرار است این فرودگاه در ۲۵ کیلومتری بندر بوشهر با پنج هزار هکتار وسعت ایجاد گردد. احداث این فرودگاه در نزدیکی شهر چغادک نیاز ۱۰۰ سال آینده استان بوشهر را برطرف می‌نماید. فرودگاه جدید بوشهر به گونه‌ای جانمایی شده‌است که در مرکز شش شهر گناوه، برازجان، دلوار، خورموج، اهرم و بوشهر قرار گرفته‌است.

شبکه راه‌های زمینی

عمده‌ترین شبکه راه‌های زمینی استان عبارتند از:

به منظور تسهیل ارتباطات زمینی استان در حال حاضر پروژه‌های بزرگراه بوشهر ـ شیراز از محور چغادک _ برازجان و جاده اهرم ـ فراشبند و بزرگراه درون استان چغادک ـ عسلویه در حال انجام می‌باشد.

شبکه راه‌آهن

محور راه‌آهن شیراز-بوشهر-عسلویه هم‌اکنون در دست ساخت است.[34]
قطعه اول پروژه به طول ۳۷ کیلومتر و قطعه دوم نیز به طول ۶۱ کیلومتر با اعتباری بالغ بر ۵۱ میلیارد تومان آغاز شده‌است.[34]
این محور از ایستگاه مرودشت در شمال شیراز آغاز و پس از عبور از رحمت‌آباد، ایزدخواست، فتح‌آباد، کوار، فیروزآباد، فراشبند، کلمه، اهرم و چغادک به بوشهر منتهی می‌شود. ادامه این محور نیز از اهرم شروع و پس از خورموج و بندر کنگان به بندر عسلویه منتهی خواهد شد.[34]
به لحاظ وجود تأسیسات عظیم در پارس جنوبی و به منظور ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و توسعه فعالیت اقتصادی محور بوشهر به سمت عسلویه در اولویت قرار گرفته‌است. تأمین اعتبار این پروژه توسط وزارت راه و نفت صورت گرفته‌است. طول کل پروژه راه‌آهن شیراز - بوشهر - عسلویه ۶۴۷ کیلومتر می‌باشد.[34]

بنادر

مهم‌ترین بنادر استان شامل بندر بوشهر، بندر گناوه، بندر دیلم، بندر ریگ، بندر دیر، بندر کنگان، بندر نخل تقی، بندر عسلویه می‌باشد.[35] بندر بوشهر با دارا بودن ۷ پست اسکله به طول بیش از ۱۱۷۰ متر، ظرفیت پذیرش کشتی‌های پانزده هزار تنی و تخلیه و بارگیری بیش از ۳ میلیون تن کالا در سال را دارد. این بندر دارای فضایی بالغ بر ۳۷ هزار مترمربع انبار سرپوشیده می‌باشد. اسکله مسافرتی والفجر نیز به جابه‌جایی بار و مسافر میان این استان و کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌پردازد.

فهرست‌ها

مشاهیر استان بوشهر
عالم مبارز آیت‌الله سید عبدالله بلادی بوشهری
نوشتار اصلی: فهرست مشاهیر استان بوشهر

آثار ملی
نوشتار اصلی: فهرست آثار ملی استان بوشهر

ره‌آورد و صنایع دستی

جاذبه‌های گردشگری
دخمه‌های شهر باستانی سیراف
قلعه نصوری

جاذبه‌های تاریخی

جاذبه‌های گردشگری

مناطق حفاظت شده

موزه‌ها

تیم‌های ورزشی فوتبال استان

ایران جوان بوشهر
شاهین بوشهر
پارس جنوبی جم

شهرک‌های صنعتی

در این استان ۱۰ شهرک صنعتی با مساحتی بالغ بر ۱۴۰۰ هکتار وجود دارد. وضعیت شهرک‌ها و نواحی صنعتی در سطح استان بوشهر به شکل زیر است:

  • شهرک صنعتی برازجان
  • شهرک صنعتی اهرم
  • شهرک صنعتی دلوار
  • ناحیه صنعتی بنه گز در تنگستان
  • شهرک صنعتی دیلم در ناحیه صنعتی بویرات (دیلم)
  • شهرک صنعتی بندر ریگ در ناحیه صنعتی عربی (دشتی)
  • شهرک صنعتی خورموج، دیر، کنگان و گناوه، دلوار در ناحیه صنعتی لمبدان (دیر)

مناطق ویژه اقتصادی

مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها

۲۸ مرکز آموزش عالی، مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و مؤسسات تحقیقاتی، نقش مهمی در تأمین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز بخش‌های اقتصادی استان و مناطق همجوار ایفا می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

  • دانشگاه خلیج فارس بوشهر
  • دانشگاه علوم پزشکی بوشهر
  • دانشگاه پیام نور مرکز بوشهر
  • دانشگاه پیام نور واحد بندر کنگان
  • دانشگاه پیام نور واحد بین‌المللی عسلویه
  • دانشگاه آزاد اسلامی واحد تحصیلات تکمیلی بوشهر
  • دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات بوشهر
  • دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر
  • دانشگاه آزاد اسلامی برازجان
  • دانشگاه آزاد اسلامی اهرم
  • دانشگاه آزاد اسلامی دلوار
  • دانشگاه آزاد اسلامی خارک
  • دانشگاه آزاد اسلامی خور موج
  • دانشگاه آزاد اسلامی گناوه
  • دانشگاه آزاد اسلامی بندر دیر
  • دانشگاه پیام نور برازجان
  • دانشگاه پیام نور گناوه
  • دانشگاه پیام نور خورموج
  • دانشگاه پیام نور بندر دیر
  • دانشگاه پیام نور اهرم
  • دانشگاه پیام نور بندر عسلویه
  • دانشگاه پیام نور بندر کنگان
  • دانشگاه پیام نور جم
  • دانشگاه پیام نور شبانکاره
  • مرکز مدیریت آموزش و پرورش
  • مرکز آموزش کشتیرانی
  • دانشگاه جامع علمی کاربردی بوشهر
  • مرکز آموزش عالی شیلات
  • دانشگاه جامع علمی کاربردی کنگان
  • دانشگاه جامع علمی کاربردی عسلویه
  • مرکز آموزش عالی و فنی و حرفه‌ای پسرانه امام خامنه‌ای
  • مرکز آموزش عالی و فنی و حرفه‌ای دخترانه الزهرا
  • مرکز تربیت معلم بنت الهدی
  • مرکز آموزش عالی خرد
  • آموزشکده سما واحد بوشهر
  • مؤسسه آموزش عالی لیان بوشهر
  • دانشگاه علمی کاربردی شهرداری شبانکاره

بیمارستان‌ها

شماری از بیمارستان‌های استان عبارتند از:

  • بیمارستان شهدای خلیج فارس بوشهر
  • بیمارستان فاطمه زهرا بوشهر (این بیمارستان در سال ۱۳۹۱ تعطیل شد)
  • بیمارستان بنت الهدی بوشهر
  • بیمارستان پایگاه هوایی بوشهر
  • بیمارستان نیروگاه اتمی بوشهر
  • بیمارستان تأمین اجتماعی بوشهر
  • بیمارستان کودکان حضرت علی‌اصغر بوشهر
  • بیمارستان ۲۴۰ تختخوابی بوشهر
  • بیمارستان سوانح سوختگی گناوه
  • بیمارستان امیرالمؤمنین (ع) گناوه
  • بیمارستان شهید بهشتی خارک
  • بیمارستان امام حسین (ع) اهرم
  • بیمارستان زینبیه خور موج
  • بیمارستان هفدهم شهریور برازجان
  • بیمارستان ۳۲ تختخوابی عسلویه (در حال احداث)
  • بیمارستان بقیةالله دیلم
  • بیمارستان کنگان
  • بیمارستان جم
  • بیمارستان امام هادی (ع) دیر

هنرستان‌های استان بوشهر

  • هنرستان نمونه آزادگان
  • هنرستان حاج جاسم
  • هنرستان طالقانی

نگارخانه

جستارهای وابسته

پانویس
  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۳.
  2. https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/abadi/CN95_HouseholdPopulationVillage_18.xlsx
  3. «جامعه صیادان حدود ۲۰ درصد جمعیت استان بوشهر را تشکیل می‌دهند». خبرگزاری فارس. ۸۸/۰۸/۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  4. «سالانه ۷ هزار میلیارد تومان در حوزه نفت و گاز بوشهر هزینه می‌شود». خبرگزاری فارس. ۹۰/۰۲/۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  5. «بوشهر پایتخت انرژی ایران». ۱۴ آذر ۱۳۹۱.
  6. «مردم بوشهر پیشقراولان مبارزه با استعمار هستند». دولت. ۲۷ بهمن ۱۳۸۹.
  7. خبرگزاری فارس: رئیس ادارهٔ فرهنگ و ارشاد اسلامی کنگان: استان بوشهر ۷۰۷ کیلومتر مرز مشترک با خلیج فارس دارد. ۹۰/۰۱/۳۱
  8. «برف شهرستان‌های جم، دشتی، تنگستان و دشتستان در استان را فرا گرفت/ تصاویر». سوک. ۲۰۱۷-۰۵-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۰۵.
  9. عبدلی و دیگران، اطلس حیات وحش بوشهر، ۶۷.
  10. عبدلی و دیگران، اطلس حیات وحش بوشهر، ۶۸.
  11. عبدلی و دیگران، اطلس حیات وحش بوشهر، ۷.
  12. عبدلی و دیگران، اطلس حیات وحش بوشهر، ۲۸.
  13. عبدلی و دیگران، اطلس حیات وحش بوشهر، ۲۹.
  14. عبدلی و دیگران، اطلس حیات وحش بوشهر، ۶۸–۶۹.
  15. عبدلی و دیگران، اطلس حیات وحش بوشهر، ۱۸۵.
  16. معرفی استان بوشهر ادارهٔ کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان بوشهر
  17. جغرافیای طبیعی و انسانی بوشهر، عبدالحسین کنین، تهران: طلوع دانش (۱۳۸۷).
  18. تشکیل استان خلیج فارس وبگاه بولتن
  19. پیشنهاد تشکیل استان خلیج فارس فردانیوز
  20. تجاری تشکیل استان خلیج فارس به مرکزیت بوموسی و تبدیل جزایر به منطقهٔ آزاد تجاری عصر ایران
  21. تشکیل استان خلیج فارس تابناک
  22. آخرین خبرها از زلزلهٔ ۶٫۱ ریشتری دشتی؛ ۳۱ کشته و ۸۰۰ مصدوم/ آمادگی ترکیه و ژاپن برای کمک به زلزله‌زدگان/ اقلام مورد نیاز زلزله زدگان خبرآنلاین
  23. «زلزله ۶٫۱ ریشتری بوشهر را لرزان». تابناک. دریافت‌شده در ۹ آوریل ۲۰۱۳.
  24. جغرافیای طبیعی و انسانی بوشهر، عبدالحسین کنین، تهران: طلوع دانش (۱۳۸۷)، ص ۴۹–۵۳.
  25. «گویش مردم بوشهر». بنیاد رشد و اندیشهٔ سازندگی استان بوشهر.
  26. «گویش‌های محلی در مناطق شمالی استان بوشهر میراثی که رو به افول می‌رود». خبرگزاری جمهوری اسلامی. بیست و ششم دی ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در دوازدهم خرداد ۱۳۹۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  27. «گردشی در استان بوشهر». راسخون. بیست و دوم اسفند ۱۳۸۷. دریافت‌شده در دوازدهم خرداد ۱۳۹۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  28. http://www.ettelaat.com/etiran/?p=20524
  29. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}: استان بوشهر/ به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری: منصور واعظی؛ اجرا: شرکت پژوهشگران خبرهٔ پارس -شابک: ۰-۴۱-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸، وضعیت نشر: تهران - مؤسسهٔ انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱، وضعیت ظاهری: ۲۹۵، ص: جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
  30. استان بوشهر ریاست جمهوری، ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز
  31. وضعیت اقتصادی استان بوشهر بایگانی‌شده در ۴ اوت ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine ویکی اطلس فرهنگی ایران
  32. ثبت 3 هزار نفر شتر در بوشهر بوشهرنیوز
  33. «نیروگاه گازی کنگان». شرکت مدیریت تولید برق جنوب فارس.
  34. «عملیات اجرایی راه‌آهن شیراز-بوشهر-عسلویه آغاز شد». وبگاه رسمی خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ دی ۱۳۹۱.
  35. «استان بوشهر». درگاه ملی خدمات الکترونیکی ایران (وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات). بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ اسفند ۱۳۹۱.
  36. ماهنامه جهانگردان، صاحب امتیاز: سجاد محمدی، شماره ۲۶، فروردین ۱۳۹۱، ص ۱۲۲

منابع

پیوند به بیرون
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای استان بوشهر دارد.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ استان بوشهر موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.