گز (درخت)
گـَز یا گِز (نام علمی: Tamarix) درختی است کهن‌سال، این درخت به علت رسیدن ریشه‌اش به آب سطحی زمین عمر طولانی دارد، گویند که در بعضی مناطق گرمسیر[1] بیش از هزار سال عمر کرده‌است. غالباً بیشترین ارتفاع این درخت به ۱۰ تا ۱۵ متر می‌رسد.[1] درخت گز از خانوادهٔ Tamarix است و در نقاط مختلفی از دنیا از جمله ایران می‌روید.∗
| گز (درخت) | |
|---|---|
 | |
| گز (درخت)، Tamarix | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| راسته: | میخک‌سانان |
| تیره: | گزیان |
| سرده: | گز |
درختی زیبا
درختی است زیبا دارای برگ‌هایی باریک، نوک تیز و فشرده به هم دارد.[1] از شاخه‌های این درخت ماده‌ای به خارج ترشح می‌شود که به گز انگبین موسوم است و دارای ساکارز، موسیلاپ و پراکسیداز است؛ و به علت شور بودن برگ‌های آن فقط شتر و شترسانان از آن استفاده می‌کنند، اما برای تغذیهٔ سایر حیوانات دیگر نامرغوب است.[1]
در ایران پنج گونه از درخت گز می‌روید: گز شاهی که گاهی از ۱۵ متر هم فراتر می‌رود، گز خوانسار یا گز انگبین که از آن انگبین تهیه می‌شود، یلقون (با اسم علمی تاماریکس پالازی) که در حوالی کرج یافت می‌شود، تاماریکس تتراندر که در حوالی شیراز می‌روید و تمیس که در جنگل‌های شمالی ایران دیده می‌شود.[2]
شیرینی گز
شیرینی ای که در نواحی اصفهان به نام گز ساخته می‌شود نیز نام خود را از شهد ترشح یافته از پسیل گز که اختصاصاً بر روی این درختچه جایگیر می‌شود گرفته‌است. ارزش گز انگبین در این است که یکی از معدود قندهای فروکتوز به تنهایی در طبیعت می‌باشد. گزانگبین در منابع مختلف تحت عناوین گز خوانسار، انگبین گون، ترنجبین اصفهان و شهد پارسی نام برده شده است
گونه‌ها
|
|
در شاهنامه
در نبرد رستم و اسفندیار، رستم، با راهنماییِ سیمرغ، با تیری از چوب درخت گز بر چشمِ اسفندیار زد.
تصاویر
درخت گز با نمایی از آسمان آبی، بوشهر، روستای عطیبه
پانویس
- محمدیان، کوخردی، محمد، “ «به یاد کوخرد» “، جلد دوم. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی
- ساعی، کریم. جنگل شناسی. ج۱، ص ۱۹۸–۲۰۰. به نقل از: دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه دهخدا. مدخل گز.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گز (درخت) موجود است. |
|
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گز (درخت) موجود است. |
منابع
- ^ کتاب: محمدیان، کوخردی، محمد، “ «به یاد کوخرد» “، ج۲. چاپ ششم، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
- محمدیان، کوخردی، محمد، “ «به یاد کوخرد» “، جلد دوم. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.