خوانسار


خوانسار شهری از توابع بخش مرکزی و مرکز شهرستان خوانسار در استان اصفهان، ایران است.

خوانسار
خوسار
کشور ایران
استاناصفهان
شهرستانخوانسار
بخشمرکزی
نام(های) دیگرخونسار
نام(های) پیشینخانسار، خانیسار
سال شهرشدنقبل از اسلام
مردم
جمعیت۲۱٬۸۸۳ نفر ( ۱۳۹۵)[1]
جغرافیای طبیعی
مساحت۹۵۳ کیلومتر مربع
ارتفاع۲۲۱۵ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۲۴ درجه سانتیگراد
میانگین بارش سالانه۴۵۳ میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه۹۱ روز
اطلاعات شهری
شهردارمحسن اسحاقی
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۳۱
وبگاهشهرداری خوانسار
شناسهٔ ملی خودرو ایران ۲۳ ل
کد آماری۱۴۱۳
خوانسار

تاریخچه شهر خوانسار به پیش از اسلام می‌رسد. «خوان» به معنای چشمه و «سار» پسوند نشان دهنده کثرت است. در گذشته به علت کثرت چشمه‌های موجود در این منطقه این نامگذاری صورت گرفته‌است. مردم خوانسار دارای گویش مستقل خوانساری هستند که ریشه در زبان فارسی باستان داشته و از قبل از اسلام در این منطقه رایج بوده‌است. طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت شهر خوانسار ۲۱٬۸۸۳ نفر بوده‌است.

تاریخچه

اسنادی دربارهٔ مهاجرت دسته‌ای از قوم یهود در زمان کوروش بزرگ به خوانسار و سرگذشت آنان وجود دارد که هم‌اکنون در شهر همدان نگهداری می‌شوند. این اسناد نشان‌دهندهٔ قدمت تاریخی خوانسار هستند. یهودیان مهاجر در محلهٔ جهودا (جیدا) زندگی می‌کردند و پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران این شهر را ترک کردند.[2][3]

تاریخچه این شهر به پیش از اسلام می‌رسد، از جمله آثاری که این قدمت را نشان می‌دهد وجود آتشکده‌ای به نام تیر، همچنین معبدی به نام هیکل واقع در کوه تیر در حوالی روستای تیدجان و در نهایت سنگ قبری که حاوی اطلاعاتی به خط پهلوی بوده و در روستای قودجان پیدا شده‌است.[4]

بنابر بعضی نوشته‌ها قدمت این شهر به زمان اسکندر می‌رسد، اعتقاد بر این است که اسکندر هنگام رفتن به اصفهان از این محل گذشته‌است و یکی از میدان‌های جنگ اسکندر و داریوش سوم در منطقه‌ای بین خوانسار، کهرود و اصفهان بوده‌است که داریوش در این جنگ شکست خورده‌است.[5]

در زمان حمله افغان‌ها به ایران اشرف افغان با سپاهی قصد تصرف این شهر را داشته که پس از مواجه با مقاومت مردم، محاصره شکست خورده و ایشان منصرف می‌شود.[6]

خوانسار پس از اسلام، در قلمرو حکومت امویان، عباسیان، طاهریان، صفاریان، دیلمیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان قرار داشته‌است. در اوایل سده ۷ ه‍.ق مغولان این ناحیه را گشودند و خرابی‌های بسیار به بار آوردند. پس از آن‌ها تیمورلنگ به مرکز ایران، از جمله خوانسار تاخت و چپاول و کشتار زیادی کرد. خوانسار، در دوران صفوی از مراکز مهم علم، ادب و صنعت بوده‌است.[7] به علت توجه خاص پادشاهان صفوی به این شهر، هنرهای دستی و کارگاهی در این شهر رونق یافت؛ کارگاه‌هایی نظیر کارگاه روغن‌کشی، چیت بافی، کوزه‌گری، پشم‌زنی، قالی‌بافی، قاشق تراشی و گیوه‌دوزی شهرت یافت همچنین احداث مدرسه مریم بیگم صفوی از سوی همسر شاه تهماسب موجب پیشرفت فرهنگی خوانسار گشت.[8][9]

از جمله وقایع دیگر کوچ اجباری تعدادی از عرب‌های خراسان به امر نادر شاه از خراسان به قسمتی از این شهر بوده‌است که هم‌اکنون به دهستان عربستان (کوهسار) معروف است، این منطقه هم‌اکنون در شرق شهر خوانسار واقع شده‌است.[10]

الله‌وردی خان پس از تصرف اصفهان به دست افاغنه ده هزار نفر نیروی سپاه خود را در خوانسار به مدت ۹ ماه نگاه داشت.[10]

در عهد صفویه و در حمله افاغنه به اصفهان و سپس خوانسار، مردم خوانسار با لشکر افاغنه توافق کردند که وارد شهر نشوند و در مقابل تمام کتاب‌ها و نسخه‌های علمی که همراه آنان بود را در ازای پرداخت ارزاق به آن‌ها بگیرند. یکی از این کتب ارزشمند، قرآنی خطی بود که به قرآن پاسنگی معروف شده بود.[11]

در دوران قاجار خوانسار مورد توجه قرار داشته‌است و بعضاً حاکمانی که سابقه وزارت هم داشتند به حکومت خوانسار منصوب شده‌اند.[8]

وجه تسمیه

کلمه خوانسار به چند طریق نگارش و تلفظ می‌شود از جمله خانسار، خانیسار، خونسار یا خُنسار، خوسار و خوانسار را می‌توان نام برد. این کلمه از دو بخش خوان و سار تشکیل شده‌است. خوان به معنای چشمه و حوض است و سار پسوند نشان دهنده کثرت است.[12][13]

عده‌ای عقیده دارند روزی ساربانی به همراه شتران خود به این محل آمده و گرفتار دزدان شده و سرانجام خونش ریخته شده‌است.[14]

همچنین عده‌ای معتقدند خان به معنی کندو و شأن به معنی عسل است و به بیان دیگر خوانسار به معنی مکان تولید عسل هم می‌تواند باشد[15]

زبان خوانساری

گویش یا زبان خوانساری از زبان‌های ایرانی مرکزی و شاخه‌ای از زبان‌های هندوایرانی است. سازمان یونسکو به دلیل کاهش شدید گویش‌وران که در نتیجه مهاجرت از این شهر اتفاق افتاده‌است این زبان را از جمله زبان‌های در حال خطر اعلام کرده‌است.[16]

مردم خوانسار لهجه خاصی ندارند، ولی دارای گویش مستقل خوانساری هستند که این گویش ریشه در زبان فارسی قدیم داشته و از قبل از اسلام در این شهرستان رایج بوده‌است.[3]

جغرافیا

شهرستان خوانسار یک بخش مرکزی است که شامل سه دهستان به نام‌های چشمه سار، گلسار و کوهسار می‌باشد و ۵۵ روستا در خود دارد.[17]

این شهرستان دارای ۹۰۰۰ هکتار زمین زراعی و باغی است که ۶۳۰۰ هکتار آن جهت کشت محصولات زراعی و ۲۷۰۰ هکتار آن باغ است. عمده محصولات آن گندم، جو، علوفه، سیب زمینی، حبوبات و عمده محصولات باغی شامل انگور، گردو، بادام، آلو و سایر هسته دارها است.[18]

جغرافیای انسانی

طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ جمعیت شهر خوانسار ۲۰٬۴۹۰ نفر بوده‌است[19] که در سال ۱۳۹۰، به ۲۱٬۳۳۸ نفر (۶۶۵۵ خانوار) افزایش یافته‌است. طبق سرشماری ۱۳۹۰، ۴۹٫۴٪ جمعیت این شهر را مردان و ۵۰٫۶٪ جمعیت را زنان تشکیل می‌دهند.[20] در آخرین سرشماری که در سال ۱۳۹۵ صورت گرفت جمعیت آن به ۲۱٬۸۸۳ نفر افزایش یافته‌است که از این میزان ۱۰۶۸۴ نفر را مردان و ۱۱۱۹۹ نفر را زنان تشکیل داده‌اند و در مجموع ۷۰۹۲ خانوار در این شهر زندگی می‌کنند.[21]

جغرافیای طبیعی
خوانسار - باغکل

خوانسار در عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۱۳ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۱۹ دقیقه شرقی در ناحیه‌ای نه چندان دور از کویر مرکزی ایران در فاصله حدود ۱۵۰ کیلومتری شمال‌غرب شهر اصفهان واقع شده‌است.[22]

خوانسار شهری است خوش آب و هوا با ارتفاع ۲۲۵۰ متر بالاتر از سطح دریا و پوشش گیاهی متنوع و درختان میوه همچون گردو، بادام، آلو و سیب در دشت‌ها و باغات زیبای چشمه سار و گلسار به همراه زمین‌های زراعی و دشت گلستانکوه که گلهای لاله واژگون آن شهرت جهانی دارند.

متوسط بیشترین دمای هوای خوانسار در گرمترین ماه تابستان به ۳۱ درجه سانتی گراد می‌رسد و متوسط دمای شبانه روز در همین ماه بیست و چهار درجه سانتی گراد است. بهار خوانسار با شکوفه زدن درختان، تابستان معتدل و خنک و پاییز نیز با هفت رنگ شدن طبیعت زیبایی خاص خود را دارند. در زمستان سرمای نسبتاً زیاد آن دلنشین و همراه با ریزش انبوه برف است.[22]

به‌طور مثال در سال ۲۰۱۴ میانگین دمای هوا در تمام فصول سال به ۱۲٫۵ درجه و میانگین بارش باران ۳۰ میلی‌متر بوده‌است.[23]


حمل و نقل

تاکسیرانی

حمل نقل مسافرین در شهر به وسیله سازمان تاکسیرانی شهرداری خوانسار صورت می‌گیرد. در این شهر ۸۵ دستگاه تاکسی فعال وجود دارد.[24]

پایانه مسافربری

پایانه مسافربری جدید شهر خوانسار با مساحت شش هزار مترمربع و با زیربنای ۸۰۰ مترمربع در سال ۱۳۹۲ افتتاح شد.[25]

بهداشت و درمان

در سال ۱۳۵۲ بیمارستان امدادی فاطمیه با مساحت زیربنای ۲۵۰۰ متر افتتاح شد نام این بیمارستان بعدها به بیمارستان فاطمیه تغییر پیدا کرد، همچنین در سال ۱۳۷۵ در طرح توسعه این بیمارستان ۴۸۰۰ متر دیگر به زیربنای این مرکز افزوده شد.[26] بیمارستان فاطمیه خوانسار با ۶۴ تخت بیمارستانی وچهار تخت مراقبت‌های ویژه و درمانگاه و آزمایشگاه مجهز تنها بیمارستان فعال خوانسار است.[27] این بیمارستان در بین بیمارستان‌های کمتر از ۱۰۰ تحت، دارای رتبه درجه یک استانی است.[28] علاوه بر بیمارستان فوق، مرکز درمانی شهید بهشتی نیز در ۶ طبقه احداث شده‌است.[29]

علاوه بر مراکز گفته شده، درمانگاه تامین اجتماعی، درمانگاه خیرساز جواهری، درمانگاه شریعتی و نیز مراکز بهداشتی درمانی روستایی شهدای خم پیچ، شهید منتظری و مرکز ویست و مرکز بهداشتی درمانی شهری بیدهند نیز فعالیت دارند.[30]

گردشگری
نمایی از خوانسار

گردشگری طبیعی

خوانسار دارای جاذبه‌های تاریخی و نیز طبیعی بسیار است، به‌طوری‌که به عنوان جاذبه گردشگری در سطح منطقه و استان شناخته می‌شود.[31] این شهر کوهستانی و مرتفع و دارای استپ کوهستانی همراه با انواع گون و گون گزانگبین می‌باشد.[32]

دهکده گردشگری گلستان کوه


ساخت این دهکده از سال ۱۳۸۸ آغاز شده و در سال ۱۳۹۶ توسط معاون رئیس‌جمهور افتتاح شد. وسعت این مجموعه که در سه فاز احدث گردیده‌است در مجموع ۴۵ هکتار می‌باشد.[33][34]

گلستان‌کوه

گلستان‌کوه منطقه‌ای در جنوب شهرستان خوانسار در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر خوانسار در عرض جغرافیایی ۳۳٫۱۰ و طول جغرافیایی ۵٫۰۲۴ و ارتفاع ۲۷۵۰ متری، در منطقه‌ای خوش آب و هوا و دارای شرایط ییلاقی مناسب می‌باشد. این منطقه در بهار پوشیده از گون‌های گزانگبین و پیاز وحشی (موسیر) و انواع گل‌های زیبا که ازآن جمله می‌توان گل‌های لاله، اشک مژگان، انواع لاله‌های واژگون، لاله بیشه زار، لاله آتشی، لاله کوهی را نام برد. این گل‌ها درمیان بوته‌های گزانگبین و حتی به روی صخره‌ها می‌رویند و خاصیت داروئی نیز دارند.[32]

کوچه باغ‌های خوانسار
نمایی از باغ‌های خوانسار در ابتدای بهار

شهر خوانسار نمونه کامل یک باغ شهر در ایران است. درختان به شکل یک طاق سبز روییدند. اکثر منابع آب آن به صورت چشمه است ۴۵۰ چشمه جاری در داخل شهر یکی از عوامل سرسبزی شهر است که سالانه باعث جذب گردشگران و دوستدارن طبیعت می‌شود، اما متأسفانه در چند سال اخیر خشکسالی موجب خشک شدن بسیاری از این چشمه و آسیب زیاد به باغات خوانسار شده‌است.[35]

محله‌های باصفای خوانسار

محله‌های پایتخت، وادشت، چهارباغ، جوزچه، مالگا، صحرا، چیتگا، چغا، دورحسنه، دربند، صفاییه، سونقان، بیدهند، هورستانه، بالاده (سردشت)، ارسور و… عمدتاً به صورت باغ و مزرعه می‌باشند که مناظر بسیار زیبا و باصفای کوچه باغ‌ها و سایه سارها و دشت‌ها را همراه با هوای پاک ایجاد کرده‌است.[35] همچنین محلات موریزان، قصر، شیرک، چهل دستگاه، سرچشمه، منظریه، گرها، احمدیها، رئیسان، عمادیه، بعثت شهرک‌های اندیشه، شاهد، گلستان و مسکن مهر و خیرین و … عمدتاً مسکونی بوده و کمتر از زمین‌های کشاورزی زراعی و باغی برخوردارند.

ناگفته نماند خوانسار از محلات کوچکتر و محلی خانوادگی دیگری نیز برخوردار است.

پارک ملی سرچشمه

پارک سرچشمه به عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری[36] با وسعتی بالغ بر ۱۵ هکتار در دامنه رشته کوه زاگرس در جنوب این شهر واقع شده‌است. در این پارک چندین چشمه آب وجود دارد که می‌توان به چشمه مرزنگشت به عنوان تأمین‌کننده اصلی آب کشاورزی این شهر و چشمه پیر اشاره کرد. میانگین ورود گردشگر به این پارک در شش‌ماهه اول سال در روزهای عادی نزدیک به ۳۰۰۰ نفر و در ایام تعطیل بالغ بر ۱۲ هزار نفر می‌باشد

لازم است ذکر شود منطقه نمونه گردشگری سرچشمه خوانسار در سال ۱۳۸۹با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان محوطه‌سازی شده‌است.[6][37][38]

چشمه مرزن گشت
چشمه مرزن گشت - پارک ملی سرچشمه - خوانسار

این چشمه در کوه‌های جنوب غربی خوانسار با دبی ۴۰ لیتر در ثانیه در پارک ملی سرچشمه خوانسار واقع شده‌است و از نوع چشمه‌های آهکی در این شهر است. آب این چشمه به همراه سایر چشمه‌ها به رودخانه این شهرستان می‌پیوندد.[39][40]

کوه و غار هیکل

این غار با عمق ۱۹۰ متر و داشتن چاهی به عمق ۱۷۰ متر در دسته غارهای چاهی قرار داشته و دومین غار از این نوع در ایران است.[41] علت اصلی نامگذاری این غار بنامه هیکل، وجود این غار در نزدیکی کوهی به همین نام است. کوه هیکل در فاصله ۵ کیلومتری خوانسار به دلیل اینکه شبیه به پیکر دو سرباز است به این نام مشهور شده‌است، همچنین در این کوه تعداد فراوانی حفره و دودکش وجود دارد که در گویش محلی به چاه‌های نفس‌کش زمین معروف شده‌اند.[42] غار هیکل درون یک سل شکل گرفته و دمای درون غار بین ۱۴ الی ۱۶ درجه سانتیگراد است[42] از عمق ۱۲۰ متری این غار سنگ نهشته‌هایی ز جمله ریمستون، آنتودایت، استلاگتیت‌های بسیار کوچک، رسوبات دندان سگی زیبا و رسوباتی به شکل پاپ کورن را می‌توان به وفور مشاهده کرد.[42] این غار جز غارهای ریزشی بوده و برای بررسی آن نیازمند تجهیرات خاص غارنوردی است.[42][43][44][45][46]

غارهای طبیعی

با توجه به کوهستانی بودن خوانسار وجود غارهای فراوان امری طبیعی است. یکی از معروف‌ترین آن‌ها غاری است به نام اشکاف با دهانه ۱۰ متر که در جنوب‌شرقی شهر واقع شده‌است. در نزدیکی غار اشکاف غار کوچکتری وجود دارد که به دلیل فرسایش ستونی شبیه پیکر انسان بر دهانه آن به وجود آمده‌است.[35]

سایر مکان‌های دیدنی

همچنین علاوه بر موارد فوق می‌توان به این موارد هم اشاره کرد:

  1. تونل سبز خوانسار (خیابان امام خمینی - حد فاصل میدان ۲۲ بهمن تا میدان امام خمینی)
  2. مجتمع تفریحی شهید فیاض بخش (انتهای بلوارنماز- جنب دانشکده ریاضی و کامپیوتر)
  3. مَرغ
  4. سد دربند (خروجی شهر کیلومتر ۱۵ جاده خوانسار - بویین میاندشت)

امامزاده احمدبن محمدبن علی النقی
امامزاده احمدبن محمدبن علی النقی

احمدبن محمدبن علی النقی معروف به شاهزاده احمد یکی از مکان‌های زیارتی خوانسار با قدمتی ۱۰۰۰ ساله است که به همراه کتابخانه و موزه در قسمت جنوبی شهر در خیابان آیت الله خوانساری قرار گرفته‌است. در داخل امامزاده ضریحی به ابعاد ۳×۲ قرار دارد که در سال ۱۳۶۳ ساخته شده‌است که در سال ۱۳۹۳ با ضریحی جدید تعویض شد. در حال حاضر طرح بازسازی این امامزاده در حال انجام است.[6][47]

امامزاده سید محمودبن محمدبن علی النقی
نمای کلی از مقبره سیدمحمود بن سیدمحمد بن علی النقی

امامزاده سیدمحمود معروف به باباترک یکی از نوادگان امام علی النقی (ع) است در خیابان سیزده محرم واقع شده‌است. این بقعه در زمان صفویه بهسازی شده‌است. قسمت جنوب شرقی این امامزاده سردابی تاریخی ساخته شده از لاشه سنگ و دارای سقف گنبدی شکل کشف شده‌است که پس از مرمت بهره‌برداری از آن آغاز شد.[3][48][49]

امامزاده سید صالح
امامزاده سید صالح

امامزاده سید صالح قصیر از نوادگان موسی کاظم می‌باشد.[6] بقعه ایشان در سال ۱۳۵۶ بازسازی شد، همچنین ضریح جدیدی در سال ۱۳۷۷ بر روی سنگ مزار ایشان قررار گرفت. در سال ۱۳۹۴ گنبد جدیدی بر روی این بقعه قرار گرفت.[50][51][52]

مسجد جامع خوانسار

این مسجد در سال ۱۱۰۱ هجری قمری در مسیر ورودی شهر (از سمت اصفهان) واقع شده و با مساحتی حدود سه هزار مترمربع بزرگترین و قدیمی‌ترین مسجد شهر خوانسار است.[53] از ویژگی‌های معماری این مسجد نداشتن گنبد و وجود یک گلدسته کوچک است که در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.[54] سقف این مسجد از نوع تیرچوبی است که فقط دو نمونه از آن در استان اصفهان وجود دارد. بازسازی این بنا در سال ۱۳۹۲ پایان یافت.[55]

درب شمالی این بنا ارزش تاریخی دارد و منبت‌های بسیاری بر روی آن قرار دارد.[56]

خانه ابهری خوانسار

خانه ابهری در زمان قاجار با مساحتی بالغ بر ۸۰۰ متر مربع توسط سید محمد باقر ابهری، بنا شده‌است این خانه در میدان سپاه- خیابان سیزده محرم- کوچه زورخانه پوریای ولی قرار دارد. این خانه در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.[57]

این خانه پس از مرمت و بازسازی به پشنهاد سازمان میراث فرهنگی به موزه مردم‌شناسی تبدیل خواهد شد.[58]

مدرسه مریم بیگم صفوی (همسر شاه طهماسب)

این مدرسه قدیمی‌ترین مدرسه علیمه در خوانسار است و که در سال ۱۱۰۶ هجری قمری، در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی در جنوب شرقی شهر در کنار رودخانه شهر ساخته شده و در حدود ۱۵۰۰ مترمربع مساحت دارد.[59] این بنا تاکنون دو بار مورد بازسازی قرار گرفته، در سال ۱۳۰۶ هجری شمسی توسط محمدتقی خوانساری و در سال ۱۳۵۴ هجری شمسی به دست سیدحسین علوی تعمیر شد و حوزه علوی شهرت پیدا کرد.[60] در این مدرسه افراد بزرگی تدریس کرده یا دوران تحصیل خود را گذارنده‌اند از جمله میرزای قمی، صاحب قوانین الاصول و محمدرضا گلپایگانی، روح‌الله خمینی نیز مدت شش ماه در این مدرسه در کلاس آخوند ملا محمد علی حکیم حضور داشته‌است.[61]

مقبره باباپیر

این بقعه یکی از قدیمی‌ترین آثار باستانی خوانسار است. صاحب این بقعه از پایه‌گذاران مذهب شیعه جعفری در اوایل قرن هفتم در در شهرهای اصفهان، بروجرود، لرستان، نهاوند و خوزستان می‌باشد. شیخ صفی‌الدین اردبیلی در سال ۶۷۸ برای کسب دانش به نزد صاحب این بقعه آمده‌است. غیر صاحب این بقعه شیخ اباعدنان قریشی و شش تن دیگر از عرفا در این بقعه دفن هستند. در سال ۱۲۵۵ دو نفر از فرزندان شیخ اباعدنان قریشی این بقعه را مرمت و بازسازی کردند.[62]

مقبره حلیمه و نرگس

در این شهر سه عدد سنگ قبر به نام‌های دختران بکر کشف شده‌است. بر روی این سنگ‌ها پنج منشور یا قاعده مربع حکاکی شده‌است و بر روی آنان به خط کوفی نوشتاری موجود است که مربوط به قرن سوم هجری است.[63]

پل ساسان

این پل به عنوان یکی از پل‌های تاریخی این شهر در شمال شرقی روستای تیدجان واقع شده‌است. طول دهانه پل، ارتفاع آن و پهنای بنا بیش از هشت گام است. علت نامگذاری این پل به نام ساسان مشخص نیست اما سنگ نوشته‌ای که حاوی اطلاعات بنای پل بود بر اثر سیل مرداد سال ۱۳۶۶ از پل جدا شد و قسمتی از آن شکست.[3] با توجه به سبک معماری این پل که شباهت زیادی به معماری دوران صفویه داشته‌است می‌توان ادعا کرد که این پل در آن زمان در خوانسار بنا شده‌است.[64]

مسجد آقااسدالله

قسمتی از این مسجد در سال ۱۲۵۸ توسط آقااسدالله و قسمت دیگر آن بعد از ۱۰ سال توسط فرزندش محمدباقرخان ساخته شده‌است. قسمتی از این مسجد در سال ۱۳۳۴ هجری شمسی در مسیر خیابان واقع شد و خراب شد و قسمتی دیگر هم در سیل ۱۳۳۵ از بین رفت. در سال ۱۳۳۶ مرمت و تجدید بنا شد.[65]

بازار قدیمی

در این شهر سه بازار بزرگ وجود داشته‌است به نام‌های بازار بالا، بازار پلگوش و بازار دوراه که یک مورد آن از بین رفته اما در دو بازار دیگر همچنان خرید و فروش خشکبار و تنقلات محلی وجود دارد.[35]

تعزیه

هر سال در شهرستان خوانسار (روستای قودجان) در حسینه حضرت اباالفضل مراسم تعزیه برقرار می‌شود، تاریخچه این مراسم در حدود ۳۰۰ سال است. این به مدت ۹ روز در ۲ نوبت بعد ازظهر و شب‌ها با حضور علاقه‌مندان از سراسر ایران و دنیا به اجرا در می‌آید.[66] در سال ۱۳۹۱ رئیس مجلس از این مراسم بازدید کرد.[67][یادداشت 1] در گذشته مساحت حسینیه قدیمی قودجان حدوداً ۶۲۰ مترمربع بوده‌است که به دلیل افزایش علاقه‌مندان به این مراسم در سال ۱۳۵۸ از ساختمان قدیمی خود به ساختمان فعلی تبدیل شد. اکنون این حسینیه حدود ۵۰۰۰ متر بنا دارد و با احتساب تمام سالن‌های مجاور که جهت اقامت مسافرین ایجاد شده‌است مساحت کلی این حسینیه به ۱۰۰۰۰ متر می‌رسد شکل ظاهری حسینیه کاملاً با حسینیه‌های سنتی مطابقت دارد و صحنه آن صحنه‌ای میدانی است.[68]

محرم

شهر خوانسار یکی از شهرهای مذهبی استان اصفهان می‌باشد که هر ساله در ایام محرم و صفر مراسم‌های ویژه‌ای در این شهر برگزار می‌شود. از جمله حرکت دسته‌های شترسوار و اسبسوار برای یادآوری حرکت کاروان حسین بن علی و برپایی تعزیه در طول ایام عزاداری به ویژه در ماه صفر و در روستای قودجان از رسوم ویژه عزاداری این شهرستان است. شروع مراسم در خوانسار از ششم محرم تا دوازدهم محرم می‌باشد.[69]

هتل و مهمانسرا

خوانسار دارای یک هتل سه ستاره به نام هتل زاگرس می‌باشد که درمهرماه۱۳۸۲ کلنگ احداث آن بر زمین زده شد و در اردیبهشت ۱۳۹۰ افتتاح شد. این هتل دارای ۸۴ اتاق و سوئیت و ۲ جفت تالار عقد و عروسی (۴ سالن) و امکانات تفریحی و ورزشی می‌باشد.[70]
همچنین «هتل آپارتمان سرای پدری»[71] و «مهمان‌پذیر جهانگردی خوانسار» نیز دو مهمانسرای دیگر این شهرستان‌اند. این هتل با موقعیتی خاص در دل طبیعت خوانسار ساخته شده‌است به‌طوری‌که از یک سو دامنه رشته کوه‌های زاگرس و از سمت دیگر پارک ملی سرچشمه خودنمایی می‌کند.[72]

سد باغکل
تصویر سراسرنما از سد باغکل

ساخت سد مخزنی باغکل از سال ۱۳۸۰ به‌طور جدی پیگیری شد. در سال ۱۳۸۴ عملیات اجرایی این پروژه آغاز شد و در بهمن ماه ۱۳۸۹ آبگیری گردید. این سد در کیلومتر ۲ جاده خوانسار اصفهان، بر روی رودخانه باغکل احداث شده‌است.

طول تاج سد ۷۴۰ متر، عرض تاج ۱۲ متر، ارتفاع تاج از کف دریاچه ۶۰ متر، سر ریز آن در ۵۰ متری و گنجایش مخزن آن شش میلیون متر مکعب آب می‌باشد. علاوه بر آب رودخانه فصلی باغکل که به سد ریخته می‌شود، آب خروجی پارک ملی سرچشمه هم توسط ۵ پمپ پرقدرت آب مازاد رودخانه خوانسار را به سد پمپاژ می‌کنند. در این عمل آب بسیار زیادی که در همه ایام سال (خصوصاً زمستان و پاییز) هدر می‌رفت با طی مسافتی در حدود ۲۰ یا ۳۰ کیلومتر پس از گذر از کوه‌ها و تپه‌ها به‌طور پیوسته و شبانه‌روزی به سد ریخته و ذخیره می‌شود.[73]

هسته سد از جنس خاک رس هست که با آزمایش‌های گوناگون از کوه‌های پیرامون سد مورد استفاده قرار گرفت. سنگ‌های مورد استفاده در سد هم از کوه‌های اطراف با بارها انفجار حاصل شده و در سد به کار رفته‌است. پیمانکار این پروژه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌باشد.[73][74]

اقتصاد

عسل

عسل خوانسار یک فراوردهٔ طبیعی است که در ایران شهرت بسیاری دارد. وجود گیاه گون زمینه را برای پرورش زنبور عسل و تولید عسل انگبین مساعد نموده‌است به‌طوری‌که خوانسار در تولید عسل نقش مهمی در استان اصفهان داشته و فراورده طبیعی به اروپا نیز صادر می‌شود.[75]

میزان تولید عسل در سال ۱۳۹۱ در شهرستان خوانسار بالغ بر ۷۶ هزار تن عسل بوده‌است.[76]

گز

گز، یکی از محصولات بومی خوانسار است که با درصدهای مختلفی از شهد گز انگبین تولید و ارائه می‌شود. گز از عصاره و شهدی به نام انگبین یا گز انگبین است که از درختچه‌ای به همین نام یعنی گز انگبین (گیاه) در نواحی خوانسار و برخی نواحی چهارمحال و بختیاری به دست می‌آید. عامل تولیدکننده شهد گز انگبین حشره کوچکی به نام پسیل[77] است. این حشره تقریباً به اندازهٔ پشه است که از شیره این گیاه تغذیه کرده و شهد تولید می‌کند.[78][79]

فرش ویستی

خوانسار صاحب یکی از اصیل‌ترین فرش‌های ایران به نام ساروق است که در روستای ویست شهر خوانسار بافته می‌شده‌است.[80] این فرش به صورت ذهنی بافت می‌باشد و در آن از گره‌های ایلیاتی و رنگ‌های روناس طبیعی استفاده می‌شده‌است.[81] این فرش با قدمتی ۲۴۰ ساله فقط در روستاهای ویست، ارجنک و کهرت بافته می‌شود.[82] این نوع فرش در سال ۱۳۹۱ در فهرست آثار ناملموس به ثبت رسید.[83]

سایر محصولات

گردو، بادام و آلو از سایر محصولات باغی با تولید بالا و سوغات خوانسار هستند. همین‌طور ترخینه و تنباکوی روستای ویست خوانسار که شهرت زیادی دارد و از نوع طبیعی تنباکو می‌باشد. تنباکوی روستای ویست خوانسار در کنار تنباکوی کاشان شهرت بسیار دارند.[84]

شهرک صنعتی خوانسار

شهرک صنعتی خوانسار در کیلومتر ۵ جاده گلپایگان-خوانسار بعد از روستای تیدجان احداث شده‌است. مساحت کل این شهرک ۶۹ هکتار است که به صورت کامل وارد فاز اجرایی شده‌است. فاصله این شهرک تا مرکز استان، ۱۶۲ کیلومتر می‌باشد. در این مجموعه ۲۷ شرکت واقع شده‌است که در مجموع برای ۳۲۸ نفر شغل ایجاد شده‌است.[85]

مشاهیر خوانسار

فهرست مشاهیر و نام آوران شهر خوانسار در بخش اهالی خوانسار قابل مشاهده است.

آموزش و آموزش عالی
عنوانجمعیت بالای شش سالجمعیت با سواد بالای شش سالنرخ باسوادی
آموزش و پرورش[86]۳۰۲۳۵۲۴۵۸۳۸۱٫۳

مراکز آموزش عالی خوانسار شامل دانشگاه آزاد اسلامی مرکز خوانسار، دانشکده پردیس آموزش جهاد کشاورزی شهید علایی خوانسار، دانشگاه پیام نور مرکز خوانسار، دانشگاه دولتی ریاضی و کامپیوتر خوانسار و دانشگاه فنی و حرفه‌ای دخترانه خوانسار هستند.

نگارخانه
  • امامزاده احمدبن محمدبن علی النقی
  • کبوترخانه قودجان
  • باغ آلو در فصل بهار
  • نقشه قدیمی از ایران و شهر خوانسار در پایین نقشه
  • مقبره باباپیر در عید نوروز
  • سنگ مقبره سیدمحمود بن سیدمحمد بن علی‌النقی
  • سرداب مقبره سیدمحمود بن سیدمحمد بن علی‌النقی
  • ضریح امامزاده سیدصالح
  • برگریزان پاییزی خیابان اصلی خوانسار

یادداشت‌ها
  1. تعزیه که آن را (شبیه خوانی) نیز می‌نامند، مهم‌ترین نمایش پس از اسلام است که ریشه در آئین سوگ سیاوش دارد. تعزیه پس از اسلام و تسلط اعراب بر ایران رایج شد، و در آن جنبه‌های اسطوره‌ای نیز به جنبه‌های تاریخی اضافه شد.

منابع
  1. «جمعیت و خانوار کشور به تفکیک استان، شهرستان». مرکز آمار ایران. دریافت‌شده در ۲۴ اسفند ۱۳۹۵.
  2. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۸۶.
  3. "روزنامه اطلاعات 13 اسفند 1391". تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  4. «دربارهٔ خوانسار». شهرداری خوانسار. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۱۸.
  5. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۸۷.
  6. "اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان". تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  7. "خوانسار: سرزمینی که پای تابستان به آن نمی‌رسد". انسان‌شناسی و فرهنگ. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  8. "پایگاه گردشگری وب گردها". تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 5 April 2018.
  9. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۸۹.۸۹
  10. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۸۸.
  11. "روایت قرآن پاسنگی". خوانسار نیوز. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 29 March 2015.
  12. حقیقت، عبدالرفیع، فرهنگ تاریخ و جغرافیایی شهرستان‌های ایران، تهران: انتشارات کومش، ۱۳۷۶، ص۱۹۶.
  13. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. صفحات۷۲–۷۳.
  14. تسبیحی، محمدحسن (۱۳۵۳). از خوانسار تا خراسان. مولف. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۸.
  15. "شهر خون و خوان". سایت تبیان. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  16. «The Endangered Languages Project». The Endangered Languages Project. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۸.
  17. «جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395». درگاه ملی آمار. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۸.
  18. «شهرستان خوانسار». مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خوانسار. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۸.
  19. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
  20. «نتایج سرشماری – جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری ۱۳۹۰» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  21. «جمعیت و خانوار کشور به تفکیک استان، شهرستان». مرکز آمار ایران. دریافت‌شده در ۲۴ اسفند ۱۳۹۵.
  22. "تاریخچه خوانسار". فرمانداری خوانسار. تاریخ بازدید 12 خرداد 1395. Archived from the original on 11 August 2016.
  23. climatecharts https://climatecharts.net/. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۸. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  24. «۸۵ دستگاه خودرو تاکسی در خوانسار فعالیت می‌کنند». خبرگزاری ایمنا. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۸.
  25. "پایانه مسافربری شهر خوانسار افتتاح شد". خبرگزاری ایمنا. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  26. "دربارهٔ بیمارستان فاطمیه". بیمارستان فاطمیه خوانسار. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  27. "تخت‌های بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان خوانسار افزایش یافت". خوانسار نیوز. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  28. "بیمارستان فاطمیه خوانسار، درجه یک استانی شناخته شد". خوانسار نیوز. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 20 December 2014.
  29. "افتتاح مرکز درمانی شهید بهشتی با حضور وزیر بهداشت". خوانسار نیوز. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 29 April 2015.
  30. "معاونت بهداشت". شبکه بهداشت و درمان خوانسار. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  31. «به جای تهران - شمال، این مسیرها را طی کنید». خبرگزاری ایسنا. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۱۸.
  32. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۴۹.
  33. «افتتاح فاز یک دهکده گردشگری گلستان کوه خوانسار با حضور مونسان». کجارو. دریافت‌شده در ۱۰ مه ۲۰۱۸.
  34. «مونسان در افتتاحیه فاز یک دهکده گردشگری گلستان‌کوه در خوانسار: گردشگران ووردی به ایران به سفیر گردشگری تبدیل می‌شوند». سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۰ مه ۲۰۱۸.
  35. "روزنامه کیهان: خوانسار شهر کوچه باغ‌های خیال‌انگیز-25 اسفند 1389". تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  36. «پارک سرچشمه خوانسار، منطقه نمونه گردشگری می‌شود». آفتاب آنلاین. ۱۵ خرداد ۱۳۹۷.
  37. "پارک ملی سرچشمه". سایت گردشگری تیشینه. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  38. "پارک سرچشمه خوانسار، منطقه نمونه گردشگری می‌شود". خبرگزاری آفتاب. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  39. "جوشش دوباره چشمه درخوانسار". خبرگزاری صدا و سیما. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  40. "جاذبه‌های طبیعی". پورتال جامع گردشگری خوانسار. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 22 April 2016.
  41. «کشف غار چاهی در خوانسار». پایگاه خبری آفتاب. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  42. "خبرگزاری سازمان میراث فرهنگی". تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  43. "«جواد نظام دوست» رئیس انجمن غارنوردی و غارشناسی ایرانیان".
  44. "کشف غار چاهی در خوانسار". خبرگزاری فردانیوز. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  45. "کشف دومین غار چاهی کشور در خوانسار". پایگاه خبری قدس آنلاین. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  46. "کشف دومین غار چاهی عمیق ایران در خوانسار". خبرگزاری تابناک. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  47. «ضریح جدید امامزاده احمد خوانسار نصب شد». خبرگزاری ایسنا. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  48. «اتمام پروژه مرمت سرداب امامزاده سید محمود (ع) خوانسار». خبرگزاری ایمنا. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  49. «سرداب امامزاده سید محمود (ع) مشهور به باباترک در خوانسار». خبرگزاری دانا. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  50. «امامزاده سید صالح کانون محبان اهل بیت در خوانسار». خبرگزاری ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  51. «بقعه امامزاده سید صالح قصیر». خبرگزاری صدا سیمای اصفهان. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  52. «نصب گنبد جدید امامزاده سید صالح خوانسار انجام شد». خبرگزاری دانا. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  53. {یادکرد کتاب|عنوان=جغرافیای خوانسار|نام خانوادگی=میرمحمدی|نام=حمیدرضا|ناشر=مولف|سال=۱۳۷۲|شابک=|مکان=|صفحات=ص ۹۳}}
  54. شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران: ۱۱۲۱ تاریخ ثبت ۱۳۵۴/۰۸/۱۰
  55. «مسجد جامع خوانسار بازسازی و مرمت شد». خبرگزاری ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  56. {یادکرد کتاب|عنوان=جغرافیای خوانسار|نام خانوادگی=میرمحمدی|نام=حمیدرضا|ناشر=مولف|سال=۱۳۷۲|شابک=|مکان=|صفحات=ص ۹۴}}
  57. «خانه ابهری در خوانسار اصفهان یکی از آثار ثبت شده در فهرست ملی است». خبرگزاری ایسنا. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  58. «خانه ابهری خوانسار به موزه مردم‌شناسی تبدیل می‌شود». خبرگزاری میراث آریا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  59. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۹۳.
  60. "روزنامه جام جم آنلاین". تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 14 April 2016.
  61. "ارتحال مدیر حوزه علمیه آیت‌الله علوی خوانسار". سایت خبری سلمان. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 14 September 2016.
  62. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۹۱.
  63. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۹۶.
  64. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۹۹.
  65. میرمحمدی، حمیدرضا (۱۳۷۲). جغرافیای خوانسار. مولف. صص. ص ۹۸.
  66. "برگزاری بزرگترین مراسم تعزیه ایران در خوانسار". خبرگزاری فارس. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  67. "حضور رئیس‌مجلس در مراسم تعزیه بزرگ حسینیه خوانسار". خبرگزاری خانه ملت. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  68. "قودجان خوانسار، پایتخت تعزیه جهان اسلام می‌باشد". چشمه سار. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 29 March 2019.
  69. "حرکت قافله‌های شترسوار نمادین در خوانسار/ برپایی تعزیه در طول ایام عزاداری محرم و صفر". خبرگزاری مهر. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  70. «هتل زاگرس». وب سایت رسمی هتل بزرگ خوانسار. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۱.
  71. «سرای پدری». مهمانسرای پدری. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۱.
  72. «هتل ها». شهرداری خوانسار. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۱.
  73. "بهره‌برداری از سد مخزنی باغکل خوانسار". جام جم آنلاین. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  74. "ذخیره آب سد باغکل خوانسار به مرز دو میلیون متر مکعب رسید". تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  75. «عسل خوانسار به اروپا صادر می‌شود». خبرآنلاین. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  76. «خوانسار رتبه دوم تولید عسل را دارد/ صادرات 500 تنی به خارج». فارس نیوز. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  77. "خوانسار در انتظار احیای انگبین". خبرگزاری جمهوری اسلامی. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 13 June 2018.
  78. "شیرین مثل شیرینی". جام جم آنلاین. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  79. "گز چرا گز شد". خبرگزاری دانشجویان ایران. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395.
  80. «احیای فرش ذهنی بافت "ویست" با ورود گردشگران خارجی». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  81. «از قاشق تراشی تا فرش ذهنی بافت، صنایع دستی فراموش شده خوانسار/ برای بازگشت به دوران طلایی اراده جدی تری لازم است». قالی کده. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  82. "فرش ذهنی بافت ویستی (یاوری) در معرض فراموشی قرار گرفته‌است". تاریخ بازدید 12 خرداد 1395. سایت خبر صدا و سیمای مرکز اصفهان.
  83. «فرش ذهنی و بدون نقشه "ویستی" رونق می‌گیرد». مرکز ملی فرش ایران. دریافت‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۸.
  84. "«تنباکوی خوانسار در آیینه اسناد دوره قاجار و پهلوی»". خوانسار نیوز. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 16 October 2016.
  85. "شهرک صنعتی خوانسار". سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران. تاریخ بازبینی 11 خرداد 1395. Archived from the original on 8 August 2016.

پیوند به بیرون

Khansar ,Iran

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای خوانسار دارد.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.