سنگنبشته هخامنشی (جزیره خارک)
سنگنبشته هخامنشی در جزیره خارک در سال ۱۳۸۶ در پی احداث جاده‌ای در جزیره خارگ کشف شده‌است که به خط میخی فارسی باستان و با طول و عرض تقریبی سی سانتیمتر می‌باشد که بر روی سنگی مرجانی نوشته شده‌است. طبق برخی مدعیات این کتیبه، قدمت آن به ۲۴۰۰ سال پیش و زمان هخامنشیان باز می‌گردد.[2][3]
خبرگزاری تعطیل شده میراث خبر گفته بود که «کتیبه خارک، سندی دیگر بر تایید نام خلیج فارس» بوده که بدست افرادی ناشناس تخریب شد[4].
این کتیبه پس از کشف توسط رسول بشاش و رضا مرادی غیاث‌آبادی مورد مطالعه و آوانویسی قرار گرفت و بنا به شواهد موجود در باره اصالت آن ابراز تردید شد. [5]
متن کتیبه
رضا مرادی غیاث‌آبادی ضمن آوانویسی کتیبه در کتاب فوق گفته است که این سنگنبشته متشکل از پنج سطر و شش واژه فارسی باستان است که پنج واژه آن تاکنون ناشناخته بوده‌اند. او این کتیبه را قابل ترجمه نمی‌داند. اما رسول بشاش ترجمه موقت این کتیبه را چنین پیشنهاد داده است: "(این) سرزمین خشک و بی‌آبی بود شادی و آسایش را آوردم." [6][7]
محافظت و خطر تخریب
جمعی از اهالی به کمک مسئولان شهرداری دور تا دور این کتیبه را فنس‌کشی کرده‌اند. این کتیبه در معرض خطر گیاهان خودرو و جاده‌ای است که از کنار آن می‌گذرد.[9]
تخریب تعمدی
در خرداد ماه سال ۱۳۸۷، این کتیبه توسط افرادی ناشناس با عبور از حصار دور کتیبه با شی نوک تیز مابین حروف میخی کتیبه را تخریب کردند و در اثر این موضوع ۷۰ درصد نوشته‌های این کتیبه که بر روی سنگ مرجانی نوشته شده‌است، به شدت آسیب دیده‌است و تنها یک خط سالم مانده‌است.
جزیرهٔ خارک جزیره‌ای می‌باشد که برای تردد در آن و حتی ورود نیاز به مجوز می‌باشد.[3] خبرتخریب کتیبه هخامنشی خارک را نخستین بار معاون بخشدار جزیره اعلام کرد. "علی جاذبی"، معاون بخشدار جزیره خارک با اعلام خبر تخریب این سنگ نوشته هخامنشی به CHN گفت: «دو شب پیش افراد ناشناسی با عبور از روی حصاری که دور تا دور کتیبه کشیده شده بود، توسط یک شی نوک تیز، ما بین حروف میخی کتیبه را تخریب کردند به طوری که می‌توان گفت ۷۰ درصد نوشته‌های کتیبه به شدت آسیب دیده و تنها یک خط از آن سالم مانده است.»
کتیبه هخامنشی خارک روی یک تخته سنگ مرجانی نوشته شده و به همین علت احتمال می‌رود برای آسیب رساندن به آن از تیشه و چکش استفاده شده باشد. این اتفاق سبب شد تا به ناگاه برخی کارشناسان و متخصصین حوزه باستان‌ناسی و میراث فرهنگی وضعیت وخیم نگهداری دیگر آثار تاریخی جزیره خارک را که در خطر تخریب بودند به سازمان گوشزد کنند. پس از ده سال از کشف این سنگنبشته، این سنگنبشته همچنان در وضعیت نابسامانی به سرمی برد.
منابع
- «کتیبه خارک». گردشگری تراورس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۸.
- «خبرگزاری میراث فرهنگی - کتیبه سنگی متعلق به دوره هخامنشی در خارک کشف‌شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۰۸.
- «خبرگزاری میراث فرهنگی - کتیبه خارک، سندی دیگر بر تایید نام خلیج فارس، تخریب شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۰۸.
- "کتیبه خارک، سندی دیگر بر تایید نام خلیج فارس، تخریب شد". سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری. Archived from the original on 7 October 2008.
- معرفی کتاب: کتیبه خارک در خلیج فارس، رضا مرادی غیاث‌آبادی، انتشارات مهراج، ۱۳۸۸، صفحه ۳۶
- «خبرگزاری میراث فرهنگی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۰۹.
- «کتیبه هخامنشی خارک نامنظم و در ۵ سطر نوشته شده است». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۰۹.
- کتیبه خارک در خلیج فارس، نوشته رضا مرادی غیاث‌آبادی، انتشارات مهراج، ۱۳۸۸، صفحه ۳۸
- «خبرگزاری میراث فرهنگی - کتیبه هخامنشی خارک همچنان در خطر تخریب است». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۰۸.
| بیستون |  | |
|---|---|---|
| تخت جمشید | آپادانا: پارسی باستان پلکان • ایلامی و بابلی پلکان • پی‌بنا • آجرهای لعابی
دیوار جنوبی: پارسی یکم • پارسی دوم • بابلی • ایلامی کاخ ه: سنگنبشته اردشیر یکم • سنگنبشته اردشیر سوم کاخ تچر: پنجره • درگاه • ایوان • نمای جنوبی • نمای غربی • ساسانی • دستگیره درب • سنگنبشته اردشیر سوم کاخ هدیش: ستون‌های ایوان شمالی دیگر: دیوار کاخ دروازه کشورها | |
| کاخ آپادانای شوش | ||
| نقش رستم | سنگنبشته داریوش بزرگ در نقش رستم | |
| گنج‌نامه | ||
| جزیره خارک | ||
| وان ترکیه | کتیبه سه زبانه خشایارشا در ترکیه | |
| سوئز مصر | ||
| دیگر کتیبه‌ها | ||
رده | ||