طوطی

طوطی‌ها عبارتند از نزدیک به ۳۹۳ گونه پرنده در ۹۲ سرده گوناگون که راستهٔ طوطی‌سانان از فروردهٔ نوآروارگان را تشکیل می‌دهند و اغلب در سرزمین‌های گرمسیر و نیمه‌گرمسیر زندگی می‌کنند. راسته طوطی‌سانان متشکل از سه بالاخانواده است که شامل طوطی‌واران (طوطی‌های راستین)، کاکادویان (طوطی‌های کاکل سفید) و کاکاپویان (طوطی‌های نیوزیلندی) می‌شود. بیشترین تنوع طوطی‌ها در آمریکای جنوبی و استرالزی است. حدود یک سوم از مجموع گونه های طوطی در خطر انقراض هستند.

برای دیگر کاربردها، طوطی (ابهام‌زدایی) را ببینید.
طوطی
محدودهٔ زمانی: آغاز ائوسن تا دوران اخیر[1]
۵۴ تا ۰ میلیون سال پیش
C
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پرندگان
زیررده: نوآروارگان
راسته: طوطی‌سانان (Psittaciformes)
والگر، ۱۸۳۰
بالاخانواده‌ها
نگاره‌ای از یک طوطی مولگا (en) در منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ پچ‌وولاک درویکتوریا، استرالیا.
طوطی رنگین کمان

طوطی‌ها انواع گوناگونی دارند که با رنگ‌های متنوع پرهای بال و پرهای سر و دم از هم متمایز می‌شوند. بال‌های طوطی‌سانان رنگین و منقارشان خمیده و کژ است، بعضی کاکل و دم کوتاه و بعضی دم دراز دارند. طوطی‌ها صدای بلند و رسایی دارند. طوطی‌ها معمولاً از میوه‌ها و دانه‌ها استفاده می‌کنند و منقار بسیار محکمی دارند که در شکستن دانه‌های سخت به کار می‌برند. بیشتر این پرندگان دودیسی جنسی ندارند و هر دو جنسشان به یک شکل هستند. رنگ اکثر طوطی‌ها سبز می‌باشد که این رنگ با رنگ‌های روشن دیگر ترکیب شده‌است. گاهی نیز طوطی‌ها دارای چندین رنگ مختلف هستند.

طوطی در کنار زاغ، کلاغ و غراب دارای بیشترین هوش در میان پرندگان است. این پرنده توانایی تقلید صداها را داشته و بدون درک مطلب، کلمات را تلفظ می‌کند ولی گاهی دیده شده که طوطی با مشاهده صحنه یا شخص یا رفتار دیگران کلمات مناسب و به جا استفاده می‌کند. حتی در برخی موارد دیده شده که یک طوطی تا چند هزار کلمه یا جملات ساده را می‌تواند آموخته و تکرار کند.[2]

واژه‌شناسی

واژهٔ طوطی معرب توتی پارسی است و معنای آن پرنده‌ای است سبز رنگ که به علت خوردن توت به آن توتی می‌گویند هر چند که در عربی به این کلمه برای نامیدن این پرنده استفاده نمی‌شود. در زبان اردو و نیز به زبان هندی آن را «طوطا» می‌نامند و شکرشکن، شکرفشان، شکرمقال، شکرین‌مقال، شیرین‌زبان، شیرین‌سخن، بلبل زبان خوش نوا و خوش حرف از صفات او هستند. در ادبیات پارسی و به ویژه در میان اشعار شعرایی چون مولوی و عطار از طوطی و صفاتش که غالباً به آمیخته با صفاتی انسانی است، به نیکی یاد شده‌است کلمهٔ طوطی در زبان فرانسوی toto گفته شده‌است

فرگشت

سنگواره‌های بدست آمده از راسته طوطی‌سانان بسیار کم و محدود است که این امر باعث گمانه‌زنی در مورد نحوه فرگشت این پرنده شده‌است. یک سنگواره هفتاد میلیون سالهٔ ۱۵ میلی‌متری که از منقار پایینی یک طوطی در منطقه سازند لانس کریک واقع در شهرستان نیوبرارا، وایومینگ پیدا شده‌است جزو سنگواره نخستین طوطی‌هایی به‌شمار می‌آمد که در دورهٔ کرتاسه پسین زندگی می‌کرده‌اند. در حالی که تحقیقات بعدی نشان داد که این تکه سنگواره پیدا شده احتمالاً متعلق به دایناسورهای تازه‌آروارگان (گروهی از دایناسورها که شبیه پرندگان نبودند ولی دارای منقاری شبیه به پرندگان بوده‌اند) بوده‌است.

چیزی که در حال حاضر به عنوان یک فرضیهٔ پذیرفته شده وجود دارد این است که راستهٔ طوطی‌سانان و اجدادشان در معرض سومین انقراض بزرگی بوده‌اند که حدود ۶۵ میلیون سال پیش در کرتاسه رخ داده‌است. اگر چنین فرضی درست باشد، طوطی‌ها نباید از یک جد دایناسورشان که شباهتی مورفولوژیکی با طوطی‌ها داشته‌است فرگشت یافته، بلکه فقط تبدیل به پرندگانی درخت‌نشین شده‌اند.

اروپا نخستین مکانی است که سنگواره طوطی‌های درخت‌نشین در آن دیده شده‌است. این نخستین تکه استخوان پیدا شده استخوانی است از بال موپسیتا تانتا که در دانمارک کشف شده‌است و قدمتی در حدود ۵۴ میلیون سال دارد. آب و هوای اروپا در آن زمان حاره‌ای بوده‌است (مطابق با دوران گرم پالوئین و ائوسین). جدیدترین سنگواره‌ای که در اروپا پیدا شده‌است سنی حدود ۵۰ میلیون سال دارد. چند سنگواره تقریباً کامل طوطی‌مانند نیز در انگلستان و آلمان پیدا شده‌است. تعدادی سنگواره نیز هم وجود دارند که هنوز دقیقاً تشخیص داده نشده‌اند.

چیزی که در مجموع دربارهٔ این سنگواره‌ها می‌دانیم این است که این سنگواره‌ها، سنگواره خویشاوندان طوطی‌های امروزی نیستند بلکه اجدادی از آنهایی هستند که در نیمکرهٔ شمالی فرگشت پیدا کرده و بعدها منقرض شده‌اند. البته اینها دقیقاً حلقه‌های گمشده ما بین طوطی‌های امروزی و اجدادی نیستند ولی می‌توان گفت که طوطی‌هایی هستند که همگام با طوطی‌ها و کوکاتوها از خویشاوندان و اجدادشان فرگشت پیدا کرده‌اند.

جدیدترین سنگواره‌ای که از طوطی‌های امروزی پیدا شده‌است، سنی در حدود ۲۰ تا ۲۳ میلیون سال دارد که مشابه آن در اروپا نیز پیدا شده‌است. متعاقب آن نیز سنگواره است حاوی استخوان‌هایی مربوط به طوطی‌های امروزی.

جستارهای وابسته

منابع
  1. "Parrots in a nutshell: The fossil record of Psittaciformes (Aves)". Historical Biology. 18 (2): 223–234. 2006. doi:10.1080/08912960600641224. Unknown parameter |نام خانواگی= ignored (help); |first1= missing |last1= in Authors list (help)
  2. "Parrot - Wikipedia". en.m.wikipedia.org. Retrieved 2020-09-15.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به طوطی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
  • خواجه نصیر، محمد تقی، دانستنی‌های دنیای حیوانات، صفحهٔ ۱۴۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.