گنجشک

گُنْجـِشْکْ به پرندگان خانوادهٔ گنجشکیان گفته می‌شود، که خود در راستهٔ گنجشک‌سانان می‌گنجند. گنجشک خانگی معروفترین گونهٔ گنجشک است که در تعداد بسیار زیاد در تمامی قاره‌های جهان و بیشتر در مناطق شهری زندگی می‌کند. گنجشک‌ها را نزدیک‌ترین حیوان وحشی به انسان توصیف می‌کنند. گنجشک پرنده‌ای است کوچک با منقار کلفت و مخروطی و پاهای نسبتاً کوتاه که اغلب پر و بال رنگارنگ ندارد. گنجشکان بیشتر به صورت اجتماعی به سر می‌برند و به‌طور گروهی زاد و ولد می‌کنند. پروازی نیرومند دارند. در بیشتر گونه‌ها دودیسی جنسیتی (تفاوت نر و ماده) مشاهده می‌شود. در سوراخ‌های درختان، شکاف دیوار و صخره‌ها لانه می‌سازند. بیشتر از دانه‌ها و مواد گیاهی و گاه جانوری تغذیه می‌کنند.

گنجشک
گنجشک خانگی
آرایه‌شناسی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پرندگان
راسته:	گنجشک‌سانان[1]
زیرراسته:	مرغان آوازخوان[2]
تیره:	گنجشکیان[3] ایلیگر، ۱۸۱۱
سرده‌ها
گنجشک‌های راستین گنجشک‌های صخره گنجشک صخره‌ای کمرنگ Montifringilla

گوشت گنجشک

برخی بر مبنای طب سنتی ایرانی معتقدند که طبیعت گوشت گنجشک گرم و خشک بوده و حرارت بدن را بالا می برد و باعث افزایش نیروی جنسی می شود. همچنین معتقدند که ترکیب گوشت گنجشک و زرده تخم مرغ و روغن زیتون برای افراد موسوم به سردمزاج بسیار مفید است.[4]

گونه‌ها

فهرست زیر شامل گونه‌های گنجشک به تفکیک سرده است:[5][6][7]

• Hypocryptadius
  • چشم‌سفید دارچینی
• گنجشک‌های راستین, the true sparrows
  • گنجشک تاغ، Passer ammodendri
  • گنجشک خانگی، Passer domesticus
  • گنجشک ایتالیایی، Passer italiae
  • گنجشک سینه‌سیاه، Passer hispaniolensis
  • گنجشک سیند، Passer pyrrhonotus
  • گنجشک سومالی، Passer castanopterus
  • گنجشک حنایی، Passer rutilans
  • گنجشک پشت‌ساده، Passer flaveolus
  • گنجشک رودخانه‌ای، Passer moabiticus
  • گنجشک ایاگو، Passer iagoensis
  • گنجشک بزرگ، Passer motitensis
  • گنجشک کنیا، Passer rufocinctus
  • گنجشک کردفان، Passer cordofanicus
  • گنجشک شلی، Passer shelleyi
  • گنجشک سقطرا، Passer insularis
  • گنجشک عبد الکوری، Passer hemileucus
  • گنجشک دماغه، Passer melanurus
  • گنجشک سرخاکستری شمالی، Passer griseus
  • گنجشک سوینسون، Passer swainsonii
  • گنجشک نوک‌طوطی، Passer gongonensis
  • گنجشک سواحیلی، Passer suahelicus
  • گنجشک سرخاکستری جنوبی، Passer diffusus
  • گنجشک بیابانی، Passer simplex
  • گنجشک درختی، Passer montanus
  • گنجشک طلایی سودان، Passer luteus
  • گنجشک طلایی عربی، Passer euchlorus
  • گنجشک خرمایی، Passer eminibey
• گنجشک‌های صخره, the petronias or rock sparrows
  • گنجشک صخره‌ای خال‌زرد، Petronia pyrgita
  • گنجشک گلو زرد، Petronia xanthocollis
  • پترونیای گلوزرد، Petronia superciliaris
  • پترونیای درختی، Petronia dentata
  • گنجشک صخره، Petronia petronia
• Carpospiza
  • گنجشک صخره‌ای کمرنگ، Carpospiza brachydactyla
• Montifringilla, the snowfinches
  • گنجشک برفی بال سفید، Montifringilla nivalis
  • گنجشک برفی تبتی، Montifringilla adamsi
  • گنجشک برفی کفل‌سفید، Montifringilla taczanowskii
  • گنجشک برفی پدر داوید، Montifringilla davidiana
  • گنجشک برفی گردن‌حنایی، Montifringilla ruficollis
  • گنجشک برفی بلنفورد، Montifringilla blanfordi
  • گنجشک برفی افغانستانی، Montifringilla theresae

گنجشک معمولی

گنجشک معمولی به طول ۱۴ تا ۱۵ سانتیمتر است. گنجشک نر تارک خاکستری پررنگ پس گردن بلوطی، گلوی سیاه، گونه‌ها و سطح شکمی سفید مایل به خاکستری است. در پرواز خط بالی کوتاه و نسبتاً واضح و دمگاه خاکستری دارد. پرنده ماده و نابالغ فاقد سیاهی گلو، در سطح پشتی قهوه‌ای تیره و در سطح شکمی سفید چرک است.

زیستگاه

جوجهٔ گنجشک ایتالیایی

زیستگاه مناطق مسکونی، کشاورزی، و به ندرت دور از محل آدمی زندگی می‌کند. در سوراخ‌ها و پرچین‌ها، روی شاخه‌های درخت و در مناطق مختلف لانه می‌سازد. گنجشک امروزه تقریباً در همه جای دنیا یافت می‌شود. بیشتر گنجشکان آوازی دلفریب و موزیکال دارند. اغلب گنجشکان لانه خود را در بوته‌زارها و علفزارها می‌سازند، اما نوعی گنجشک لانه‌اش را در جاهای بلندتری نسبت به گنجشکان دیگر می‌سازد. گاهی لانه را بر فراز درختان همیشه سبز تا ۸ متر ارتفاع می‌سازد. لانه آنها از خار و خاشاک و الیاف گیاهی، و گاهی از شاخه‌های کوچک درختان است. همچنین می‌شود گنجشک هارا در باغ‌های کشاورزی یافت و علاقه نسبتاً زیادی

به نشستن روی درخت‌های بید مجنون دارند.

موسم تخمگذاری

موسم تخم‌گذاری و جفت‌گیری گنجشکها معمولاً از نیمه فصل بهار آغاز می‌شود و تا اواخر بهار ادامه دارد. ماده از ۴ تا ۶ تخم سفید رنگ با نشانه‌های سرخ-قهوه‌ای می‌گذارد. گنجشک‌هایی که در ناحیه‌های معتدل به سر می‌برند، گاه با فرارسیدن پاییز و زمستان به سوی ناحیه‌های گرمسیر مهاجرت می‌کنند. زمان شکار گنجشک از ۱ تیر ماه آغاز و تا اواخر فصل زمستان(۲۰)اسفند ادامه دارد.

نگارخانه

• 
  گنجشک نر

پانویس

1. Passeriformes
2. Passeri
3. Passeridae
4. دکتر سعید میرزا آقایی. مفاهیم تغذیه در طب ایرانی. نسل نیکان چاپ اول ۱۳۸۹.
5. Summers-Smith, J. Denis (2009). "Family Passeridae (Old World Sparrows)". In del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew; Christie, David. Handbook of the Birds of the World. Volume 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. Barcelona: Lynx Edicions. ISBN 978-84-96553-50-7.
6. Fjeldså, J.; Irestedt, M.; Ericson, P. G. P.; Zuccon, D. (2010). "The Cinnamon Ibon Hypocryptadius cinnamomeus is a forest canopy sparrow" (PDF). Ibis. 152 (4): 747–760. doi:10.1111/j.1474-919X.2010.01053.x.
7. BirdLife International (2010). "Species factsheet: Passer hemileucus". Archived from the original on 21 September 2011. Retrieved 24 June 2010.

منابع

• دکتر:، العلوی، هادی، «(عالم الطیور و الحیوانات) »، دارالعودة، بیروت، لبنان، چاپ پنجم سال ۱۹۹۸ میلادی به (عربی).
• عطاءالله، سمیر، (موسوعة المعلومات العامة) . دار عطاءالله للنشر والتوزیع، بیروت، لبنان، چاپ هشتم، سال انتشار ۱۹۸۴ میلادی به (عربی).
• "منبع جعبه‌زیست". ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 16 November 2008.

در ویکی‌کتاب کتابی با عنوان: آموزش بزرگ کردن جوجه گنجشک وجود دارد.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گنجشک موجود است.

اطلاعات مرتبط در ویکی‌گونه: Passeridae

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به گنجشک در ویکی‌گفتاورد موجود است.