کوسه

کوسه یا کوسه‌ماهی‌ها، گروه بزرگی از ماهی‌های غضروفی از زیرردهٔ نرم‌آبشش‌داران هستند. اقیانوس‌ها بیش از ۲۰ هزار گونه از ماهی‌ها را در خود جای داده‌اند که از این تعداد بیش از ۵۰۰ گونه، کوسه هستند. مدت‌ها پیش از به وجود آمدن دایناسورها، کوسه‌ها فرمانروای آب‌ها بودند. آن‌ها نخستین بار بیش از ۴۰۰ میلیون سال پیش شکل گرفتند و در ۱۰۰ میلیون سال اخیر به ندرت دستخوش تغییر و دگرگونی شده‌اند.

برای دیگر کاربردها، کوسه (ابهام‌زدایی) را ببینید.
کوسه
محدودهٔ زمانی: دوونین پسین - امروزه
کوسه سفیدلکه‌ای اقیانوسی
(Carcharhinus longimanus)
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
زیرشاخه: مهره‌داران
رده: ماهیان غضروفی
زیررده: نرم آبشش داران
بالاراسته: غضروفی‌شکلان
راسته‌ها

† سیموریدا

این شکارچیان بزرگ آبزی با خوردن موجودات ضعیف و زخمی، در بالای چرخهٔ غذایی دریایی قرار می‌گیرند. آن‌ها با این کار به حفظ تعادل در سیستم طبیعت کمک می‌کنند. از معروف‌ترین کوسه‌ها می‌توان به کوسهٔ بزرگ سفید، کوسهٔ ببری و کوسهٔ سرچکشی اشاره کرد.

شنوایی و بویایی

کوسه‌ها دستگاه‌هایی هستند که برای شکار تنظیم شده‌اند. آن‌ها که متکی به حس شنوایی ویژه‌شان برای گرفتن شکار هستند، می‌توانند لرزش صدا را در فاصله‌ای بیش از ۳٬۰۰۰ پا تشخیص دهند. کوسه‌ها به ویژه به لرزش‌های با بسامد پایین که از سوی شکار پخش می‌شوند، حساسند. لرزش صدای بلندگوها که مانند صدای ماهی زخمی است، کوسه‌ها را به حالت دیوانگی و از خود بیخودشدگی می‌برد. هرچه که کوسه به شکار نزدیک‌تر می‌شود، حس بویایی‌اش بیشتر به کار می‌افتد. کوسه‌ها می‌توانند یک قطرهٔ خون را در ۲۵ گالن آب تشخیص دهند.

آب، درون سوراخ‌های بینی کوسه‌ها که در بخش زیرین حلزونی شکل قرار گرفته‌است جاری می‌شود. همچنین کوسه‌ها منافذی کوچک برای جذب سیگنال‌های الکتریکی، که در هنگام حرکت جانوران ایجاد می‌شود، دارند. این منفذها مانند یک حس اضافی می‌مانند که به کوسه‌ها در یافتن شکار یاری می‌رساند، حتی اگر این موجود در زیر شن‌ها پنهان شده باشد. همچنین دارای یک بخشی به نام آمپول لورنزینی نیز هستند که یک سیستم حسی بسیار قوی محسوب می‌شود که در بخش پشتی و زیرین پوزهٔ جانور قرار می‌گیرد.

دندان‌ها
دندان‌های یک کوسهٔ ببری

کوسه‌ها به‌طور مداوم دندان‌هایشان را استفاده می‌کنند و از دست می‌دهند. برخی از گونه‌ها در درازای عمر خود نزدیک به ۳۰ هزار دندان درمی‌آورند. عمل جایگزینی دندان در این جانوران دریایی همیشه رخ می‌دهد. هریک از دندان‌های کوسه در ردیفی واقع شده‌است که با شکستن یکی، دیگری جایگزین آن می‌شود. وجه تمایز کوسه‌ها از دیگر حیوانات به جز دندان‌های آن‌ها در اسکلت‌شان است. اسکلت کوسه‌ها به جای استخوان، از مادهٔ غضروفی انعطاف‌پذیری است و چون غضروف از استخوان سبک‌تر است، بنابراین کوسه‌ها برای شناکردن نسبت به یک ماهی استخوانی نیروی کمتری مصرف می‌کنند. پوست سختی تمام بدن کوسه را پوشش داده‌است و فلس‌های خمیده‌ای که جهت آن‌ها به عقب است، پوست را به سختی یک ورق سمباده می‌کنند که کوسه را از آسیب محافظت می‌نمایند. همچنین این فلس‌ها هنگامی که کوسه در حال شنا کردن است نیروی مقاوم آب را کاهش می‌دهند.

اندام جنسی

غدد جنسی کوسه‌ها در بالای سینه و پشت کبد آن‌ها واقع شده‌است. اندام جنسی کوسه‌ها، هم‌چون سایر ماهیان در سینه آن‌هاست.[1]

خطر برای انسان
ماجرای حمله کوسه‌ماهی در بندر هاوانا به ملوان بروک واتسون، موضوع تابلوی نقاشی مشهور واتسون و کوسه، اثر جان سینگلتون کاپلی است. حمله کوسه‌ماهی به بروک واتسون در سال ۱۷۴۹ میلادی، اولین حمله ثبت‌شده کوسه‌ماهی به انسان‌ها در تاریخ مدرن است.

مزایای فراوانی، کوسه را یکی از نادرترین شکارچیان کره زمین کرده‌است. بسیاری از کوسه‌ها برای حمله آفریده شده‌اند اما همه آن‌ها حمله نمی‌کنند. در واقع بیشتر کوسه‌ها برای انسان بی‌ضرر هستند (مانند کوسه نهنگی) و فقط گونه‌های محدودی هستند که تاکنون خطرناک شناخته شده‌اند. این آبزیان منبعی پر درآمد نیز برای صنعت اکوتوریسم غواصی می‌باشند.

کوسه‌ها در هنگام سپیده‌دم، غروب آفتاب و شب‌هنگام برای شکار فعال‌تر می‌شوند، از این روی هم‌واره به شناگران توصیه می‌شود که در آن ساعات به آب نزنند و از شنا کردن در نقاطی که آب رودخانه‌ها به دریا می‌ریزد، پرهیز کنند.[2]

دشمن طبیعی

کوسه بجز انسان دشمن دیگری در طبیعت ندارد. سالانه ۷۳ میلیون کوسه توسط انسان شکار می‌شوند. این کار باعث گردید که جمعیت کوسه‌های سرچکشی در اقیانوس ۹۸٪ کم شود.[3]

ممنوعیت صید کوسه
تابلوی شکار کوسه اثر وینسلو هومر به سال ۱۸۸۵ م.

تخمین‌های علمی حاکیست که هر ساله حدود ۱۰۰ میلیون کوسه شکار می‌شود و عامل اصلی آن تقاضای گسترده در بازار هنگ کنگ و چین برای سوپ بال کوسه است. تجارت پنج گونه از کوسه‌های جهان از سپتامبر ۲۰۱۴ (شهریور ۱۳۹۳) تحت مقررات تازه درآمد که گام مهمی در جهت حفاظت از این موجودات بود. فروش گوشت یا بال این کوسه‌ها بدون داشتن مجوز قانونی ممنوع شد. براساس مقررات شکار و تجارت کوسه دم سفید، پوربیگل و سه نوع سرچکشی بدون داشتن مجوز و گواهینامه لازم ممنوع خواهد شد. سپرماهی مانتا هم که به خاطر آبشش آن در پزشکی سنتی چینی کاربرد دارد در این فهرست قرار می‌گیرد. به این ترتیب تجارت کلیه این گونه‌ها در ۱۸۰ کشور جهان ممنوع خواهد بود مگر آنکه با مجوز رسمی سازمان‌های مشخص دولتی انجام شده باشد. دانمارک (به نمایندگی از گرینلند)، کانادا، گویان، ژاپن، ایسلند و یمن گفتند که تعهدی به مقررات تازه نخواهند داشت. سایتس (کنوانسیون بین‌المللی گونه‌های در معرض خطر) می‌گوید که شمار این کشورها کم است و مهم است که چین به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده این محصولات به اعمال مقررات تازه متعهد است. این حرکت مهم‌ترین اقدام در حفاظت از گونه‌ها در تاریخ ۴۰ ساله فعالیت سایتس محسوب می‌شود.[4]

راسته‌های کوسه

کوسه از بالاراستهٔ غضروفی شکلان (Selachimorpha) است و دارای راسته‌های زیر است:

منابع

برگرفته از جمعه‌نامه (با کمی تغییر) (برداشت آزاد با ذکر و پیوند به منبع) https://www.mehrnews.com/news/5016635/%DA%A9%D9%88%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%87%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B5-%D9%85%D8%AA%D8%B1-%D8%B7%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86%D8%AF

  1. نظریه جدید تکامل: چگونه ماهی انسان شد، بی‌بی‌سی فارسی
  2. Should Swimmers Worry About Sharks?, The New York Times
  3. Raiders of the lost sharks | The Sun |News
  4. ممنوعیت صید کوسه به اجرا گذاشته شد بی‌بی‌سی فارسی
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کوسه موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.