گربه

گربه (نام علمی: Felis catus) پستانداری کوچک و گوشتخوار با وزن ۲ تا ۸ کیلوگرم، با بدنی معمولاً پوشیده از خز است. به جز گربه اسفینکس که بدنی بدون مو دارد. این جانور تنها گونه ی اهلی شده از خانواده ی گربه‌ایاناست. این حیوان به جهت ارتباطی که با انسان برقرار می‌کند و شکار برخی آفت‌ها همچون موش برای انسان ارزشمند است. در حال حاضر حدود ۶۰ نژاد مختلف گربه به ثبت رسیده‌است.[1]

این مقاله دربارهٔ گربهٔ اهلی است. برای انواع دیگر گربه، گربه (ابهام‌زدایی) را ببینید.
گربه
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: گوشتخواران
زیرراسته: گربه‌سانان
تیره: گربه‌ایان
زیرخانواده: گربه‌ایان کوچک
سرده: گربه‌ها
گونه: 'گربه
نام علمی
Felis catus
لینائوس، ۱۷۵۸
مترادف

Felis catus domesticus
 Felis angorensis
Felis vulgaris

گربه‌ها از نظر کالبدشناسی دارای بدنی قوی و منعطف، واکنش‌های سریع، دندان‌های تیز و پنجه‌های جمع‌شونده هستند که مناسب فرو رفتن در بدن طعمه و کشتن آن است. گربه‌ها همچنین دارای حس بویایی قوی و توانایی دید در شب هستند.[1]

نام‌شناسی

در زبان‌های دیگر

گربه در زبان پارسی میانه «گوربک» نامیده می‌شده و در فارسی افغانستان و فرارود به آن «پِشَکْ» هم گفته می‌شود و برخی از زبان‌های ترکی‌تبار به این حیوان «پِشِکْ» یا «پیشیک» گفته می‌شود.در زبان کودکانهٔ پارسی هم گربه را «پیشی» می‌نامند. این نام برگرفته از صدای «پیش» یا «پیشی» است که برای ارتباط با دیگر گربه‌ها از آن استفاده می‌شود. در اصطلاح، به گربه‌هایی با پشم‌های بلند «گربهٔ بُراق» گفته می‌شود.[2] هم‌چنین در زبان گیلکی به گربه «پیچا» و به بچهٔ گربه «پیچا کوته» اطلاق می‌شود. در زبان مازندرانی نیز به گربه «بامِشی» و به بچهٔ گربه «بامشی کِته» گفته می‌شود. پیشی گرفتن به معنی پیش افتادن یا جلو افتادن است و ربطی به گربه ندارد.[3][4]

علمی

گربه با نام علمی Felis catus،[5] گونه‌ای از سردهٔ گربه‌ها (Felis) به‌شمار می‌رود. برای تمایز این جانور از گونه‌های وحشی گربه (Felis silvestis و Felis lybica)، از نام‌های «گربهٔ خانگی» یا «گربهٔ اهلی» در ادبیات عامیانه و مردمی استفاده می‌شود.

اندام‌شناسی

اندازه

گربه معمولاً وزنی بین ۲٫۵ تا ۷ کیلوگرم (۵٫۵ تا ۱۶ پوند) دارند. اگرچه در بعضی گونه‌های خاص وزن گربه تا ۱۱٫۳ کیلوگرم (۲۵ پوند) نیز می‌رسد. گربه‌هایی نیز هستند که به علت پرخوری تا ۳۰ کیلوگرم وزن داشته‌اند. از طرف دیگر در برخی گونه‌های گربه‌های کوچک، وزن گربه کمتر از ۲۵۰ گرم است.

کالبدشناسی گربهٔ نر

چشم‌ها
نوشتار اصلی: چشم گربه

گربه معمولاً حیوانی شب‌گرد است و در طول روز بیشتر وقت خود را به استراحت می‌گذراند. علت درخشش چشم گربه در شب وجود پوششی به نام پردهٔ درخشان در چشم آن است که به دید بهتر آن‌ها در نور کم کمک می‌کند.[6] وجود این پرده، توانایی دید در شب بالایی به گربه‌ها می‌‌دهد. گربه‌ها می‌توانند در شدت نوری معادل یک ششم نور مورد نیاز برای بینایی چشم انسان، اطراف خود را مشاهده کنند.[7]

یک گربه با چشم‌های رنگی تا به تا

استخوان‌بندی

گربه مانند بیشتر پستانداران دارای ۷ مهرهٔ گردنی، ۱۳ مهره‌ سینه‌ای، (انسان دارای ۱۲ مهرهٔ سینه‌ای است)، ۷ مهرهٔ کمری (انسان دارای ۵ مهرهٔ کمری است) و ۳ مهرهٔ خاجی مانند اکثر پستانداران (مهره‌های قرار گرفته در قسمت انتهایی بدن که انسان به علت نوع ایستادن دارای ۵ مهره از این نوع است) می‌باشد. گربه‌ها همچنین دارای تعداد متغیری مهره دُمی در دُم خود هستند. (انسان دارای ۳ تا ۵ مهرهٔ دمی وستیجیال است که در ناحیه دنبالچه به یکدیگر متصل شده‌اند) [8]:11

«گربهٔ مانکس» ۲۲ یا ۲۳ مهرهٔ دمی دارد. تعداد بیشتر مهره‌ها در کمر و سینهٔ گربه در مقایسه با انسان باعث انعطاف‌پذیری و تحرک بیشتر این حیوان می‌شود.گربه از مهره‌های انتهایی دم برای حفظ تعادل در حرکات سریع استفاده می‌کند. بر خلاف انسان، استخوان‌های ترقوه گربه، معلق و دارای توانایی جابجایی هستند. بنابراین گربه می‌تواند از هر مجرایی که سرش از آن بگذرد، عبور کند.

[9]

دهان
زبان گربه‌ای در حال خمیازه


تعداد دندان‌های گربه بالغ به ۳۰ عدد می‌رسد. گربه توانایی انجام حرکت جانبی فک‌های خود را ندارد و بنابراین نمی‌تواند غذا را آسیاب کند. همچنین دندان‌های آسیای گربه نیز سطح‌آسیاب‌کردن ندارند. اما زبان سوهان مانند گربه امکان جدا کردن گوشت از استخوان دارد.[10]

پرزهای روی زبان گربه

صدا

گربه‌ها حیوانات پرسروصدایی هستند و انواع مختلفی از صداها را ایجاد می‌کنند. میو کردن رایجترین و معروفترین صدای آن‌هاست که به شکل‌های مختلفی برای مقاصد متفاوت انجام می‌شود. خرخر کردن نوعی صدای التیام‌بخش است که برای آن‌ها کاربردهای التیام‌بخشی و ارتباطی دارد. از صدای بلندی برای جفت‌یابی استفاده می‌شود و از غرش، فیف و خرناس هم برای وضعیت‌های تهاجمی و دفاعی استفاده می‌کنند. آن‌ها هنگامی که شکاری را دور از دسترس خود می‌بینند صدای پچ‌پچ مانندی را ایجاد می‌کنند و صداهای فرکانس بسیار بالا (که در محدودهٔ شنوایی انسان نیست) هم در صداهای ارتباطی بچه‌گربه‌ها وجود دارد.

گوش
گربهٔ ایرانی
گربهٔ ایرانی

۳۲ ماهیچهٔ متفاوت در هر گوش گربه به حیوان اجازه می‌دهند تا یک شنوایی کنترل شده داشته باشد. بدین صورت گربه می‌تواند هر کدام از گوش‌های خود را آزادانه نسبت به دیگری حرکت دهد. با این توانایی گربه می‌تواند در حالی که در یک جهت حرکت می‌کند گوش خود را در جهت مخالف بچرخاند. همچنین بیشتر گربه‌ها می‌توانند گوش‌های خود را به سمت بالا بگیرند. برعکس سگ‌ها، گربه‌های دالگوش (با گوش‌های آویزان) بسیار نایابند (گونهٔ Scottish Fold به علت جهش ژنتیکی دالگوش است). در هنگام عصبانیت یا وحشت‌زدگی گربه گوش‌های خود را می‌خواباند. گربه‌ها همچنین در زمان بازی یا زمانی که صدایی از پشت سر بیاید گوش‌های خود را به سمت عقب می‌چرخانند.

دست و پا

گربه مانند سگ حیوانی پنجه‌رو هستند. این حیوان دقیقاً بر روی پنجه‌های خود حرکت می‌کند. گربه‌سانان می‌توانند خیلی بادقت حرکت و با کمترین صدا حرکت کنند. گربه می‌تواند در هنگام راه رفتن، پنجه‌های عقبی خود را دقیقاً بر روی مکان پنجه‌های جلویی قرار دهد. این توانایی نه‌تنها به حرکت بی‌صدای حیوان کمک می‌کند بلکه همیشه از جای پاهای عقبی خود مطمئن است. این توانایی مخصوصاً در زمین‌های ناهموار برای حیوان مفید است.

برخلاف سگ و دیگر پستانداران، گربه برای راه رفتن هر دو پای خود را بر روی مکانی قرار داده و سپس دو پای دیگر را جلو می‌آورد. بیشتر پستانداران پاهای خود را به نوبت از روی زمین برمی‌دارند. گربه این توانایی خود را با یورتمه رفتن در شتر، زرافه، برخی اسب‌های آهسته‌گام و تعداد کمی از پستانداران شریک است.

چنگال

مانند دیگر گونه‌های گربه‌سان (البته به جز چیتا با نام درست یوزپلنگ آسیایی) چنگال‌های گربه حالت جمع شونده دارند. در حالت عادی و آرام، چنگال‌های گربه به وسیله پوست پوشیده شده و به صورت پنجه هستند. این توانایی باعث می‌شود تا چنگال‌های حیوان تیز بماند و از گیر کردن به زمین و ایجاد صدا در موقع شکار جلوگیری شود. چنگال‌های پاهای جلویی گربه همیشه از چنگال‌های عقبی تیزترند. اما گربه‌ها می‌توانند با اراده کامل چنگال‌های هر کدام از پاهایشان را باز کنند. آن‌ها از چنگال‌های خود برای دفاع، شکار کردن، بالارفتن از سطوح، پاره کردن یا کشیدن اجسامی که دارای پوسته‌ای نرم هستند استفاده می‌کنند. گیر کردن پنجه گربه در سطوحی مانند فرش، موکت یا پارچه‌های کلفت در صورتی که گربه قادر به آزاد کردن خود نباشد می‌تواند موجب آسیب دیدن حیوان شود.

تصویری نزدیک از پنجهٔ گربه

بیشتر گربه‌ها دارای پنج چنگال بر روی پنجه‌های جلوی و چهار یا پنج چنگال بر روی پنجه‌های عقب هستند. این به دلیل یک جهش ژنتیکی کهن است اما با این حال گربه‌های خانگی از تعداد چنگال‌های بیشتری برخوردارند.[11]

ریه

چون گربه (برخلاف سگ)، ریه‌های کوچکی دارد زود خسته می‌شود؛ بنابراین تلاش می‌کند که هنگام دویدن و تعقیب شکار خیلی سریع به حداکثر سرعت خود برسد.[10]

نقش و نگار

اولین گربه‌های خط و خالدار در قرون وسطی ظاهر شدند. بر اساس نتیجه آزمایش دی‌ان‌ای نشان می‌دهد که جهش ژنتیکی در گربه‌ای در سده چهاردهم میلادی در ترکیه امروزی باعث نقش و نگار بر روی پوست گربه شده‌است. درسال‌های بعد گربه‌های خط و خالدار، اهمیت خود در مهارت‌های موش‌گیری برای انسان را از دست داده و به خاطر زیبایی، تحسین و با انسان هم‌نشین شدند.[12]

تا پیش از سده نوزدهم، چون انسان در نژاد گربه‌ها (بر خلاف سگ) دستکاری چندانی نکرد ظاهر گربه نیز تغییر زیادی نکرد. اما در دو سده اخیر، نژادهای گوناگونی از گربه، پدید آمده‌اند.[12]

اهلی شدن

جد گربه‌های اهلی از گربه‌وحشی آفریقایی است. البته گربه‌های وحشی و بومی استرالیایی را نیز می‌توان نیاکان نژاد گربه‌های اهلی استرالیا نامید. نسل تقریباً تمامی این گربه‌ها به پنج گربه وحشی ماده از زیرگونه گربه‌وحشی آفریقایی می‌رسد که حدود ده هزار سال پیش در خاورمیانه زندگی در کنار انسان‌ها را برگزیدند.[13]

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که گربه، دو بار اهلی شده است. اجداد گربه‌های خانگی، گربه‌های وحشی بوده‌اند که انسان، یک بار آن‌ها را در خاور نزدیک و بعدها در مصر اهلی کرده‌است.[12]

در مصر باستان گربه حیوانی مقدس به‌شمار می‌رفت. در آغاز تصور می‌شد که این حیوان نخستین بار در مصر اهلی شده‌است. اما پیدا شدن بقایای یک گربه در یک مقبره انسانی در قبرس نشان می‌دهد که گربه در مدیترانه شرقی اهلی شده بود. چراکه این مقبره مربوط به ۹۵۰۰ سال پیش یعنی مدت‌ها پیش از آغاز تمدن در مصر است و از آن‌جا که نشانه‌ای از زندگی گربه‌های دشتی در طبیعت قبرس به دست نیامده تصور می‌شود که کشاورزان ساکن ترکیه امروزی گربه‌های اهلی را با خود به این جزیره آورده باشند.[13]

احتمالاً کشاورزان خاور نزدیک نخستین کسانی بوده‌اند که گربه را در حدود ۹ هزار سال پیش اهلی کرده‌اند. به نظر می‌رسد که چون دانه‌ها و غلات کشت شده در مزارع ساخت انسان، موش‌ها را به سمت خود جلب می‌کردند، گربه‌ها به مزرعه‌های انسان‌ها نزدیک شدند. به این ترتیب، هدف رابطه انسان و گربه، هم‌سفرگی بوده و باعث همزیستی این دو موجود شده‌است.[12] همچنین زندگی با انسان، گربه را از گزند دشمنان طبیعی بی‌شمار خود همچون کفتارها و گربه‌های بزرگ‌تر حفاظت می‌کرده‌است.[13] توجه شود که این گربه بوده که همزیستی با انسان را انتخاب کرده‌است.[12]

چند هزار سال بعد، گربه‌های اهلی از مصر باستان از راه دریا یا دیگر راه‌های تجاری به بقیه دنیا سفر کردند و در همه جا پراکنده شدند. در دوران جمهوری روم پای گربه به اروپا رسید.[12]

قطب جنوب تنها جایی است که گربه اهلی در آن زندگی نمی‌کند.[12]

یک گربه فلزی، اثر هنرمندان ایران در سده ۱۹.

رفتار

جامعه‌پذیری

زندگی در نزدیکی انسان برای گربه (و دیگر موجوداتی که با انسان زندگی می‌کنند) کاملاً به صورت یک همزیستی درآمده و این نتیجه هزاران سال تکامل تدریجی این حیوان است. با این حال اجتماع‌پذیری گربه به ندرت به نژادهای وحشی این حیوان منتقل شده‌است.

نقش انسان
غذا خوردن یک گربه در بازار تبریز

برخی به این نکته اشاره می‌کنند که از نظر روانی انسان نگه‌دارنده گربه به‌طوری نقش مادر را برای او ایفا می‌کند. رفتار گربه می‌تواند کاملاً محبت‌آمیز باشد. مخصوصاً زمانی که گربه از بچگی با انسان بزرگ و همیشه با او رفتار خوبی شده باشد. برخی گونه‌ها مانند گربه بنگال، آسی‌کت و مانکس به‌طور غریزی بسیار اجتماعی هستند. نکته مهم در رفتار گربه این است که گربه هر کاری را فقط به یک دلیل انجام می‌دهد. البته گاهی دلیل این رفتارها چیزی است که انسان‌ها قادر به دیدن، شنیدن یا بوییدن آن‌ها نیستند.

گذشته از اجتماع‌پذیری کلی گربه، گربه‌هایی هم هستند که به سختی می‌توان آن‌ها را اجتماعی دانست. با این حال با آموزش‌های مناسب و تقویت رفتارهای اجتماعی مثبت، می‌توان در طول زمان، رفتارهای اجتماعی گربه را افزایش داد.

درگیری

در زمان درگیری گربه، که می‌تواند به خاطر دفاع از خود یا قلمرو، همانندزایی یا افزایش نفوذ باشد گربه با بلند کردن موهای پشت خود و خم کردن آن به سمت بالا، بزرگ‌تر به نظر رسیده و در نتیجه خود را با ابهت‌تر و خطرناک‌تر نشان می‌دهد. گربه این رفتار را در هنگام بازی نیز ابراز می‌کند. درگیری گربه‌ها معمولاً شامل چنگ انداختن به بدن و صورت حریف و گاز گرفتن است. با این حال در این درگیری‌ها به ندرت آسیب جدی به طرفین می‌رسد. معمولاً گربه مغلوب که زخم‌های بیشتری بر روی صورت یا گوش خود دارد از مهلکه می‌گریزد. در برخی موارد گربه‌ها با انداختن خود روی زمین امکان ضربه زدن با پاهای عقب که قوی‌تر هستند را برای خود فراهم می‌کنند. همان‌طور که گفته شد زخم‌های ناشی از درگیری به ندرت کشنده هستند. اما با این حال عفونت در این زخم‌ها اگر بدون مراقبت رها شود می‌تواند کشنده باشد.

گربه‌ها در هنگام درگیری خود را بزرگ‌تر جلوه می‌دهند.

از نظر جنسیت، گربه نر معمولاً در طول عمر خود بیشتر می‌جنگد و درگیری این جنس معمولاً آثار جدی‌تری در پی دارد. گربه ماده معمولاً به خاطر دفاع از قلمرو یا بچه‌های خود می‌جنگد.

بازی

گربه‌های خانگی و مخصوصاً بچه گربه‌ها بخاطر علاقه زیاد به بازی کردن، پرآوازه‌اند. این نوع بازی کردن نوعی تمرین و تقلید روش‌های شکار و دفاع است که می‌تواند تمرین خوبی برای بچه گربه‌ها باشد. بسیاری از گربه‌ها از بازی کردن با نخ یا ریسمان و کشیدن آن بر روی زمین لذت می‌برند. این خصوصیت در پویانمایی‌ها زیاد به نمایش در می‌آید. این علاقه احتمالاً با غریزه شکار در این حیوان رابطه دارد. البته باید به این نکته اشاره کرد که خورده شدن نخ یا کلاف به وسیله گربه می‌تواند موجب مشکلات گوارشی یا حتی مرگ شود. به همین دلیل در برخی از موارد برای جلوگیری از خطرات احتمالی جای نخ را با پرتو لیزر عوض می‌کنند. البته برخی عقیده دارند که این پرتوها می‌توانند برای چشم گربه مضر باشد. اما تاکنون مدرک قطعی که چنین ادعایی را اثبات کند ارائه نشده‌است.

شکار

در رژیم غذایی گربه، گوشت نقش اصلی را ایفا می‌کند و این احتمالاً دلیل تخصص ویژه گربه‌ها در شکار است. به‌طوری‌که شکار جزء اصلی الگوی رفتاری گربه‌هاست. گربه مانند دیگر گربه‌سانان، شکارچی قهاری است و پیش از حمله به خوبی مخفی شده و بی‌حرکت می‌ماند و در هنگام حمله، گردن طعمه را برای گازگرفتن نشانه می‌گیرد. او برای وارد کردن بیشترین آسیب از دندان نیش خود استفاده می‌کند که موجب پارگی شاهرگ گردنی یا خفگی بر اثر گرفتگی نای خواهد شد.

یکی از رفتارهای نسبتاً شناخته شده در شکار گربه، نشان دادن طعمه یا شکار به انسان نگه‌دارنده گربه‌است. انگیزه این کار دقیقاً مشخص نیست. اما ممکن است به این دلیل باشد که گربه در این وضعیت به خاطر موفقیتش انتظار پاداش دارد. یکی از نظریاتی که در این مورد ارائه شده این رفتار گربه را بخشی از یک مکانیسم رفتاری می‌داند. بدین ترتیب که گربه انسان را بخشی از گروه اجتماعی خود می‌داند و بدین ترتیب می‌خواهد. باقی‌مانده غذای خود را با دیگر اعضای گروه شریک شود. یک احتمال دیگر برای توجیه این رفتار می‌تواند به این صورت باشد که بچه گربه برای اثبات مهارت‌های شکار خود طعمه شکار شده را به مادر خود نشان می‌دهد.

یک گربه خانگی در حال خوردن طعمه

تمیزکاری

گربه‌ها توجه زیادی به پاکیزگی دارند. آن‌ها با به‌کارگیری لثه خمیده و بزاق دهانشان با لیسیدن موها، خود را می‌آرایند. زیرا آب دهان گربه، قدرت شویندگی و بوزدایی زیادی دارد. بسیاری از گربه‌ها تمیز شدن توسط انسان یا دیگر گربه‌ها را دوست دارند. گاهی هدف از آراستن پیامی است که گربه با آن قصد بالا بردن رتبه خود در گروه را اعلام می‌کند (آراستن برای سلطه گری).

گاهی برخی از گربه‌ها گلوله‌ای از موهایی که در اثر عمل پاک‌سازی در معده‌شان جمع شده‌است را برمی‌گردانند. گربه‌های بلند مو، نسبت به گربه‌های کوتاه مو تمایل بیشتر به تمیزکاری دارند. با خوراندن داروها و غذاهای گربه که دفع گلوله‌های مو را برای گربه راحت‌تر می‌کند و آراستن گربه با شانه مرتب موهای او می‌توان از این عمل جلوگیری کرد.

خراشیدن

گربه‌ها به‌طور طبیعی تحریک می‌شوند که مرتباً پنجه‌های جلوییشان را به سطوح مناسب قلاب کنند و پنجه‌های عقبی را بکشند، تا آن‌ها را تمیز کنند و پوشش فرسوده بیرونی آن را از بین ببرند و همچنین نرمشی به ماهیچه‌هایشان بدهند. به نظر می‌آید خراشیدن برای آن‌ها لذت بخش باشد. حتی گربه‌های بدون ناخن هم حرکات خراشیدن را انجام می‌دهند و این به آن‌ها رضایت می‌بخشد، اگرچه نتیجه خاصی ندارد.

تولید مثل

گربه ماده در حدود ۶ تا ۷ ماهگی به سن بلوغ می‌رسد و از این سن به بعد آن‌ها چندین بار در سال فحل می‌شوند. بارداری گربه ماده در سن کمتر از یک سال مناسب نیست زیرا گربه هنوز جثه لازم را پیدا نکرده‌است. گربه ماده تا ۸ سالگی و نر تا ۱۰ سالگی توانایی جفت‌گیری دارند.[10]

فاصله فحلی گربه حدود ۳ تا ۴ هفته‌است. گربه‌ها در این دوران به حالت پذیرش جنسی در می‌آیند. گربه‌های نر کمی دیرتر به‌طور میانگین در ۱۱ ماهگی به سن بلوغ می‌رسند. گربه ماده ۲ بار در سال می‌تواند زایمان کند. حالت فحلی او در هر فصل چندین بار تکرار شده تا جفت‌گیری انجام شود. در زمان فحلی گربه ماده بی‌قرار بوده و پر سرو صدا می‌شود. گربه ماده تنها در پاسخ به عمل جفت‌گیری، تخمک‌گذاری را انجام می‌دهد.[14]

بچه گربه سه روزه

پس از پایان آمیزش جنسی، جنس نر بلافاصله از گربه ماده دور می‌شود. زیرا در غیر اینصورت مورد حمله گربه ماده قرار خواهد گرفت. در این هنگام گربه ماده روی زمین غلتیده، دهان، بینی و اطراف صورت خود را به زمین می‌مالد و در مواقعی پاها و بدن و دستگاه تناسلی خود را می‌لیسد. پس از یکبار عمل جنسی بیشتر گربه‌های نر، دیگر میلی به تکرار آمیزش جنسی ندارند؛ ولی گاهی دیده شده که پس از چند دقیقه دوباره گربه نر در آمیزش جنسی شرکت کرده‌است. پس از انجام عمل جنسی و در صورت سالم بودن گربه ماده و بارور شدن آن، وی دیگر فحل نخواهد شد و این خود تأییدی بر موفقیت‌آمیز بودن عمل جنسی و بارداری گربه ماده است. طول مدت بارداری در گربه به‌طور میانگین ۶۵ روز است. پس از بارداری، معمولاً سر پستان‌ها به رنگ قرمز در می‌آیند. این حالت تقریباً در هفته سوم بارداری بارزتر است. در این زمان وزن آن‌ها ممکن است تا حدود ۲ کیلوگرم افزایش یابد. در این هنگام تغییری در رفتار گربه ماده دیده می‌شود که از آن به عنوان رفتار مادری یاد می‌شود. این رفتار مادری از لحظه‌ای که بچه گربه در شکم مادر احساس می‌شود، آغاز می‌شود. گربه ماده با علاقه خاصی از جنین‌های خود حمایت می‌کند. آن‌ها در مراحل اولیه نیاز چندانی به مراقبت‌های غذایی و حمایت‌های دیگر ندارند. با این حال در هفته‌های آخر که رشد جنین‌ها سرعت بیشتری به خود می‌گیرد اشتهای مادر افزایش می‌یابد.

گربه ماده در موقع زایمان حرکاتی به شکم خود داده و این عمل وی که از رفتار و محبت مادری منشأ می‌گیرد عبور جنین را از مجرای رحمی آسان می‌سازد. با خروج کیسه آمنیوتیک و پاره شدن آن و ریختن مایع آمنیوتیک، گربه ماده شروع به لیسیدن بچه‌های خود می‌کند. این کار باعث تحریک سیستم تنفسی بچه‌ها می‌شود. سپس گربه با علاقه و دقت خاصی بند ناف بچه گربه‌ها را قطع کرده و آن‌ها را می‌بلعد. به‌طور میانگین گربه ماده ۴ عدد بچه گربه به دنیا می‌آورد که چشمانشان بسته‌است.[15]

وزن بچه‌گربه در هنگام تولد بین ۹۰–۱۴۰ گرم بوده و معمولاً هر هفته حدود ۸۰–۱۰۰ گرم در هفته است. در هفته اول، نوزادان تنها توانایی مکیدن سینه مادر، خزیدن و میو کردن را دارند. در صورت خوردن شیر کافی و فراهم بودن جای مناسب و گرم، بچه‌ها اغلب ساکت یا خواب هستند. در حدود ۱۰ روزگی چشم‌های بچه گربه باز شده و در حدود ۲۰ روزگی می‌توانند با زبان نیز شیر بنوشند. در هفته چهارم همراه شیر مادر می‌توان به بچه‌ها شیر و غذای نرم نیز داد. ذکر شود که حتماً باید تا ۲ ماهگی به بچه گربه شیر خوراند.[10]

بچه گربه‌های پنج روزه

نشانه‌گذاری

افشانه کردن گربه‌ها که به آن نشانه‌گذاری نیز گفته می‌شود، پاشیدن مقدار کمی از ادرار روی سطوح عمودی مثل مبلمان، راهرو و دیوار است. بدین‌صورت که گربه به محل مورد نظر رفته دم را تکان داده و با کمی خم شدگی یا بدون قوز کردن ادرار را می‌پاشد.

همان‌طور که از نام نشانه‌گذاری بر می‌آید این عمل یک اختلال محسوب نمی‌شود. بلکه رفتاری برای پیغام دادن به دیگر گربه‌ها است. این رفتار بیشتر در گربه‌های نر اخته نشده‌ای دیده می‌شود که به بلوغ جنسی رسیده و سن آن‌ها معمولاً بین ۵ تا ۱۲ ماهگی باشد. البته این بازه نیز به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای نمونه، گربه‌هایی که در خانواده‌های شلوغ (دارای تعداد زیادی گربه) زندگی می‌کنند یا آن‌ها که با گربه‌های دیگر بیشتر ارتباط دارند زودتر نشانگذاری را نشان می‌دهند. نشانه‌گذاری بیشتر اوقات مربوط به تعیین قلمرو است که البته می‌تواند با استرس نیز مرتبط باشد. اخته کردن یا عقیم کردن بچه گربه می‌تواند از مشکلات بعدی نشانه‌گذاری جلوگیری کنند.

گربه‌های خانواده‌های پرجمعیت مشکلات بیشتری نسبت به گربه‌های تنها دارند چرا که بعدها در تعیین قلمرو با مشکل مواجه می‌شوند. در کشورهایی که نگهداری از گربه متداول‌تر است، گاهی مشکلات مربوط به نشانه‌گذاری منجر به از بین بردن یا واگذار کردن این حیوانات می‌شود. نشانه‌گذاری اصولاً یک سیستم ارتباطی محسوب می‌شود. چرا که ادرار گربه حاوی فرومون است و به ویژه در زمان جفت‌گیری پیام‌های مخصوصی را به دیگر گربه‌ها انتقال می‌دهد.

نشانه‌گذاری در گربه نر نمادی از تعیین محدوده نیز است. نشانه‌ای که به دیگر گربه‌های نر می‌فهماند این محوطه قلمروی اوست. این بو در گربه نر سالم منحصر به فرد است. گربه‌ای که تحت شرایط استرس‌زا باشد نیز برای نشانه‌گذاری محل افشانه می‌کند. این تعیین مرز و حدود بخش مهمی از رفتار در گربه‌ها به حساب می‌آید.

رفتار اجتماعی در گربه‌ها

رفتار نشانه‌گذاری نه تنها در گربه‌های نر بلکه در گربه‌های ماده و حتی گربه‌هایی که عقیم شده‌اند نیز دیده می‌شود. هرچند در گربه‌های نر اخته نشده بیشتر مورد توجه‌است. البته در گربه‌های ماده معمولاً برای جذب جفت نر یا در اثر اضطراب ایجاد می‌شود.[16]

سن

میانگین عمر گربه در طبیعت وحش ۵ تا ۷ سال است.

در صورت نگهداری در مکان امن میانگین عمر گربه بین ۱۲ تا ۱۵ سال است.[17]

بیشترین سن گربه مربوط به گربه‌ای به نام «کریم پاف» Creme Puff با ۳۸ سال سن بوده‌است.[18]

غذا خوردن

گربه‌ها بیش از هشتاد نوع موجود زنده را شکار می‌کنند. بیشتر گربه‌ها جانوران کوچک‌تر از خودشان را می‌خورند. گربه‌های بزرگ حتی خرگوش هم می‌خورند.[19] علاقه اصلی آن‌ها پرندگان، موشها، موش صحرایی، خرگوش، سنجاب، کژدمهای کوچک، سوسک، ملخ پرنده و حتی اردک و حیوانات کوچک دیگر است.[11]

محققان با بررسی ۲۱ هزار رکوردی که در بیمارستان حیوانات وحشی ثبت شده بود دریافتند که ۱۴ درصد آن‌ها از حملات گربه‌ها صدمه دیده‌اند. از حیوانات صدمه دیده، ۸۰ درصد پرنده و ۷۰ درصد پستاندار بودند که پس از صدمه دیدن زنده نماندند.[20]

تحمل گرما

گربه‌ها به آفتاب علاقه زیادی دارند و همیشه هنگام روزهای آفتابی در زیر آفتاب می‌خوابند. بدن گربه توانایی تحمل دمای تا ۴۴ درجه سلسیوس را دارد. گربه‌هایی که پوست ضخیمی دارند تا ۵۲ درجه را هم تحمل می‌کنند. اگر دما از ۳۹ درجه سلسیوس دما بیشتر شود عرق می‌کند و با آن‌که به آب علاقه زیادی ندارد عرق خود را تحمل می‌کنند.

تصویر یک گربه در حال خمیازه کشیدن

نژادهای گربه

بیش از ۶۰ نژاد شناخته شده گربه وجود دارد. البته بیشتر گربه‌ها دورگه هستند. گربه‌ها را می‌توان به ۲ دسته کلی موکوتاه و موبلند تقسیم کرد.[10]

تاریخ

در تاریخ گربه ها به عنوان نماد خوب یا بدی شناخته شده اند.

مصر باستان

پرستش باستت در انتها به دوره پایانی مصر در سقاره رسید. در مجموعه آرامگاه تتی، اشیای بسیاری که پیشکش شاه به خدای گربه‌سان بوده‌اند پیدا شده. در گورستان سقاره نیز هنوز هزاران مومیایی گربه که توسط پیروان آیین باستت به خاک سپرده شده‌اند، وجود دارد.

نگارخانه
  • گربه مزرعه
  • گربه اروپایی
  • رگدال
  • یک گربهٔ غافلگیرشده
  • یک بچه گربه
  • یک بچه گربهٔ شش‌هفته‌ای
  • گربه‌ای در حالت نشسته
  • گربهٔ ایرانی
  • رادیوگرافی از شکم گربهٔ باردار
  • بچه‌گربهٔ سه‌ساعته
  • گربهٔ مزرعه
  • در هنگام جفت‌گیری، گربهٔ نر، پشت گردن گربهٔ ماده را با دندان می‌گیرد و مانع از حرکت او می‌شود تا او را در پوزیشن لردوز قرار دهد.

جستارهای وابسته

پانویس
  1. Driscoll, Carlos A.; Clutton-Brock, Juliet; Kitchener, Andrew C.; O'Brien, Stephen J. (2009-06). "The Taming of the cat. Genetic and archaeological findings hint that wildcats became housecats earlier--and in a different place--than previously thought". Scientific American. 300 (6): 68–75. ISSN 0036-8733. PMC 5790555. PMID 19485091. Check date values in: |date= (help)
  2. شهری، جعفر، قلم سرنوشت، تهران: انتشارات معین، ۱۳۷۸، ص۶۶.
  3. «معنی پیشی گرفتن | لغت‌نامه دهخدا». www.vajehyab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۵.
  4. «معنی پیشی گرفتن - فرهنگ فارسی معین». پرسش و پاسخ تخصصی لام تا کام. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۵.
  5. «Felis catus».
  6. GUNTER R, HARDING HG, STILES WS (August 1951). "Spectral reflexion factor of the cat's tapetum". Nature 168 (4268): 293–4.
  7. Ollivier, F. J.; Samuelson, D. A.; Brooks, D. E.; Lewis, P. A.; Kallberg, M. E.; Komáromy, A. M. (2004-01). "Comparative morphology of the tapetum lucidum (among selected species)". Veterinary Ophthalmology. 7 (1): 11–22. doi:10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x. ISSN 1463-5216. PMID 14738502. Check date values in: |date= (help)
  8. Walker, W.F. (1982). Study of the Cat with Reference to Human Beings (Fourth revised ed.). Thomson Learning/Cengage. ISBN 978-0-03-057914-1.
  9. Gillis, R., ed. (2002). "Cat Skeleton". Zoolab. La Crosse: University of Wisconsin Press. Archived from the original on 6 December 2006. Retrieved 7 September 2012.
  11. "Cat". Wikipedia. 2021-05-24.
  12. هلن بریگز-خبرنگار علمی، بی‌بی‌سی (۱ مرداد ۱۳۹۶). «گربه کی و کجا اهلی شد؟». بی‌بی‌سی فارسی.
  13. NICHOLAS WADE (JUNE 29, 2007). "Study Traces Cat's Ancestry to Middle East". New York Times. Check date values in: |تاریخ= (help)
  14. .aftabir.com/lifestyle/view/90083/تولید-مثل-گربه
  15. farmna.ir/Pages/News-259.html
  16. http://doki.prophp.org/index.php?id=45&rn=1673854926نشان‌گذاری کردن
  17. Franny Syufy (13 July 2017). "What Is the Life Span of the Common Cat?". The Spruce.
  18. Guinness World Records (reprint ed.). Bantam. 2010. p. 320. ISBN 978-0-553-59337-2. The oldest cat ever was Creme Puff, who [sic] was born on August 3, 1967 and lived until August 6, 2005 – 38 years and 3 days in total.
  19. The Plant (۱ ژوئن ۲۰۱۴). «Cat Eats a Whole Rabbit». YouTube.
  20. «خبری رسمی: گربه‌ها قاتل‌ها هستند». نگارش | علم و فناوری و یادگیری دیجیتالی. ۳۰ مهر ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۱۹.
  21. معین ۳۲۲۶

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.