جگوار

جَگوار یا پلنگ آمریکایی (نام علمی: Panthera onca) یک گونه از سرده پلنگ‌مانندها و بزرگ‌ترین جانور از تیرهٔ گربه‌سانان در قارّهٔ آمریکا به‌شمار می‌آید. جگوار پس از دو هم‌سرده بزرگ‌ترش یعنی ببر و شیر سومین گربه بزرگ جهان محسوب می‌شود. جگوار، شکارچی رأس هرم غذایی است و از ۸۷ گونه مختلف تغذیه می‌نماید.[1]

جگوار
محدودهٔ زمانی: پلیستوسن میانه تا عصر حاضر، ۰٫۵ تا ۰ میلیون سال پیش
C
↓
یک جگوار در منطقه پانتانال برزیل
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: گوشت‌خوارسانان
زیرراسته: گربه‌سانان
تیره: گربه‌ایان
زیرخانواده: پلنگیان
سرده: پلنگ‌مانندها
گونه: P. onca
نام علمی
Panthera onca
(لینه، ۱۷۵۸)
زیستگاه تاریخی جگوار (سرخ و صورتی) و زیستگاه حال حاضر آن (سرخ)
مترادف

Felis onca
(لینه، ۱۷۵۸)

ریشه نام

نام جگوار ریشه در زبانهای توپیایی-گوارانی که از زبان‌های بومی آمریکا است دارد و سپس وارد دیگر زبان‌ها شده‌است.[2]

اندازه و ویژگی‌های ظاهری

اندازهٔ بدن آن‌ها ۱۱۲ تا ۱۸۵ سانتیمتر و اندازهٔ دم آن‌ها ۴۵ تا ۷۵ سانتیمتر است. وزن آن‌ها بین ۶۰ تا ۱۳۰ کیلو گرم متفاوت است. پوست لکه دار و زیبای جگوار آن را در جنگل استتار می‌کند. رنگ بدن آن‌ها از زرد روشن تا قهوه‌ای مایل به سرخ متغیّر است و حاوی خال‌های سیاه می‌باشد. بعضی از گربه‌های وحشی هم دارای خال‌هایی هستند، اما خال‌های جگوار گرد است.[3] جگوار شباهت زیادی به پلنگ دارد ولی خال‌های پوستش درشت تر و میان خالهایش نقطه ای روشن دارد. از سویی دیگر پلنگ‌ها هم این اشکال تیره را روی پوست خود دارند با این تفاوت که خال های تیره به صورت یکدستی تیره هستند و نقطه روشنی در آن یافت نمی‌شود.تفاوت دیگر در شکل بدن جگوار است که کوتاه‌تر و سر او بزرگتر است و وزنش نیز از پلنگ بیشتر است. پاهای جگوار نسبتاً کوتاه ولی حجیم و نیرومند هستند.[4][5] تعداد کمی از جگوارها کاملاً به رنگ مشکی هستند و کمتر از ۶ درصد جمعیت جگوارها را تشکیل می‌دهند.[6][7]

رفتارشناسی

این جانوران تنها زندگی می‌کنند و اصولاً شب فعال‌اند. جگوار می‌تواند مانند پلنگ به سرعت از درخت‌ها بالا برود و خود را مخفی کند و در کمین بنشیند. آن‌ها شناگران خوبی نیز هستند و گاهی ماهی می‌خورند. جگوار به کمک پنجه و آروارهٔ نیرومندش می‌تواند شکارهای بزرگی مانند تاپیر، میمون و گوزن را از پا درآورد. شکار اصلی‌اش پکاری و کاپی بارا است ولی اگر مجبور شود سراغ خزندگان و لاک‌پشت‌ها می‌رود و حتی گاهی تمساح نیز شکار می‌کند. این جانور می‌تواند مانند سایر گربه‌سانان به سرعت‌های بالا رسیده و آن را برای زمان کوتاهی حفظ کند. به همین دلیل باید به طعمهٔ خود بسیار نزدیک شود تا بتواند او را شکار کند. جگوارها از جانوران بسیاری از جمله بزکوهی، آهو، سمور، پرندگان، لاک پشت‌ها، خوک‌های وحشی٬ خوک‌های پوزه دراز مالایا و ماهی تغذیه می‌کنند.[8][9]

بوم شناسی و محل زندگی

محّل زندگی جگوار از شمال آرژانتین در آمریکای جنوبی تا جنوب غربی ایالات متّحده در آمریکای شمالی است. این جانوران در جنگل‌های گرمسیری پر باران و معمولاً در کنار آب زندگی می‌کنند. جگوارها در قلمروهای وسیعی زندگی می‌کنند به طوری که جگوار ماده به حداقل ۲۵ کیلومتر مربع قلمرو نیاز دارد و قلمرو نر بسیار بیشتر است. محدوده زیستگاه‌ها با هم تداخل دارد ولی همسایه‌ها برای کاهش درگیری از هم دوری می‌کنند.[9]

وضعیت بقا
نگاره‌ای از یک جگوار نر در حین خمیازه‌کشیدن در کنارهٔ آب در تالاب پانتانال، برزیل.

جگوارهای ماده پس از ۹۳ تا ۱۰۵ روز بارداری یک تا چهار توله می‌زایند و در مکانی امن از آن‌ها نگهداری می‌کنند. بچه‌ها حدود دو سال کنار مادر می‌مانند. اکنون این جانور در بسیاری از بخش‌ها در خطر انقراض قرار گرفته‌است. انسان جگوار را برای خزش و نیز به دلیل اینکه به گاوها حمله می‌کند شکار می‌کند. جگوار در اسارت تا ۲۳ سال عمر کرده‌است.[9]

در افسانه‌ها و فرهنگ‌ها

در فرهنگ مردم آمریکای مرکزی و جنوبی جگوار سابقه طولانی دارد و نماد قدرت به حساب می‌آید. در فیلم سینمایی آپوکالیپتو شخصیت اصلی داستان پس از تحت تعقیب قرار گرفتن توسط یک جگوار سیاه دچار تحول می‌شود.

پانویس
  1. Nowell, K.; Jackson, P. (1996). "Jaguar, Panthera onca (Linnaeus, 1758)" (PDF). Wild Cats. Status Survey and Conservation Action Plan. Gland, Switzerland: IUCN/SSC Cat Specialist Group. pp. 118–122.
  2. http://www.etymonline.com/index.php?term=jaguar
  3. قالیباف، قاسم؛ دائرةالمعارف کودکان و نوجوانان؛ جلد اول؛ 1377 ه.ش؛ نشر چشم‌انداز
  4. «دانستنی های محیط زیست،جگوار چه حیوانی است؟/ تفاوت جگوار و پلنگ». خبرگزاری میزان. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۷.
  5. دانشنامه کودکان و نوجوانان آکسفورد/چاپ دوم ۱۳۸۲/صفحهٔ ۲۲۸/نویسنده:گروه نویسندگان دانشنامه آکسفورد/مترجم:فاطمه میرخوان
  6. http://dinets.info/blackjaguar.htm
  7. کتاب پستانداران٬دانش روز برای همه/چاپ اول ۱۳۸۷/صفحه ۸۸/نویسنده:یان مک کوان و دیگران/مترجم:زهرا عماد زاده
  8. شهروند امروز، شماره ۴۷، بازدید: اکتبر ۲۰۰۹.
  9. کتاب دانشنامه کودکان و نوجوانان آکسفورد/چاپ دوم ۱۳۸۲/صفحهٔ ۲۲۸/نویسنده:گروه نویسندگان دانشنامه آکسفورد/مترجم:فاطمه میرخوان

منابع
    • The Simin And Schuster Encyclopedia Of Animals. Ed. Dr. Philip Whitefield
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.