غژگاو

غَژگاو یا یاک (نام علمی: Bos grunniens) گونه‌ای گاوسان موبلند است که دمی مانند اسب دارد و در مناطق افغانستان، هیمالیا، فلات تبت و مغولستان زندگی می‌کند. بیشتر غژگاوها به صورت اهلی در میان مردم زندگی می‌کنند ولی گروه کوچکی غژگاو وحشی نیز در طبیعت وجود دارد.[4]

غژگاو
یک غژگاو در تبت
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: جفت‌سمان[1]
تیره: گاوسانان[2]
سرده: گاوها[3]
گونه: B. grunniens
نام علمی
Bos grunniens
لینه، ۱۷۶۶
مترادف

Poephagus grunniens

غژگاوهای وحشی از بزرگترین انواع گاوسانان هستند. ارتفاع آن‌ها در شانه به ۱.۶ تا ۲.۲ متر و وزنشان بین ۳۰۰ کیلو تا یک تن است و طول بدنشان ۲.۵ تا ۳.۳ متر است. ماده‌ها حدود یک‌سوم از نرها کوچکترند. غژگاوهای اهلی اما بسیار کوچکتر از همتایان وحشی خود هستند و وزن نرها بین ۳۵۰ تا ۵۸۰ کیلو و وزن ماده‌هایشان بین ۲۲۰ تا ۲۶۰ کیلو است.

به‌طور تاریخی گرگ تبتی (زیرگونه‌ای از گرگ خاکستری) دشمن طبیعی اصلی غژگاو بوده و مواردی از شکار این حیوان توسط پلنگ برفی و خرس قهوه‌ای هم گزارش شده‌است.

غژ یا کژ به معنای ابریشم است و بنابراین غژگاو «گاو ابریشم» معنی می‌دهد. در فارسی آن را غژغاو و گاو خطایی هم نوشته‌اند.[5] واژه امروزی پرچم که در فارسی به معنای درفش (بیرق) به کار می‌رود در اصل به معنی دنباله موهای غژگاو بوده‌است.[6] این گاو موهای بسیار سیاه درخشان دارد و در آخرین بخش دُمِ وِی موها بسیار پُر پُشت و زیبا و درخشان می‌شود که منگوله پرده‌ها به تقلید از دم غژگاو ساخته شده‌است.[7] و از دم غژگاوها پرچم علم و مگس‌ران هم می‌سازند.[8]

دنباله غژگاو را که پرچم نام داشت ترکمانان و مغولان خجسته و مبارک می‌پنداشتند و این گاو را فقط برای بدست آوردن پرچمش شکار می‌کردند سپس دنباله آن را به نشانِ شگون و به آرزوی پیروزی به گلوگاه نیزه یا به بالای چوب یا نیزه‌ای که علم را بدان بسته بودند می‌آویختند.[7]

یک زن و یک غژگاو در کنار دریاچه چینگهای

منابع و پانویس‌ها
  1. Artiodactyla
  2. Bovidae
  3. Bos
  4. Wiener, Gerald, Han Jianlin, and Long Ruijun. "4 The Yak in Relation to Its Environment", The Yak, Second Edition. Bangkok: Regional Office for Asia and the Pacific Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2003. ISBN 92-5-104965-3.
  5. دهخدا، گاو خطایی.
  6. اسطوره در ادبیات پارسی دری، بازدید: فوریه ۲۰۰۹.
  7. همان.
  8. دهخدا، سرواژه غژگاو
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.