قبرس

قِبرِس (به یونانی: Κύπρο) با نام رسمی جمهوری قبرس (به یونانی: Κυπριακή Δημοκρατία) کشوری جزیره‌ای است، در شرق دریای مدیترانه که پایتخت آن نیکوزیا است. قسمتی از شمال این جزیره قبرس شمالی (بخش ترک‌نشین) دارای ساکنان مسلمان و ترک‌زبان قبرسی می باشد و بخش جنوبی (اروپایی) این جزیره عموماً قبرسی (یونانی‌نشین) هستند. در قبرس هردو زبان یونانی و زبان ترکی زبان‌های رسمی هستند. یونانی‌ها مسیحی ارتودوکس و ترک‌های قبرس مسلمان هستند.

مختصات: ۳۵°۰۸′ شمالی ۳۳°۲۸′ شرقی
جمهوری قبرس

Κυπριακή Δημοκρατία
قبرس
قبرس (پر رنگ)
اتحادیه اروپا (سبز کم رنگ)
پایتخت
و بزرگترین شهر
نیکوزیا
۳۵°۰۸′ شمالی ۳۳°۲۸′ شرقی
زبان(های) رسمییونانی / ترکی استانبولی
حکومتجمهوری
نیکوس آناستاسیادس
بنیان‌گذاری۱ اکتبر ۱۹۶۰
مساحت
• کل
۹٬۲۵۱ کیلومترمربع (۳۵۷۲ مایل‌مربع) (۵۴ام)
• آبها (٪)
۲
جمعیت
• سرشماری
۱٬۱۴۱٬۱۶۶ (۱۵۸ام)
• تراکم
۱۲۳ /به ازای هر کیلومترمربع (۳۱۸٫۶ /مایل‌مربع) (۸۲ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۲۰ 
• کل
۳۵،۹۰۳ میلیارد (۱۲۶ام)
• سرانه
۴۱،۳۶۳ دلار (۳۵ام)
واحد پولیورو (EUR)
منطقه زمانیEET
• تابستان (ساعت تابستانی)
DST
پیش‌شماره تلفنی۳۵۷+
دامنه سطح‌بالا.cy

جزیرهٔ قبرس بعد از جزیرهٔ ساردنی و سیسیل سومین جزیرهٔ بزرگ در دریای مدیترانه‌است[1] و جمهوری قبرس از اعضای اتحادیه اروپا می‌باشد. قبرس از نقاط گردشگرپذیر مدیترانه‌است و در ۱ ژانویه ۲۰۰۸ به حوزه یورو پیوست.

جمعیت کل جزیره یک میلیون و صد هزار نفر است و جمعیت جمهوری قبرس بدون احتساب قبرس شمالی ۶۲۰ هزار نفر است. ۵۷ درصد مردم این جزیره یونانی و ۴۳ درصد نیز از ترکان قبرس هستند.

این جزیره به خاطر مکان راهبردی خود در طی تاریخ مورد حمله و اشغال امپراتوری‌های گوناگون ازجمله هیتی‌ها، آشوری‌ها، مصری‌ها، هخامنشی ها، یونانی‌ها، مفدونی ها، رومی‌ها، بیزانسی‌ها، عثمانی‌ها و اعراب قرار گرفته‌است.

از سال ۱۹۷۴ که ارتش ترکیه در واکنش به کودتای یونانی‌ها به شمال قبرس هجوم برد، این جزیره به دو بخش تقسیم شد. پس از آن بخش جنوبی قبرس که در اختیار یونانی‌هاست به اتحادیه اروپا پیوست اما بخش ترک‌نشین شمالی جدا ماند. بخش شمالی قبرس تنها توسط ترکیه به عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته شده‌است.[2] نام قبرس به دلیل صادرات مس فراوان در گذشته‌های دور برگرفته از کلمه کوپروس (مس) می‌باشد

تاریخ

قبرس در دوران باستان به خاطر کان‌های مس خود مشهور بود به طوری‌که خود واژه مس در زبان‌های اروپایی (برای نمونه copper انگلیسی) از نام یونانی این جزیره یعنی (Kypros) Κύπρος گرفته شده‌است. قبرسی‌ها برای اولین بار در هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح به ساخت ابزار مسی روی آوردند.[3] یکی از پایه‌های اقتصادی امپراتوری هیتی‌ها همین مس جزیره قبرس بود.[4]

قبرس جزیره‌ای است که در طول تاریخ در تصرف ایرانیان، رومی‌ها، یونانی‌ها، امپراتوری عثمانی و سرانجام انگلیسی‌ها بوده‌است؛ اما پس از جنگ جهانی دوم انگلیس به علت ضعف اقتصادی و کاهش نفوذ جهانی از این جزیره خارج شد. سپس رهبران سه کشور انگلیس، یونان و ترکیه به همراه رهبران دو بخش قبرس در ۱۱ فوریه ۱۹۵۹ پیمانی را امضا کردند که به موجب آن مسائل جزیره به نسبت ۷ به ۳ میان یونانی‌تبارها و ترک‌تبارها تقسیم شد.

قبرس در سال ۱۹۶۰ استقلال خود را از بریتانیا کسب کرد و حکومت مستقل قبرس بر پایه مشارکت جوامع ترک و یونانی در اداره امور این جزیره اعلام موجودیت کرد و بریتانیا، یونان و ترکیه حق حاکمیت دولت قبرس را تضمین کردند.

در دسامبر ۱۹۶۳، نمایندگان ترک در پی اختلاف بر سر نحوهٔ اجرای این توافق از دولت قبرس بر اثر حادثه کریسمس خونین از قبرس اخراج شدند[5] با آغاز عملیات نظامی یونانی‌های این جزیره، ترک‌های قبرس کشور را ترک کردند و این سرآغاز درگیری‌های قومی میان ترک‌ها و یونانی‌ها در این جزیره بود که برای ۱۱ سال ادامه پیدا کرد.[6] و در پی بروز درگیری بین دو طرف، سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۴ یک نیروی پاسدار صلح را به این جزیره اعزام داشت که مأموریت آن تا کنون تمدید شده‌است. در این درگیری‌ها طرف ترک تلفات سنگین‌تری را متحمل شد و حدود ۴۵ هزار نفر که یک پنجم جمعیت ترک‌ها را شامل می‌شد آواره شدند.[7] این افراد در حدود ۱۰ سال تا پیش از حمله سال ۱۹۷۴ ترکیه به جزیره قبرس به صورت پناهنده زندگی می‌کردند.[7] تا اواخر سال ۱۹۶۰ تنش ادامه پیدا کرد و در طی این مدت حدود ۲۶۰ هزار نفر از ترک‌های قبرسی مجبور به ترک خانه‌های خود و مهاجرت به کشورهای دیگر شدند.[8]

در سال ۱۹۷۴ دولت سراسقف ماکاریوس سوم، رئیس‌جمهور وقت قبرس، در کودتایی به تحریک حکومت نظامیان یونان سرنگون شد و ترکیه با استناد به موقعیت خود به عنوان یکی از تضمین‌کنندگان حق حاکمیت قبرس، یگان‌های ارتش خود را در شمال این سرزمین مستقر کرد که عملاً باعث تقسیم این جزیره شد.[9] بحران قبرس پس از حمله ترکیه به قبرس و اعلام استقلال جمهوری ترک قبرس شمالی که فقط از سوی ترکیه مورد تأیید قرار گرفت آغاز شد.

جغرافیا
دید قبرس از بالا.
دشت مرکزی مسائوریا بین دو رشته‌کوه اصلی قبرس.

قبرس، پس از سیسیل و ساردنی، سومین جزیره بزرگ دریای مدیترانه است. درازای جزیره قبرس در طولانی‌ترین شکل خود ۲۴۰ کیلومتر و پهنای آن در عریض‌ترین حالت، ۱۰۰ کیلومتر است. کرانه‌های ترکیه در ۷۵ کیلومتری شمال قبرس قرار دارند.

منابع مختلف، قبرس را از دید جغرافیایی، گاه جزئی از اروپا، گاه بخشی از غرب آسیا و گاه در خاورمیانه به‌شمار آورده‌اند.[10][11]

قبرس دارای تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های معتدل است. حدود ۱۲٪ زمین‌های آن زیر کشت بوده و در آن مرکبات، سیب زمینی، گندم، زیتون و جو به عمل می‌آید. پرورش گوسفند، بز و خوک نیز رایج است. صنایع قبرس چندان پیشرفته نیست و شامل صنایع دستی و محلی می‌باشد. گردشگری، منبع درآمد مهمی برای قبرس به‌شمار می‌آید.

در جزیره قبرس دو رشته‌کوه اصلی خودنمایی می‌کنند، کوهستان ترودوس و کوهستان کوچکتر کیرنیا. دشت مرکزی میان این رشته‌کوه، مسائوریا نام دارد. این دشت توسط رودخانه پدیه‌ئوس آبیاری می‌شود که طولانی‌تر رود جزیره نیز هست. کوه‌های ترودوس بیشتر مناطق جنوب و غربی قبرس را دربر می‌گیرند و کمابیش نیمی از جزیره در اختیار این کوهستان است. بلندترین نقطه در قبرس کوه الیمپوس است که در مرکز کوهستان ترودوس واقع شده و ۱۹۵۲ متر ارتفاع دارد. کوهستان کم‌پهناتر کیرنیا که در امتداد کرانه‌های شمالی جزیره قرار گرفته به نسبت ترودوس مساحت بسیار کمتری را اشغال کرده و بلندی‌های آن نیز کم‌ارتفاع‌ترند. بلندترین نقطه کیرنیا ۱۰۲۴ متر بالاتر از سطح دریا است. جزیره قبرس از نظر زمین‌شناختی بخشی از صفحه آناتولی به‌شمار می‌آید.[12]

قبرسی‌های یونان در بخش جنوبی و قبرسی‌های ترکیه در بخش شمالی قبرس قرار دارند که با مرزی به نام «خط سبز» تفکیک شده‌اند که تا نیکوزیا (لفگوشا) کشیده می‌شود؛ و پایتخت قبرس شمالی و جنوبی را به دو بخش تقسیم می‌کند. در حال حاضر پنج تقاطع مرزی وجود دارد که ۲۴ ساعته برای عبور و مرور شهروندان باز است.[13]

تقسیمات کشوری

جمهوری قبرس به شش استان تقسیم شده‌است. نام این استان‌ها فاماگوستا، گیرنه، لارناکا، لیماسول، نیکوزیا، و پافوس است.[14]

ناحیهمرکزجمعیت[15]
فارسییونانیترکی
ناحیه نیکوزیاΛευκωσίαLefkoşaنیکوزیا۳۲۶٬۹۸۰
ناحیه لیماسولΛεμεσόςLimasolلیماسول۲۳۵٬۳۳۰
ناحیه لارناکاΛάρνακαLarnakaلارناکا۱۴۳٬۱۹۲
ناحیه پافوسΠάφοςBafپافوس۸۸٬۲۷۶
ناحیه فاماگوستاΑμμόχωστοςGazimağusaفاماگوستا۴۶٬۶۲۹
ناحیه کایرنیاΚερύvειαGirneکایرنیان/م

سیاست

جزیره قبرس در پی اختلاف بین آتن و آنکارا در سال ۱۹۷۴ و پس از درگیری‌های نظامی بین دو کشور به دو بخش ترک‌نشین (شمالی) و یونانی‌نشین (جنوبی) تجزیه شد. بخش جنوبی و یونانی‌نشین قبرس به عنوان یک کشور مستقل توسط سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته می‌شود و عضو اتحادیه اروپا است، ولی بخش شمالی (ترک‌نشین) جزیره قبرس فقط توسط ترکیه به عنوان یک کشور به رسمیت شناخته شده‌است. از سال ۱۹۷۴ تاکنون تمام تلاش‌های سازمان ملل متحد و دیگر مجامع بین‌المللی برای حل مسئله قبرس و وحدت مجدد دو بخش این جزیره که یکی از مشکلات اصلی و اختلافات بین آتن و آنکارا محسوب می‌شود، به بن‌بست خورده‌است.

طی سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی سازمان ملل متحد دور جدیدی از تلاش دیپلماتیک را برای به نتیجه رساندن مذاکرات وحدت قبرس پیش برد و پس از گفتگوی مستمر در سوئیس، دور نهایی این مذاکرات از صبح پنجشنبه ۶ ژوئیه ۲۰۱۷ با میانجیگری مستقیم آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد و با حضور رؤسای دولت دو بخش یونانی و ترک‌نشین قبرس آغاز شد و تا ساعت ۳ بامداد جمعه ۷ ژوئیه ادامه یافت. گوترش طی این دور از میانجی‌گری تلاش کرد تا نیکوس آناستاسیادیس رئیس دولت بخش یونانی و مصطفی آکینچی رئیس دولت بخش ترک‌نشین را برای دست یابی به توافق نهایی مجاب کند. این گفتگوها روز جمعه با شکست مواجه شد و آنتونیو گوترش پس از پایان مذاکرات در یک نشست خبری گفت: «بسیار متأسفم که بگویم با وجود تعهد و تلاش همه هیئت‌های مذاکره کننده و دیگر طرف‌ها … کنفرانس قبرس بدون رسیدن به نتیجه پایان یافت.»

مایک پنس معاون رئیس‌جمهوری ایالات متحده نیز از طریق تلفن با طرفین گفتگو کرد و از آن‌ها خواست همه تلاش خود را برای «استفاده از این فرصت تاریخی» و رسیدن به توافق نهایی بر سر وحدت این جزیره واقع در دریای مدیترانه بکنند.

با وجود شکست آخرین دور مذاکرات در ژوئیه ۲۰۱۷ اسپن بارت آید مشاور ویژه سازمان ملل متحد در امور قبرس در مقام خود باقی خواهد ماند و به تلاش‌های خود برای از سرگیری گفتگوها با هدف وحدت دوباره قبرس همچنان ادامه خواهد داد.[16]

اقتصاد
نقشه‌ای تاریخی از قبرس، نگاشته پیری رئیس.
دو مرد قبرسی در حال نعل کردن الاغ، سال ۱۹۰۰. الاغ‌های قبرسی در ایران شهرت بسیاری پیدا کرده‌اند.

اقتصاد جزیره قبرس از آغاز استقلال مبتنی بر نظام بازار آزاد بوده‌است. صادرات عمدهٔ قبرس شامل: محصولات کشاورزی (گندم. جو. سیب زمینی. و مرکبات). میوه‌های مختلف . تنباکو. محصولات صنعتی. انواع پوشاک. کفش و صنایع دستی بوده‌است. واردات عمده نیز شامل: مواد خوراکی. دام زنده. نفت و فراورده‌های شیمیایی می‌باشد.

در شهریورماه ۱۳۹۶ خبر رسید که دولت بخش یونانی‌نشین قبرس در آب‌های اطراف این جزیره در دریای مدیترانه یک مخزن ۲۸ میلیارد متر مکعبی گاز طبیعی کشف کرده‌است. این میزان گاز کشف شده معادل مصرف هفت‌ماهه ترکیه است اما برای جزیره کوچک و کم جمعیت قبرس ذخیره قابل توجهی به‌شمار می‌آید. شرکت‌هایی که به نام قبرس در منطقه فعالیت می‌کنند، برای کشف ذخایر بزرگتر در اطراف این کشور و در آب‌های دریای مدیترانه در تلاش هستند.[17]

قبرس در سال ۲۰۱۳ قوانین خود در رابطه با دریافت تابعیت را تغییر داد. طبق این قوانین جدید، متقاضیان لازم نیست ثابت کنند که به زبان محلی سخن می‌گویند یا برای زمانی طولانی در این جزیره ساکن بوده‌اند. یک سرمایه‌گذاری مسکن دو میلیون یورویی یا دو و نیم میلیون یورویی در حوزه شرکت‌ها یا اوراق قرضه دولتی کفایت می‌کند. طی چند سال، صدها ثروتمند روس و اوکراینی، از جمله شماری از مظنونان به فساد مالی، از طریق برنامه مناقشه‌برانگیز صدور روادید، از دولت قبرس گذرنامه گرفته و بدین‌ترتیب عملاً امکان ورود همیشگی به کشورهای امضاکنندهٔ توافق‌نامه شنگن را یافته‌اند. دولت نیکوزیا از سال ۲۰۱۳ میلادی بمعامله گذرنامه بیش از ۴ میلیارد یورو درآمد داشته‌است. تنها در سال ۲۰۱۶ بیش از ۴۰۰ گذرنامه به این شکل در قبرس فروخته شده‌اند.[18]

مردم و فرهنگ

بر پایه آمارهای پذیرفته شده ۷۷٪ یونانی‌تبار، ۱۸٪ ترک‌تبار و ۲٪ نیز از دیگر اقلیت‌های مسیحی (مارونی، کاتولیک لاتینی و ارمنی) هستند.[19][20][21][22][23]

جستارهای وابسته

منابع
  • Cyprus-Conflict.net An independent and comprehensive website dedicated to the Cyprus conflict, containing a detailed narrative as well as documents, reports and eye-witness accounts.
  • Library of Congress Cyprus Country Study Detailed information on Cyprus, covering the various phases of the Cyprus conflict.
  • Bryant, Rebecca; Papadakis, Yiannis (2012), Cyprus and the Politics of Memory: History, Community and Conflict, I.B.Tauris, ISBN 1-78076-107-4
  • Broome, Benjamin J. (2004), "Building a Shared Future across the Divide: Identity and Conflict in Cyprus", in Fong, Mary; Chuang, Rueyling (eds.), Communicating Ethnic and Cultural Identity, Rowman & Littlefield, ISBN 0-7425-1739-X
  • Tarih Araştırmaları: 1964 Olayları
  • Wikipedia contributors, "Cyprus," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Cyprus&oldid=491209087 (accessed May 8, 2012).
  1. «Akdeniz'de Gizli Petrol Savaşı». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۱ مه ۲۰۱۲.
  2. "هشدار ترکیه به قبرس در مورد اکتشاف انرژی در شرق مدیترانه". 2017. BBC Persian. Accessed October 24 2017. .
  3. 2018. Metmuseum.Org. Accessed June 13 2018. .
  4. "The Bronze Age Collapse - I: Before The Storm - Extra History". 2018. Youtube. Accessed June 13 2018. .
  5. Papadakis ۲۰۰۵, ۸۲.
  6. Demirtaş-Coşkun ۲۰۱۰, ۳۹.
  7. Kliot ۲۰۰۷, ۵۹.
  8. Tocci ۲۰۰۴, ۵۳.
  9. خوشبینی زیاد نسبت به موفقیت مذاکرات قبرس
  10. "United Nations Statistics Division- Standard Country and Area Codes Classifications (M49)". United. UNSD. Retrieved 20 May 2015.
  11. "The World Factbook".
  12. Erdik, Mustafa (2013). Strong Ground Motion Seismology. p. 469.
  13. http://cyemu.com/جغرافیای-قبرس-شمالی/
  14. "EUROPA – The EU at a glance – Maps – Cyprus". Europa (web portal). Retrieved 27 March 2009.
  15. شامل قبرس شمالی نیست.
  16. با وجود امید زیاد، مذاکرات وحدت قبرس با شکست روبرو شد
  17. "کشف یک مخزن ۲۸ میلیارد متر مکعبی گاز در اطراف جزیره قبرس". ۲۰۱۷. خبرگزاری جمهوری اسلامی. Accessed October 24 2017. .
  18. "درآمد میلیاردی قبرس از "فروش پاسپورت اتحادیه اروپا"". 1396. Mizanonline.Ir. Accessed October 24 2017. http://www.mizanonline.ir/fa/news/350267/درآمد-میلیاردی-قبرس-از-فروش-پاسپورت-اتحادیه-اروپا.
  19. "The World Factbook – Ethnic Groups". Central Intelligence Agency. Archived from the original on 25 June 2014. Retrieved 22 June 2013.
  20. Boyle, Kevin; Sheen, Juliet (1997). Freedom of Religion and Belief: A World Report. Routledge. p. 288. ISBN 0-415-15978-4.
  21. Salih, Halil Ibrahim (2004). Cyprus: Ethnic Political Counterpoints. University Press of America. p. 121. ISBN 0-415-15978-4.
  22. Karoulla-Vrikki, Dimitra (2009). "Greek in Cyprus: Identity Oscillations and Language Planning". In Georgakopoulou, Alexandra; Silk, M.S. (eds). Standard languages and language standards: Greek, past and present. Ashgate Publishing. p. 188. ISBN 0-7546-6437-6.
  23. Hadjipavlou, Maria (2002). "Cyprus: A Partnership Between Conflict Resolution and Peace Education". In Salomon, Gavriel; Nevo, Baruch (eds). Peace Education: The Concept, Principles, and Practices Around the World. Routledge. p. 195. ISBN 0-8058-4193-8.

پیوند به بیرون
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای قبرس دارد.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به قبرس در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ قبرس موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.