جباریت

جبّاریّت، دژسالاری یا طاغوت معرّف گونه‌ای از روش‌های حکومتی اقتدارگرا است.

جباریت برابر واژهٔ تیرانی در زبان‌های اروپایی است. در یونان باستان این کلمه به معنی دژخیم و دارای منصب فرمانروایی بود، تیرانوس کسی بود که در یک شهر قدرت شاهانه داشت. نویسندگان یونان گاه از تیرانوس خوب یاد کرده‌اند اما امروزه این اصطلاح معادل ستمگری فردی در حکومت است. این اصطلاح حکومتهایی را در بر می‌گیرد که با زور و بر پایه وحشت حکومت می‌کنند. تیرانی را در مورد حکومت انقلابی روبسپیر در فرانسه یا سنت‌گرای ایوان مخوف در روسیه یا اولیگارشی اسپارت در یونان یا حتی مردم‌سالاری در صورتی که به اقلیتی ستم کند به کار برده‌اند. حکومت استبدادی لزوماً نمی‌بایست جبّار نیز باشد. از نمونه‌های استبداد بدون جبّاریت می‌توان به حکومت مارکوس اورلیوس در امپراتوری روم اشاره کرد. ارسطو، دژسالاری را صورت فاسد فرمانروایی یک‌نفره می‌شمرد.

باید توجّه داشت که اگرچه مفاهیم جبّاریّت، تمامیّت خواهی، خودکامگی، استبداد، حکومت مطلقه و یگّه سالاری، مترادفات هر یک از آنها و نیز نام فرمانروایانشان در ادبیّات و گفتارها اغلب به یک معنا به کار می‌روند، هم معنا نبوده و در علم سیاست دارای تعاریف جداگانه می‌باشند.

جستارهای وابسته

سی جبار

منابع

داریوش آشوری، فرهنگ سیاسی، ص ۶۷، انتشارات مروارید، ۱۳۵۸.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جباریت موجود است.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

حکومت‌های اقتدارگرا
یکه‌سالاری	پادشاهی مطلقه خودکامگی دیکتاتوری دیکتاتوری خیرخواه استبداد روشنگرانه جباریت
تمامیت‌خواهی	فاشیسم نازیسم کمونیسم بعث‌گرایی
غیره	دموکراسی غیرلیبرال تمامیت‌خواهی معکوس دموکراسی تمامیت‌خواه دیکتاتوری نظامی خونتا اشراف‌سالاری نظام تک‌حزبی حکومت پلیسی حکومت امنیتی