هزیود

هسیود یا هزیود یا هسیودوس (زاده: ۸۴۶ قبل از میلاد، درگذشت: ۷۷۷ قبل از میلاد)، شاعر یونانی و سرایندهٔ مشهورترین منظومهٔ «تبارنامهٔ خدایان» بود. وی که پس از هومر، محبوبترین شاعر کلاسیسیسم یونان محسوب می‌شود[1] از اهالی آسکرا واقع در بویوتیا بود و در قرن هشتم قبل از میلاد می‌زیست.[2] خانوادهٔ هزیود، اهل کومه در آئولیس بودند.[2]

مجسمه برنزی باستانی، که اصطلاحاً شبه سنکا نامیده می‌شود و امروزه حدس می زنند که می‌تواند تصویری خیالی از هزیود باشد

Hesiodi Ascraei quaecumque exstant, 1701

او احتمالاً تحت تأثیر اندیشه مشرق زمین قرار گرفته بود و به همین دلیل، تاریخ آفرینش جهان و تبار خدایان را برای منظومه‌ای حماسی و تربیتی برگزید.[2] دانشمندان امروزی از او به عنوان منبع اصلی اساطیر یونانی، اصول کشاورزی، اندیشه‌های اولیه علم اقتصاد، اخترشناسی کهن یونانی، و تاریخ ابزارهای زمان یاد می‌کنند.

زندگینامه

هزیود بر طبق یک روایت تاریخی، در سال ۸۴۶ قبل از میلاد متولد شده و در سال ۷۷۷ قبل از میلاد درگذشته‌است، اما برخی از دانشمندان و تاریخ نویسان تولد او را به ۶۵۰ق.م هم رسانیده‌اند، ولی وی به احتمال قوی، صد سال قبل از تاریخ اخیر زندگی می‌کرده‌است.[1]

وی در شهر کومه (کیمه) از بلاد آیولیا (ایولیس) واقع در آسیای صغیر به دنیا آمد. پدرش در این شهر دچار فقر شد و به ناچار به آسکرا مهاجرت نمود. هزیود از کودکی به شبانی پرداخت و در مزارع کار کرد و در پی گله‌های خود، در دامنهٔ کوهستان هلیکون خرامید. در همین زمان بود که طبع شعر در وی به وجود آمد و انگار که خدایان هنر در کالبد او، شعر دمیدند. پس به خواندن و سرودن شعر روی آورد و ضمن شرکت در مسابقات شعر و موسیقی، موفق به دریافت جوایز متعدد گردید. بنا به گفته عده‌ای، وی برخی از این جوایز را از دست هومر دریافت کرده‌است.[1]

ویل دورانت به اعتبار همین دلبستگی هسیود به شعر و موسیقی، وی را خنیاگر آسکرا نامیده‌است.

هزیود مانند سایر یونانیان، به اسطوره‌شناسی و داستان‌های شگفت‌آور کهن علاقه بسیار داشت و همین علاقه او را به نگارش نسب نامه یا تبارنامه‌ای برای خدایان واداشت.[3]

در دورانی از زندگی، به هزیود، ارث قابل توجهی رسید، اما برادر او، پرسئوس با فریبکاری بخشی از این میراث را، به نفع خود ضبط کرد که همین باعث شد که هسیود منظومهٔ استواری خطاب به برادرش بسراید و در آن او را اندرز دهد.

دربارهٔ مرگ هسیود در تاریخ به صراحت مطلبی درج نشده‌است، امّا بنابر برخی روایات، هسیود وقتی که به سن ۸۰ سالگی رسیده بود، دختری به نام کلومنه را اغفال کرد و با او نزدیکی کرد. برادر کلومنه، وقتی که از ماجرا آگاه شد، هسیود را کشت و جسدش را به درون دریا انداخت. هرچند که کلومنه باردار شده بود و چندی بعد، در جزیره سیسیل پسری به دنیا آورد. این پسر، که فرزند هسیود محسوب می‌شد، همچون پدر شاعر نامداری شد و او ستسیخوروس، شاعر بزمی معروف است.[4]

آثار

معروفترین اثر هسیود، نسب نامه یا تبارنامه‌ای است که وی برای خدایان عصر خویش نوشته و با عنوان تبارنامهٔ خدایان معروف است. این نسب نامه که بخش‌هایی از آن هم‌اکنون نیز موجود است، تئوگونیا نام دارد.

اثر دیگر او، منظومهٔ کارها و روزها است که شعری استوار در وصف زندگی کشاورزان است و حکم اندرزنامه‌ای را دارد که خطاب به پرسئوس که برادر بی وفای هسیود بود، سروده شده‌است.

درباره او

هسیود در تاریخ و فرهنگ و ادبیات یونان باستان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و او را پس از هومر محبوبترین شاعر کلاسیک یونان دانسته‌اند.

از جمله مفاهیم پیشنهادی خاص او، مفهوم خائوس است. خائوس یا آشفتگی ازلی، مادهٔ بی‌نظام و بی تعیّنی بود که به نظر هزیود، جهان از آن ساخته شده بود. برخی از محققین مفهوم خائوس را به مفهوم قرآنی «هبا» نزدیک دانسته‌اند.[5]

پانویس

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ هزیود موجود است.

1. تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه: امیرحسین آریان پور و دیگران، جلد دوم، صفحه:۱۱۷
2. اساطیر جهان، مؤسسه لاروس، جلد دوم، صفحه: ۱۴
3. تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه: امیرحسین آریان پور و دیگران، جلد دوم، صفحه:۱۱۸
4. تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه: امیرحسین آریان پور و دیگران، جلد دوم، پانوشت صفحه:۱۲۳
5. تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه: امیرحسین آریان پور و دیگران، جلد دوم، پانوشت مترجم در صفحه:۸۵