ارسطو

اَرِسطو[1] یا اَرِسطاطالیس[2] (‎/ˈærɪˌstɒtəl/‎;[3] زبان یونانی: Ἀριστοτέλης، تلفظ [aristotélɛ:s], Aristotélēs؛ تلفظ: آریستوتِلِس، زادهٔ ۳۸۴ ق.م. -درگذشتهٔ ۳۲۲ ق. م)[4][5] از فیلسوفان یونان باستان بود. او یکی از مهم‌ترین فیلسوفان غربی به حساب می‌آید. در هجده سالگی به آکادمی افلاطون راه یافت و به مدت بیست سال در مکتب افلاطون، دانش آموخت؛ وی در مدت کم، چنان پیشرفتی در علوم نظری کرد که افلاطون به وی لقب علم داد. او به مدت ۴ سال، آموزگار اسکندر مقدونی بود. نوشته‌های او در زمینه‌ها و رشته‌های گوناگون، از جمله: فیزیک، متافیزیک، شعر، ادبیات، زیست‌شناسی، منطق، علم بیان، سیاست، دولت و اخلاق بوده‌اند. ارسطو به همراه سقراط و افلاطون از اثرگذارترین و بزرگ‌ترین فیلسوفان یونان باستان بوده‌است که به همین دلیل، به «معلم اول»، ملقب شده‌است.[6] ارسطو فلسفه را با عنوان «دانش هستی» تعریف می‌کرد.

ارسطو
نام در زمان تولدارسطاطالیس (Ἀριστοτέλης)
زادهٔ۳۸۴ ق.م.
استاگیرا، یونان
درگذشت۳۲۲ ق.م. (در ۶۱ یا ۶۲ سالگی)
خالکیس، یونان
دیگر نام‌هامعلم اول
کارهای برجستهفیزیک، متافیزیک، سیاست، ارغنون
فرزنداننیکوماخوس
مکتبمشائی
استادانافلاطون
شاگرداناسکندر بزرگ، ثئوفراستوس

زندگی‌نامه

ارسطو در سال ۳۸۴ ق.م. در خانواده‌ای ثروت‌مند از اهالی (استاگیروس/اسطاغیر)، شهری در شمال یونان، به دنیا آمد. در ۱۸ سالگی به آکادمی (فرهنگستان) افلاطون در آتن فرستاده شد و ۲۰ سال در آن‌جا درس خواند.[6]

پس از مرگ افلاطون در سال ۳۴۷، ارسطو ناکام از به اختیار گرفتن مدیریت فرهنگستان، به اسوس در آسیای صغیر رفت و با پایتیاس خواهرزادهٔ فرمانروای وقت ازدواج کرد. در ۳۴۳ به دعوت فیلیپ مقدونی آموزش اسکندر مقدونی را بر عهده گرفت. پس از بازگشتش به آتن در ۳۳۵، آموزشگاه خود را به نام لایسیوم تأسیس کرد.

در ۳۲۳ و پس از مرگ اسکندر، که آتن را ملحق شاهنشاهی خود کرده بود، آتش احساسات ضد مقدونی اوج گرفت و دامن‌گیر ارسطو شد. او به ناچار به خالکیس پناه برد و سال بعد (۳۲۲) در ۶۲ سالگی درگذشت.

فلسفه

ارسطو را می‌توان از نخستین فیلسوفان تحلیلی دانست. وی همچنین واضع منطق نیز هست. او با در نظر گرفتن زمین در مرکز گیتی و قرار دادن فلک‎‎‏‎های مختلف برای اجرام آسمانی (مثلاً فلک خورشید، فلک ثوابت و…) الگویی از جهان را برای هم روزگاران خود ترسیم کرد. ارسطو چهار عنصر بنیادی کیهان را آب، آتش، خاک و هوا می‌دانست، به‌علاوهٔ عنصر پنجمی به نام اثیر که معتقد بود اجرام آسمانی از آن ساخته شده‌اند.

نظر ارسطو در باب زیبایی

ارسطو معیارهای فرمی اش برای زیبایی را عمدتاً در رسالهٔ «متافیزیک» خود ارائه داده، اما در «سیاست» آن‌ها را تقویت می‌کند. او در اولین مفهوم افلاطونی «فرم جهان شمول» زیبایی را از هم باز می‌کند. او این مفهوم را با فهرست عواملی جایگزین می‌سازد که به تولید و شناخت زیبایی در یک ابژه منتهی می‌شوند. مهم‌ترین این عوامل را می‌توان به این ترتیب دانست: نظم، اندازه، تقارن، تناسبات، ترکیب بندی و داشتن مرزهای مشخص.[7]

آثار ارسطو
اطلاعات بیشتر: سیستم فلسفی ارسطو

آثار ارسطو متنوع و شامل جمیع معارف و علوم یونانی (جز ریاضی) و اصولاً منطق، علوم طبیعی، الهیات و اخلاقیات افلاطون می‌شده‌است که از آن جمله باید از فن شعر، فن خطابه، کتاب اخلاق، سیاست و مابعدالطبیعه (متافیزیک) را نام برد.

منطقیات: مقولات، جدلیات، آنالوطیقای اول و دوم، قضایا، ابطال مغالطات که در کل در کتاب ارغنون (ارگانون به معنی ابزار) جمع شده‌اند.

کتب علمی: طبیعیات، درباره آسمان، در کون و فساد، علم کائنات جو، تاریخ طبیعی، De anima، Historia animalium، De generatione animalium، و De partibus animalium.

کتب فلسفی: اخلاقیات ادوموسی، اخلاق نیکوماخوس، سیاست، مابعدالطبیعه

کتاب ادبی: بوطیقا (فن شعر)

ارسطو با انتقاد از فرضیه مثل (Idea) فلسفه خود را آغاز می‌کند. حقایق قابل ادراک وجود ندارند آنچه وجود دارد مثال نیست بلکه خرد و جزئی است.

وی گفته‌است «علم جز بر کلیات تعلق نمی‌گیرد و برای تشخیص امری بایستی کل آن را مورد بررسی قرار داد».[6] ما هنگامی می‌توانیم دربارهٔ اشیاء قضاوت کنیم که نوع و جنس را بهتر بشناسیم. تعیین قواعدی که حافظ روابط صحیح قضایای کلی با قضایای جزئی و شخصی باشد خاص منطقی است که هیچ‌کس بهتر از ارسطو دربارهٔ آن تحقیق نکرده‌است. همین منطق است که یکی از هدایای ارزنده و گرانبهای این فیلسوف به عالم بشریت به‌شمار می‌آید.

اشتباهات اساسی

نفوذ اشتباهات اساسی ارسطو علیرغم دستاوردهایی که داشت، به‌طور فراگیری باعث رکود علمی برای سالیان و قرن‌ها گردید. چرا که این اشتباهات اساسی، برای مؤخرین، بعنوان پایه‌های دانش مورد قبول قرار می‌گرفته‌اند؛ به‌صورتی که به پاسخ‌های غلط علمی منجر می‌گردیدند. چنان‌که برتراند راسل می‌گوید «تقریباً تمام پیشرفت‌های فکری می‌باید با جملاتی از سوی آموزه‌های ارسطویی شروع می‌شد». همچنین راسل به اخلاق ارسطویی با عنوان تنفرانگیز اشاره می‌کند و معتقد است منطق ارسطو بدون شک نسخهٔ منسوخ شدهٔ بطلمیوس است. راسل می‌نویسد: «این اشتباهات ارسطو، قضاوت تاریخی در مورد او را سخت می‌کند، تا جایی که بخاطر می‌آوریم که بسیاری از پیشرفتهای او براساس دانسته‌های پیشینیانش بوده‌است.»[8]

ارسطو در دوران زندگیش اعتقادات علمی و غیرعلمی اشتباه فراوانی داشت که خطای آنها بعدها مشخص شد. از آن جمله می‌توان به این اشاره کرد که ارسطو اطمینان داشت که اقیانوس هند مانند دریاچه‌ها محدود در خاک است.[8]

ا[9]

جستارهای وابسته

منابع
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ارسطو موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به ارسطو در ویکی‌گفتاورد موجود است.
  1. «معنی ارسطو | لغت‌نامه دهخدا». www.vajehyab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۶.
  2. عمید، حسن (۱۳۶۲). فرهنگ فارسی عمید. مؤسسه امیر کبیر.
  3. "Aristotle" entry in Collins English Dictionary, HarperCollins Publishers, 1998.
  4. That these undisputed dates (the first half of the Olympiad year 384/383 BC, and in 322 shortly before the death of Demosthenes) are correct was shown already by August Boeckh (Kleine Schriften VI 195); for further discussion, see Felix Jacoby on FGrHist 244 F 38. Ingemar Düring, Aristotle in the Ancient Biographical Tradition, Göteborg, 1957, p. 253.
  5. بیوگرافی چهره‌های مشهور جهان. ناصر خلیلی. کتابخانه مرکزی. ۱۳۵۵
  6. کتاب اطلاعات عمومی پیام گردآورنده محمود اختریان
  7. نظریه‌های زیبایی‌شناسی، گردآوری و ویرایش مارک فاستر گیج، ترجمه احسان حنیف، تهران: فکرنو، ۱۳۹۹، صص ۴۶–۴۷.
  8. Bertrand Russell, "A History of Western Philosophy", Simon & Schuster, 1972
  9. تاریخ فلسفه غرب - برتراند راسل

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.