ابن تیمیه

احمد بن عبدالحلیم بن تیمیه حرانی معروف به ابن تَیمیَه (۱۰ ربیع‌الاول ۶۶۱–۲۰ ذیقعدهٔ ۷۲۸) عالم الهیات، حدیث و فقه، منطق‌دان و اخترشناس بود. او باور به این داشت که علوم طبیعی برتر از علوم ریاضی هستند و این را ردی بر فلسفه مشاء می‌دانست و همچنین کسانی که به پیروی از ارسطو قائل به آن هستند که بهترین فلسفه‌ها نخست فلسفه الهی و سپس فلسفه ریاضی و سپس فلسفه طبیعی است. چنان‌که در کتاب‌های متعددی از او شامل: ردی بر منطقیین، تعارض خرد و گفتار، رساله عرشی او نقض فلسفه الهی و بیان نیکی‌های فلسفه طبیعی (مانند فیزیک) و فلسفه ریاضی به خوبی مشخص است.[2][3]

ابن تیمیه
احمد بن عبد الحلیم بن تیمیه
زادهٔ۲۰ ذیقعدهٔ ۷۲۸
حران، سلطنت روم
درگذشت۱۰ ربیع‌الاول ۶۶۱
دمشق، شام
ملیتشام، تحت سلطنت ممالیک بحری
محل تحصیلدارالحدیث السکریة
پیشهعالم الاهیات، حدیث و فقه، منطق‌دان و اخترشناس
شناخته‌شده برایسلفی‌گری
سبکقادریه[1]
عنوانشیخ الاسلام
دیناسلام سنی
مذهبحنبلی
مکتبسلفی‌گری
حران زادگاه احمد بن عبدالحلیم بن تیمیه

همه علماء شیعه با او مخالفت داشتند و او را یک منحرف دانسته و از او درخواست برگشت از عقایدش را داشتند و از آنجایی که او مقاومت کرده و این را نپذیرفت به زندان افتاد.[4] دربارهٔ القاب و عنوان درست او اختلاف بسیار است. چه او را با القابی چون شیخ السلام[5] مفسّر، رجالی، مفتی و ادیب یاد کرده‌اند.[6] محمد بن خضر (م. ۶۲۲ق) پدر او روحانی حنبلی مذهب بود که در عقاید و فقه از مذهب «احمد بن حنبل» (م/۲۴۱) پیروی می‌کرد، از این جهت فرزند خود را به مدارس حنابله فرستاد تا فقه حنبلی را فرا گیرد.

برخی تفکرات او را زمینه‌ساز ظهور سلفی‌گری می‌دانند؛ او معتقد بود مسلمانان باید اسلام را چون پیشینیان (اسلاف، مسلمانان صدر اسلام) تفسیر کنند.[7] همچنین، آیین وهابیت در قرن ۱۲ هجری بر اساس افکار و آراء او پی ریزی گردید. به گونه‌ای که شناخت عقاید وهابیان در گرو شناخت ابن تیمیه و آراء و عقاید او است. البته محمد بن عبدالوهاب مؤسس وهابیت بخشی از عقاید او را گرفت، و قسمت‌های دیگر آن را رها کرد و به آن اهمیت نداد.[6] وی همچنین اصرار می‌ورزد که آنچه در قرآن و احادیث وارد شده، بر همان معانی لغوی و متداول عرفی باید حمل شود و از کسانی که این نوع از صفات را به کمک قرائن موجود در آیات و روایات بر معانی مجازی و کنائی و معقول حمل می‌کنند، مؤوله (تاویل گرا) نامیده انتقاد می‌کند و می‌گوید: «همه صحابه و تابعان نیز بر این عقیده بوده‌اند»[6]

نسب
سلفی‌گری
چهره‌های اصلی
نهادها
  • حزب نور ‏(en)‏
  • حزب اصالت ‏(en)‏
  • حزب مردم
  • جبهه سلفی
  • دعوت سلفی
  • ائتلاف سلفی اسلامی
جریان‌ها
افراد مرتبط
ایدئولوژی‌های مرتبط

تقی‌الدین ابوالعباس احمد بن شهاب‌الدین عبدالحلیم بن مجدالدین عبدالسلام بن عبدالله بن ابی‌القاسم محمد بن الخضر بن محمد بن الخضر الحرّانی الدمشقی الحنبلی.

اقوال‌علما

ذهبی

ذهبی می‌گوید: او شیخ ما شیخ السلام هست در عصر منحصر به فرد خودش با دانش شجاعت و سخاوتش ملتش را امر به معروف و نهی از منکر کرد و آنچه برای اون اتفاق افتاد برای کسی پیش نیامد[8]

ابن قیم الجوزی

او شیخ زاهد، عابد وحافظ بود[9]

ابن سید ناس

ابن سید ناس دربارهٔ ابن تیمیه می‌گوید: سید استاد ما امام دانشمند شیخ السلام علما سرمشق پیشوایان وبزرگان هست و یاور کننده سنت ، کوبنده بدعت و حجت خدا بر روی زمین هست[10]

جلال الدین سیوطی

ایشان شیخ الاسلام، حافظ نکته سنج فقیه مجتهد مفسر و یگانه زمان و از مشاهیر اقیانوس علم دانش هست و از زمره نوابغ پارسا بود[11]

شوکانی

پس از ابن حزم کسی مانند وی را ندیدم و گمان ندارم فاصله زمانی این دو مرد همانند ایشان یا مدعی این را به خود دیده باشد[12]

ابن دقیق العید

از ابن دقیق پرسیدند دربارهٔ ابن تیمیه چه می‌گویی، گفت: او کسی همچون خود را ندیده‌است[13]

ابن حجر عسقلانی

شهرت امامت شیخ تقی الدین اظهر من الشمس هست ملقب ساختن وی به شیخ السلام از حیات تا اکنون بر زبان دانایان جاریست و در آینده هم ادامه خواهد داشت و کسی جز افراد نااگاه منکر لقب او نیست[14]

المزی

چون او کسی را ندیده‌ام و او چون خود را ندیده‌است[15]

بهاءالدین السبکی

هوش اون با عظمت و ذهن اون همانند دریایی هست که علوم شرعی و عقلی را در خود جای داده هست و ذکاوت اون غیرقابل توصیف هست[16]

مزعی الکرمی

شیخ السلام تقی الدین دریای دانش ،مفتی ومجتهد هست[17]

ابوحیان توحیدی

چشمان من همانند او را ندیده‌است[18]

محمد ابوزهره

وی مجتهدی وابسته به مذهب حنبلی بود[19]

سال‌های نخستین

مهاجرت به دمشق

او هدفش از سفر به دمشق یادگیری علم بود

مرگ

او سرانجام در سال ۷۲۸ ه‍.ق درحالیکه به زندان قلعه دمشق به خاطر عقاید خود (که از نظر علماء شیعه منحرف بود[20]) افتاده بود بر اثر بیماری درگذشت.[21]

دیدگاه‌ها

ابن تیمیه در کتاب بیان التلبیس الجهمیه می‌آورد: «ابن‌عباس از رسول‌الله نقل می‌کند که:رأیت ربّی عزّ وجلّ، شابّ أمرد و فرده جعد قطط، فی روضه خضرا… خداوند را به صورت نوجوانی دیدم که هنوز موی صورتش در نیامده، سرش پرمو و مجعد است».[22]

و در همان کتاب می‌گوید: «تمامی این روایات دلالت بر این دارند که این دیدار در خواب و در مدینه انجام گرفته‌است مگر حدیث عکرمه بن عباس»[23]

همچنین در رد بر مجسمه می‌گوید: «در این‌گونه اموری که الله و رسولش آنها را نفی کرده‌است داخل شدند تا این‌که گفتند: او (الله) در دنیا با چشمان دیده می‌شوند.»[24]

همچنین در کتابی دیگر گفته‌است: «و هر یک از عبادت‌گزاران پیشین و پسین که بگوید پروردگارش را با چشم سر دیده‌است به اجماع اهل علم و ایمان اشتباه کرده‌است.»[25]

زبان فارسی

وی از از پیامبر اسلام نقل می‌کند:[26] اگر کسی بتواند به زبان عربی سخن بگوید و به زبان فارسی سخن بگوید منافق است و با نقل قولی از عمر خلیفه دوم مسلمانان، مدعی می‌شود که سخن گفتن به زبان فارسی، آدم را بی مروت و نامرد و پست می‌سازد. می‌گوید: باری سعدبن ابی وقاص شنید که مردمی به زبان فارسی سخن می‌گویند، خطاب به آن‌ها گفت: «پس از آمدن اسلام بازهم دلبسته مجوسیت و آتش‌پرستی هستید؟» نیز از زبان مالک بن انس، یکی از پیشوایان فقهی اهل سنت و جماعت می‌نویسد که مالک بن انس روزی خطاب به حاضران در مسجد نبوی در مدینه با لحن خشن و عبوس و تهدیدآمیزی گفت:» هرگاه ببینم کسی به زبان فارسی حرف می‌زند، از مسجد بیرونش خواهم انداخت. ابن تیمیه در کتاب یادشده از ابن جنی، از علمای نامور نحو عربی، نقل می‌کند که باری گفت: «دلیل این‌که یک عده از آدم‌ها در جامعه اسلامی دچار انحراف شده‌اند و با شریعت اسلام از در مخالفت درآمده‌اند و در دام زندقه و الحاد افتاده‌اند، آشنایی درست نداشتن آن‌ها از زبان عربی بوده‌است».[27]

ایرانی ستیزی

ابن تیمیه، به نقل از عمر بن خطاب، آورده‌است که از جشن نوروز و مهرگان بپرهیزید، و کسانی که این روزها را جشن می‌گیرند، در قیامت خود را جز بی‌دین‌ها و کافرها خواهد یافت. همچنین در حدیث دیگری، مسلمانان را از عبادات ایرانی‌ها (به عربی: رطانت العجم) منع کرده‌است. به نوشته شاکد، این اصطلاح، اشاره به نمازهای زرتشتیان دارد.[28]

مغول‌ها

ابن تیمیه در زمان حمله غازان خان، ایلخان مغول ایران، به شام علیه مغول‌ها اعلان جهاد کرد و فتوا داد که دفاع از سلطنت مملوک در برابر مغول‌ها برای مسلمانان واجب است.[29] او اعتقاد داشت هر چند مغول‌ها اسلام آورده‌اند اما نمی‌توانند به واقع مسلمان شوند زیرا به جای شریعت اسلامی از قانون یاسا پیروی می‌کردند.[30] این فتوای بی‌سابقه‌ای بود زیرا تا قبل از آن، کسی علیه گروهی دیگر از مسلمانان اعلان جهاد نکرده بود.[31]

شیعیان

او شیعیان (که به آن‌ها رافضی می‌گفت) را از نظر دینی فاسد و مسبب مشکلات امت اسلام می‌دانست. ابن تیمیه منهاج السنة النبویة را در پاسخ به علامه حلی و در نقد شیعه دوازده‌امامی نوشت؛ او برای انتقاد از شیعیان به شباهت‌های آنان به مسیحیان و یهودیان اشاره[32] و آن‌ها را متهم می‌کرد که به غیرمسلمانان در جنگ با مسلمانان یاری می‌رسانند.[33] او عزاداری شیعیان برای حسین و روز عاشورا را نکوهش می‌کرد اما با آن‌هایی که در مخالفت با شیعه عاشورا را جشن می‌گرفتند هم مخالف بود.[34]

استادان
  • شیخ المجد ابن تیمیة (پدر)
  • شیخ زین‌الدین ابن المنجا
  • مجدالدین ابن عساکر

شاگردان

آثار

مقاله
  • در تفسیر
  • * رسالة در تفسیر وکیف یکون
  • * تفسیر سورة الاخلاص
  • * جواب أهل العلم والایمان
  • * تفسیر المعوذتین
  • در عقاید
  • * الایمان
  • * الاستقامة
  • * اقتضاء الصراط المستقیم
  • * الفرقان بین أولیاء الرحمن وأولیاء الشیطان
  • * التوسل والوسیلة
  • * الرسالة الحمویة
  • * الرسالة التدمریة
  • * العقیدة الواسطیة
  • * رسالة مراتب الادارة
  • * الاحتجاج بالقدر
  • * بیان الهدی من الضلال
  • * الجواب الصحیح
  • * معتقدات اهل الضلال
  • * معارج الوصول
  • * السؤال عن العرش
  • * بیان الفرقة الناجیة
  • * درء تعارض العقل والنقل
  • * منهاج السنة النبویة
  • * ابطال قول الفلاسفة باثبات الجواهر العقلیة
  • * شرح حدیث النزول
  • * نقض المنطق
  • * الرد علی المنطقیین
  • * رفع الملام عن الأئمة الأعلام
  • * الواسطة بین الحق والخلق
  • در فقه
  • * رسالة القیاس
  • * القواعد
  • * رسالة الحسبة
  • * الأمر بالمعروف
  • * العقود
  • * المظالم المشترکة
  • * حقیقة الصیام
  • قصائد
  • * القصیدة التائیة

کتاب‌شناسی
  • منهاج السنة النبویة
  • توحید الالوهیة
  • قاعدة جلیلة فی التوسل و الوسیلة
  • الاربعین آلتی رواها شیخ الاسلام بالسند
  • الاکلیل فی المتشابه و التأویل
  • التبیان فی نزول القرآن
  • الرساله الاکملیه
  • الرساله العرشیة
  • القاعدة المراکشیة
  • رسالة الی اهل البحرین فی رؤیة الکفار ربهم
  • رسالة ایضاح الدلالة فی عموم الرسالة
  • رسالة فی امراض القلوب و شفاؤها

پانویس
  1. Makdisi, 'Ibn Taymiya: a Sufi of the Qadiriya order', American Journal of Arabic Studies 1, part 1 (1973), pp 118-28
  2. الرد علی المنطقیین
  3. موقف شیخ الاسلام ابن تیمیة من آراء الفلاسفة و منهجه فی عرضها
  4. السیف الصیقل ص۱۵۵، دفع شبهه من شبه و تمرد، ص۴۵.
  5. الرسالة الذکیة فی ثناء العلماء علی ابن تیمیة، مرعی بن یوسف المقدسی38 – 39
  6. "جدید (وهابیت)> تاریخچه". hawzah.net.
  7. Yossef Rapoport and Shahab Ahmed, Introduction in Ibn Taymiyya and His Times, eds. Yossef Rapoport and Shahab Ahmed (Karachi: Oxford University Press, 2010), 6
  8. الرسالة الذکیة فی ثناء العلماء علی ابن تیمیة، مرعی بن یوسف المقدسی (38 – 39)
  9. الرسالة الذکیة فی ثناء العلماء علی ابن تیمیة – مرعی بن یوسف المقدسی (33-35)
  10. شذرات الذهب فی أخبار من ذهب (٨١/٦)
  11. طبقات الحفاظ ص 516، 517
  12. البدر الطالع، الإمام الشوکانی، (1/63)
  13. ذیل طبقات الحنابلة ج 2 ص 392، الشهادة الزکیة فی ثناء العلماء علی ابن تیمیة ص29
  14. الدُّرر الکامنة، الإمام ابن حجر، (1/ 144 – 145)
  15. الرد الوافر ص 129 – کشف الظنون ج1 ص 162
  16. الطبقات لابن رجب 2/392
  17. الکواکب الدریة الإمام مرْعی الکرمی، ص51
  18. الصفحات المُضیَّة من ترجمة الإمام ابن تیمیة، بحث لمحمود داود دسوقی خطابی
  19. ابن تیمیة، الشیخ محمد أبو زهرة، المقدمة، (ص: 4)
  20. السیف الصیقل، ص۱۵۵، دفع الشبهه من شبه و تمرد، ص۴۵.
  21. المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، ص٣۴۰.
  22. بیان التلبیس الجهمیه ج۷ص ۲۹۰
  23. بیان تلبیس الجهمیه ج ۷ ص ۲۲۹
  24. منهاج السنه ج ۲ ص ۳۱۳
  25. وصیه الکبری ص ۷۷
  26. اقتضا صراط المستقیم لمخالفه اصحال الجحیم
  27. «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۱۵.
  28. Shaked, Shaul (2003). "HADITH v. AS INFLUENCED BY IRANIAN IDEAS AND PRACTICES". Encyclopædia Iranica. XI. New York: Bibliotheca Persica Press. p. ۴۵۳–۴۵۷. Retrieved 16 November 2013.
  29. Nettler, Ronald L.; Kéchichian, Joseph A. (2015-02-14). ""Ibn Taymīyah, Taqī al-Dīn Aḥmad." The Oxford Encyclopedia of Islam and Politics". Oxford Islamic Studies Online. Oxford University Press. Retrieved February 14, 2015.
  30. Kepel, Gilles, The Prophet and the Pharaoh, (2003), p.194
  31. Kadri, Sadakat (2012). Heaven on Earth: A Journey Through Shari'a Law from the Deserts of Ancient Arabia ... macmillan. p. 187. ISBN 978-0-09-952327-7. Archived from the original on 2020-07-01. Retrieved 2015-09-17.
  32. al-Jamil, Tariq (2010). "Ibn Taymiyya and Ibn al-Mutahhar al-Hilli: Shi`a Polemics and the Struggle for Religious Authority in Medieval Islam". Ibn Taymiyyah and His Times. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-547834-1.
  33. Ibn Taymiyya, Shaykh al-Islam. The Syllabus of the Sunnah (Minhaj al-sunnah). 3 (1sted ed.). pp. 377–78.. (1406 A.H.); cited in Kazimi, N (2006). "Zarqawi's anti-Shi'a legacy: Original or borrowed?". Hudson Institute. Retrieved 10 January 2021.; quoted in Kadivar, Jamileh (May 18, 2020). "Exploring Takfir, Its Origins and Contemporary Use: The Case of Takfiri Approach in Daesh's Media". Contemporary Review of the Middle East. 7 (3): 259–285. doi:10.1177/2347798920921706. S2CID 219460446. Retrieved 20 December 2020.
  34. Marion Holmes Katz (2007). The Birth of The Prophet Muhammad: Devotional Piety in Sunni Islam. Routledge. p. 116. ISBN 978-1-135-98394-9.

منابع
  • الفتاوی الحدیثه، ص ۸۶
  • دفع الشبه عن الرسول، تحقیق جماعة من العلماء، ص. ۱۲۵ و ص. ۱۳۱.
  • طبقات الشافعیة، ج ۹، ص ۲۵۳؛ السیف الصقیل، ص ۱۷۷ و الدرّة المضیئة فی الردّ علی ابن تیمیّه، ص ۵
  • الدرر الکامنة فی أعیان المائة الثامنة، ج ۱، ص ۱۵۵
  • الإعلان بالتوبیخ، ص ۷۷ و تکملة السیف الصقیل، ص ۲۱۸

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.