اسلاوی ژیژک

اِسلاوُی ژیژِک ((به اسلونیایی: Slavoj Žižek)؛ ‎i‎/ˈslɑːvɔɪ ˈʒiːʒɛk/‎ SLAH-voy ZHEE-zhek؛ Slovene: [ˈslaʋɔj ˈʒiʒɛk]؛ زادهٔ ٢١ مارس ١٩۴٩) فیلسوف، نظریه‌پرداز، جامعه‌شناس، منتقد فرهنگی و سیاست‌مدار اسلوونیایی است.

اسلاوی ژیژک
ژیژک در لیورپول، انگلستان، ۲۰۰۸
زادهٔ۲۱ مارس ۱۹۴۹ ‏(۷۲ سال)
لیوبلیانا، اسلوونیا،
یوگسلاویا
تحصیلاتدانشگاه لیوبلیانا (بی‌ای، ام‌ای، دی‌ای)
دانشگاه پاریس ۸ (پی‌اچ‌دی)
دورهفلسفه سده ۲۰/۲۱
حیطهفلسفه غرب
مکتب
محل کار
علایق اصلی

زندگی‌نامه

او در لیوبلیانا به دنیا آمد و دکترای فلسفه‌اش را از دانشگاه لیوبلیانا دریافت کرد. در سال ۱۹۹۰ به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری از سوی حزب لیبرال دموکرات اسلوونی معرفی شد. ژیژک فیلسوف و نظریه‌پرداز انتقادی است که بخش عمدهٔ کارش در سنت فلسفی هگلی، مارکسیسم و نیز روانکاوی لاکانی است. او فعالیتهای چشمگیری در زمینهٔ نظریهٔ سیاسی، نظریه فیلم و روانکاوی نظری داشته‌است. شهرت ژیژک برای احیای روانکاوی ژاک لاکان برای یک خوانش جدید از فرهنگ عامه است. او رسالات گوناگونی دربارهٔ موضوعات گوناگون نگاشته‌است. موضوعاتی چون جنگ عراق، بنیادگرایی، سرمایه‌داری، رواداری، حقیقت سیاسی، جهانی‌سازی، سوبژکتیویته، حقوق انسانی، لنین، اسطوره، فضای مجازی، پسامدرنیسم، چندفرهنگ‌گرایی، پست مارکسیسم، آلفرد هیچکاک و دیوید لینچ. او به شوخی در مصاحبه با یک نشریهٔ اسپانیایی خود را یک استالینیست لاکانی تندرو معرفی کرده‌است.

نظریات سینمایی

ژیژک یک نظریه‌پرداز سینمایی نیز هست. او از تفسیر روانکاوانهٔ لاکانی برای ایجاد یک نظریهٔ سینمایی و یک شیوهٔ نقد جدید استفاده کرده‌است. به اعتقاد رابرت استم، او از فیلم‌های سینمایی برای شرح نظریات لاکان استفاده می‌کند و در فیلم‌های سینمایی مثال‌هایی می‌یابد که حتی از خود لاکان هم افکار روانکاوانهٔ او را بهتر شرح می‌دهند. ژیژک به بررسی میل و فانتزی ناخودآگاه، امر واقعی و ابژهٔ والای ایدئولوژی در فیلم‌ها می‌پردازد و از این راه یک تأویل روانکاوانه در باب سینما می‌سازد. لینچ و هیچکاک دو فیلم‌ساز مورد علاقهٔ ژیژک هستند که تفسیر آثار آن‌ها بیش از همه مورد توجهش بوده‌اند.

نقد به ژیژک

اندیشمندان بسیاری نوشته‌های ژیژک را بی‌اعتبار و فاقد معنا می‌دانند. نوآم چامسکی نوشته‌های ژیژک را ژست‌گیری‌های توخالی خواند و سبک و روش او در برابر «گزاره‌های آزمون‌پذیر تجربی» حوزه‌های «جدی» تر مانند علوم دقیق قرار داد. چامسکی بر این باور است که کار ژیژک را اصلاً نباید جدی گرفت.[3] جان گری، فیلسوف بریتانیایی از ژیژک به خاطر ستایش خشونت و سخنان مهمل و توخالی انتقاد کرد. از نظر گری ژیژک خود یکی از محصولات کالایی سرمایه‌داری است «ژیژک در شاهکاری عظیم از تولیدات فکری بی‌شمار، نقدی تخیل‌آمیز از نظم کنونی ارائه کرده‌است؛ نقدی که مدعی طرد و انکار هر آن چیزی است که در حال حاضر وجود دارد. او به معنایی واقعاً هم این کار را می‌کند، اما هم‌زمان به بازتولید همان دینامیسم ضروری و بی‌هدفی نیز می‌پردازد که در عملکرد سرمایه‌داری می‌بیند.»[4]

سرقت ادبی

اسلاوی ژیژک در سال ۲۰۱۴ به سرقت فکری از مجله نژادپرستانهٔ رنسانس آمریکایی متهم شده‌است. رنسانس آمریکایی یک مجله محافظه‌کار متعلق به «سفیدهای ناسیونالیست» آمریکایی است که سازمان‌های غیردولتی حقوق بشری آن را به عنوان یک گروه ناسیونالیستی «نفرت‌پراکن» رده‌بندی کرده‌اند. جیمز ویلیامز، سردبیر ارشد جستار انتقادی که یادداشت ژیژک را سال ۲۰۰۶ منتشر کرده بود، در گفتگو با نیوزویک تأیید کرد که ژیژک «قطعاً» از یادداشت هورنبک استفاده کرده‌است. وی افزود: «ما متاسفیم که چنین اتفاقی افتاده. اگر می‌دانستیم ژیژک در حال سرقت فکری است، قطعاً از او می‌خواستیم که پاراگراف‌های غیرقانونی را حذف کند». هورنبک نیز در گفتگو با نیوزویک تأکید کرد که «هر کس دو متن را کنار هم بگذارد، می‌فهمد ژیژک سارق فکری است.»[5]

نامهٔ ژیژک به منینگ

۱۷ دسامبر روز تولد چلسی منینگ بود. گاردین از تنی چند از روشنفکران و هنرمندان خواسته بود تا سالروز تولد وی را به او تبریک بگویند. اسلاوی ژیژک نیز یکی از این افراد است.

متن نامه: چلسی عزیز؛ غالباً می‌شنویم که چپ رادیکال امروز از طرح‌ریزی یک بدیل عملی ناتوان است. آنچه تو انجام دادی به سادگی یک بدیل بود. به قول گاندی؛ تو خودْ تغییری هستی که در پی‌اش بودی…

حضور در تلویزیون ایران

اسلاوی ژیژک با حضور اینترنتی در برنامه تلویزیونی جیوگی که از شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد، به گفت‌وگو با میلاد دخانچی پرداخت. در این گفتگو که قسمت اول آن در ۱۲ بهمن ۱۳۹۵ پخش شد، ژیژک به بحران‌های جهانی، علت حمایت تعجب برانگیز خود از دونالد ترامپ، ریشه‌های سرمایه‌داری داعش و افول جریان چپ جهانی پرداخته است. در بخش دوم گفتگو، ژیژک به اهمیت ایران به عنوان جریان نه شرقی و نه غربی پرداخته و از اهمیت ایرانی فرهنگی و علاقه خود به سفر به ایران صحبت به میان آورده است.[6]

ترجمه به فارسی
  • "لچکی به مثابه یک پارالاکس معمارانه و دیگر پدیده های مرتبط به کشمکش های طبقاتی" در کتاب نظریه های زیبایی شناسی، ترجمه احسان حنیف، تهران: فکرنو، ۱۳۹۹.
  • پاندمی کرونا دنیا را تکان می‌دهد، سه نسخه متفاوت ترجمه از :"هوشمند دهقان"، "نوید گرگین" و "شهریار پاک نیا (ویراستاری بیژن عبدلکریمی)")، ۱۳۹۹.
  • "درس رانسیر" و "سوبژکتیوشدن سیاسی و فراز و فرودهای آن" در کتاب سیاست ورزی زیبایی شناسی، ترجمه فتاح محمدی، تهران: هزاره سوم، ۱۳۹۳.
  • نقد باورهای مغرب زمین، ترجمه کیوان آذری، اردبیل: محقق اردبیلی، ۱۳۹۳.
  • عینیت ایدئولوژی، ترجمه علی بهروزی، تهران: طرح نو، ۱۳۹۰.
  • از نشانگان خود لذت ببرید!: ژاک لاکان در و بیرون از هالیوود، ترجمه فتاح محمدی، تهران: هزاره سوم، ۱۳۸۹.
  • کژ نکریستن: مقدمه ای بر ژاک لاکان از طریق فرهنگ عامه، ترجمه مازیار اسلامی و صالح نجفی، تهران: رخداد نو، ۱۳۸۸.
  • وحشت از اشک‌های واقعی: کریستوف کیشلوفسکی در میان نظریه و پسانظریه، ترجمه فتاح محمدی، تهران: هزاره سوم، ۱۳۸۸.
  • به برهوت حقیقت خوش آمدید، ترجمه فتاح محمدی، تهران: هزاره سوم، ۱۳۸۵.
  • هنر امر متعالی مبتذل: دربارهٔ بزرگراه گمشده دیوید لینچ، ترجمه مازیار اسلامی، تهران: نشر نی، ۱۳۸۴.
  • جهان زندان من است:مکاتبات اسلاوی ژیژک با نادژدا تولوکونیکووا، ترجمه فرزام کریمی، تهران: نشر جغد، ۱۴۰۰.


گزیده‌ای از کتاب‌شناسی
Title Year Publisher ISBN Notes
Pandemic! 2: Chronicles of a Time Lost 2020 OR Books شابک ‎۹۷۸−۱−۶۸۲۱۹−۴۰۹−۶
Pandemic!: COVID-19 Shakes the World 2020 OR Books شابک ‎۹۷۸−۸۴−۳۳۹−۴۱۸۱−۷
A Left that Dares to Speak Its Name: 34 Untimely Interventions 2020 Polity
Hegel in A Wired Brain 2020 Bloomsbury Publishing
Sex and the Failed Absolute 2019 Bloomsbury Publishing
The Relevance of the Communist Manifesto 2019 Polity
Like a Thief in Broad Daylight: Power in the Era of Post-Humanity 2018 Allen Lane
Incontinence of the Void: Economico-Philosophical Spandrels 2017 MIT Press
The Courage of Hopelessness: Chronicles of a Year of Acting Dangerously 2017 Penguin Books
Antigone 2016 Bloomsbury
Disparities 2016 Bloomsbury
Against the Double Blackmail: Refugees, Terror and Other Troubles with the Neighbours 2016 Allen Lane
The Wagnerian Sublime: Four Lacanian Readings of Classic Operas 2016 August Verlag Berlin
Trouble in Paradise: From the End of History to the End of Capitalism 2014 Allen Lane
Absolute Recoil: Towards a New Foundation of Dialectical Materialism 2014 Verso Books
Event: A Philosophical Journey Through a Concept 2014 Penguin Books
The Most Sublime Hysteric: Hegel with Lacan 2014 Polity
The Year of Dreaming Dangerously 2012 Verso Books
Less Than Nothing: Hegel and the Shadow of Dialectical Materialism 2012 Verso Books
Living in the End Times 2010 Verso Books
First As Tragedy, Then As Farce 2009 Verso Books
Violence: Six Sideways Reflections 2008 Picador
In Defense of Lost Causes 2008 Verso Books
How to Read Lacan 2006 Granta Books
The Parallax View 2006 MIT Press
Iraq: The Borrowed Kettle 2004 Verso Books
The Puppet and the Dwarf: The Perverse Core of Christianity 2003 MIT Press
Organs Without Bodies: On Deleuze and Consequences 2003 Routledge
Welcome to the Desert of the Real: Five Essays on September 11 and Related Dates 2002 Verso Books
On Belief 2001 Routledge
The Fright of Real Tears: Krzysztof Kieślowski Between Theory and Post-Theory 2001 British Film Institute
Did Somebody Say Totalitarianism?: Five Interventions in the (Mis)Use of a Notion 2001 Verso Books
The Fragile Absolute: Or, Why is the Christian Legacy Worth Fighting For? 2000 Verso Books
The Art of the Ridiculous Sublime: On David Lynch's Lost Highway 2000 University of Washington Press
NATO As the Left Hand of God? 1999 Arkzin
The Ticklish Subject: The Absent Centre of Political Ontology 1999 Verso Books
The Spectre is Still Roaming Around: An Introduction to the 150th Anniversary Edition of The Communist Manifesto 1998 Arkzin
The Plague of Fantasies 1997 Verso Books
The Indivisible Remainder: Essays on Schelling and Related Matters 1996 Verso Books
The Metastases of Enjoyment: Six Essays on Women and Causality 1994 Verso Books
Tarrying with the Negative: Kant, Hegel, and the Critique of Ideology 1993 Duke University Press
Enjoy Your Symptom!: Jacques Lacan in Hollywood and Out 1992 Routledge
Looking Awry: An Introduction to Jacques Lacan through Popular Culture 1991 MIT Press
For They Know Not What They Do: Enjoyment as a Political Factor 1991 Verso Books
The Sublime Object of Ideology 1989 Verso Books


جستارهای وابسته

منابع
  1. Bostjan Nedoh (ed.), Lacan and Deleuze: A Disjunctive Synthesis, Edinburgh University Press, 2016, p. 193: "Žižek is convinced that post-Hegelian psychoanalytic drive theory is both compatible with and even integral to a Hegelianism reinvented for the twenty-first century."
  2. Kotsko, Adam (2008). "Politics and Perversion: Situating Žižek's Paul" (PDF). Journal for Cultural and Religious Theory. 9 (2): 48. ISSN 1530-5228. Retrieved 19 December 2018.
  3. http://www.openculture.com/2013/06/noam_chomsky_slams_zizek_and_lacan_empty_posturing.html
  4. http://www.nybooks.com/articles/2012/07/12/violent-visions-slavoj-zizek/
  5. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۵.
  6. «پخش نسخه کامل مصاحبه اسلاوی ژیژک از جیوگی». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۳۰ فروردین ۱۴۰۰.

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به اسلاوی ژیژک در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اسلاوی ژیژک موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.