سود سهام اجتماعی
سود سهام اجتماعی عودت دارایی‌های سرمایه‌ای و منابع طبیعی تحت مالکیت اجتماعی در یک اقتصاد سوسیالیستی است. این مفهوم به عنوان یک ویژگی کلیدی در سوسیالیسم بازار حضور دارد، که در آن به شکل پرداخت سود سهام به هر شهروند از درآمد اموال تولید شده توسط شرکت دولتی حاصل می‌شود، که نماینده سهم هر فرد از سرمایه و منابع طبیعی متعلق به جامعه است.[1]
| بخشی از مجموعه مباحث درباره |
| سوسیالیسم |
|---|
 |
با وجود اینکه مفهوم سود سهام اجتماعی هنوز در مقیاس وسیع اعمال نشده‌است، سیاست‌های مشابهی در سطحی محدود اتخاذ شده‌اند. هم در مدل اقتصادی شوروری و هم کشورهایی با دولت‌های غیر سوسیالیستی، درآمد خالص شرکت‌های دولتی درآمدزا، منبع درآمد عمومی محسوب می‌شد و به‌طور مستقیم توسط دولت، برای تأمین مالی خدمات و کالاهای عمومی مورد استفاده قرار می‌گرفت.[2]
مفهوم سود سهام اجتماعی با مفهوم تضمین درآمد پایه همگانی همپوشانی دارد، اما تفاوت آن با درآمد پایه در این است که سود سهام اجتماعی، مالکیت اجتماعی دارایی‌های تولیدی را در برمی‌گیرد، در حالی که درآمد پایه لزوماً به معنی مالکیت اجتماعی نیست و بودجه‌اش می‌تواند از طیف گسترده‌ای از منابع تأمین شود. برخلاف درآمد پایه، بازده مالی سود سهام اجتماعی بر اساس عملکرد اقتصاد تحت مالکیت اجتماعی تغییر می‌کند. سود سهام اجتماعی را می‌توان به عنوان نظیر سوسیالیستی درآمد پایه در نظر گرفت.[3] به تازگی اصطلاح سود سهام همگانی برای تأکید بر تفاوت میان مفاهیم سود سهام اجتماعی با درآمد پایه مورد استفاده قرار گرفته‌است.[4]
بررسی اجمالی
سود سهام اجتماعی یک ویژگی کلیدی در بسیاری از انواع سوسیالیسم بازار است که، با ویژگی وجود شرکت‌های دولتی، که به بیشینه‌سازی سود در یک اقتصاد بازار استلزام دارند شناخته می‌شود. در چنین سیستمی، سود سهام اجتماعی به هر شهروند، از سهم درآمد اموال تولید شده توسط سرمایه و منابع طبیعی متعلق به جامعه، اعطا می‌شود، که در کنار درآمد کار (دستمزد و حقوق) که از طریق اشتغال حاصل می‌شود، دریافت می‌شود[5] برخلاف انواع تعاونی، که در آن‌ها سود هر شرکت در میان اعضا یا کارمندان هر شرکت توزیع می‌شود، در سوسیالیسم بازار سود سهام اجتماعی به عموم مردم تعلق می‌گیرد.[6] سود سهام اجتماعی همچنین نیازمندی به برنامه‌های رفاه اجتماعی و توزیع درآمد را، به علاوه هزینه‌های اجرایی آن که در اقتصادهای سرمایه‌داری وجود دارند، از بین می‌برد.
مزایای سود سهام اجتماعی شامل تقسیم سودهای رشد اقتصادی و پیشرفت تکنولوژیکی به‌طور گسترده، استقلال بیشتر برای هر یک از شهروندان، برابری اجتماعی و برابری در درآمد بیشتر و از بین بردن اختلاف طبقاتی در جامعه، که ناشی از درآمد شغلی و درآمد اموال است، هستند. سود سهام اجتماعی همچنین حائز مزایایی نسبت به درآمد پایه است؛ انتقادی که نسبت به ایده درآمد پایه وجود دارد آن است که می‌تواند به عنوان توجیهی برای تضعیف قوانین حمایت از نیروی کار و حقوق بیکاری متعارف استفاده شود و جمعیتی وابسته به سطح معیشتی درآمد حاصل از درآمد پایه به وجود آورد که ممکن است مانع گذار یک جامعه به مرحله پساسرمایه‌داری باشد.[7]
سود سهام اجتماعی می‌تواند انواع نهادی مختلف ظهور یابد. از دیدگاه نظری، عموماً در شکلی بدون محدودیت و به صورت همگانی، حتی به افراد بیکار، توزیع می‌شود. با این حال، نوع نظم نهادی در میان طرح‌های پیشنهادی مختلف تفاوت دارد، به عنوان مثال در برخی از طرح‌ها، ممکن است بعضی محدودیت‌ها در پرداخت سود سهام به بیکاران اعمال شود.[8]
برخی از اقتصاددانان برجسته و دانشمندان علوم سیاسی که انواع طرح‌های سود سهام اجتماعی در مدل‌هایشان از سوسیالیسم وجود دارد، عبارتند از: اسکار لانگه، آبا لرنر، جیمز یونکر، جیمز مید، جان روئمر، پراناب باردان، دیوید شوایکارت[9] و یانیس واروفاکیس.
پانویس
- The Social Dividend Under Market Socialism, by Yunker, James. 1977. Annals of Public and Cooperative Economics, Vol. 48, No. 1, pp. 93-133: "The term ‘social dividend’ was introduced in 1936 by Oskar Lange in his milestone essay ‘On the Economic Theory of Socialism’. It refers to the direct distribution equally among the citizen body of property income accruing to the state-owned enterprises under socialism."
- The Social Dividend Under Market Socialism, by Yunker, James. 1977. Annals of Public and Cooperative Economics, Vol. 48, No. 1, pp. 93-133: "The social dividend concept has not yet been applied in any important real-world context. Both in Communist and non-Communist countries, the net earnings of state firms are considered a source of public revenue and are spent directly by the government on various public goods and services."
- Fitzpatrick, Tony (October 1, 1999). Freedom and Security: An Introduction to the Basic Income Debate. Palgrave Macmillan. p. 137. ISBN 978-1-349-40513-8.
The question we now need to ask is this: is there a form of BI which would eliminate the disadvantages outlined above but retain the benefits? Addressing this question requires us to look at market socialism and the socialist version of BI: a Social Dividend.
- "European New Deal - DiEM25". Democracy in Europe Movement 2025 Website. DiEM25. Retrieved January 12, 2018.
- Philosophy and the Problems of Work: A Reader, 2001, by Kory Schaff. شابک ۹۷۸−۰۷۴۲۵۰۷۹۵۱ . (P.344): "A citizen in this society will receive income from three sources: wage income, which will vary depending on her skill and the amount of time she works, income forthcoming by savings, which will also vary across households, and the social dividend, that will be, in principle, approximately equal across households."
- Social Dividend versus Basic Income Guarantee in Market Socialism, by Marangos, John. 2004. International Journal of Political Economy, vol. 34, no. 3, Fall 2004: "It is argued that market socialism is the only rational form of socialism, and that market socialism with labor-managed firms is by far the best form of market socialism (Jossa and Cuomo 1997: xiv). This is something quite different from the theoretical models of market socialism debated and quite different from command economies (Schweickart 1993: 90). The market socialist model proposed in this paper differs from the preceding models in that it does away with the J. E. Roemer–P. K. Bardhan–J. A. Yunker social dividend-coupon economy and substitutes it with a basic income guarantee."
- Fitzpatrick, Tony (October 1, 1999). Freedom and Security: An Introduction to the Basic Income Debate. Palgrave Macmillan. p. 137. ISBN 978-1-349-40513-8.
On the negative side, BI seems to have little to say about the actual ownership and control of productive property; even worse, it could end up legitimating the free play of market forces on the basis that people would at least have some degree of economic security to fall back on…The question we now need to ask is this: is there a form of BI which would eliminate the disadvantages outlined above but retain the benefits? Addressing this question requires us to look at market socialism and the socialist version of BI: a Social Dividend.
- Makwana, Rajesh. "From Basic Income to Social Dividends: Sharing the Value of Common Resources". Medium. Retrieved 8 May 2015.
- Social Dividend versus Basic Income Guarantee in Market Socialism, by Marangos, John. 2004. International Journal of Political Economy, vol. 34, no. 3, Fall 2004.
پیوند به بیرون
- Progress.org
- Liberty Fund
- Who framed 'social dividend'? بایگانی‌شده در ۴ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine, Walter Vantrier, 2002
- Why universal basic income is not enough, DiEM25, 2017