قاهره
قاهِرَه (عربی: القاهِرَة، از ریشهٔ قَهَرَ به معنی چیره‌شده) پایتخت مصر[1] است. قاهره، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر در جهان عرب، خاورمیانه و آفریقا،[2] و ششمین شهر پرجمعیت جهان است.[3][4] این شهر در بخش شمال شرقی مصر در نزدیکی دلتای نیل جای دارد، رود نیل از میانش می‌گذرد و دریای مدیترانه در ۱۶۵ کیلومتری شمال آن.[5] کلانشهر قاهره با ۲۰٬۴۳۹٬۰۰۰ نفر و ۸۶٬۳۶۹ کیلومتر مربع مساحت، از بزرگترین و پرجمعیت‌ترین کلان‌شهرهای جهان است.
قاهِرَه القاهِرَة | |
|---|---|
       | |
 پرچم | |
 | |
| مختصات: ۳۰°۳′۲۹″ شمالی ۳۱°۱۳′۴۴″ شرقی | |
| کشور |  مصر |
| استان | استان قاهره |
| مدیریت | |
| • فرماندار | دکتر عبدالعظیم وزیر |
| مساحت | |
| • کل | ۴۵۳ کیلومتر مربع (۱۷۰ مایل مربع) |
| جمعیت (۲۰۰۶) | |
| • کل | ۶۷۵۸۵۸۱ |
| • تراکم | ۱۵۰۰۰/کیلومتر مربع (۳۹۰۰۰/مایل مربع) |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۲+ (EET) |
| • تابستان (ساعت تابستانی) | یوتی‌سی ۳+ (EEST) |
| پیش‌شماره(های) تلفن | ۲ (۲۰)+ |
| وبگاه | |
قاهره در سال ۹۶۹ (میلادی) (۳۵۸ (قمری) ۳۴۷ شمسی) ساخته شد. در طول تاریخ پایتخت خاندان‌های بزرگ مصر بوده‌است و از مهمترین مراکز تمدن اسلامی در قرون وسطی بود و در سده ۱۰ (میلادی) بجز نیشابور و بغداد همتایی در جهان اسلام نداشت؛ از این رو، امروزه غنی از مسجدهای تاریخی (که بدین سبب به شهرِ هزار منار مشهور است)، موزه‌های مصر باستان و تاریخ اسلامی، کتابخانه‌ها و مؤسسات نشر است و مرکز گسترش فکری اسلامی و عربی شمرده می‌شود. این شهر همچنین دارای قدیمی‌ترین و بزرگترین صنعت فیلم‌سازی و موسیقی در جهان عرب (سینمای مصر) است.[6] به سبب دانشگاه الازهر، که به عنوان یک مدرسه در سال ۹۷۰ (میلادی) ساخته شد، دومین بنیاد کهنِ آموزشی عالی در جهان به‌شمار می‌رود.
در حال حاضر این شهر یک پایتخت ملی با طراوت و پر رفت‌وآمد است و به ازای هر مایل مربع یکی از بیشترین تراکم‌های جمعیتی جهان را دارد. با وجود اینکه شهر در تنازع با تأثیرات منفی اجتماعی و محیطی تراکم جمعیت است ولی همچنان به عنوان مرکز اصلی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مصر و نخستین مقصد برای گردشگران باقی مانده.
تاریخ
ریشهٔ نام و نخستین آبادانی
اولین سکونتگاه در منطقهٔ قاهره، فُسطاط بود که آن اولین پایتخت مصر پس از اسلام است. این شهر در سال بیستم ق (۶۴۱ م) با تلاش فاتح مصر از سوی مسلمانان، عمرو بن عاص ساخته شد که مسجد، بازار و بناهای دفاعی مهمترین بخش‌های آن به‌شمار می‌رفت. مسجد آن هنوز پابرجاست و مسجد عمرو عاص نامیده می‌شود. این مسجد را نخستین مسجد در قارهٔ آفریفا می‌دانند. فسطاط دارای ارتباط بازرگانی (کاروان‌ها) و فرهنگی با سراسر جهان اسلام بود و یکی از امصار شمرده می‌شد، از سوی آن فتوحات بعدی مسلمانان در افریقیه ادامه یافت و در دورهٔ فرمانروایان بعدی گسترش و پیدا کرد.
قاهره در سده‌های میانه
در سال ۹۶۹ (میلادی) جوهر صقلی شهری نو را در شمال فسطاط در سه سال بنیان نهاد که آن را المنصوریة نامید. سپس خلیفهٔ فاطمی، المعز لدین‌الله در ۷ رمضان ۳۶۱ (=۱۱ ژوئن ۹۷۲ م)درون آن جای گرفت و آن را پایتخت خلافت فاطمیان قرار داد و آن را القاهِرَة (al-Qahirah)، به معنی شهری که بر آن قاهر/چیره شده، نامید. او در قصری که جوهر بنا نهاده بود، جای گرفت و در روز دوم رسماً خلافت خود را اعلام کرد. از آن تاریخ، پیروی قاهره از بغداد (خلافت عباسیان) بریده شد.
دوران فاطمیان، درخشان‌ترین دورهٔ تاریخ قاهره و مصر در سده‌های میانه بوده‌است. مساحت آن را نزدیک به ۳۴۰ فدان گفته‌اند و دیوارهای آجری شهر را در بر می‌گرفته‌اند. دانشگاه الازهر، به عنوان یک مدرسه در کنار مسجد الازهر در سال ۹۷۰ م ساخته شد، که دومین بنیاد کهنِ آموزش عالی در جهان به‌شمار می‌رود که همچنان پویایی دارد. همچنین، دروازه‌های بزرگی در قاهره در دوره فاطمی ساخته شد که مشهورترین آن‌ها زویلة، نصر و فتوح نام داشت.
ناصر خسرو از بزرگان سدهٔ دهم میلادی، که خود سه یا شش سال در پایتخت فاطمیان، قاهره، در دوران المستنصر بالله اقامت داشت؛ در سفرنامهٔ خود نوشت:
در وقتی که معز لدین‌الله بیامد در مصر سپاهسالاری از آن خلیفه بغداد بود پیش معز آمد به طاعت و معز با لشکر بدان موضع که امروز قاهره است فرود آمد و آن لشکرگاه را قاهره نام نهادند آنچه آن لشکر آن جا را قهر کرد [فتح کرد] و فرمان داد تا هیچ‌کس از لشکر وی به شهر در نرود و به خانه کسی فرو نیاید، و بر آن دشت مصری بنا فرمود و حاشیت خود را فرمود تا هرکس سرایی و بنایی بیناد افکند و آن شهری شد که نظیر آن کم باشد
او همچنین نیشابور سدهٔ ۱۰ م را تنها شهری را می‌دانست که می‌توانست برابر با قاهره باشد.
انقلاب سال ۲۰۱۱
-edit2.jpg.webp)
در پی انقلاب سال ۲۰۱۱ در مصر، میدان تحریر در منطقهٔ مرکزی شهر قاهره، به نماد مبارزه علیه حکومت حسنی مبارک تبدیل شده‌بود.[8]
جغرافیا
قاهره در شمال مصر که با نام مصر سفلی شناخته می‌شود، در ۱۶۵ کیلومتری جنوب دریای مدیترانه و ۱۲۰ کیلومتری غرب خلیج و آبراه سوئز قرار دارد.[9] شهر در طول رود نیل کشیده‌شده‌است، بلافاصله در جنوب نقطه‌ای که رود دره محدود به صحرا و شاخه‌های آن را به درون ناحیه پست دلتای نیل ترک می‌کند. هرچند کلانشهر قاهره از نیل به تمام جهات گسترده‌شده، شهر قاهره تنها کرانه شرقی رود و دو جزیره میان آن در مساحتی برابر با ۴۵۳ کیلومتر مربع را شامل می‌شود.[10][11]
مترو
متروی قاهره در سال ۱۹۸۷ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۳ خط و ۶۱ ایستگاه می‌باشد.
فرهنگ و هنر
هنرهای نمایشی: خانهٔ اپرای قاهره جدید (کانون فرهنگی ملی) در سال ۱۹۸۰ و پس از اینکه خانهٔ اپرای اصلی متعلق به قرن نوزدهم در سال ۱۹۷۱ در آتش ویران شد، مورد بازسازی قرار گرفت و اکنون عرصهٔ اصلی برای هنرهای نمایشی شهر است. در خانهٔ اپرای قاهره تئاتر سیاحتی و برنامهٔ گروه‌های موسیقی، باله و شرکت اپرای باله و ارکستر قاهره برنامه اجرا می‌کنند.
اپرای قاهره در جایگاه‌های نمایشی شبیه به پارک ناحیهٔ جزیره (Gazirah Exhibition Grounds) واقع شده‌است که شامل تئاتر در فضای آزاد، آمفی تئاتر و دو سالن سرپوشیده‌است. مرکز مجهز و جدیدتر کنفرانس بین‌المللی قاهره با گنجایش ۲۵۰۰ صندلی در حومهٔ شهری مدینه النصر (Madinat Nasr)، پیشکشی از جانب چینی‌ها در سال ۱۹۹۱ بود. این مرکز در سال بعد و با اجرای بالهٔ گریگورویچ بالت (Grigorovich Ballet) از تئاتر بولشوی روسیه، گشایش یافت. جایگاه‌های اجرای مردمی قاهره اسلامی به ویژه در دورهٔ تعطیلات ماه رمضان خانهٔ مجموعه‌های هنری زینب خاتون (Zeinab Khatoun) و القاری (Al-Ghouri) هستند. نمایش‌ها و کنسرت‌ها نیز در تالار اورت (Ewart Hall) و سالن تئاتر والاس (Wallace Theater)، واقع در محوطهٔ دانشگاه آمریکایی قاهره، به اجرا در می‌آید. قاهره مرکزی برای تئاتر مشروع عربی است اگرچه این اجرائات در معرض سانسور دولتی هستند. رقص باله و مدرن از محبوبیت قابل ملاحظه‌ای در قاهره برخوردارند، شرکت رقص باله (بالهٔ قاهره) در سال ۱۹۶۰ و با کمک اتحاد جماهیر شوروی که معلمین رقص خود را برای آموزش اعضای شرکت به قاهره فرستاد، تأسیس شد. هر چند با اخراج مشاورین شوروی از مصر در سال ۱۹۷۲ اجرای بالهٔ روسی نیز پایان یافت. بعد از این از کیفیت کاری گروه‌های هنری کاسته شد ولی در سال ۱۹۹۱ و با اضافه شدن رقصنده‌هایی از روسیه و ایتالیا این گروه‌ها تقویت شدند.
قاهره را نیز پایتخت سینمای جهان عرب می‌دانند، تئاتر عروسکی قاهره از اکتبر تا می و در باغهای ازبکیه (Ezbekiyya Gardens) واقع در شمال آتابا (Ataba)، به اجرا در می‌آید.[12]
اقتصاد
ارتباطات بین‌المللی
- ایران
مسجد الرفاعی آرامگاه شخصیت‌هایی همچون محمدرضا شاه پهلوی آخرین پادشاهان ایران است که این خاکسپاری‌ها مقدمه‌ای برای تیره شدن روابط ایران و مصر شد.
خواهرخواندگان
- خاورمیانه
- آمریکای شمالی
- آسیا-اقیانوسیه
- اروپا
جستارهای وابسته
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به قاهره در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
منابع
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای قاهره دارد. |
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ قاهره موجود است. |
- «دستور مصر، مادة (185)». دستور مصر. دریافت‌شده در 10-11-۲۰13. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Largest metropolitan areas of the Middle East». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۹ ژانویه ۲۰۲۱.
- Santa Maria Tours (4 September 2009). "Cairo – "Al-Qahira" – is Egypt's capital and the largest city in the Middle East and Africa". PRLog. Archived from the original on 30 November 2011. Retrieved 10 December 2011.
- "World's Densest Cities". Forbes. 21 December 2006. Archived from the original on 6 August 2010. Retrieved 6 March 2010.
- «Press Release Distribution». دریافت‌شده در ۱۱-۱۱-۲۰۱۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - Mustafayev, Nicat (11 March 2011). "World metro systems by annual passenger rides". Archived from the original on 13 June 2012. Retrieved 11 March 2011.
- http://ganjoor.net/naserkhosro/safarname/sh44/
- مخالفان دولت یمن به اعتراضات خود ادامه می‌دهند، دویچه‌وله فارسی
- "Cairo to Suez". WolframAlpha. Wolfram Research. Retrieved 10 September 2009.
- "Cairo Maps". Cairo Governorate. Archived from the original on 19 April 2009. Retrieved 10 September 2009.
- Brinkhoff, Thomas. "Egypt: Governorates & Cities". City Population. Retrieved 12 September 2009.
- [Junior Worldmark Encyclopedia of World Cities, U.X.L staff, 2000]
- "NYC's Partner Cities". The City of New York. Archived from the original on 14 August 2013. Retrieved 2012-12-16.
- "International Cooperation: Sister Cities". Seoul Metropolitan Government. www.seoul.go.kr. Archived from the original on 10 December 2007. Retrieved 26 January 2008.
- "Seoul -Sister Cities [via WayBackMachine]". Seoul Metropolitan Government (archived 2012-04-25). Retrieved 2013-08-23.
- "Stuttgart Städtepartnerschaften". Landeshauptstadt Stuttgart, Abteilung Außenbeziehungen (به German). Retrieved 2013-07-27.
| محلات شهر قاهره |  |
|
غرب: بولاق | گاردن‌سیتی | زمالک | قصرالنیل شرق: مصرالجدیده | نزهه | شهرک نصر | وایلی | عباسیه | بساتین | باغهای قبه | زیتون | عین شمس | مرجشمال: شبرا | الساحل | زاویه حمراء | شرابیه | روض‌الفرج | مطریه | منیره جدیده جنوب: مصرالقدیمه | جزیره‌الروضه | دارالسلام | المعادی | حلوان | تبین |قاهره مرکزی: وسط‌القاهره | موسکی | الخلیفه | المقطم | باب‌الشعریه | سیده زینب محلات نوساز: حی‌السلام | منشاه ناصر حومه قاهره: قاهره و جیزه | شبرا الخیمه | |
ناحیهها و حومههای قاهره بزرگ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| استان قاهره |
|   | ||||||||
| استان جیزه |
| |||||||||
| استان قلیوبیه |
| |||||||||