اصطخر

اصطخر شهری باستانی است که در مرودشت استان فارس واقع است. اصطخر از بزرگ‌ترین شهرهای دوران خود بوده و به گفته تاریخ‌نویسان چهار دروازه داشته که امروزه یکی از آنها در سر پیچ دوراهی مرودشت ارسنجان قرار دارد و دیگری در جنوب مرودشت کنونی قرار داشته‌است.

مختصات: ۲۹°۵۸′۵۱″ شمالی ۵۲°۵۴′۳۴″ شرقی
اصطخر
بقایای شهر اصطخر
ناماصطخر
کشورایران
شهرستانمرودشت
اطلاعات اثر
دیرینگیدوران ایران باستان
دورهٔ ساخت اثردوران ایران باستان
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۱۸
تاریخ ثبت ملی۲۴ شهریور ۱۳۱۰

مکان جغرافیایی
نگاره‌ای تاریخی از ویرانه‌های برجای‌مانده شهر اصطخر

در دره‌های باریک پلوار، بین شمال کوه رحمت و نقش رستم واقع شده‌است. اصطخر در نزدیکی جایی که دره به‌سوی مرودشت باز می‌شود قرار گرفته‌است و تا نزدیکی‌های تخت جمشید گسترش می‌یابد. اصطخر در اصل احتمالاً حومهٔ اسکان شهری در اطراف اقامت‌گاه‌های شاهی هخامنشی بوده‌است، اما امروزه نشانه‌ها و آثار اندکی از آن برجای مانده‌است. پس از مرگ سلوکوس یکم که یکی از سرداران اسکندر مقدونی بود و پس از مرگ وی حکمران ایران گردید، هنگامی که ایالت فارس ادعای استقلال دوباره کرده بود، به‌نظر می‌رسد که اصطخر مرکز اصلی این خواسته بوده باشد. اصطخر بهتر از پایتخت قدیمی توسط تپه‌های مجاور محافظت می‌شد و «جادهٔ زمستانی» فارس به اصفهان از مسیر اصطخر به پاسارگاد و آباده می‌گذشت.[1]

قدمت تاریخی
نگاره‌ای از ویرانه‌های برجای‌مانده شهر اصطخر در سده نوزدهم میلادی

شهر اصطخر ۵ قرن پیش از میلاد و ۱۰ قرن پس از آن قدمت دارد و شاهد تاجگذاری‌ها و جشن‌ها و شکوه بسیاری بوده و صدها هزار نفر ساکن داشته‌است و نخستین پایتخت حکومت ساسانیان بوده‌است.

این شهر تا پایان پادشاهی ساسانیان از آبادترین و با شکوه‌ترین شهرهای ایران باستان بود، اما توسط اسکندر ویران گشت و بعد از آن توسط اعراب تسخیر گردید و به دلیل خیزش‌های پیاپی مردم (از سال ۲۳ تا سال ۲۹ هجری) بارها فتح شد و مردم آن قتل‌عام شدند و پس از آن تنها ویرانه‌ای از آن برجای ماند.

ساخته و رونق گرفتن شیراز در سالهای دهه هشتم قرن یکم هجری در زمان حکومت حجاج بن یوسف ثقفی والی وقت عراق و ایران باعث کوچ مردم این سامان به شیراز و ویرانی شهر اصطخر شد.

قتل‌عام مردم اصطخر به دست مسلمانان
نوشتار اصلی: حمله اعراب به ایران
نوشتار(های) وابسته: اسلام در ایران و اسلام آوردن ایرانیان

مسلمانان در سال ۶۴۸ میلادی نخستین بار اصطخر را فتح کردند. اما طولی نکشید که مردم شهر در ۶۵۱ میلادی سر به شورش برآوردند. مسلمانان پس از فتح مجدد شهر، شصت هزار نفر را از دم تیغ گذراندند.[2]

شورش مردم در زمان خلافت علی ابن ابی طالب[3]
نوشتار اصلی: شورش‌ها در زمان خلافت علی بن ابی‌طالب

اندکی پس از فرونشاندن نخستین شورش مردم در برابر مسلمانان، مردم اصطخر بار دیگر در در زمان خلافت علی [4] [5] [6] شوریدند.

علی ابن ابی‌طالب امام اول شیعیان، در سال ۶۵۹ میلادی، [7] زیاد ابن ابوسفیان (پدر عبیدالله بن زیاد) را برای سرکوب مردم فرستاد[8]و او چنان با سیاست مردم را آرام ساخت که مردم اورا انوشیروان زمان لقب دادند.[9]وی پس از آن تا آخر عمر حاکم فارس باقی ماند.[10][11]

نگارخانه

جستارهای وابسته

پانویس
  1. Bivar, EṢṬAḴR, 643.
  2. دو قرن سکوت صفحه 72.
  3. Vaglieri, Laura Veccia (1986). "ALI B. ABl TALIB". Encyclopaedia of Islam. ۱ (second ed.). Leiden: E. J. Brill.
  4. دریایی، سقوط ساسانیان، 72.
  5. زرین کوب، تاریخ ایران بعد از اسلام، ۳۵۰و۳۵۱.
  6. ZARRINKUB، THE CAMBRIDGE HISTORY OF IRAN، ۲۶.
  7. Crone، The Nativist Prophets of Early Islamic Iran، 4-6.
  8. Morony, “ARAB ii”, 2:‎ 203–210.
  9. طبری، محمد بن جریر، تاریخ ‏الطبری، ج ‏5، ص 138، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، 1387ق؛ ابن جوزی، عبد الرحمن، المنتظم، ج ‏5، ص 159، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1412ق؛ ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ج ‏3، ص 382، دار صادر- دار بیروت، بیروت 1385ق؛ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج ‏7، ص 320، دار الفکر، بیروت، 1407ق؛ ابن خلدون، عبد الرحمن،تاریخ ‏ابن ‏خلدون،ج‏2، ص 644، دار الفکر، بیروت، چاپ دوم، 1408 ق؛ ابن اثیر، عز الدین، أسد الغابة، ج ‏2، ص 318، دار الفکر، بیروت، 1409ق.زرین کوب، تاریخ ایران بعد از اسلام، ۳۵۰و۳۵۱.
  10. "Istakhr". Wikipedia. 2019-01-15.
  11. Vaglieri, Laura Veccia (1986). "ALI B. ABl TALIB". Encyclopaedia of Islam. ۱ (second ed.). Leiden: E. J. Brill.

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.