ناودیس

ناودیس (به انگلیسی: Syncline) به چاله یا طاق معکوس یک چین خوردگی در طبقات سنگ گفته می‌شود[1] و به معنی شیب به طرف یکدیگر است. ناودیس، چینی است که به طرف بالا مقعر است. به عبارت دیگر در ناودیسهای ساده شیب دو پهلو به طرف یکدیگر می‌باشد. پهلوهای چینهای ناودیس ممکن است در یک طرف شیب داشته، یا به صورت افقی، یا به‌طور عمود باشد. هر چند این تعریف عموماً صادق است ولی مواردی نیز وجود دارد که این تعریف جوابگو نیست، به همین جهت ناودیس را به عنوان چینی که سنگهای جوانتر در مرکز آن قرار دارند، تعریف می‌کنند. ناوديس و طاقديس متضار يكديگر در چين خوردگى ها اند.

وجه تسمیه

ناودیس (به انگلیسی: Syncline) از لغت یونانی Syncline گرفته شده‌است.

انواع ناودیس

به‌طور کلی همانطوری که در تعریف ناودیس ذکر شد، چینی که سنگهای جوان در مرکز آن قرار دارند، ناودیس نام دارد. با این وصف ناودیسها را می‌توان از نظر شکل به انواع زیر تقسیم کرد که در این تقسیم‌بندی در تمامی موارد لایه‌ها از اطراف به سمت مرکز چین جوانتر می‌شوند.

  • ناودیس متقارن: ناودیس متقارن، ناودیسی است که سطح محوری آن قائم است. به عبارت دیگر هر دو پهلو دارای شیب یکسان است.
  • ناودیس نامتقارن: ناودیس نامتقارن، ناودیسی است که سطح محوری آن مایل است. شیب دو پهلو در دو جهت مخالف بوده و زاویه شیب دو پهلو متفاوت می‌باشد.
  • ناودیس برگشته: در ناودیس برگشته، سطح محوری مایل است و هر دو پهلو در یک جهت شیب دارد و معمولاً دو پهلو دارای زوایای شیب متفاوت می‌باشد. در این ناودیس، پهلویی که بیش از ۹۰ درجه چرخیده‌است، برگشته و پهلویی که کمتر از ۹۰ درجه چرخیده‌است، نرمال می‌باشد.
  • ناودیس خوابیده: ناودیس خوابیده، ناودیسی است که در آن سطح محوری معمولاً افقی است.
  • ناودیس بادبزنی: ناودیس بادبزنی، ناودیسی است که هر دو پهلوی آن برگشته‌است و شیب پهلوها در جهت مخالف هم می‌باشد. در روی سطح زمین این ناودیس ممکن است که با تاقدیس، اشتباه گرفته شود ولی از روی سنگهای جوانتر که در مرکز قرار دارند، می‌توان این نوع ناودیس را از تاقدیس جدا کرد.
  • حوضه: حوضه یک فرورفتگی ناودیسی است که داری جهت پلانج مشخص نیست و در تمام جهات به طرف مرکز حوضه پلانج دارد.

این ناودیسها، ناودیسهای منفرد هستند.

ناودیس مرکب

چین‌ها به تنهایی یافت نمی‌شوند و معمولاً هر چین به یک سیستم چین تعلق دارد که خود از چین‌های زیادی تشکیل شده و کمربند چین‌ها را تشکیل می‌دهد. ناودیس مرکب یا (Synclinovium)، ناودیس بزرگی است که از چین‌های کوچکتر تشکیل شده باشد. در اغلب این ناودیسها، در روی چین اصلی، چینهای فرعی و کوچکتری نیز وجود دارد که این چینهای فرعی نیز به نوبه خود دارای چینهای فرعی کوچکتر می‌باشند.

ناودیس پلانج دار

ناودیسها، مثل سایر ساختمانهای زمین‌شناسی باید در سه جهت فضایی مورد مطالعه قرار می‌گیرند، برای بررسی ناودیس در حالت سه بعدی بایستی محور ناودیس را نیز به مشخصات قبلی اضافه کنیم. محور ناودیس در بعضی مواقع به صورت افقی است، در بعضی دیگر مایل و در بعضی دیگر به صورت قائم می‌باشد، وقتی گوییم ناودیسی پلانج‌دار است.

محور ناودیس نسبت به افق یک زاویه‌ای را تشکیل می‌دهد که این زاویه از ۰ تا ۹۰ درجه در تغییر است. اگر ناودیسی دارای پلانج باشد از روی نقشه زمین‌شناسی به صورت V شکل دیده می‌شود که در این حالت جهت پلانج یا جهتی که محور ناودیس به آن سمت شیب دارد، در جهت مخالف نوک V می‌باشد.[2]

نگارخانه

جستارهای وابسته

منابع
  1. فشارکی، پ. فرهنگ جغرافیا، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۹
  2. : ناودیس
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.