کوهنوردی
کوهنوردی یکی از ورزش‌ها یا از جمله تفریحات است. برای برخی نیز کوهنوردی به عنوان شغل اصلی یا بخش الزامی شغل اصلی است.
پیمایش مسیرهای فنی در کوهستان، با استفاده از ابزارهای فنی و درگیر شدن با مسیرهای سنگی و یخی را کوهنوردی می‌نامند. کوه‌پیمایی به معنای راه‌پیمایی در کوه است و با کوهنوردی تفاوت دارد. به بالا رفتن یا پایین آمدن به صورت پیاده از ارتفاعات طبیعی کوه‌پیمایی گفته می‌شود. کوه: به ارتفاعات بیش از ۶۰۰ متر از زمین‌های اطراف هر منطقه کوه گفته می‌شود. قله: بلندترین قسمت هر کوه را قله می‌گویند. یک کوه می‌تواند یک یا چند قله داشته باشد که در یک خط الراس قرار گرفته‌اند. معمولاً به بلندترین قله، قلهٔ اصلی گفته می‌شود و سایر قلل در یک خط الراس را قله‌های فرعی می‌نامند. در کوهنوردی شرط سنی وجود ندارد. در ضمن این رشته ورزشی سن بازنشستگی هم ندارد. هر کسی با هر توانایی می‌تواند به عنوان تفریح یا انجام کار حرفه ایی به کوه برود. در بعضی اوقات به افراد توصیه می‌شود که به سنین کودکان دقت کنند و این سنین با عواقبی در راه هست کودکان ده الی سیزده سال بالاتر از ارتفاع ۲۵۰۰ نباید صعود بکنند و نوجوانان سیزده الی شانزده سال نباید بالاتر از ارتفاع ۴۰۰۰ صعود کنند اگر این نکات رعایت نشوند عواقبی در راه است که با گوش و بینی مطابقت دارد.در راه کوهنوردی توصیه می‌شود که هر ده متر که ارتفاع زیاد می‌شود کمی کودکان استراحت کنند زیرا سریع ارتفاع گرفتن یکی از دلایل این عواقب است.در راه کودکان باید آب دهانشان را قورت دهند تا فشار پشت گوش متناسب با بیرون شود به جای این کار می‌توانند از خمیازه کشیدند استفاده بکنند.
ابزار کوهنوردی
برای صعود مؤثر به کوه‌ها نیاز به ابزارهای متفاوتی است. البته در هر صعود بسته به نوع صعود، منطقه مورد نظر، زمان و فصل اجرای برنامه ممکن است ابزار و تجهیزات متفاوتی مورد استفاده قرار گیرد. برخی از این وسایل کوهنوردی عبارت‌اند از:
- کفش مخصوص کوه
- کاپشن گورتکس
- کاپشن پلار
- کوله پشتی
- باتوم کوهنوردی
- دستکش
- کلاه مناسب فصل
- بادگیر
- جوراب کلفت
- کیسه خواب
- فلاسک چای
- بطری آب
- وسایل شخصی مانند قاشق و چنگال چاقو
- چراغ قوه
- وسایل کمک خوراکی مانند: فندک، نمک، چاقو،
- کیف کمری برای نگهداری وسایل حفظ حیات:وسایلی که همیشه و در هر موقعیت لازم است همراه کوهنورد باشد زیرا ممکن است کوهنورد به دلیلی ناچار به ترک کوله پشتی اش شود: نقشه- موبایل جی پی اس دار-خوراکی (نان و کشمش و …)- برنده (چاقو)- دوزنده (سوزن و نخ)- سوزنده (کبریت یا فندک)-باند کشی و باند استریل
عموماً برای کوهنوردی یا فتح قله‌ای به راهنما نیاز است.
تاریخچه
- اتزی (مرد یخی)۵۳۰۰ سال پیش ۳۰۰۰ متر در کوه‌های آلپ در مرز ایتالیا و اتریش بالا رفته بود. بقایای او در این ارتفاع یافت شده‌است.
- در تاریخ سنتی ایران آمده‌است که آرش کمانگیر از قله کوه دماوند بالا رفت تا با پرتاب تیر، مرز ایران و توران را مشخص سازد.
- نخستین کوهنوردی ثبت شده در تاریخ مربوط به صعود سرداران ایرانی آرتاخه و بوبراندا بر فراز کوه آتوس در زمان خشایارشا، جهت ثبت نقشه‌برداری برای ساخت دالانه یا کانال آبی است که کشتی‌های نیروی دریایی ایران از آن گذر کنند. (منبع تاریخ علم جورج سارتون)
- پادشاه رومی هادریان کوه اتنا (۳۳۵۰ متر) را بالا رفت تا طلوع خورشید را ببیند.
- آثار به جامانده، خبر از نشانه‌هایی از کوهنوردی پیشرفته در ایران در پایان قرن پنجم هجری (دوران سلجوقیان و اسماعیلیان) دارد. در کتاب «خداوند الموت» چنین آمده‌است[1]:
کوه‌پیمایان بعد از گردش اطراف کوه گفتند اگر بالای این کوه کسی نباشد و سنگ بر سرمان نبارد ما می‌توانیم از دامنه جنوبی بالا برویم و خود را به قله برسانیم و هنگام بالا رفتن، طنابی با خود می‌بریم که وسیلهٔ ارتباط ما با پایین کوه باشد و بوسیلهٔ آن طناب می‌توانیم چیزهای ضروری را برای نصب یک چرخ بالا ببریم و بعد از اینکه چرخ نصب شد، می‌توان از زمین چیزهایی دیگر را بالا برد تا اینکه چندین چرخ بالای کوه نصب گردد و از آن پس بین پای کوه و قله آن، رابطهٔ بیش‌تری برقرار خواهد گردید و می‌توان سربازان را بوسیلهٔ چرخ بالا کشید… کوه‌پیمایان گفتند ما با خود میله‌های آهنی چون پله می‌بریم و آن‌ها را در دامنهٔ کوه نصب می‌نماییم و صعود می‌کنیم تا اینکه به قلهٔ کوه برسیم.
- پیتر سوم در قرن سیزدهم از کوه کانیگو در پیرنه صعود کرد.
- کوه اورست (۸۸۴۸ متر) برای اولین بار در سال ۱۹۵۳ توسط ادموند هیلاری و تنسینگ نورگی از سمت جنوبی آن در نپال فتح گردید.
شبمانی
شبمانی معادل بیواک فرانسویBivouac ،Bivy است و عبارت است از گذراندن شب در فضای باز در مسیر یک صعود کوهنوردی چند روزه یا یک روزه یا حتی به دلیل همراه نداشتن ابزار کافی برای شبمانی در کمپ.
هواشناسی کوهنوردی
هواشناسی کوهنوردی مبحثی است که به آموزش تأثیر پدیده‌های هواشناسی بر کوهنوردان می‌پردازد. (منبع: سایت انجمن کوهنوردان ایران)
گروه کوهنوردی
یک گروه کوهنوردی سازمانی (معمولاً مردم‌نهاد (سمن)) است که با اهداف ورزشی و معمولاً تحت مجوز و نظارت فدراسیون کوهنوردی کشور و هیئت‌های کوهنوردی در استان‌ها فعالیت می‌کنند. یک گروه کوهنوردی ممکن است با مجوز موقت از هیئت استان فعالیت محدود نماید ولی گروه‌های کوهنوردی فاقد مجوز و نیز فاقد نظارت به هیچ وجه قابل اطمینان نبوده و در صورت بروز مشکلات - عدیده‌ای که در برنامه‌های کوهنوردی بعید نیست - پیگیری موضوع بسیار دشوار خواهد بود. هر گروه باید دارای یک کادر اجرایی مسئول در زمینه‌های فنی، امدادی، مالی و… باشد که در حیطه کاری خود دارای مهارت و تجربه و نیز تعهد باشند. معمولاً گروه‌های کوهنوردی برنامه‌های آتی خود را در تقویم‌هایی ششماهه یا یکساله تدوین نموده و در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌دهند.
نگارخانه
جستارهای وابسته
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کوهنوردی موجود است. |
- غارنوردی
- یخ‌نوردی
- سنگ نوردی
- دیواره نوردی
- گروه کوهنوردی
پانویس
- آمیر، پل، مترجم: ذبیح‌الله منصوری، خداوند الموت، تهران: بدرقهٔ جاویدان، ۱۳۸۰؛ ص. ۱۱۰