کوه اورست

کوه اورست (به نپالی: ساگارماتا (सगरमाथा به معنی سر آسمان)، به تبتی: چومولونگما و به چینی: ژومولانگما (珠穆朗玛) بلندترین کوه و بلندترین نقطهٔ کرهٔ زمین است. ارتفاع قلهٔ آن از سطح دریا برابر با ۸۸۴۸٫۸۶ متر (حدودا ۲۹٬۰۱۵ پا) می‌باشد. قلهٔ اورست جزو رشته کوه هیمالیا و در کشور نپال قرار دارد.

«اورست» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، اورست (ابهام‌زدایی) را ببینید.
کوه اورست
مرتفع‌ترین نقطه
ارتفاع۸٬۸۴۸متر (۲۹٬۰۲۸ پا)
بلندترین مکان
ایزولاسیون۴۰٬۰۰۸ کیلومتر (۲۴٬۸۶۰ مایل) 
فهرست‌بندی
بالا رفتن
نخستین صعود۲۹ می ۱۹۵۳
توسط ادموند هیلاری و تنزینگ نورگای
مسیر عادیخط الرأس جنوب شرقی نپال

در سال ۱۸۵۶، در طرح نقشه‌برداری مثلثاتی بزرگ هند، برای اولین بار، ارتفاع قله اورست، که در آن زمان با نام قله ۱۵ شناخته می‌شد به مقدار ۸٬۸۴۰ متر گزارش شد. در سال ۱۸۶۵، نام انگلیسی رسمی اورست توسط انجمن سلطنتی جغرافیا بنابر توصیه‌نامه اندرو واگ، رئیس وقت ممیزی بریتانیا در هندوستان انتخاب شد. این نام به افتخار جرج اورست، و علی‌رغم مخالفت خود او، انتخاب شد.[1] واگ نمی‌توانست یک نام محلی و عمومی را پیشنهاد کند، چرا که در آن زمان امکان دسترسی افراد بیگانه به تبت و نپال وجود نداشت. با این حال، نام چامولونگما برای قرون متمادی در میان تبتی‌ها و نپالی‌ها رایج بود.

قله اورست توجه بسیاری از کوه‌نوردان در تمام رده‌ها را جلب کرده‌است. از کوه‌نوردان حرفه‌ای و مجرب تا کوه‌نوردان مبتدی که مایل به پرداخت مبالغ قابل توجهی هستند تا توسط کوه‌نوردان حرفه‌ای راهنمایی شوند و صعودی کامل و موفقیت‌آمیز را رقم بزنند. با وجودی که مسیر استاندارد صعود این کوه، حاکی از عدم احتیاج به تجهیزات و حربه‌های حرفه‌ای و دشوار است (صعود به قله‌های هشت هزار متری دیگر از قبیل کی۲ و نانگا پاربات بسیار دشوارتر است)، عوامل خطرآفرین طبیعی از قبیل ارتفاع‌زدگی، بادهای شدید و آب و هوای نامطلوب، ریزش بهمن و ناحیهٔ خطرناک یخشار خومبو نیز وجود دارند.[2] تا انتهای فصل کوه‌نوردی سال ۲۰۰۷، ۳٬۶۷۹ صعود به قله از سوی ۲٬۴۳۶ نفر انجام گرفت. بر طبق آمار ثبت شده تا سال ۲۰۱۹، اورست جان بیش ۳۰۰ نفر را گرفته‌است که بسیاری از اجساد آن‌ها در همان منطقه باقی مانده‌است.[3] علاوه بر آن هشت نفر نیز بر اثر طوفانی شدید، در سال ۱۹۹۶ جان خود را از دست دادند. همچنین شرایط نا به سامان ناحیه مرگ باعث می‌شود سقوط افراد باعث از بین رفتن آن‌ها شود.

شناسایی بلندترین قلهٔ جهان

در سال ۱۸۰۸، کشور انگلیس طرح نقشه‌برداری مثلثاتی بزرگ هند را به منظور شناسایی مکان و نام‌های بلندترین کوه‌های جهان آغاز نمود. در ابتدا تیم نقشه‌برداری با حمل یک تئودولیت (دوربین نقشه‌برداری) غول پیکر ۵۰۰ کیلویی (که برای حمل آن احتیاج به ۱۲ نفر بود) رفته رفته به سمت شمال حرکت کردند تا ارتفاعات را تا حد امکان اندازه‌گیری کنند. تیم مذکور سرانجام

م در دهه۱۸۳۰ به دامنه‌های رشته کوه‌های هیمالیا رسید. با این وجود کشور نپال به علت داشتن سوءظن تجاوز سیاسی و دیگر احتمالات موجود از ورود تیم استعماری انگلیس به این کشور جلوگیری کرد. همچنین تمام تلاش‌ها و درخواست‌های تیم نقشه‌برداری با شکست مواجه شد.

به همین علت، تیم می‌بایست مشاهدات خود را از تراز، منطقه‌ای مشرف و موازی با رشته‌کوه هیمالیا ادامه دهد. شرایط این منطقه به علت وجود باران‌های سیل‌آسا و مالاریا بسیار دشوار بود، به‌طوری‌که سه نقشه‌بردار بر اثر مالاریا جان خود را در حالی از دست دادند که دو تن دیگر به علت ناتوانی‌های جسمی مجبور به استراحت بودند.

نام‌گذاری
موقعیت در زمین

نام تبتی کوه اورست، چومولونگما یا کومولانگما (مادر مقدس) است که برگردان لغوی آن به چینی ژومولانگما فنگ (چینی ساده: 珠穆朗玛峰؛ چینی باستانی: 珠穆朗瑪峰) که اشاره به مادر زمین دارد می‌باشد. ترجمهٔ چینی آن شنگمو فنگ (چینی ساده: 圣母峰؛ چینی باستانی: 聖母峰) است که اشاره به مادر مقدس دارد. با توجه به گزارش‌های انگلیسی در میانهٔ قرن نوزدهم، نام محلی آن در دارجیلنگ، دئودونگا به معنی کوه مقدس گزارش شده‌است.

در سال ۱۸۶۵، انجمن سلطنتی جغرافیا نام رسمی این کوه را پس از پیشنهاد آندرو واگ، رئیس وقت ممیزی بریتانیا در هند برگزید. واگ این نام را به یادبود سر جرج اورست انتخاب کرد. هرچند تلفظ امروزی نام این کوه (اورست) متفاوت با تلفظ نام سر جرج اورست (ایورست) می‌باشد.

در اواخر قرن نوزدهم بیشتر نقشه‌کشان به اشتباه دچار این باور بودند که نام محلی این کوه «گاریسانکار» می‌باشد. این اشتباه نتیجهٔ سردرگمی در ناحیهٔ دیدی بود که اورست و گاری‌سانکار را در یک راستا قرار می‌داد. بعدها این اشتباه از زاویهٔ دید کاتماندو اصلاح گشت.

در اوایل دههٔ ۱۹۶۰، دولت نپال نام رسمی ساگارماتا را بر کوه اورست نهاد. این نام پیشتر به کار نرفته بود، در حالی که ساکنان محلی عموماً آن را با نام چومولونگما می‌شناختند. دولت نپال برنامه‌ای برای یافتن نامی نپالی برای کوه معین کرد. چرا که نام شارپا/تبتی چومولونگما به علت مغایرت با طرح نپالیزه کردن این کشور قابل قبول نبود.

در سال ۲۰۰۲، روزنامه پیپلز دیلی مقاله‌ای منتشر کرد که در آن با ادامه استفاده نام انگلیسی این کوه در غرب مخالفت کرده بود. این مقاله متذکر شده بود نام چینی این کوه که از ۲۸۰ سال پیش در نقشه‌های چینی آورده شده بود نسبت به نام انگلیسی آن ارجحیت دارد.

اندازه‌گیری

در سال ۱۸۵۶ اندرو واگ ارتفاع قلهٔ اورست (بعدها با نام قله ۱۵) را ۸٬۸۴۰ متر گزارش کرد که این مقدار پس از چند سال محاسبه بر روی مشاهدات جمع‌آوری شده توسط طرح نقشه‌برداری مثلثاتی، گزارش شد.

اخیراً ارتفاع این کوه، ۸٬۸۴۸ متر شناخته شد، با این حال مقداری اختلاف در اندازه‌گیری همواره وجود دارد. در نهم اکتبر ۲۰۰۵، پس از چند ماه اندازه‌گیری و محاسبه، سازمان ملی نقشه‌برداری جمهوری خلق چین، رسماً ارتفاع این کوه را ۸٬۸۴۴٫۴۳ متر ± ۰٫۲۱ متر گزارش کرد. این سازمان مدعی است که این مقدار، دقیق‌ترین و جامع‌ترین مقداری بوده که در طول تاریخ برای این کوه گزارش شده. این ارتفاع بر اساس بلندترین نقطهٔ صخره و بدون محاسبهٔ ارتفاع برف و یخی است که روی آن را پوشانده. همچنین تیم چینی توده‌ای از یخ و برف به عمق سه متر اندازه‌گیری کردند که با اضافه کردن آن به ارتفاع اندازه‌گیری شده، همان مقدار محاسبه شده قبلی یعنی ۸٬۸۴۸ متر به دست می‌آمد. تغییر ضخامت این توده در طول زمان، باعث این می‌شود که هیچ‌گاه نتوان ارتفاعی قطعی برای آن تعیین نمود.

ارتفاع ۸٬۸۴۸ متر برای اولین بار توسط یک پروژهٔ نقشه‌کشی هندی در سال ۱۹۵۵ در فاصله‌ای نزدیک‌تر به کوه و با استفاده از تئودولیتها تهیه و تعیین گشت. سپس این مقدار متعاقباً توسط اندازه‌گیری یک تیم چینی در سال ۱۹۷۵ تأیید شد. در هر دو پروژه، ارتفاع کلاهک برفی نیز علاوه بر بلندترین نقطهٔ صخره‌ای اندازه‌گیری شده بود. در مه ۱۹۹۹، هیئتی اعزامی به رهبری بردفورد واشبورن، یک واحد جی پی اس را بر روی سطح بستر صخره‌ای قرار دادند که این محاسبه ارتفاع ۸٬۸۵۰ متر به علاوهٔ ۱ متر سطح کلاهک برفی نشان داد. با این حال هیچ‌یک از این مقادیر توسط دولت نپال به رسمیت شناخته نشده و این مورد بارها در جایگاه‌های مختلف ذکر شده‌است.

نقشه‌ای حاوی جزئیات زیاد (با مقیاس ۱:۵۰٬۰۰۰) از منطقهٔ خومبو و بخش جنوبی کوه اورست توسط اروین اشنایدر، عضو تیم اعزامی جهانی صعود هیمالیا در سال ۱۹۵۵ تهیه شد. همچنین برجسته‌نگاری پرجزییات‌تری از منطقهٔ اورست توسط بردفورد واشبورن در اواخر دههٔ ۱۹۸۰ با استفاده از شیوهٔ عکاسی هوایی گسترش‌یافته تهیه شد.

چنین تصور می‌شود که حرکات صفحه‌های پوستهٔ زمین سبب افزایش طول قله و جابه‌جایی آن به سمت شمالشرق می‌شود. گزارش‌های حاصل از دو محاسبه نشان می‌دهد که آهنگ تغییرات به صورت ۴ میلیمتر افزایش ارتفاع و ۳–۶ میلیمتر حرکت به سمت شمالشرق در سال است، اما دیگر محاسبات حاکی از آن است که جابه‌جایی بیشتر از این مقدار (۲۷ میلیمتر) بوده و حتی کاهش ارتفاع نیز پیشنهاد شده‌است.

در سال ۲۰۱۰، چین و نپال پس از سال‌ها اختلاف برسر ارتفاع اورست، نهایتاً توافق کردند که کوه اورست رسماً ۸۸۴۸ متر است.[4] که به اعتقاد دولت نپال، پس از وقوع زمین لرزه ۷٫۸ ریشتری همالیا، ممکن است عدد فوق کاهش یابد، که همین موضوع اختلاف ده ساله ای را بین چین و نپال ایجاد کرد

بنا به گزارش سی ان ان در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۲۰، پس از بررسی گروهی از متخصصان تبتی و نپالی، مجدداً عدد دقیق ۸۸۴۸٫۸۶ متر مورد توافق دولت نپال و چین قرار گرفت.

در سفر ۲۰۱۹ شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین به نپال، هر دو کشور توافق کردند که به‌طور مشترک ارتفاع جدید را اعلام کنند و قله را «نمادی جاودانه از دوستی نپال و چین» خواندند. پس از بازدید Xi، چین از سمت تبت کوه شروع به اندازه‌گیری کرد

مقایسه‌ها

اورست کوهی است که قلهٔ آن بیشترین ارتفاع از سطح آب‌های آزاد را داراست. با این حال کوه‌هایی دیگری نیز وجود دارند که مدعی لقب «بلندترین قله‌های زمین» هستند. کوه مانو کیا در هاوایی، کوهی است که اگر ارتفاع آن از پایهٔ آن اندازه‌گیری شود، بلندترین قلهٔ زمین خواهد بود؛ ارتفاع آن از پایه به ۱۰٬۲۰۰ متر می‌رسد، با وجودی که تنها ۴٬۲۰۵ متر از آن بالاتر از سطح دریا می‌باشد.

همچنین به دلیل شکل خاص کره زمین، شعاع کره زمین در استوا بیشترین مقدار است. آتشفشان چیمبورازو در اکوادور، آمریکای جنوبی فقط یک درجه با استوا فاصله دارد در حالیکه این مقدار برای اورست (بلندترین قله جهان) ۲۸ درجه‌است. فاصله قله چیمبورازو از مرکز زمین ۶٬۳۸۴٫۴ کیلومتر است و این فاصله برای اورست ۶٬۳۸۲٫۳ کیلومتر است که دقیقاً ۲٬۱۶۸ متر از اورست بیشتر است. فشار اتمسفریک در قله کوه اورست و ارتفاع ۸٬۸۴۸ متر (۲۹٬۰۲۹ فوت) برابر است با ۳۴ کیلوپاسکال (۲۵۵ تور)[5] و نقطه جوش آب نیز ۷۱ درجه سلسیوس (۱۶۰ درجه فارنهایت) است.

مسیرهای صعود

کوه اورست دارای دو مسیر اصلی صعود است که یکی در دامنهٔ جنوبی در نپال و دیگری در دامنهٔ شمالی در تبت قرار دارد. همچنین تعداد زیادی مسیرهای فرعی که استفادهٔ کمتری از آن‌ها می‌شود. در بین این دو مسیر، مسیر جنوبی آسان‌تر بوده و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مسیر همچنین، مسیر صعود ادموند هیلاری و تنزینگ نورگای (اولین صعود موفق به قله در سال ۱۹۵۳) است. همچنین این مسیر، اولین مسیر از بین پانزده مسیری بود که تا سال ۱۹۹۶ برای صعود به قله شناخته شده بودند.

بیشتر اعزام‌ها قبل و در طول ماه مه و قبل از فصل تابستان و بادهای موسمی انجام می‌گیرد. هنگامی که فصل بادهای موسمی رفته‌رفته فرا رسد، تغییرات به وجود آمده، از سرعت تندباد که به سمت شمال می‌وزد می‌کاهد. صعودهایی که بعضاً در فصول بعد از بادهای موسمی و در سپتامبر و اکتبر، هنگامی که تندبادها مجدداً به سمت شمال شروع به وزش می‌کنند، سخت‌تر خواهند بود. چرا که برف‌های باقی‌مانده از ابرها و بادهای موسمی و همچنین توده‌های هوایی با پایداری کمتر، آخرین توان خود را در این ناحیه تخلیه می‌کنند.

مسیر جنوبی

صعود از طریق مسیر جنوبی با عزیمتی به پایگاه اصلی در ارتفاع ۵٬۳۶۴ متری آغاز گشت.

صعودها

اولین صعود بدون استفاده از کپسول اکسیژن

در ۸ مه ۱۹۷۸، رینولد مسنر (ایتالیا) و پیتر هابلر (اتریش) و اولین صعود بدون استفاده از کپسول اکسیژن را از طریق مسیر جنوبی رقم زدند. در ۲۰ اوت ۱۹۸۰، مسنر برای اولین بار در تاریخ، به تنهایی قلهٔ اورست را بدون استفاده از کپسول اکسیژن و هرگونه پشتیبانی از مسیر سخت‌تر شمالی فتح نمود. او سه روز متوالی پس از شروع حرکتش از کمپ خود در ارتفاع ۶٬۵۰۰ متری زمان برای رسیدن به قله وقت صرف کرد.

فرود بالگرد

در ۱۴ مه ۲۰۰۵، خلبان فرانسوی، دیدیر دلساله، یک فروند بالگرد یوروکوپتر ای‌اس۳۵۰ اکوروی B۳ را بر فراز قلهٔ اورست فرود آورد و پس از حدود ۴ دقیقه مجدداً پرواز کرد. بر همین اساس، دلساله رکورد فرود و پرواز در بلندترین ارتفاع را نصیب خود کرد.

درآمدها

کوه‌نوردان منبع کسب درآمد توریستی قابل توجهی برای کشور نپال هستند. دولت این کشور برای صدور جواز صعود، تمامی کوه‌نوردان را ملزم به پرداخت مبلغ گزافی می‌کند که برای هر نفر، درسال ۲۰۲۰ میلادی حدود ۵۰۰ میلیون تومان است.

جستارهای وابسته

منابع
  1. "Papers relating to the Himalaya and Mount Everest". Proceedings of the London Royal Geographical Society of London. IX: 345–351. April–May 1857.
  2. Merritt، Chris M. (۲۰۱۹-۰۷-۲۵). «Mount Everest Deaths Statistics by Year (1922-2019)». Outdoor Inquirer (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۲.
  3. Nuwer, Rachel. "Death in the clouds: The problem with Everest's 200+ bodies". www.bbc.com. Retrieved 2021-06-02.
  4. چین و نپال در مورد ارتفاع قله اورست به توافق رسیدند، بی‌بی‌سی فارسی
  5. West, J. B. (1999). "Barometric pressures on Mt. Everest: New data and physiological significance". Journal of Applied Physiology. 86 (3): 1062–6. doi:10.1152/jappl.1999.86.3.1062. PMID 10066724.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کوه اورست موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.