یخ فشان

یخ‌فشان (به انگلیسی: Cryovolcano) یا آتش‌فشان یخ، یک فوران آتش‌فشان وار مواد فرار مانند آب، آمونیاک یا متان است که در شرایطی به جای سنگ مذاب، این مواد به‌صورت گاز یا مایع و بخار به بیرون پرتاب می‌شوند. پس از فوران، این یخ گدازه‌ها در اثر دمای بسیار پایین پیرامون یخ‌فشان به‌زودی متراکم و به شکل جامد در می‌آیند. یخ‌فشان‌ها در ماه‌های یخی و شاید هم در جرم‌های آسمانی مانند جرم‌های موجود در کمربند کویپر پدید می‌آیند.

گانساماکولا، در تیتان، قمر زحل ممکن است یک گنبد یخ‌فشان باشد

انرژی مورد نیاز برای ذوب یخ و تولید یخ‌فشان معمولاً از اصطکاک جزر و مدی به‌وجود می‌آید. همچنین ممکن است که سپرده‌های شفاف از مواد منجمد بتواند با ایجاد یک اثر گلخانه‌ای زیر سطحی حرارت مورد نیاز را ایجاد و جمع‌آوری کند.

سیاره های نزدیک خورشید، سنگی هستند و تولید ماگما می کنند. اما سیاره ها و اقمار پس از مریخ، حاوی مقادیر قابل توجهی گاز هستند. آتشفشان در این بخش از منظومه شمسی معمولاً یخ فشان است و به جای سنگ های مذاب، گاز سرد یا یخ زده مانند آب، آمونیاک و متان فوران می کند.[1] اولین یخ فشان، سال 1989 توسط کاوشگر وویجر 2 در تریتون مشاهده شد و بهترین مستند از یخ فشان ها توسط کاوشگر کاسینی در سال 2005 در انسلادوس تصویربرداری گردیده است.[2]

نشانه‌هایی که سیارک ۵۰۰۰۰ در کمربند کویپر در بارهٔ گذشته ارائه می‌دهد نمایان‌گر روی‌داد پدیدهٔ یخ‌فشان در آن سیارک در گذشته است. در این مورد واپاشی هسته‌ای می‌تواند حرارت زیرسطحی را تأمین کرده باشد، زیرا یخ‌فشان مخلوطی از آب و آمونیاک است که در ۱۸۰ درجه کلوین (۹۵-°C) ذوب می‌شود و مایع به شدت سردی تولید می‌شود که می‌توانسته به بیرون رانده شده باشد.

منابع

  1. «یخ فشان چیست؟ | You Can». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۰۹.
  2. «Active Volcanoes of Our Solar System». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۰۹.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.