آگلومرا
آگلومِرا یا کلوخه [1] (به انگلیسی: agglomerate) از واژه لاتین agglomerare به معنای "تبدیل شدن به یک توپ" گرفته شده است. تودهای از قطعات گدازهٔ آتشفشانی است که از طریق انفجار آتشفشانی ایجاد میشود. آگلومرا، انباشتی از بلوک های بزرگ مواد آتشفشانی است که حداقل دارای 75 درصد بمب آتشفشانی است. بمب های آتشفشانی به دلیل شکلشان متفاوت از قطعات آتشفشانی هستند. توده های گلبولی شکل گدازه، ممکن است هنگامی که هنوز به صورت مذاب هستند از دهانه آتشفشان به بیرون پرتاب شوند و اغلب با انفجار ناگهانی قطعه قطعه می شوند. این بمب ها در هنگام فوران به دلیل ماهیت مذابشان با چرخش سریع در هوا، شکلشان را به دست می آورند. آنها معمولا دارای قطر 1 تا 2 پا (30 تا 60 سانتیمتر) هستند، ولی قطعاتی به بزرگی 12 پا (3.7 متر) نیز مشاهده شده است.
تعريف كلي و تركيب و تشكيل
آگلومراها به صورت معمول در نزدیکی دهانه ها و درون مجراهای آتشفشانی، جاییکه آنها ممکن است همراه با پیروکلاستیک ها یا برش های آتشفشانی-نفوذی تشکیل شوند، یافت می شوند. در مقالات چاپ شده (پیش از 1970) به ویژه در اسکاتلند، هر سنگ ولکانوکلاستیک درشت دانه ای را به عنوان آگلومرا معرفی می کردند که این موضوع منجر به اشتباه در شناسایی نهشته های جریانی آواری، نهشته های تالوس و دیگر انواع بِرِش ها شده بود. آگلومراها معمولا جورشدگی ضعیفی نشان می دهند و ممکن است شامل خاکستر آتشفشانی ریزدانه یا ماتریکس توفی باشند و ماتریکسها و کلاستهای آنها میتوانند بسیار متفاوت باشند. آنها ممکن است مونولیتیک (تشکیل شده تنها از یک نوع کلاست) و یا هترولیتیک (تشکیل شده از چندین نوع متفاوت کلاست) باشند و همچنین ممکن است شامل برخی قطعات سنگ های آذرین گوناگون باشند. تفاوت های گوناگونی بین آگلومرا و لایه های خاکسترهای معمول آتشفشانی یا توف وجود دارد؛ آگلومراها دانه درشت تر هستند و لایه بندی ضیعفی نشان می دهند. همچنین آنها می توانند جوش خورده باشند یا نباشند، همانند بازالت های "اسپتر" (spatter) درشت دانه. آنها به طور معمول در طول انفجارهای نوع استرومبولی تشکیل می شوند و در آتشفشانی هایی با ترکیب پِرآلکالن شایع هستند. برخی از نهشته های بزرگ آگلومرا از جریان های پیروکلاستیک چگال در طول فوران های انفجاری شکل دهنده کالدرا تشکیل شده اند، همانند سانتروینی (Santorini)، تال (Taal) و کامپای فلگری (Campi Flegrei)، آنها ممکن است توده ای و یا لایه بندی ضعیف داشته باشند و همچنین می توانند دارای ضخامت زیادی باشند.
منابع
- «کلوخه» [مهندسی مواد و متالورژی] همارزِ «agglomerate»؛ منبع: گروه واژهگزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر اول. فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۱-۱ (ذیل سرواژهٔ کلوخه)
- Chisholm 1911
- فشارکی، پ. فرهنگ جغرافیا. تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۹.