ابوالحسن خانعلی
ابوالحسن خانعلی (زادهٔ ۱۳۱۱ - درگذشتهٔ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۰) دارای دکترا در رشته معقول و منقول (فلسفه) از دانشگاه تهران و معلم ۲۹ ساله دروس فلسفه و زبان عربی بود که در روز ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۴۰ در تجمع صنفی اعتراض‌آمیز معلمان در میدان بهارستان با گلوله اسلحه رئیس کلانتری بهارستان، سرگرد ناصر شهرستانی کشته شد.[1][2]
| ابوالحسن خانعلی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۳۱۱ تهران |
| درگذشت | ۱۳۴۰ تهران |
| آرامگاه | قبرستان ابن بابویه |
| پیشه | معلم |
تحصیلات
ابوالحسن خانعلی پس از آموزش‌های ابتدایی، در دانشکده علوم تهران به ادامه تحصیل پرداخت و با مدرک لیسانس معقول و منقول در سال ۱۳۳۵ به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و هم‌زمان با تدریس، دوره‌ی دکترای فلسفه را در دانشگاه تهران می گذراند. وی به زبان‌های انگلیسی و فرانسه تسلط داشت.
فعالیت‌های اجتماعی
ابوالحسن خانعلی در سیل عظیمی که در سال ۱۳۳۳ در امامزاده داوود رخ داد و خسارات زیادی رسانده بود با تلاش خود و همکاری اهل محل و با ارتباط با مراجع تقلید آن زمان وادارات دولتی به بازسازی این امامزاده پرداخت.
واقعه ۱۲ اردیبهشت
در روز دوازدهم اردیبهشت ماه ۱۳۴۰، محمد درخشش که پیشتر با پشتیبانیِ حزب توده به ریاست دانشسرای عالی رسیده بود، در اعتراض به لایحه‌ی سقف حقوق فرهنگیان، معلمان را به اعتصاب و تظاهرات در مقابل مجلس هدایت کرد. گروهی از معلمان در جلوی مجلس در میدان بهارستان تجمع کردند که خانعلی نیز در آن شرکت داشت.[1] ساواک معتقد بود که امریکایی‌ها از طریق درخشش اعتصاب معلمان را کنترل می‌کنند.[3]
ناصر شهرستانی رئیس کلانتری، به سمت تجمع‌کنندگان شلیک کرد که گلوله‌ای به سر ابوالحسن خانعلی اصابت کرد و دو تیر دیگر هم دو نفر را مجروح کرد.
روز ۱۳ اردیبهشت پیکر خانعلی بر روی دست معلمان با شعار «کشتند یک معلم را» به بیمارستان بازرگان منتقل شد، ولی اقدامات پزشکان مؤثر واقع نشد و وی جان باخت. جنازه خانعلی از بیمارستان بازرگان به مسجد اسکندری منتقل شد و یکصد آموزگار دور جنازه را گرفتند تا به دست حکومت نیفتد.[4] او سرانجام در آرامگاه ابن بابویه در شهر ری به خاک سپرده شد.[1][2]
پس از این حادثه رئیس کلانتری برکنار و مورد بازخواست قرار گرفت، شریف امامی نخست‌وزیر وقت استعفاء کرد، محمدرضا پهلوی استعفای او را پذیرفت و علی امینی را مأمور تشکیل کابینه جدید کرد. او قول مساعد به افزایش حقوق معلمان داد و سرانجام پس از «برابر شدن حقوق معلمین با حقوق مهندسین» تحصن یازده روزه معلمان پایان گرفت.[1]
روز معلم
پس از واقعه ۱۲ اردیبهشت، حکومت وقت برای دلجویی از معلمین روز ۱۲ اردیبهشت را به یاد مرگ خانعلی روز معلم نام‌گذاری کرد که پس از انقلاب اسلامی و ترور مرتضی مطهری در یازدهم اردیبهشت ۱۳۵۸، روز کشته شدن وی با یک روز تأخیر عنوان شد و دوازدهم اردیبهشت مجدداً به این مناسبت به نام روز معلم نام گرفت.[1][5][6]
منابع
- «۱۲ اردیبهشت در تجمع میدان بهارستان یک معلم کشته شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۴.
- «از کشته شدن خانعلی تا وزارت درخشش». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۸ دسامبر ۲۰۱۱.
- در دامگه حادثه: گفت‌‍وگو با پرویز ثابتی، مدیر امنیت داخلی ساواک. به کوشش عرفان قانعی‌فرد. کاراکتر zero width joiner character در
|عنوان=در موقعیت 21 (کمک) - حمیده محمدی (۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۴). «روزی که دو بار 'روز معلم' نامیده شد». BBC Persian.
- ۱۲ اردیبهشت قبل از کشته شدن مطهری هم روز معلم بود
- پنجاه سالگی روز معلم در ایران
- «روز معلم، چگونه روز معلم شد؟». خبر آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۹.