مرتضی مطهری
مرتضی مطهری فریمانی (۱۳ بهمن ۱۲۹۸ – ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸)[2] روحانی شیعه، استاد فلسفهٔ اسلامی و کلام اسلامی و تفسیر قرآن، عضو هیئت موتلفه اسلامی و از نظریهپردازان نظام جمهوری اسلامی ایران بود.[3] وی قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷ استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران بود.[4] بعد از انقلاب به ریاست شورای انقلاب منصوب شد.[5]
مرتضی مطهری | |
---|---|
رئیس شورای انقلاب | |
مشغول به کار ۲۲ دی ۱۳۵۷ – ۸ اسفند ۱۳۵۷ | |
گمارنده | سید روحالله خمینی |
پس از | تشکیل شورا |
پیش از | سید محمود طالقانی |
اطلاعات شخصی | |
زاده | مرتضی مطهری فریمانی ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ فریمان، خراسان، ممالک محروسه ایران |
درگذشته | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ (۵۹ سال) تهران، جمهوری اسلامی ایران |
آرامگاه | مسجد بالاسر، حرم فاطمه معصومه، قم |
حزب سیاسی |
|
همسر(ان) | اعظم (عالیه) روحانی[1] |
فرزندان | ۷؛ از جمله علی و محمد |
امضا | |
وبگاه | www.motahari.ir |
پیشینه فقهی | |
دین | اسلام |
مذهب | شیعه دوازدهامامی |
فقه | امامیه |
زمینه اصلی | فلسفه اسلامی |
محل تحصیل | حوزه علمیه قم دانشگاه تهران |
مرتبه حوزوی | آیتالله |
استادان | فهرست
|
آثار | فهرست کامل |
سید روحالله خمینی علاقهٔ زیادی به وی داشت، تا آنجا که بعد از مرگش گفت: «فرزند عزیزی را که پارهٔ تنم و حاصل عمرم بود، از دست دادم»[6] در ادبیات جمهوری اسلامی ایران از وی با عنوان «معلم شهید» یاد میشود.[7][8]
مرتضی مطهری در شامگاه روز سهشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ پس از پایان جلسهای در منزل یدالله سحابی به همراه گروهی از رجال سیاسی انقلابی، در تاریکی شب و هنگام خروج از محل جلسه در کوچه پارک امین الدوله، هدف گلولهٔ یکی از افراد گروه فرقان قرار گرفت و پس از انتقال به بیمارستان طرفه درگذشت.[9]
زندگینامه
کودکی و نوجوانی
مرتضی مطهری در ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ در شهر فریمان از توابع مشهد در خانوادهای روحانی با اصالت سیستانی[10] زاده شد. پدرش شیخ محمد حسین کیخا (مطهری)، نوه شیخ محمد علی کیخا از معتمدین سیستان از دهکده کنگ پیران بخش پشتآب شهرستان زابل بود. محمد علی کیخا بیش از یک قرن پیش برای نزدیکی بیشتر به حرم امام رضا و حوزه علمیه مشهد از شهرستان زابل در استان سیستان و بلوچستان به شهرستان فریمان در استان خراسان مهاجرت کرد. مرتضی مطهری در کودکی برای فراگیری دروس ابتدایی به مکتبخانه رفت. در سن دوازده سالگی به حوزه علمیه مشهد رفت و به تحصیل مقدمات علوم اسلامی پرداخت. در سال ۱۳۱۶ برای تکمیل تحصیلات خود عازم حوزه علمیه قم شد. اندکی پیش از سفر مطهری به قم، عبدالکریم حائری یزدی، بنیانگذار حوزه علمیه درگذشته بود و ریاست حوزه را سه تن از مدرسان بزرگ آن سید محمد حجت، سید صدرالدین صدر و سید محمدتقی خوانساری به عهده گرفته بودند.
گفتنی است مرتضی مطهری که از شخصیتهای مهم در انقلاب اسلامی است به عنوان یک شخصیت سیستانی کمتر شناخته میشود. پدربزرگِ مرتضی مطهری یعنی آخوند ملا محمد علی کیخا، از علمای برجسته سیستانی بوده که به همراه خانواده خویش یعنی پدر مرتضی مطهری به منطقه خراسان کوچ میکنند و برای همین ایشان کمتر به عنوان یک سیستانی شناخته شدهاند[11]
محمد حسین، پدر مرتضی مطهری از شخصیتهای مورد توجه در روستای فریمان بودهاست. پدر مطهری از شاگردان آخوند خراسانی بودهاست. پدر مطهری در سال ۱۳۵۰ شمسی در سن ۱۰۱ سالگی فوت کرد. گفته میشود که مادر وی اطلاعاتی دربارهٔ طب سنتی داشت و به معالجه زنان روستای فریمان میپرداختهاست. مطهری از پدر خود با عنوان طبیب روحانی و از مادرش با عنوان طبیب جسمانی یاد کردهاست.[12]
جوانی و تحصیلات
مطهری نزد محمد صدوقی، کتاب «مطوّل» را فراگرفت و نزد سید شهابالدین مرعشی نجفی، «شرح لمعه» را آموخت. در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از سید حسین طباطبایی بروجردی (در فقه و اصول) و روحالله خمینی (به مدت ۱۲ سال در فلسفه و اصول) و سید محمدحسین طباطبائی (در فلسفه: الهیات شفای بوعلی و دروس دیگر) بهره گرفت.
قبل از نقل مکان سید حسین طباطبایی بروجردی به قم، مطهری گاهی به بروجرد میرفت و از درس وی استفاده میکرد. وی مدتی نیز از درس و بحث اخلاقی حاج میرزا علی آقا شیرازی بهره برد. سید محمد حجت (در اصول) و سید محمد محقق داماد (در فقه) از استادان دیگر مرتضی مطهری بودند. وی در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصیل علم، در امور اجتماعی و سیاسی نیز مشارکت داشت و از جمله با فدائیان اسلام در ارتباط بودهاست.
خانواده
مطهری در سال ۱۳۳۱ با عالیه روحانی، دختر یکی از روحانیون مشهد ازدواج کرد. حاصل این پیوند چهار دختر و سه پسر است. علی مطهری و محمد مطهری دو تن از فرزندان اویند.
عباسهادیزاده مهندس نساجی، احمد یزدی داروساز، علی لاریجانی رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی و مجید عباسپور دکتری محیط زیست و استاد دانشگاه صنعتی شریف دامادهای اویند.[13]
مهاجرت به تهران
مطهری در سال ۱۳۳۱ از قم به تهران مهاجرت کرد، و در این شهر به تدریس در مدرسه مروی و تألیف و سخنرانیهای تحقیقی پرداخت. در سال ۱۳۳۴ اولین جلسه تفسیر انجمن اسلامی دانشجویان توسط مطهری تشکیل گردید، و در همان سال تدریس خود را در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را آغاز کرد. در سالهای ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ و پس از تشکیل انجمن اسلامی پزشکان، مطهری به یکی از سخنرانان اصلی این انجمن تبدیل گشت. وی در طول سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ سخنران منحصربهفرد این انجمن بود.
ترور
مرتضی مطهری در شامگاه روز سهشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ پس از پایان جلسهای در منزل یدالله سحابی به همراه گروهی از رجال سیاسی انقلابی، در تاریکی شب و هنگام خروج از محل جلسه، هدف گلولهٔ یکی از افراد گروه فرقان قرار گرفت و پس از انتقال به بیمارستان طرفه درگذشت.[9] قاتلان او سه نفر به نامهای محمدعلی بصیری، حمید نیکنام و وفا قاضیزاده بودند.
فعالیتهای سیاسی
مرتضی مطهری در فعالیتهای سیاسی در کنار روحالله خمینی بود، بهطوریکه میتوان سازماندهی قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در تهران و هماهنگی آن با روحالله خمینی را مرهون تلاشهای او و یارانش دانست. وی در ساعت ۱ بعد از نیمه شب روز چهارشنبه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به دنبال یک سخنرانی مهیج علیه محمدرضا شاه پهلوی به وسیله پلیس دستگیر و پس از انتقال به زندان موقت شهربانی به همراه تعدادی از روحانیون تهران زندانی شد. پس از ۴۳ روز به دنبال مهاجرت علمای شهرستانها به تهران و فشار مردم، به همراه سایر روحانیون از زندان آزاد شد.
پس از تشکیل هیئتهای مؤتلفه اسلامی، مطهری از سوی روحالله خمینی به همراه چند تن دیگر از شخصیتهای روحانی عهدهدار رهبری این هیئتها گشت. پس از ترور حسنعلی منصور نخستوزیر وقت توسط محمد بخارایی، کادر رهبری هیئتهای موتلفه شناسایی و دستگیر شد.
فعالیتهای علمی – فرهنگی
پس از ترور حسنعلی منصور، مطهری به تألیف کتاب در موضوعاتی که وی مورد نیاز جامعه میپنداشت و ایراد سخنرانی در دانشگاهها، انجمنهای اسلامی، نهضت اسلامی پزشکان، مسجد هدایت و مسجد جامع نارمک ادامه داد. او به یک نهضت اسلامی معتقد بود و برای اسلامی کردن محتوای نهضت تلاشهای ایدئولوژیک بسیاری نمود. از جمله مهمترین این اقدامات میتوان به کمک به تأسیس حسینیه ارشاد در سال ۱۳۴۶ اشاره کرد. پس از مدتی به علت اختلاف نظر با برخی از اعضای هیئت مدیره، در سال ۱۳۴۹ از عضویت هیئت مدیره آن مؤسسه استعفاء داد و آن را ترک گفت.
تبلیغ برای آوارگان فلسطینی
در سال ۱۳۴۸ به خاطر صدور اعلامیهای با امضای وی و علامه طباطبایی و سید ابوالفضل موسوی زنجانی مبنی بر جمع اعانه برای کمک به آوارگان فلسطینی و اعلام آن طی یک سخنرانی ضداسرائیلی در حسینیه ارشاد دستگیر شد و مدت کوتاهی در زندان تکسلولی به سربرد. از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۱ برنامههای تبلیغی مسجد الجواد را زیر نظر داشت و غالباً خود سخنران اصلی بود، تا اینکه آن مسجد و بهدنبال آن حسینیه ارشاد تعطیل گردید و بار دیگر مطهری دستگیر و مدتی در بازداشت قرار گرفت. پس از آن مطهری سخنرانیهای خود را در مسجد جاوید و مسجد ارک و غیره ایراد میکرد. بعد از مدتی مسجد جاوید نیز تعطیل گردید. در حدود سال ۱۳۵۳ ممنوعالمنبر گردید و این ممنوعیت تا پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ادامه داشت.[14]
مبارزه با التقاط
از مهمترین فعالیتهای او ارائه ایدئولوژی اسلامی از طریق تدریس و سخنرانی و تألیف کتاب متعدد است. به باور مطهری، اهمیت اینگونه فعالیت فرهنگی به ویژه در سالهای ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ به خاطر افزایش تبلیغات گروههای چپ و پدید آمدن گروههای مسلمان چپگرا -که مطهری آن را پدیده «التقاط» مینامید- به اوج خود رسید. گذشته از خمینی، مطهری نیز دیگران را از همکاری با سازمان «مجاهدین خلق ایران» بازمیداشت. در این سالها مطهری به توصیه روحالله خمینی هفتهای دو روز برای تدریس به قم میرفت و همزمان در تهران نیز به تدریس در منزل ادامه میداد. در سال ۱۳۵۵ به دنبال اختلاف با یکی از استادان دانشکده الهیات زودتر از موعد مقرر بازنشسته شد. همچنین در طول این سالها، مطهری با همکاری تنی چند از شخصیتهای روحانی، «جامعه روحانیت مبارز تهران» را بنیان گذارد بدان امید که روحانیت شهرستانها نیز به تدریج چنین سازمانی پیدا کند.
مخالفت با دینناباوران
دربارهٔ اختلاف مرتضی مطهری با امیرحسین آریانپور -که یکی از دینناباوران بود-، نوشته شدهاست که آریانپور را، به خاطر اعتقادات مارکسیستیاش مورد نقد قرار میداد، و معتقد بود کسی که دیدگاههای مارکسیستی را ارائه میدهد، نباید در دانشکده الهیات، تدریس کند.[15]
ارتباط با سید روحالله خمینی و انقلاب
گرچه ارتباط مرتضی مطهری با سید روحالله خمینی پس از تبعید او از ایران به وسیله نامه و غیره استمرار داشت، ولی در سال ۱۳۵۵ موفق گردید مسافرتی به نجف نموده و ضمن دیدار با خمینی دربارهٔ مسائل مهم نهضت و حوزههای علمیه با وی مشورت نماید. پس از مرگ مصطفی خمینی و آغاز دوره جدید نهضت اسلامی، مطهری بهطور تماموقت درخدمت نهضت قرار گرفت. وی در دوران اقامت روحالله خمینی در پاریس نیز سفری به آن شهر نمود. در همین سفر خمینی او را مسؤول تشکیل شورای انقلاب کرد. هنگام بازگشت روحالله خمینی به ایران، مطهری مسؤولیت کمیته استقبال از امام را شخصاً به عهده گرفت. خمینی پس از مرگ وی، در پیام جداگانهای خطاب به جوانان و روشنفکران، آنان را توصیه به استفاده از کتب مرتضی مطهری کرد.[16]
اندیشهشناسی
فلسفه اسلامی
مطهری برخلاف کسانی چون فردید که فلسفه اسلامی را ذاتاً یونانی میدانند، برای فلسفه اسلامی اصالت خاصی قائل است. از این روی نه تنها مانند فردید و اصحاب مکتب تفکیک، فلسفه اسلامی را مغایر با اندیشه اصیل اسلامی نمیداند، که حتی در ریشه یابی آن به متون دینی نیز رجوع میکند. از نظر مطهری اکثر فلاسفه اسلامی شیعه بودند، چرا که عقل شیعی از ابتدا عقل فلسفی بود.[17]
کمونیسم
مطهری در نقد معرفتشناسی مارکسیسم معتقد بود که ادراک امری مادی نیست و مغز فقط یک ابزار است و عمل ادراک به وسیله روح غیرمادی صورت میگیرد. او همچنین معتقد بود که پل ارتباطی میان ذهن و خارج ماهیت است و مفاهیم ذهنی آثار مصادیق خارجی را ندارند. بهطور مثال اگر جسم خارجی دارای حرکت است نیازی نیست که صورت ذهنی آن هم متحرک باشد. حرکت لازمه وجود خارجی است، نه وجود ذهنی.[18]
کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم
مهدی خلجی مینویسد:
«مهمترین نماینده فلسفه اسلامی در آن دوره، محمدحسین طباطبایی در خانه خود در شهر قم مجلس درسی برقرار کرد در نقد مبانی فلسفی کمونیسم. اما آشنایی او و شاگرداناش از کمونیسم محدود به جزوهها و مجلههای فارسی حزب توده بود. حاصل این درسها کتابی با عنوان "اصول فلسفه و روش رئالیسم" شد که با پانوشتهای مرتضی مطهری در سال ۱۳۳۲ به چاپ رسید. این کتاب بر پایه نوشتههای تقی ارانی، بنیانگذار فکری حزب توده ایدههای فلسفی کمونیسم را نقادی میکرد.»
خلجی بر این باور است که سراسر کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم بر این گمان استوار است که نوشتههای ارانی، بهترین نمونهٔ آثار دربارهٔ مارکسیسم است؛ در حالی که کسی که جهانبینی فلسفی مارکسیسم را از منابع اصلیاش بشناسد، کتاب طباطبایی و پانوشتهای شاگردش [مطهری] را نقدی کمابیش بیربط مییابد.[19][20]
تمدن اسلامی
مسئله عقب ماندگی جوامع مسلمان از دغدغههای فکری مطهری بود که سالها او را به خود مشغول کرد.[21] مطهری نظریهای را که علت انحطاط تمدنها را همان علل ایجاد آن میداند را مورد قبول نمیداند. به عقیده او یکی از عوامل انحطاط مسلمانان فهم غلط آنها از دین است.[22]
ولایت فقیه
مطهری دربارهٔ ولایت فقیه میگوید:
«مسئله ولایت فقیه این نیست که فقیه خودش در رأس دولت قرار میگیرد، خودش میخواهد عملاً حکومت کند و مجری باشد. نقش فقیه در یک کشور اسلامی که ملتزم و متعهد به اسلام است و اسلام را به عنوان یک ایدئولوژی پذیرفتهاست نقش یک ایدئولوگ است نه نقش یک حاکم. وقتی که مردم آن ایدئولوژی را پذیرفتهاند قهراً برای ایدئولوگ هم نقشی قائل هستند یعنی اوست که نظارت میکند بر این که این ایدئولوژی درست اجرا میشود یا نه، آیا این شخص که میخواهد رئیس دولت بشود و به عنوان مجری قانون در کادر اصول این ایدئولوژی حرکت کند صلاحیت چنین کاری را از نظر آن ایدئولوژی دارد یا ندارد؟ ولایت فقیه ولایت ایدئولوژیک است و اساساً خود فقیه را مردم انتخاب میکنند. این خودش عین دموکراسی است. اگر ولایت فقیه یک امر انتصابی میبود، مثلاً هر فقیهی به وسیله فقیه قبل از خودش بهطور خاص تعیین شده بود ممکن بود بگوییم که این بر خلاف اصول دموکراسی و نظیر سلطنت موروثی است؛ ولی، فقیه را بر خلاف سلطان و شاه خود مردم انتخاب میکنند، رهبر را خود مردم انتخاب کردند و خود مردم انتخاب میکنند، مرجع را خود مردم به عنوان یک صاحب نظر در این مکتب انتخاب میکنند و بنابراین، این چه منافاتی دارد با اصول دموکراسی و چه تناقضی هست میان جمهوری بودن و اسلامی بودن؟ آیا این که شکل حکومت موقت باشد و محتوا اسلامی باشد تناقض است؟ یعنی اگر شکل حکومت دائمی و موروثی بود دیگر با اسلامی بودن تناقض نداشت؟ چه رابطهای میان این دو است؟»[23]
روحانیت شیعه
مطهری ضمن اشاره به جایگاه مهم سازمان روحانیت و برخی امتیازات آن بر وجود پارهای نواقص و ضرورت اصلاح آن تأکید میورزد. وی از جمله مهمترین نقاط ضعف سازمان روحانیت را نحوه تأمین بودجه آن میداند که بهطور مستقیم توسط مردم در قالب ارائه وجوهات صورت میگیرد. به اعتقاد وی این مسئله با وجود برخی امتیازات، دارای این اشکال است که آزادی و حریّت عقیده روحانیت را در برابر مردم مخدوش میسازد،[24]
کتابشناسی
- آیینه جام
- اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب
- آزادی معنوی
- اسلام و نیازهای انسان (اسلام و مقتضیات زمان) (۲ جلد)
- آشنایی با علوم اسلامی (۳ جلد: منطق و فلسفه، کلام و عرفان و حکمت عملی، اصول فقه و فقه)
- آشنایی با قرآن (فعلاً ۱۴ جلد)
- شرح اصول فلسفه و روش رئالیسم علامه طباطبایی (۵ جلد)
- امامت و رهبری
- امدادهای غیبی در زندگی بشر
- انسان در قرآن
- انسان کامل
- انسان و ایمان
- انسان و سرنوشت
- بیست گفتار
- پاسخهای استاد به نقدهای کتاب مسئله حجاب
- پیامبر امی
- آینده انقلاب اسلامی
- تعلیم و تربیت در اسلام
- تکامل اجتماعی انسان
- توحید
- جاذبه و دافعه علی
- جامعه و تاریخ
- جهاد
- جهانبینی توحیدی
- حرکت و زمان در فلسفه اسلامی (۲ جلد)
- حق و باطل
- حکمتها و اندرزها
- حماسه حسینی (۲ جلد)
- خاتمیت
- ختم نبوت
- خدمات متقابل اسلام و ایران
- داستان راستان (۲ جلد)
- درسهای الهیات شفا (۲ جلد)
- ده گفتار
- زندگی جاوید یا حیات اخروی
- سیری در سیره ائمه اطهار
- سیری در سیره نبوی
- سیری در نهجالبلاغه
- شرح مبسوط منظومه (۴ جلد)
- شرح منظومه (۲ جلد)
- شش مقاله (الغدیر و وحدت اسلامی)
- شش مقاله (جهان بینی الهی و جهان بینی مادی)
- عدل الهی (کتاب)
- عرفان حافظ (تماشاگه راز)
- علل گرایش به مادیگری (به ضمیمه ماتریالیسم در ایران)
- فساد و انحراف روحانیت شیعه جلد ۱۵ مجموعه آثار
- فطرت
- فلسفه اخلاق
- فلسفه تاریخ (۲ جلد)
- قیام و انقلاب مهدی (به ضمیمهٔ شهید)
- لمعاتی از شیخ شهید
- مسئله حجاب
- مسئله ربا (به ضمیمه بانک و بیمه)
- مسئله نفاق
- مسئله شناخت
- معاد
- مقالات فلسفی (۳ جلد)
- نبوت
- نظام حقوق زن در اسلام
- نظری به نظام اقتصادی اسلام
- نقدی بر مارکسیسم
- نهضتهای اسلام صد سالهٔ اخیر
- وحی و نبوت
- ولاها و ولایتها'
- .. مقدمهای بر جهانبینی اسلامی
- الاسلام/تألیف مرتضی مطهری؛ ترجمه محمدهادی الیوسفی
- کتابسوزی ایران و مصر
آثار دربارهٔ او
- انتشارات صدرا (تهیه و تنظیم)؛ سیری در زندگانی استاد مطهری؛ با مقالهای از: علیاکبر هاشمی رفسنجانی؛ چاپ چهارم (با اضافات): تهران و قم، انتشارات صدرا، مرداد ۱۳۷۶؛ ۲۸۴ ص. رقعی، تصویر، سند.
- انجمن اسلامی دانشجویان دانشکدهٔ فنی، دانشگاه تبریز (تحقیق، گردآوری و تنظیم)؛ انفکاک تعقّل از تدین) بررسی علل و زمینههای خارجیگری و ممیزات خوارج از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری؛ بیچا (فتوکپی): هیئت مکتبالشهدای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تبریز و علوم پزشکی، رمضان ۱۴۱۹ هـ.ق. ۲۰ ص. رقعی.
- خانهٔ فرهنگ جمهوری اسلامی ایران (مترجم)؛ المطهریالعبقریالرسالی (دراسة لأفکاره من خلالالموتمرالدولی عقد فی دمشق)؛ [چاپ اول]: سوریه، دمشق، خانهٔ فرهنگ جمهوری اسلامی ایران، ۱۴۱۱ هـ.ق. ۲۴۰ ص. وزیری.
- [سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تبریز (تهیه و تنظیم)]، خبره و خبرگان از دیدگاه مرحوم علامه طباطبایی [و] استاد شهید مطهری؛ بیچا (فتوکپی): تبریز، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تبریز، بیتا: ۴۰ ص. جیبی، تصویر.
- نگارش، حمید و علی باقی نصرآبادی؛ نگارش، حمید و علی باقی نصرآبادی؛ استاد مطهری و دغدغهٔ اسلام اصیل؛ چاپ اول:
تهران و قم، انتشارات لوح محفوظ، ۱۳۷۹؛ ۲۴۰ ص. رقعی.
- استاد مطهری و دغدغهٔ اسلام اصیل؛ چاپ اول: تهران و قم، انتشارات لوح محفوظ، ۱۳۷۹؛ ۲۴۰ ص. رقعی.
- واثقیراد، محمدحسین (گردآوری)؛ مطهری مطهر اندیشهها (جلد دوم)؛ چاپ اول: قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزهٔ علمیهٔ قم، اردیبهشت ۶۴؛ ۵۰۰ ص. وزیری، تصویر، سند.
- کتابشناسی توصیفی استاد مرتضی مطهری؛ میراحمد باقرزاده ارجمندی؛ تبریز، مؤسسهٔ تحقیقاتی علوم اسلامی ـ انسانی دانشگاه تبریز، ۱۳۸۱.
موزه
در سال ۱۳۴۶ به دلیل تأسیس حسینیه ارشاد و با اصرار دوستان خود برای نزدیکی به حسینیه، به خیابان دولت، محله قلهک نقل مکان کرد. وی در مدت ۹ سال اقامت خود در این خانه (از ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۵) که بیشترین زمان را نسبت به بقیه سالهای سکونت خود در تهران داشت، بیشترین آثار خود را در این خانه تألیف کرد.[25] خانه در دو طبقه بنا شدهاست که در طبقه اول دستنوشتهها و وسایل شخصی شهید مطهری و در طبقه دوم کتابهای آن شهید به نمایش درآمده است. موزه شهید مطهری در سال ۱۳۸۶ راه اندازی شد. شناسایی، گردآوری، ساماندهی، معرفی و نگهداری از آثار استاد یکی از اصلیترین اهداف موزه شدن این خانه تاریخی است. فراهم کردن فضا و محیطی مناسب برای پژوهشگرانی که قصد مطالعه آثار استاد مطهری را دارند نیز از دلایل قرائت خانه شدن طبقه دوم این خانه بودهاست. برگزاری سمینارها و نشستهایی با موضوع آثار استاد از مهمترین برنامههای گروهی این خانه موزه است که در طول سال در چند نوبت به انجام میرسد.[26][27]
یادبود
در دهه ۱۳۶۰، شهرداری منطقه ۱۱ تهران بنای یادبود کوچکی در نزدیکی محل ترور مرتضی مطهری در خیابان پارک امینالدوله در محله دروازه شمیران شهر تهران برپا کرد.
روز ۱۲ اردیبهشت را، که پیش از آن به یاد ابوالحسن خانعلی روز معلم نامگذاری شدهبود، پس از درگذشت مطهری در ۱۱ اردیبهشت، و با یک روز تأخیر به نام وی نامگذاری کردند.
همچنین در اولین دوره همایش چهرههای ماندگار که در سال ۱۳۸۰ برگزار شد مرتضی مطهری به عنوان تنها منتخبی که در قید حیات نبود برگزیده شد
جستارهای وابسته
پانویس
- "همسر شهید مطهری: ایشان آیتِ عجیب زندگی من بود". خبرآنلاین. 4 February 2017. Retrieved 6 December 2019.
- «زندگینامه تفصیلی استاد شهید مرتضی مطهری». رشد. ۱ خرداد ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲ مه ۲۰۱۹.
- عرفان مطهری بایگانیشده در ۶ مه ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine، روزنامهٔ ایران، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۶، صفحهٔ «آیینه»
- «زندگینامه: مرتضی مطهری (۱۲۹۸–۱۳۵۸)». همشهری آنلاین. ۴ مرداد ۱۳۸۷. دریافتشده در ۶ مه ۲۰۱۸.
- «اعضای اولیهٔ شورای انقلاب چه افرادی بودند؟». تبیان. ۲۲ دی ۱۳۹۵. دریافتشده در ۶ مه ۲۰۱۸.
- «پیام به ملت ایران (شخصیت و منزلت علمی آقای مرتضی مطهری)». سایت جامع امام خمینی.
- معلم شهید
- Fars News Agency: گرامیداشت شهید مطهری و مقام معلم در تلویزیون
- «روایتی از فاجعهآمیزترین ترور تحجر در ایران». مشرقنیوز.
- کیهان فرهنگی شماره، سال ۲۸، شماره ۲۸۰ و ۲۸۱
- اولین همایش مطهری سیستانی در زابلhttp://www.neyzarnews.ir بایگانیشده در ۲۳ مه ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine
- حاصل عمر، سیری در اندیشههای استاد مطهری، گذر ایام، عبدالله نصری، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، صص 54-6، جلد اول: فلسفه، چاپ پنجم 1386
- اولین شوک انتخاباتی ردصلاحیت چهرههای منتقد توسط هیئتهای اجرایی وزارت کشور بایگانیشده در ۹ فوریه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine asemanweekly.com
- سالروز شهادت استاد مطهری و روز معلم+ فیلم خبرگزاری صدا و سیما
- بیبیسی، مرتضی مطهری، ۲۲ بهمن ۱۳۷۸
- «پیام به ملت ایران (توصیه به جوانان در استفاده از آثار شهید مطهری)». سایت جامع امام خمینی.
- نصری، ع. رویارویی با تجدد، تهران، نشر علم، ص۱۶۱
- نصری، ع. رویارویی با تجدد، تهران، نشر علم، ص۱۹۵
- «نبرد روحانیت و حزب بر سر توده مردم». بیبیسی فارسی.
- «اسلام آوردن احسان طبری؛ شکنجه، اقناع یا سندرم استکهلم؟». radiozamaneh.
- مطهری م، انسان و سرنوشت، تهران. صدرا. ص ۹
- نصری، ع. رویارویی با تجدد، تهران، نشر علم، ص۱۷۱
- مطهری، مرتضی. آیندهٔ انقلاب اسلامی ایران. صدرا. صص. ۲۵۶ و ۲۵۷.
- کتاب ده گفتار، مقاله مشکل اساسی در سازمان روحانیت
- «خانه موزه شهید مطهری».
- «خانه شهید مطهری؛ خانهای پر از اسرار».
- «دربارهٔ خانه موزه شهید مطهری». بایگانیشده از اصلی در ۸ ژوئن ۲۰۲۰. دریافتشده در ۸ ژوئن ۲۰۲۰.
پیوند به بیرون
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ مرتضی مطهری موجود است. |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به مرتضی مطهری در ویکیگفتاورد موجود است. |