وزارت راه و شهرسازی
وزارت راه و شهرسازی یکی از وزارت‌خانه‌های دولت ایران است. در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با رأی مجلس و تأیید شورای نگهبان وزارت راه و ترابری با وزارت مسکن و شهرسازی ادغام شده وزارت راه و شهرسازی را تشکیل داد.
| وزارت راه و شهرسازی | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی سازمان | |
| بنیادگذاری | ۶ تیر ۱۳۹۰ |
| سازمان‌های پیشین | وزارت راه و ترابری وزارت مسکن و شهرسازی |
| حوزهٔ قدرت | جمهوری اسلامی ایران |
| ستاد | تهران |
| وزیر مسئول | محمد اسلامی |
| وبگاه | |
| https://mrud.ir | |
| این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است |
| سیاست در ایران |
|---|
|
| نظام جمهوری اسلامی ایران |
|
|
این وزارت متولی ادارهٔ امور حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی در محدودهٔ داخلی کشور و ارتباطات ترابری میان ایران و دیگر کشورهای جهان و سیاستگذاری حوزه مسکن و شهرسازی می‌باشد.
هم‌اکنون محمد اسلامی مسئول این وزارتخانه است.
تاریخچهٔ وزارتخانه
.jpg.webp){kind=spacer}
ساختار و سازمان وزارت راه و ترابری در درازای مدتی که از فعالیت آن می‌گذشته‌است به دلیل ضرورت‌های ملی به دفعات دچار تغییر و تحول گشته‌است. روند این تحول را می‌توان به دوره‌های زیر تقسیم‌بندی نمود:
وزارت فوائد عامه ایران
در سال ۱۲۹۸ هجری قمری و در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه وزارت فوائد عامه بنیانگذاری شد و امور مربوط بر ساخت راه، پل و راهداری برعهدهٔ وزارت‌خانهٔ مذکور گذاشته شد. این وزارتخانه تدریجاً در سال‌های پس از بنیانگذاری به وظائف دیگری مانند تجارت و فلاحت پرداخته که به همین دلیل بعدها به نام فوائد عامه و تجارت و فلاحت تغییر نام یافته‌است. هزینه‌های راه‌سازی در این دوران با اخذ «باج راه» که در راه‌دارخانه‌ها گرفته می‌شده تأمین می‌گردید و این مبلغ سالیانه از سه میلیون ریال تجاوز نمی‌کرد.
ادارهٔ کل طرق و شوارع
از سال ۱۳۰۱ اداره‌ای به نام «ادارهٔ کل طرق و شوارع» در وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه به منظور اقدام مؤثر برای ساختمان راه‌ها، نگهداری و بهره‌برداری تشکیل گردید. ادارهٔ کل طرق و شوارع، راه‌های کشور را به نواحی مختلف تقسیم و مسئولیتی برای ادارهٔ امور تعمیر و نگهداری آن‌ها معین کرد.
تشکیل وزارت طرق و شوارع
در ۲۷ اسفند ۱۳۰۸ به موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت، ادارهٔ کل طرق و شوارع به وزارت طرق و شوارع تبدیل و در ۲۸ فروردین ۱۳۰۹ سید حسن تقی‌زاده به عنوان نخستین وزیر طرق و شوارع به مجلس شورای ملی معرفی شد. با تأسیس این وزارتخانه، راه‌سازی در ایران گسترش یافت و با امکاناتی که تدریجاً فراهم شد برنامه‌ها و پروژه‌های راه‌سازی ادامه پیدا کرد.
تشکیل وزارت راه
در سال ۱۳۱۵ وزارت طرق و شوارع با تصویب مجلس شورای ملی به وزارت راه تغییر نام یافت.
تغییر نام وزارت راه به وزارت راه و ترابری
در تاریخ ۱۶ تیر ۱۳۵۳ به‌منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز، گسترش، نگاهداری و ایجاد تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعهٔ اجتماعی، اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی با رعایت قوانین مربوط نام وزارت راه به وزارت راه و ترابری تغییر یافت.
تشکیل وزارت آبادانی و مسکن
بموجب قانون مشتمل بر ۱۰ ماده و ۷ تبصره در مورخ ۱۳۴۲/۱۲/۲۲ به تصویب رسید، وزارتخانه ای از تلفیق بانک ساختمانی، سازمان خانه‌سازی وزارت دارائی و دفاتر فنی سازمان برنامه به نام «وزارت آبادانی و مسکن» تأسیس و موجودیت یافت. در سال 1353 تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن از طرف مجلس انجام می شود. [1]
ادغام و جابه‌جایی
طبق برنامهٔ پنجم توسعه برای کوچک‌سازی دولت قرار بود که وزارت‌خانه‌های دولت از ۲۱ (که پس از تشکیل وزارت ورزش و جوانان به ۲۲ تا رسید) به ۱۷ تا بکاهد. برای همین دولت تصمیم گرفت که فرایند ادغام چند وزارتخانه را آغاز کند؛ از جمله ادغام وزارت راه و ترابری در مسکن و شهرسازی. از این رو ماجرا در هیئت دولت تصویب شد و آمادهٔ ارائه به مجلس.[2] پس در آغاز ادغام دو وزارت‌خانهٔ راه و ترابری و مسکن و شهرسازی در هیئت دولت تصویب شد و وزارت امور زیربنایی نام گرفت. در آن هنگام وزارت راه و ترابری پس از استیضاح حمید بهبهانی هنوز زیر دست رئیس‌جمهور بود. وی همان وزیر مسکن و شهرسازی علی نیکزاد را به سرپرستی وزارت گماشت و برای وزارت امور زیربنایی به مجلس معرفی کرد.[3]
در ۴ خرداد ۱۳۹۰ لایحهٔ وظیفه‌ها و اختیارات وزارت را به مجلس دادند.[4]
۱۱ خرداد مجلس به ادغام وزارت‌خانه‌های راه و ترابری، مسکن و شهرسازی و ارتباطات و فناوری اطلاعات رأی داد و وزارت امور زیربنایی و ارتباطات رای داد[5] که شورای نگهبان، چون دولت ادغام وزارت ارتباطات با این دو را تصویب نکرده‌بود، رد کرد.
در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۱ تیر تأیید شورای نگهبان قانون اساسی،[6] وزارت راه و ترابری با وزارت‌خانهٔ مسکن و شهرسازی ادغام شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از او بیرون رفت،[7] و با تصویب مجلس تغییر نام آن را،[8] وزارت راه و شهرسازی درست شد. پس همهٔ وظیفه‌های دو وزارتخانه و وزیرهایشان به وزارت نوین و وزیر او رسید.[9]
ماموریت‌ها و چشم‌اندازها
- تأمین راه‌های کشور اعم از زمینی (راه و راه‌آهن) و راه‌های دریائی و هوائی
- اداره امور ترابری کشور، پی ریزی سیاست جامع هماهنگ برای آن و ایجاد توسعه، تجهیز، گسترش و نگاهداری تأسیسات زیربنائی آن با توجه به مقتضیات توسعه اجتماعی، اقتصادی، عمرانی و دفاع ملی
- تعیین مراکز جمعیتی و تعادل مطلوب بین جمعیت و وسعت شهرها در سطح کشور به منظور برنامه‌ریزی عمران منطقه ای و استفاده بهتر از منابع سرزمین نظیر خاک و آب و جلوگیری از ایجاد مشکلات شهری در اثر رشد و توسعه ناموزون آن‌ها و در نتیجه اتلاف منابع اقتصادی و انسانی کشور
- مدیریت یکپارچه زمین با همکاری دستگاه‌های اجرائی
- تأمین رفاه اجتماعی در زمینه مسکن
- مشارکت در ساماندهی بازار سرمایه در امر زمین و مسکن
- کمک به حفظ تعادل اقتصادی از طریق اعمال سیاست‌های تشویقی و استفاده از سرمایه‌گذاری درامر ساختمان و مسکن
- راهبری تحقیقات ساختمانی به منظور ایمن‌سازی ساختمانها در قبال حوادث طبیعی، استفاده بهتر از منابع و مصالح محلی و افزایش کیفیت مصنوعات ساختمانی
- هماهنگی و تمرکز درتهیه واجرای طرح‌ها وساختمان‌های دولتی و عمومی در سطح کشور
معاونت‌های ستادی وزارت راه و شهرسازی
- معاونت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع
- معاونت مسکن و ساختمان
- معاونت توسعهٔ مدیریت و منابع انسانی
- معاونت حمل و نقل
- معاونت معماری و شهرسازی
- معاونت حقوقی، امور مجلس و استان‌ها
معاونان وزیر ستادی
- معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع: امیرمحمود غفاری
- معاون مسکن و ساختمان: محمود محمودزاده
- معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی: نعمت‌الله ترکی
- معاون حمل و نقل و رئیس کمیته پدافند غیرعامل وزارت راه و شهرسازی: شهرام آدم نژاد
- معاون شهرسازی و معماری: فرزانه صادق مالواجرد
- معاون حقوقی و امور مجلس و استان‌ها: مهران کفاش
سازمان‌ها، شرکت‌ها، و مراکز تابعه
- سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی
- سازمان مجری ساختمان ها و تاسیسات دولتی و عمومی
- شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران
- شرکت بازآفرینی شهری ایرن
- سازمان ملی زمین و مسکن
- سازمان هواشناسی
- مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی
- ایران ایر
- سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
- سازمان هواپیمایی کشوری
- شرکت ساخت و توسعه زیر بناهای حمل و نقل کشور
- شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران بایگانی‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine
- شرکت عمران شهرهای جدید
- آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک
- بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
معاونان وزیر و روسای سازمان‌ها، شرکت‌ها، و مراکز تابعه
- معاون وزیر و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی: محمد راستاد
- معاون وزیر و رئیس سازمان مجری ساختمانها و تأسیسات دولتی و عمومی: علی نبیان
- معاون وزیر و رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران: سعید رسولی
- معاون وزیر و مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره سازمان ملی زمین و مسکن: احمد اصغری مهرآبادی
- معاون وزیر و رئیس سازمان هواشناسی کشور: سحر تاجبخش مسلمان
- مرکز تحقیقات راه، مسکن، و شهرسازی: محمد شکرچی زاده
- مدیر عامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران: علیرضا برخور
- معاون وزیر و رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای: عبدالهاشم حسن‌نیا
- رئیس سازمان هواپیمایی کشوری: تورج دهقانی زنگنه
- معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل: خیرالله خادمی
- رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران: سیاوش امیرمکری
- مدیرعامل شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک: مجید کیان پور
- رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی: علیرضا تابش
- مدیر عامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره): محمد مهدی کربلایی
- معاون وزیر، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران: مهدی عبوری
- قائم‌مقام وزیر در طرح مسکن مهر: احمد اصغری مهرآبادی
شوراهای عالی زیرمجموعه
- شورای عالی هماهنگی ترابری کشور
- شورای عالی فنی امور زیربنایی حمل و نقل
- شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
- ستاد ملی بازآفرینی پایدار
- کمیسیون ایمنی راه‌ها
- شورای عالی سازماندهی مبادی ورودی و خروجی مجاز زمینی کشور
- شورای عالی هواپیمایی کشوری
چارت سازمانی
منابع
- «قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن». مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ایران.
- اطلاع‌رسانی دولت:::.: آمادگی دولت برای تشکیل وزارت امور زیربنایی و معرفی وزیران به مجلس
- اطلاع‌رسانی دولت:::.: معرفی علی نیکزاد به عنوان وزیر امور زیربنایی به مجلس شورای اسلامی
- اطلاع‌رسانی دولت:::.: لایحه وظایف و اختیارات وزارتخانه امور زیربنایی امروز به مجلس داده می‌شود
- خانهٔ ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی
- «پورتال شورای نگهبان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۱.
- «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
پیوند به بیرون
مصطفی کتیرایی (۱۳۵۷–۱۳۵۸) • سید محسن یحیوی (۱۳۵۸–۱۳۵۹) • محمدشهاب گنابادی (۱۳۵۹–۱۳۶۲) • میرحسین موسوی* (۱۳۶۲–۱۳۶۳) • سراج‌الدین کازرونی (۱۳۶۳–۱۳۷۲) • عباس آخوندی (۱۳۷۲–۱۳۷۶) • علی عبدالعلی‌زاده (۱۳۷۶–۱۳۸۴) • محمد سعیدی‌کیا (۱۳۸۴–۱۳۸۸) • علی نیکزاد (۱۳۸۸–۱۳۹۰) |  | |
* سرپرست | ||
| ||