حسن روحانی

حسن روحانی
حسن روحانی
	حسن روحانی در سال ۱۳۹۸
هفتمین رئیس‌جمهور ایران
	متصدی
	آغاز به کار ; ۱۲ مرداد ۱۳۹۲
رهبر	سید علی خامنه‌ای
معاون اول	اسحاق جهانگیری
پس از	محمود احمدی‌نژاد
نماینده مجلس خبرگان رهبری دوره‌های ۳، ۴ و ۵
	متصدی
	آغاز به کار ; ۴ خرداد ۱۳۹۵
حوزه انتخاباتی	تهران
اکثریت	۲٬۲۳۸٬۱۶۶ (۴۹٫۷۲٪)
	مشغول به کار; ۱ اسفند ۱۳۸۵ – ۳ خرداد ۱۳۹۵
حوزه انتخاباتی	تهران
اکثریت	۸۴۴٬۱۹۰[1]
	مشغول به کار; ۶ شهریور ۱۳۷۹[2] – ۳۰ بهمن ۱۳۸۵
پس از	محمدعلی عالمی
پیش از	سید محمد شاهچراغی
حوزه انتخاباتی	سمنان
اکثریت	۱۲۰٬۸۱۹ (۴۷٫۵۶٪)[3]
مشاور رئیس‌جمهور ایران رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک
	مشغول به کار; شهریور ۱۳۷۱ – ۲۰ خرداد ۱۳۷۶
رئیس‌جمهور	هاشمی رفسنجانی
پس از	سید محمد موسوی خوئینی‌ها
پیش از	جدا شدن از نهاد ریاست‌جمهوری
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
	مشغول به کار; ۱۸ اردیبهشت ۱۳۷۰ – ۱۲ مرداد ۱۳۹۲
رئیس	اکبر هاشمی رفسنجانی
پیش از	محمود احمدی‌نژاد
مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور ایران
	مشغول به کار; ۱۳۷۹ – ۱۳۸۴
رئیس‌جمهور	سید محمد خاتمی
پس از	خسرو تهرانی
	مشغول به کار; ۱۳۶۸ – ۱۳۷۶
رئیس‌جمهور	اکبر هاشمی رفسنجانی
پیش از	خسرو تهرانی
اولین دبیر شورای عالی امنیت ملی
	مشغول به کار; ۲۲ مهر ۱۳۶۸ – ۲۴ مرداد ۱۳۸۴
رئیس‌جمهور	اکبر هاشمی رفسنجانی سید محمد خاتمی
پس از	محمدعلی نظران (به عنوان دبیر شورای عالی دفاع ملی)
پیش از	علی لاریجانی
نماینده مجلس شورای اسلامی دوره‌های ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵
	مشغول به کار; ۷ خرداد ۱۳۷۵ – ۶ خرداد ۱۳۷۹
حوزه انتخاباتی	تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر
اکثریت	۴۶۵٬۴۴۰ (۳۲٫۵٪)
	مشغول به کار; ۷ خرداد ۱۳۷۱ – ۶ خرداد ۱۳۷۵
حوزه انتخاباتی	تهران، ری و شمیران
اکثریت	۴۳۲٬۷۶۷ (۴۷٪)
	مشغول به کار; ۷ خرداد ۱۳۶۷ – ۶ خرداد ۱۳۷۱
حوزه انتخاباتی	تهران، ری و شمیران
اکثریت	۴۱۲٬۸۹۵ (۴۲٫۱٪)
	مشغول به کار; ۷ خرداد ۱۳۶۳ – ۶ خرداد ۱۳۶۷
حوزه انتخاباتی	تهران، ری و شمیران
اکثریت	۷۲۹٬۹۶۵ (۵۸٫۳٪)
	مشغول به کار; ۷ خرداد ۱۳۵۹ – ۶ خرداد ۱۳۶۳
پیش از	سید رضا اکرمی
حوزه انتخاباتی	سمنان
اکثریت	۱۹٬۰۱۷ (۶۳٫۱٪)
دبیرکل جنبش عدم تعهد
	مشغول به کار; ۳ اوت ۲۰۱۳ – ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۶
پس از	محمود احمدی‌نژاد
پیش از	نیکلاس مادورو
اطلاعات شخصی
زاده	حسن فریدون; ۲۱ آبان ۱۳۲۷ ‏(۷۲ سال); سرخه، استان سمنان، ایران
ملیت	ایرانی
حزب سیاسی	حزب اعتدال و توسعه (اکنون–۱۳۷۸)[4]
دیگر عضویت‌های سیاسی	جامعه روحانیت مبارز (اکنون–۱۳۶۷) حزب جمهوری اسلامی (۱۳۶۶–۱۳۵۷)
همسر(ان)	صاحبه عربی (ا. ۱۳۴۷)[5]
روابط	حسین فریدون (برادر)
فرزندان	محمد مجید و سه دختر
والدین	اسدالله فریدون (پدر) سکینه پیوندی (مادر)
اقامتگاه	ولنجک، منطقه ۱، تهران
محل تحصیل	حوزه علمیه قم دانشگاه تهران دانشگاه کالدونیان گلاسگو
دین	اسلام (شیعه)
امضا
وبگاه	وبگاه رسمی
خدمات نظامی
وفاداری	ایران
خدمت/شاخه	قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا
سال‌های خدمت	۱۳۷۰–۱۳۶۲[6]
فرمانده	ستاد پدافند هوایی کل کشور[7]
جنگ‌ها/عملیات‌ها	جنگ ایران و عراق
جوایز	نشان فتح (درجهٔ ۲)[8]; نشان نصر (درجهٔ ۱)[9]
	پیشینه علمی
رشته(های) فعالیت	حقوق (عمومی، اساسی)
پایان‌نامه‌ها	The Islamic legislative power with reference to the Iranian experience (۱۹۹۵); The flexibility of Shariah (Islamic law) with reference to the Iranian experience (۱۹۹۸);
استاد راهنما	سید حسن امین
دیگر راهنمایان دانشگاهی	Mahdi Zahraa[10]

حسن روحانی (زاده‌شده به‌نام حسن فریدون؛[11] ۹ دی ۱۳۲۷)[12] روحانی و سیاستمدار ایرانی، رئیس‌جمهوری فعلی جمهوری اسلامی ایران، استاد پژوهشی مرکز تحقیقات استراتژیک[13] و همچنین نماینده استان تهران در مجلس خبرگان رهبری از سال ۱۳۷۸[14] است.[15] روحانی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴ دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و رئیس تیم هسته‌ای و مذاکره‌کننده ارشد ایران با سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا دربارهٔ برنامه هسته‌ای ایران[16]^:۱۳۸، از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۲ عضو شورای عالی امنیت ملی به نمایندگی از رهبر جمهوری اسلامی ایران ‏[17] و از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۲ رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بوده‌است.[18] روحانی سابقه پنج دوره نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی را دارد و نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در دوره چهارم و دوره پنجم، بوده‌است.[18]

در ۲۲ فروردین ۱۳۹۲، حسن روحانی با نام «دولت تدبیر و امید»، شعار اعتدال‌گرایی، نماد کلید و رنگ بنفش برای انتخابات ریاست جمهوری رسماً اعلام نامزدی کرد.[19][20] او در ۱۷ اردیبهشت، با حضور در ستاد انتخابات وزارت کشور، نام خود را برای رقابت ۲۴ خرداد ثبت کرد.[21][22] سرانجام او با اعلام وزارت کشور با کسب ۱۸٬۶۱۳٬۳۲۹ رأی و کسب ۵۰٫۷۰ درصد آرا رسماً به عنوان هفتمین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.[23] روحانی برای انتخاب مجدد با شعار دوباره ایران در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ رقابت کرد. در پی انتخاباتی که در روز جمعه ۲۹ اردیبهشت در ایران و با شرکت ایرانی‌های سراسر جهان برگزار شد، حسن روحانی با کسب ۲۳٬۶۳۶٬۶۵۲ رأی یعنی ۵۷ درصد آرا رئیس‌جمهور ایران باقی ماند. رکورد بالاترین نرخ تورم ۶۰ سال اخیر ایران در دولت روحانی به ثبت رسید.[24]

خانواده و زندگی شخصی

حسن روحانی در نوجوانی

کودکی

حسن روحانی در سال ۱۳۲۷ در شهرستان سرخه در استان سمنان زاده شد. بنا به گفته حسن روحانی وی از یازده سالگی با کار در دوره تابستان با کشاورزی و قالیبافی مخارج تحصیلش را تأمین می‌کرد.[25]

والدین

پدر وی، حاج اسدالله فریدون، در بازار سمنان مغازه داشت و نماینده بروجردی بود.[26] او به سبب مبارزات علنی علیه رژیم پهلوی، نخستین‌بار در سال ۱۳۴۱ دستگیر و به زندان افتاد و به دلیل استمرار مبارزات تا پیروزی انقلاب اسلامی بیش از بیست بار دستگیر و زندانی شد. اسدالله فریدون در مهرماه ۱۳۹۰ درگذشت.[27] مادر روحانی (سکینه پیوندی) نیز در ۲۹ اسفند ۱۳۹۳ درگذشت.[28]

برادران و خواهران

پدر و مادرش پیش از تولد حسن صاحب یک پسر و یک دختر شده‌اند که هر دو در کودکی درگذشتند.[29] روحانی یک برادر و سه خواهر کوچک‌تر از خود هم دارد. برادرش حسین فریدون در نخستین روزهای پیروزی انقلاب، فرماندار نیشابور و مدتی هم فرماندار کرج بود، سپس سفیر جمهوری اسلامی ایران در مالزی شد و چند سال هم از سفرای ایران در سازمان ملل متحد بود و سپس مشاور وزیر امور خارجه شد. او هم‌اکنون دستیار ارشد رئیس‌جمهور است. روحانی سه خواهر به نام‌های طوبی، فاطمه و طاهره دارد که هر سه ازدواج کرده‌اند.[30]

همسر و فرزندان

همسر روحانی، صاحبه عربی، دختر خاله او خانه‌دار است و به فعالیت سیاسی یا اجتماعی چندانی مشغول نیست. روحانی و همسرش صاحب پنج فرزند (دو پسر و سه دختر) شده‌اند که یکی از پسران وی (محمد فریدون) در سال ۱۳۷۶ به دلیل خودکشی یا قتل نامشخص با هفت تیر پدرش در منزل درگذشته‌است.[31] یکی از دختران روحانی، پزشک است و به‌همراه همسرش در وین اتریش زندگی می‌کند.[32]

روحانی در همایش بیمهٔ سلامت همگانی در خردادماه ۱۳۹۳، مسئولیت پدرخواندگی دو کودک شیرخوار را بر عهده گرفت.[33]

تغییر نام خانوادگی

روحانی در کتاب خاطراتش که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ شده‌است، علل تغییر نام خانوادگی خود را از فریدون به روحانی چنین شرح می‌دهد[34]

وقتی در سال ۱۳۴۰ وارد قم شدم، دوستان طلبه به نام‌خانوادگی من ایراد می‌گرفتند و می‌گفتند: فردا که آیت‌الله شدید، مردم شما را آیت‌الله فریدون بخوانند؟! اصلاً این نام فامیل مناسب فعالیت آینده شما نیست و باید آن را تغییر دهید. برخی از دوستان هم نام‌خانوادگی «فریدون» را مناسب می‌دانستند و می‌گفتند: بسیاری از طلبه‌ها ۲ نام خانوادگی دارند، یعنی به نام فامیلی که در شناسنامه آن‌ها ثبت شده‌است، خوانده نمی‌شوند، بلکه از آنان با نامی دیگر یاد می‌شود که به آن نام معروف شده‌اند. در نهایت تصمیم گرفتم نام فامیل خود را در حوزه تغییر بدهم ولی در شناسنامه تغییری ندهم؛ لذا با دوستان مختلف مشورت کردم تا بتوانم نام فامیل مناسبی انتخاب کنم؛ مثلاً یکی پیشنهاد می‌کرد نام خانوادگی خود را «اسلامی» انتخاب کنم و دیگری «امامی» یا «تشیعی» را مطرح می‌کرد. هر کس نامی را پیشنهاد می‌کرد تا در نهایت نام «روحانی» را برای خود برگزیدم و به اصرار دوستان سور هم دادم و از آن پس به همین نام معروف شدم. در دفتر مدرسه و دفتر شهریه مراجع نیز نام جدید من ثبت شد ولی برای مدتی عنوان «فریدون» را هم داخل پرانتز ثبت می‌کردند که این هم به‌تدریج برچیده شد و آن نام فامیل فراموش شد و دیگر همه مرا به اسم «حسن روحانی» می‌شناختند. پس از انقلاب، زمانی که به عنوان نماینده مردم سمنان وارد مجلس شورای اسلامی دوره اول شدم، مناسب دیدم نام‌خانوادگی خودم را در شناسنامه هم تغییر دهم و لذا در سال ۱۳۶۰ تقاضای تغییر نام فامیل کردم و نام‌خانوادگی «روحانی» به‌طور رسمی در شناسنامه من ثبت شد.

تحصیلات


حسن روحانی در دوران طلبگی، دانشجویی و خدمت سربازی

حوزه

وی دوره ابتدایی را در سرخه و فراگیری دروس دینی را از سال ۱۳۴۰، نخست در مدرسهٔ علمیهٔ صادقیه در سمنان آغاز[35]^:۵۵ و سپس در سال ۱۳۴۰ در حوزهٔ علمیهٔ قم ادامه داد.[35]^:۷۶ وی از دروس و مباحث اساتیدی چون سید محمد محقق داماد، مرتضی حائری، سید محمدرضا گلپایگانی، سلطانی، محمد فاضل لنکرانی، محمد بهشتی و مرتضی مطهری و محمد شاه‌آبادی استفاده کرد.[25][35]^:۸۱

دانشگاه

او هم‌زمان با تحصیلات حوزوی در سال ۱۳۴۸ به دانشگاه تهران راه یافت و در سال ۱۳۵۱ دانش‌نامه لیسانس خود را در مقطع کارشناسی در رشته حقوق قضایی اخذ کرد.[35]^{:۳۰۹–۳۱۲}حسن روحانی با ادامه تحصیل در بریتانیا، مدرک کارشناسی ارشد (M.Phil) در رشته حقوق عمومی به تاریخ ۱۹۹۵ میلادی (۱۳۷۳–۱۳۷۴) و دانشنامهٔ دکتری (Ph.D) در رشتهٔ حقوق اساسی را از دانشگاه کلدونین گلاسگو زیر نظر پروفسور سید حسن امین[36] به‌تاریخ ۱۹۹۸ میلادی (۱۳۷۶–۱۳۷۷) دریافت کرد.[18][37][38][39] با این حال وی حدود ۱۸ یا ۲۰ سال (یعنی حدود سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۷) از جمله حتی پیش از پذیرفته شدن در مقطع دکتری از عنوان جعلی دکتر در مناسب سیاسی و تبلیغات انتخاباتی استفاده می‌کرده‌است.[40][41][42] وی با کسب پروانهٔ وکالت از کانون وکلای دادگستری مرکز در تاریخ ۱ آبان ۱۳۸۶ وکیل پایه‌یک دادگستری شد.[43][44]

حسن روحانی دارای مرتبهٔ علمی استاد پژوهشی مرکز تحقیقات استراتژیک است.[45]

بررسی‌ها دربارهٔ مدرک تحصیلی

مقدمه مصاحبه حسن روحانی با روزنامه جمهوری اسلامی «... در سال ۵۸ از دانشگاه لندن در رشته جامعه‌شناسی حقوقی دکتری گرفت…»

در ۵ و ۸ بهمن ۱۳۹۱، وبگاه ایران الکشن واچ، دربارهٔ مدرک دکترا حسن روحانی گمانه‌زنی‌هایی را مطرح کرده[46][47] که بر اساس استعلام از دانشگاه گلاسگو است؛ در حالی که روحانی با نام خانوادگی قبلی خود «فریدون» در دانشگاه کلدونین گلاسگو تحصیل کرده که دانشگاه دیگری است.[38] در وبگاه هرالد اسکاتلند (The Herald)، در اخبار آرشیوی، نام حسن روحانی با فامیلی قبلی‌اش (حسن فریدون Hassan Feridon) در لیست دوره‌ای دانش‌آموختگان دانشگاه کلدونین گلاسگو دیده می‌شود.[48] نام پدر حسن روحانی، اسدالله فریدون و برادرش حسین فریدون است.[27]

بعد از انتخاب روحانی به ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۲، دانشگاه کلدونین گلاسگو پیامی مبنی بر تبریک برگزیده‌شدن دانشجوی سابق خود، حسن روحانی، به عنوان رئیس‌جمهور ایران در وب‌سایت خود درج کرد. پاملا گیلیس، قائم‌مقام دانشگاه کلدونین گلاسکو، در پیامی به حسن روحانی آورده‌است: «مایلم به دانشجویان این دانشگاه انتخاب حسن روحانی را به عنوان رئیس‌جمهور منتخب ایران تبریک بگویم، انتخابی که حقیقتاً دستاورد بزرگی است؛ من امیدوارم دوره تحصیلاتی آقای روحانی در دانشگاه کلدونین گلاسکو بتواند در دوره ریاست‌جمهوری ایشان مفید فایده واقع شود؛ برای ایشان موفقیت‌های پی‌درپی را در مسیر آینده مثبت ایران و مردم آن آرزو دارم.»[49]

در تاریخ ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۲، ایران الکشن واچ در پاسخ به ایمیل مرکز تحقیقات استراتژیک، ضمن اعلام نام صحیح دانشگاه، نماگرفت‌هایی را از وبگاه آن مرکز ارائه داده و مدعی شد که تحقیق و بررسی آن‌ها موجب شده تا بیوگرافی رسمی حسن روحانی در وبگاه آن مرکز تصحیح شود. ایران الکشن واچ، این مطلب را با گذشت ۳۲ روز از دریافت توضیحات و اعتراض آن مرکز منتشر کرد.[50] در ۲۷ خرداد ۱۳۹۲، وبگاه رسمی دانشگاه کلدونین گلاسگو اعلام کرد که رئیس‌جمهوری آیندهٔ ایران در گذشته با نام «حسن فریدون» در آن دانشگاه تحصیل کرده و مدرک کارشناسی‌ارشد و دکتری خود را به‌ترتیب در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۹ اخذ کرده‌است.[37][51] در ۲۷ تیر ۱۳۹۲، دانشگاه کلدونین گلاسگو رسماً ویدئویی را از لحظهٔ اهدای مدرک دکتری تخصصی به روحانی منتشر کرد.[52]

روزنامهٔ جمهوری اسلامی در زمان مدیرمسئولی سید علی خامنه‌ای در ۱۹ اسفند ۱۳۵۸ و در مقدمهٔ مصاحبه‌ای با حسن روحانی نوشته بود: حسن روحانی در سال ۵۸ از دانشگاه لندن در رشته جامعه‌شناسی حقوقی دکترا گرفت. بعد از این گفتگو نام وی در لیست انتخاباتی ۱۹، ۲۱ و ۲۲ام ۱۳۵۸ اسفند حزب جمهوری اسلامی برای انتخابات مجلس اول، برخلاف یکم تا هجدهم اسفند از «حسن فریدون (روحانی)» به «دکتر حسن فریدون (روحانی)» تغییر یافت. به‌علاوه براساس مدارک ثبت‌شده در معرفی نمایندگان مجلس اول، مندرج در سایت رسمی مجلس شورای اسلامی، روحانی دارای مدرک دکترای حقوق معرفی شده‌بود.[53][54]

اتهامات سرقت علمی رساله دکتری

در سال ۱۳۹۶، هم‌زمان با انتخابات ریاست جمهوری ایران، این موضوع دوباره توسط رقبا مطرح شد.[55] آیت‌الله کلانتری، دانشیار دانشگاه شیراز و نماینده فارس در مجلس خبرگان رهبری، نیز گفت که بخش‌هایی از رساله روحانی از کتاب وی کپی‌برداری شده‌است. وزیر علوم، محمد فرهادی، این موضوع را تکذیب نمود. کلانتری نیز در پاسخ به واکنش وزیر علوم، اظهار تاسف نمود و این اقدام فرهادی را عجولانه خواند. کلانتری مدعی شد که «بر اساس تحقیقات گسترده و بر پایه اظهار نظر کارشناسان» بیش از هفتاد درصد فصل چهارم رساله دکترای روحانی، بدون ارجاع دادن به آن، از روی کتاب وی تحت عنوان «حکم ثانوی در تشریع اسلامی» کپی‌برداری شده‌است.[56] گروهی از دانشجویان در ایران و آمریکا اقدام به بررسی رساله دکترای روحانی نمودند.[57] این پویش دانشجویی نتیجه یافته‌های خود را در وبگاه اینترنتی خود قرار دادند. طبق گفته این گروه، براساس نتایج تحلیل تز با استفاده از نرم‌افزار تشخیص سرقت علمی آیثنتیکیت در فصل‌های یک تا چهار این رساله به ترتیب ۳۹٪، ۴۳٪، ۴۰٪ و ۸۲٪ از کارهای دیگران کپی‌برداری شده‌است.[58] در ۱۰ بهمن ۱۳۹۶ مجلس دهم با اکثریت حامی دولت، طرح تحقیق و تفحص از صحت مدرک دکترای روحانی را رد کرد.[59] هفته‌نامه اصول‌گرای ۹ دی طی شش شماره از مهر تا آذر ۹۶ گزارش‌های مستندی را با عنوان «گزارش یک سرقت علمی، بررسی علمی اسناد به دست آمده در موضوع دکتری حسن روحانی» منتشر کرد و صحت و اعتبار رساله دکترای روحانی را به‌طور جدی زیر سؤال برد. این گزارش‌ها با شکایت معاون حقوقی رئیس‌جمهور که ادعاهای ۹ دی را کذب خواند رو به رو شد. با تشکیل دادگاه بهمن ۱۳۹۷ و دفاعیات مدیر مسئول این نشریه، حمید رسایی دادگاه حکم به تبرئه او داد. پس از اعتراض وکیل رئیس‌جمهور دادگاه تجدیدنظر تشکیل که آن هم حکم به تبرئه رسایی داد. طبق بررسی‌های جدید ۹ دی که با تیمی از کارشناسان انجام شده روحانی در رساله خود حداقل از ۹ شخصیت علمی سرقت علمی‌کرده‌است. به گفته این نشریه، دانشگاه گلاسکو بعد از دریافت مستندات سرقت علمی، از موضع قبلی خود مبنی بر عدم سرقت علمی در رساله روحانی عقب‌نشینی کرده‌است.[60]

پیش از انقلاب

حسن روحانی در آغاز جوانی، فعالیت سیاسی خود را با پیروی از خمینی آغاز کرد. وی از سال ۱۳۴۴، سفرهای تبلیغی و سخنرانی علیه حکومت وقت را در شهرهای مختلف ایران آغاز نمود و در همان نخستین سفر، توسط مأموران حکومتی بازداشت شد.[35]^:۲۳۲ وی در طول سال‌های مبارزه بارها دستگیر و ممنوع‌المنبر شد.[38]

روحانی در آبان ۱۳۵۶، در مراسم بزرگداشت مصطفی خمینی در مسجد ارک تهران، لقب «امام» را برای سید روح‌الله خمینی (رهبر در تبعید نهضت اسلامی) به کار برد.[35]^:۳۷۵[61][62]

خروج از کشور

با تحت تعقیب قرار گرفتن توسط ساواک، به‌توصیهٔ محمد بهشتی و مرتضی مطهری از کشور خارج شد[35]^:۳۸۵ و مدتی به سخنرانی و تبلیغ برای دانشجویان خارج از کشور پرداخت و پس از ورود خمینی به پاریس، به او پیوست.[35]^:۴۱۰

دستگیری و بازداشت توسط پلیس انگلیس

حسن روحانی پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، هنگامی که در اسکاتلند زندگی و تحصیل می‌کرده، از سوی پلیس به‌ظن فعالیت‌های سیاسی دستگیر شده‌است. پلیس بریتانیا در سال آخر رژیم پهلوی او را دستگیر و به بازداشتگاه منتقل کرده‌است.[63]

پس از انقلاب

با پیروزی انقلاب، حسن روحانی در نخستین اقدام در سال ۱۳۵۸، به سامان‌دهی ارتش آشفته و پادگان‌های از هم پاشیده پرداخت.[35]^:۵۱۵ وی در ابتدای انقلاب که بحث مناظره با گروه‌های مارکسیستی داغ بود به نقد افکار آن‌ها می‌پرداخت وی در مناظره با رهبر مجاهدین خلق آن‌ها را متهم ساخته که می‌خواهند به زور و به تحریف و به تقطیع (انتخاب گزینشی) آیات قرآن، مطالب مارکسیستی را از قرآن درآورند و قرآن را بر آن‌ها منطبق سازند. برخلاف آن‌ها که مبارزه با امپریالیزم را در دوستی با شوروی می‌دانند ما این را در انقلابمان ثابت کردیم که در برابر شوروی و آمریکا هر دو ایستاده‌ایم.

مجلس شورای اسلامی

در اولین انتخابات مجلس

حسن روحانی در سال ۱۳۵۹ از حوزهٔ انتخابیهٔ سمنان به نمایندگی اولین دورهٔ مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و پنج دوره قانون‌گذاری به‌مدت بیست سال (از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۷۹) در مجلس حضور داشت. او نایب رئیس اول مجلس (در دوره‌های چهارم و پنجم) و رئیس کمیسیون‌های دفاع (دوره‌های اول و دوم) و سیاست خارجی (دوره‌های چهارم و پنجم) بود.

حسن روحانی یکی از معروف‌ترین نمایندگان مجلس دوم بود که در سال ۱۳۶۴ با نخست‌وزیری میرحسین موسوی مخالفت کردند. ماجرایی جنجالی که باعث شد تا نمایندگان مخالف به گروه ۹۹ نفر معروف شوند.[64]

روحانی کاندیدای انتخابات مجلس ششم در شهر تهران نیز بود و در فهرست «جامعه روحانیت مبارز و پیروان خط امام و رهبری» و چکاد آزاداندیشان (فهرست‌های جناح راست) و کارگزاران سازندگی قرار داشت اما موفق به ورود به مجلس نشد.[65]

مسئولیت‌ها در جنگ

در دوران جنگ ایران و عراق، روحانی مسئولیت‌های متعددی، از جمله عضویت در شورای عالی دفاع (از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۷)، عضویت در شورای عالی پشتیبانی جنگ و رئیس کمیسیون اجرائی آن (از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷)، معاونت فرماندهی جنگ (از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۴)، ریاست ستاد قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء (از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۶) و فرماندهی پدافند هوایی کل کشور (از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۰) را بر عهده داشت.[66] روحانی بین سال‌های ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ به معاونت جانشین فرماندهی کل قوا منصوب شد.[18][38] بعد از پایان جنگ، حسن روحانی به همراه تعدادی از فرماندهان سپاه و ارتش، نشان درجه دو فتح[67] و در مراسم دیگری در سالروز آزادسازی خرمشهر، به همراه جمعی دیگر از فرماندهان و مسؤولان پشتیبانی جنگ، نشان درجه یک نصر را از آیت‌الله خامنه‌ای فرمانده کل قوا، دریافت کرد.[68] عضویت و ریاست شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما از سال ۱۳۵۹ تا سال ۱۳۶۲ نیز از دیگر مسئولیت‌های وی در دوران پس از انقلاب بوده‌است.[18][38]

نقش در مذاکرات جنجالی مک فارلین یا ایران-کنترا

روحانی یکی از ۳ نفری بود که به نمایندگی از هاشمی رفسنجانی، در گفتگوهای پنهانی با مک فارلین معاون رونالد ریگان رئیس‌جمهور نومحافظه‌کارآمریکا شرکت داشت[69] نتیجه عملی این مذاکرات که در دنیا به رسوایی ایران-کنترا مشهور است خریداری سلاح از اسرائیل و انتقال پول آن توسط آمریکا به کنتراها، یک گروه ضدانقلاب حامی آمریکا علیه دولت انقلابی ساندینیستا نیکاراگوئه بود، و همچنین، به گفته منتقدان، زمینه‌سازی پنهان برای تجدید روابط با آمریکا بعد از مرگ سید روح‌الله خمینی بدون اطلاع او بود. این معامله با افشای ماهیت آن به وسیله بیت حسینعلی منتظری باعث جنجالی بزرگ در ایران و آمریکا شد.[70][71][72][73][74]

ادعای دیدار سری با معاون ضدتروریسم اسرائیل

در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۳، وب‌سایت روزنامهٔ اسرائیلی، یدیعوت اخرونوت، طی مقاله‌ای مدعی شد که روحانی و و امیرام نیر، معاون ضدتروریسم وقت دولت اسرائیل، در سال ۳۰ اوت ۱۹۸۶ میلادی دیدار محرمانه داشته‌اند. طبق متن این دیدار که از روی نوار ضبط شدهٔ مکالمات پیاده شده، روحانی در حالی که فکر می‌کرد طرف مقابلش از مقامات آمریکایی است، به نیر پیشنهادهایی برای مقابله با آنچه سیاست‌های «افراطی» آیت الله خمینی می‌خواند ارائه می‌کند. روحانی ضمن بیان این که فقط هاشمی رفسنجانی از این دیدار محرمانه خبر دارد، از آمریکا می‌خواهد که دیگر نرمش نشان ندهند و با قدرت در برابر خمینی بایستند تا او را وادار به عقب‌نشینی کنند. او همچنین خواستار کمک سیاسی و نه مالی آمریکا برای «برقراری اسلام واقعی» در ایران می‌شود و می‌گوید چون در ایران در محاصرهٔ پاسداران است نمی‌تواند درخواست کمک مالی کند.[75][76] حسن عباسی در سال ۹۴ این مقاله را ترجمه و منتشر کرد و با شکایت دولت روحانی راهی دادگاه شد اما دادگاه حکم به تبرئه عباسی داد. عباسی گفت در دادگاه ۴۰۰ صفحه سند فارسی، عبری، عربی و انگلیسی برای اثبات ادعای خود ارائه کرده‌است.[77][78]

مسئولیت‌ها پس از جنگ

پس از جنگ و با آغاز به کار دولت هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی گزینه اول وی برای وزارت اطلاعات بود، اما این دو بر سر مسئله بودجه نتوانستند با هم به توافق برسند و علی فلاحیان به عنوان وزیر اطلاعات به مجلس معرفی شد.[79] روحانی پس از بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تشکیل نهاد شورای عالی امنیت ملی، سمت نمایندگی آیت‌الله خامنه‌ای را در این شورا تا سال ۱۳۹۲ که به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد، در اختیار داشته[17] و به مدت ۱۶ سال (از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴) در دوره‌های ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده‌است.[80][81] وی همچنین به مدت ۱۳ سال (از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ و از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴) مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور وقت بوده‌است.[18][38]

روحانی از سال ۱۳۷۰ به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب[15] و تاکنون در این سمت فعالیت دارد.[82] وی ریاست کمیسیون سیاسی-امنیتی-دفاعی این مجمع را نیز بر عهده دارد.[18][38]

روحانی در انتخابات میان‌دوره‌ای سومین دوره مجلس خبرگان رهبری در ۲۹ بهمن ۱۳۷۸، از حوزه انتخابیه استان سمنان به نمایندگی مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد. در سال ۱۳۸۵ نیز به عنوان نماینده استان تهران به عضویت دورهٔ چهارم این مجلس انتخاب شد.[14] سمت‌های وی در مجلس خبرگان، ریاست کمیسیون سیاسی-اجتماعی این مجلس (از ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ و از ۱۳۹۲ تاکنون)[83] و عضویت هیئت رئیسه و ریاست دفتر دبیرخانه این مجلس در تهران (از ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷) بوده‌است.[18][38]

دبیری شورای عالی امنیت ملی

حسن روحانی در ۲۲ آبان ۱۳۶۸ به عنوان نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی منصوب شد.[84] او از سال ۱۳۶۸ به مدت ۱۶ سال مسئولیت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی را بر عهده داشت؛ سمتی که در دولت هاشمی به او رسید و در ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی نیز ادامه یافت.[80][81] از جمله رخدادهای دوره تصدی وی، وقایع کوی دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۸ بود، که او اعلام کرد تظاهرکنندگانی که به اموال عمومی خسارت زده‌اند باید به عنوان دشمنان حکومت محاکمه شوند -جرمی که می‌تواند مجازات مرگ در پی داشته باشد.[85]

بازدید روحانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی از بیمارستان صحرایی فما در جریان زمین‌لرزه بم

موضع‌گیری در برابر حوادث تیر ۱۳۷۸

متن مربوطه در ویکی‌نبشته: سخنرانی حسن روحانی در راهپیمایی مردم تهران در ۲۳ تیر ماه ۷۸

سخنرانی حسن روحانی در راه‌پیمایی ترتیب داده شده در ۲۳ تیر ۱۳۷۸ و پس از حمله به کوی دانشگاه تهران در ۱۸ تیر به دست شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، یکی از مهم‌ترین فرازهای حیات سیاسی اوست.[86] روحانی در سخنان طولانی خود، حمله به کوی دانشگاه تهران را غیرقانونی و خلاف اصول اخلاقی و دینی دانست و با اشاره به مسئولیت شورای عالی امنیت ملی در ریشه‌یابی این حادثه، قول بررسی و شناسایی و سپردن عوامل آن به دست عدالت را داد. او در بخشی دیگر از سخنانش گفت: «من در همین‌جا لازم می‌دانم از دانشجویان عزیز بیدار، هوشیار و قهرمان تشکر و قدردانی کنم که با هوشیاری و با دید نافذشان تا متوجه شدند که این عناصر مفسد و معاند در کنار آن‌ها قرار گرفته‌اند، بلافاصله اعلام بیزاری و برائت کردند و خودشان را کنار کشیدند. این نشان هوشیاری و بیداری دانشجویان انقلابی و مسلمان و قهرمان ما است. افرادی که اتوبوس و اموال عمومی را آتش می‌زنند، آن‌ها که ماشین بیت‌المال را آتش می‌زنند و حتی اتومبیل شخصی افراد را از بین می‌برند… بی‌تردید این افراد دشمن مردم ایران و ارزش‌های این مرز و بوم هستند، این اوباش حتی به مساجد هم تعرض کردند. ادامه این وضع برای نظام ما کشور ما و ملت ما قابل تحمل نخواهد بود. دیروز نسبت به این عناصر دستور قاطع داده شد، دیروز غروب دستور قاطع صادر شد تا هر گونه حرکت این عناصر فرصت‌طلب، هر کجا که باشد با شدت و با قاطعیت برخورد شود و سرکوب شوند. مردم ما شاهد خواهند بود که از امروز نیروی انتظامی، نیروی قهرمان بسیج حاضر در صحنه، با این عناصر فرصت‌طلب و آشوبگر – اگر جرأت ادامه حرکت مذبوحانه داشته باشند- چه خواهند کرد… آن عاملی که امروز ملت ما را متحد کرده‌است و پیوند ناگسستنی در ملت ما ایجاد کرده‌است، اسلام و [اسلامیت نظام] است و مظهر این اسلامیت، رهبری و مقام ولایت است… مسئله ولایت مظهر اقتدار ملی ما است….»[86][87][88]

سرلشکر رحیم‌صفوی بعدها در این باره گفت که در آن زمان پس از پیش‌آمدن یک درگیری لفظی، روحانی به نفع سپاه رأی داده‌است و گفته‌است: «سپاه باید بیاید؛ برای دفع فتنه تهران»[89]

روحانی در سال ۱۳۹۲، در گفتگویی با روزنامهٔ شرق دربارهٔ وقایع ۱۸ تیر اعلام کرد که تلاش آن‌ها این بوده که بین دانشجویان و انتقادات دانشجویی با آشوب‌گران و اقدامات تخریبی تفکیک قائل شوند و هدف جمع‌شدن سریع ناامنی در تهران بوده‌است. به گفته روحانی «آشوب خیابانی» به صورت امنیتی حل نشد و «کاری که ما در ۱۸ تیر کردیم این بود که وقتی دیدیم مسئله به آشوب خیابانی تبدیل شد و دیگر بحث دانشجو و دانشگاه نیست، از خود مردم خواستیم بیایند و اعلام نظر کنند و ماجرا با حضور مردم در ۲۳ تیر تمام شد.» او اقدامات شورا در این وقایع را درست و خردورزانه دانست.[90]

مذاکرات هسته‌ای

اولین مذاکره هسته‌ای با سه کشور اروپایی، کاخ‌موزه سعدآباد تهران - ۲۹ مهر ۱۳۸۲

در ۲۰۰۵ میلادی

دوران تصدی روحانی در پرونده هسته‌ای از ۱۴ مهر ۱۳۸۲ تا ۲۴ مرداد ۱۳۸۴ (۶۷۸ روز) بود. این دوران پس از طرح موضوع هسته‌ای ایران در سطح بین‌المللی و صدور قطعنامه شدیداللحن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز گردید. شورای حکام آژانس، نخست در خرداد ۱۳۸۲ طی یک بیانیه و سپس در شهریور همان سال طی قطعنامه‌ای به پرونده هسته‌ای ایران پرداخته و تلاش کرد تا تعهدات سختی را بر دوش ایران قرار دهد. در این هنگام که مقارن با پیروزی آمریکا در عراق و تشدید فضای جنگ در منطقه بود، جامعه جهانی دچار بحران و تنش بی‌سابقه‌ای بود و نسبت به روند پیشرفت‌های هسته‌ای ایران نیز حساسیت خاصی به وجود آمده بود.[16]^{:۱۲۰–۱۲۶}

با افزایش تنش‌ها و با توجه به ناسازگاری‌های موجود میان وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی، با پیشنهاد کمال خرازی وزیر امور خارجه و موافقت رئیس‌جمهور و همچنین سایر اعضای جلسه سران نظام، تصمیم گرفته می‌شود تا با تشکیل یک هسته قوی کارآمد سیاسی-فنی-حقوقی، مسئولیت مذاکرات بر عهده حسن روحانی گذاشته شود تا با اختیارات ویژه، برنامه جامعی برای ادامه کار تهیه کند و هماهنگی لازم بین ارگان‌های ذی‌ربط را برقرار نماید. بدین ترتیب با حکم سید محمد خاتمی و تأیید سید علی خامنه‌ای، حسن روحانی در تاریخ ۱۳۸۲/۷/۱۴ مسئول پرونده هسته‌ای می‌شود[16]^{:۱۳۸–۱۴۰} و از آن تاریخ، این پرونده به‌طور کامل به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی محول می‌گردد. متعاقباً مذاکرات ایران با سه کشور اروپایی از تهران (سعدآباد) شروع و در ماه‌های بعد در بروکسل، ژنو و پاریس ادامه می‌یابد.

روحانی و تیم او که متشکل از دیپلمات‌هایی بودند که ولایتی و خرازی آنان را به عنوان بهترین‌های وزارت امور خارجه معرفی کرده بودند،[16]^{:۱۴۱٬۱۰۹} به دلیل شرایط سیاسی-امنیتی و تبلیغاتی که علیه ایران بود، تاکتیک خود را بر گفتگو و اعتمادسازی استوار کردند. بدین صورت که در گام اول از گسترده‌شدن اتهامات و مجموعه مسائلی که علیه ایران مطرح می‌شد، ممانعت کردند تا از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری شود. از این رو در مسیر اعتمادسازی، در چند مقطع، برخی فعالیت‌های هسته‌ای ایران به صورت داوطلبانه تعلیق شد.

اگرچه هم‌زمان با اعتمادسازی، تثبیت حقوق ایران، کاستن فشارهای بین‌المللی، ایجاد شکاف در غربی‌ها و دور شدن از ارجاع پرونده به شورای امنیت،[91][92][93] ایران توانست چرخه سوخت خود را تکمیل کرده و پیشرفت‌های قابل توجهی بکند[16]^{:۶۶۰–۶۶۷} ولی بعداً به تصمیمات دوران مسئولیت روحانی انتقادات فراوانی مطرح شد.[94][95][96]

بعد از روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد، حسن روحانی در تاریخ ۱۳۸۴/۵/۲۴ از سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی، بعد از ۱۶ سال کناره‌گیری کرد[16]^{:۶۰۱٬۵۹۴}[97][98] و علی لاریجانی به عنوان دبیر جدید منصوب شد[99][100] و مسئولیت پرونده هسته‌ای را بر عهده گرفت. او نیز با سیاست‌های دولت جدید کنار نیامد و در تاریخ ۱۳۸۶/۷/۲۸ استعفاء داد و سعید جلیلی جایگزین وی شد.[101] با انتخاب حسن روحانی به عنوان هفتمین رئیس‌جمهوری ایران، این بار مسئولیت مذاکرات هسته‌ای بر دوش محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجهٔ دولت یازدهم و از اعضاء تیم سابق مذاکره‌کنندهٔ حسن روحانی قرار گرفت.

خاطرات هسته‌ای

سال‌شمار حسن روحانی

	۱۳۲۷	• تولد در سرخه سمنان
	۱۳۳۹	• شروع به تحصیل در حوزه علمیه صادقیه در سمنان
	۱۳۴۰	• شروع به تحصیل در حوزه علمیه قم
	۱۳۴۱	• بازداشت برای نخستین بار به دلیل پخش کردن اعلامیه‌های آیت‌الله خمینی در سمنان
	۱۳۴۴	• سفرهای تبلیغی و سخنرانی علیه حکومت وقت
	۱۳۴۷	• اخذ مدرک دیپلم متوسطه
	۱۳۴۸	• شروع به تحصیل در دانشگاه تهران در رشته حقوق قضایی
	۱۳۵۱	• دریافت مدرک کارشناسی در رشته حقوق قضایی
	۱۳۵۶	• دادن لقب «امام» برای آیت‌الله خمینی در مراسم بزرگداشت مصطفی خمینی خروج از کشور به خاطر تحت تعقیب قرار گرفتن توسط ساواک و نهایتا" پیوستن به آیت‌الله خمینی در پاریس
	۱۳۵۷	• بازگشت به ایران در بهمن‌ماه
	۱۳۵۸	• ساماندهی ارتش آشفته و پادگان‌های از هم پاشیده • ورود به حزب جمهوری اسلامی تا سال ۱۳۶۶
	۱۳۵۹	• انتخاب به نمایندگی مجلس شورای اسلامی تا سال ۱۳۷۹ به تعداد پنج دوره قانونگذاری • ریاست شورای سرپرستی صدا و سیما تا سال ۱۳۶۲
	۱۳۶۱	• عضویت در شورای عالی دفاع تا سال ۱۳۶۷
	۱۳۶۲	• معاونت فرماندهی جنگ تا سال ۱۳۶۴
	۱۳۶۴	• ریاست ستاد قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء تا سال ۱۳۶۶ • فرماندهی پدافند هوایی کل کشور تا ۱۳۷۰
	۱۳۶۵	• عضویت در شورای عالی پشتیبانی جنگ و رئیس کمیسیون اجرائی آن تا ۱۳۶۷
	۱۳۶۶	• ورود به جامعه روحانیت مبارز تاکنون
	۱۳۶۷	• معاونت جانشین فرماندهی کل قوا تا سال ۱۳۶۸
	۱۳۶۸	• دبیر شورای امنیت ملی تا سال ۱۳۸۴ • دریافت نشان درجه دو فتح و مشاور امنیت ملی رئیس جمهور تا سال ۱۳۷۶ • نماینده رهبر ایران در شورای عالی امنیت ملی تاکنون • مشاور امنیت ملی رئیس جمهور تا سال ۱۳۷۶
	۱۳۷۰	• عضو و رئیس کمیسیون سیاسی-امنیتی-دفاعی مجمع تشخیص مصلحت نظام تاکنون
	۱۳۷۱	• رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام تاکنون • انتخاب به عنوان نایب رئیس مجلس شورای اسلامی تا سال ۱۳۷۹
	۱۳۷۳	• شروع به تحصیل در دانشگاه کلدونیان گلاسگو بریتانیا در رشته حقوق عمومی
	۱۳۷۴	• اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته حقوق عمومی • عضو هیأت امنای دانشگاه‌های تهران و منطقه شمال تا سال ۱۳۷۸
	۱۳۷۶	• شروع به تحصیل در دانشگاه کلدونیان گلاسگو بریتانیا در رشته حقوق اساسی
	۱۳۷۷	• اخذ مدرک دکتری (Ph.D) در رشته حقوق اساسی
	۱۳۷۸	• نماینده مجلس خبرگان رهبری تاکنون • موفقیت در انتخابات میان‏دوره‏ای سومین دوره مجلس خبرگان رهبری از حوزه انتخابیه استان سمنان
	۱۳۷۹	• دریافت نشان درجه یک نصر از آیت‌الله خامنه‌ای و مشاور امنیت ملی رئیس جمهور تا سال ۱۳۸۴
	۱۳۸۰	• ریاست کمیسیون سیاسی-اجتماعی مجلس خبرگان تا سال ۱۳۸۵
	۱۳۸۲	• رئیس تیم هسته‌ای و مذاکره‌کننده ارشد ایران با سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا از ۱۳۸۲/۷/۱۴ تا ۱۳۸۴/۵/۲۴
	۱۳۸۵	• برگزیدگی به عنوان نماینده استان تهران در دورهٔ چهارم مجلس خبرگان رهبری، عضویت در هیأت رئیسه و ریاست دفتر دبیرخانه مجلس خبرگان تا سال ۱۳۸۷
	۱۳۸۶	• کسب پروانه وکالت از کانون وکلای دادگستری مرکز به عنوان وکیل پایه یک دادگستری
	۱۳۹۰	• نوشتن کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای
	۱۳۹۲	• ریاست کمیسیون سیاسی-اجتماعی مجلس خبرگان تاکنون • انتخاب به عنوان هفتمین رئیس جمهور ایران

کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای که شرح عملکرد و نیز خاطرات دوران تصدی حسن روحانی به عنوان مسئول پرونده هسته‌ای ایران و در مقام دبیری شورای عالی امنیت ملی است، چگونگی تصمیم‌گیری در ساختار سیاسی ایران، نقش نهادهای عالی‌رتبه در پرونده هسته‌ای و تمام مراحل مذاکرات با اروپایی‌ها را با ذکر مستندات روایت می‌کند. این خاطرات، جزئیات خواندنی و مهمی را شامل می‌شود که قضاوت دربارهٔ عملکرد این گروه و تصمیم‌هایی که مقامات و رهبران بلندپایه ایران طی آن گرفته‌اند را ممکن می‌سازد.[102]

انتشار این کتاب در دورانی که روحانی و تیم وی به «وادادگی در برابر کشورهای غربی» متهم می‌شوند و درحالیکه شاهد تشدید دامنه تحریم‌ها و مشکلات سیاسی-اقتصادی ناشی از رویکرد اتمی و تصمیمات جانشینان او هستیم، نوعی پاسخ به تاریخ و حضور در برابر هیئت منصفه افکار عمومی است.[102]

کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای، در دوازده فصل و هفت پیوست در ۱۲۰۹ صفحه نگارش شده و نخستین کتاب فراگیر در موضوع انرژی هسته‌ای ایران است که تاکنون به چاپ رسیده و در دسته کتاب‌های تاریخ شفاهی ایران قرار می‌گیرد.

رویکرد مردمی به این کتاب انگیزه‌ای برای چاپ چندباره آن در هنگامه کوتاهی شده و در زمستان ۱۳۹۱ برای بار پنجم چاپ گردید.[103][104] گزیده‌ای از این کتاب نیز تحت عنوان «روایت تدبیر و امید» همراه با تصاویری از مذاکرات در ۵۵۲ صفحه، در اسفند ۱۳۹۱ منتشر شده‌است.

«شیخ دیپلمات»

گرچه حسن روحانی به عنوان رئیس شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما، رئیس کمیسیون‌های دفاع و سیاست خارجی مجلس و پس از آن با مقام نایب رئیسی مجلس و دبیری شورای عالی امنیت ملی، در نقش یک دیپلمات، ظاهر شده و دیدارها و گفتگوهای پرشماری را با سران کشورهای بیگانه تجربه کرده بود ولی ریاست و حضور او در نشست‌های هسته‌ای بود که انگیزه‌ای گردید تا به وی عنوان «شیخ دیپلمات» را دادند.

« این‌که به من عنوان دیپلمات یا سیاستمدار یا عنوان مشابه دیگری لقب می‌دهند، شاید به این دلیل است که من هشت سال در مجلس رئیس کمیسیون سیاست خارجی و شانزده سال دبیر شورای عالی امنیت ملی بودم و در این مدت ملاقات‌های خارجی فراوان و گاهی سفرهای خارجی داشتم و به مدت ۲۲ ماه مسئول پرونده هسته‌ای بودم شاید همه این‌ها زمینه شد تا به من عنوان دیپلمات داده شود. »

حسن روحانی در گفتگو با خبرگزاری ایلنا[105]

این عنوان برای نخستین بار در آبان ۱۳۸۲ در تیتر صفحه اول روزنامه نوپای شرق نقش بست[106][107] و بعد از آن بارها در رسانه‌های داخلی و خارجی فارسی‌زبان تکرار شد و به نظر برای همیشه برای او ماندگار شد. روحانی تنها آخوند عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران تا به امروز بوده‌است.

انتخابات ریاست جمهوری

یازدهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری

حسن روحانی، در روز ۲۲ فروردین ۹۲، با شعار «دولت تدبیر و امید» در میان هوادارانش رسماً اعلام کاندیداتوری کرد.[108] در این همایش که با حضور جمعی از حامیان و مسؤولین برگزار شد، یاسر و فاطمه، فرزندان هاشمی رفسنجانی نیز حضور داشتند.

روحانی که پیشتر اعلام کرده بود مستقل می‌آید،[109] در همایش اعلام کاندیداتوری خود گفت: رئیس‌جمهوری باید مسئولیت را به عهده بگیرد که ملی باشد نه حزبی.[110] وی تدوین «منشور حقوق شهروندی» را از جمله اولویت‌های خود در صورت انتخاب برای ریاست جمهوری عنوان کرد و گفت: دولت من، دولت تدبیر و امید است و گفتمان آن، «نجات اقتصاد، احیای اخلاق و تعامل با جهان» است.[110][111] در ۳۱ اردیبهشت ۹۲، حسن روحانی به همراه ۷ نامزد دیگر برای انتخابات ریاست جمهوری تأیید صلاحیت شدند.[112]

در ۷ خرداد ۹۲، پس از آنکه حسن روحانی در برنامه زنده تلویزیونی، کلیدی را به عنوان «کلید تدبیر» به مردم نشان داد، ستاد انتخاباتی وی اعلام کرد که «کلید» نماد ستاد انتخاباتی اوست.[113]

« بعد از پایان انتخابات ریاست جمهوری که الحق مردم در این راه سنگ تمام گذاشتند و شکوهی آفریدند و صحنه‌ای را خلق کردند که حتی دشمنان را به حیرت وادار کرد، هیچ‌کس نتوانست در این انتخابات زیبا و با شکوه در داخل و خارج تردید کند. »

حسن روحانی، سخنرانی در مجلس تیر ۱۳۹۲[114]

حسن روحانی در عصر یازدهم خرداد ۱۳۹۲ در حسینیه جماران، در میان خیل هوادارانش که شعار «درود بر خاتمی، سلام بر روحانی»، «درود بر هاشمی، سلام بر روحانی»، «صلی علی محمد بوی بهشتی آمد»، «سران در حصر ما آزاد باید گردند»، «موسوی و کروبی آزاد باید گردند»، «درود بر موسوی، سلام بر روحانی» و «درود بر موسوی، سلام بر کروبی» سر می‌دادند و پلاکاردهایی با تصویر سید محمد خاتمی، هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، میرحسین موسوی و مهدی کروبی در دست داشتند، حضور یافت. در جریان سخنرانی، روحانی ضمن اشاره به غنی‌سازی اورانیوم و بهره‌برداری اولین سانتریفیوژ در دوران اصلاحات و بازدید وی و میرحسین موسوی از فعالیت‌های هسته‌ای انجام شده، در سخنانی اظهار داشت که افتخار مربوط به فناوری هسته‌ای از آن دولت اصلاحات و دولت سازندگی است و عده‌ای تازه به دوران رسیده بر سفره آماده نشسته‌اند. روحانی در پایان اعلام کرد که «یک کلمه به صورت مبهم بگویم: امسال یعنی سال ۹۲، سال ۸۸ نخواهد شد، شما را از صندوق رأی دور نکنند.»[115] پس از سخنرانی و به دنبال برخی شعارها در حمایت از سید محمد خاتمی و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، سه تن از اعضای ستاد روحانی از جمله سعید الله بداشتی، رئیس ستاد جوانان و دانشجویان حامی حسن روحانی دستگیر شدند. کمی بعد ستاد حسن روحانی و محمدرضا عارف در بیانیه‌هایی جداگانه این عمل نیروی انتظامی را محکوم کرده و خواهان آزادی جوانان دستگیر شده، گشتند.[116] در اولین مستند تبلیغاتی حسن روحانی، سید محمد خاتمی پس از چهار سال در رسانه ملی دیده شد. در این مستند که بخش‌هایی از آن به حضور هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی و محمدی گلپایگانی در میتینگ تبلیغاتی حسن روحانی اختصاص داشت، خاتمی و هاشمی رفسنجانی به حمایت از عملکرد وی در شورای عالی امنیت ملی و در رابطه با مذاکرات هسته‌ای پرداختند.[117]

سفر انتخاباتی به اصفهان در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۹۲

در سومین مناظره انتخاباتی ۱۳۹۲، محمدباقر قالیباف، اظهار داشت که روحانی زمانی که شورای عالی امنیت ملی بوده‌است، به دانشجویان برای برگزاری یادبود کوی دانشگاه مجوز نداده‌است. اما روحانی در جواب گفت: «شما می‌گفتید اجازه دهید دانشجویان بیایند، به شکل گازانبری برای آن‌ها برنامه دارید و کار را تمام می‌کنید، اما من گفتم راه این نیست، اگر می‌خواهید این‌ها را به خیابان بیاورید و بعد گازانبری این‌ها را محاصره کنید و برایشان پرونده درست کنید این کار را نکنید. اگر می‌خواهید مجوز بدهید باید آزاد بگذارید، نقطه آغاز و مقصد مشخص باشد و تظاهرات بکنند.»، قالیباف نیز در پاسخ او گفت که این حرف گازانبری که روحانی می‌گوید درست نیست و ادامه داد «من در مقابل لباس‌شخصی‌ها ایستادم و گفتم کسی خلاف قانون نکند و هزینه‌اش را دادم. حرفم این بود که آن زمان می‌گفتم به دفتر تحکیم اجازه بدهیم طبق قانون احزاب تجمع کنند»[118] مهدی امینی زاده، عضو سابق شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت، همان شب طی مصاحبه‌ای، اظهارات محمدباقر قالیباف دربارهٔ حوادث کوی دانشگاه را تکذیب کرد.[119][120]

حامیان حسن روحانی در میتینگ انتخاباتی وی در آذربایجان شرقی

در روز ۱۸ خرداد ۱۳۹۲ میتینگ انتخاباتی حسن روحانی با حضور هزاران نفر در داخل و اطراف ورزشگاه شهید شیرودی با مجری‌گری رضا رشیدپور برگزار شد. ستاد وی به پوشش ناکافی این رخداد در صدا و سیما اعتراض کرد.[121]

در روز ۱۹ خرداد ۱۳۹۲ یک خبرگزاری و یک وبگاه اصولگرا، خبری مبنی بر احتمال بررسی مجدد صلاحیت روحانی و احتمال رد صلاحیت وی در جلسهٔ بیستم خرداد شورای نگهبان منتشر کردند که روز بعد عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان این خبر را تکذیب کرد. حسن روحانی در پاسخ به سؤال خبرنگاری که پرسیده بود آیا احتمال رد صلاحیت وی توسط شورای نگهبان وجود دارد، پاسخی نداد و فقط لبخند زد.[122][123][124] چند روز بعد سحام نیوز (وبسایت حزب اعتماد ملی) وابسته به مهدی کروبی، به نقل از یکی از بزرگان نظام چنین نوشت که ماجرای مربوط به بررسی مجدد صلاحیت روحانی صحت داشته و روز بیستم خرداد در جلسه شورای نگهبان با محوریت تصویب بودجه، احمد جنتی در رابطه با بررسی مجدد صلاحیت وی سخن گفته‌است و با واکنش تعدادی از اعضای شورای نگهبان و تهدید آن‌ها به ترک جلسه مواجه گردیده و به همین دلیل از ادامه آن منصرف شده و به دستور وی اخبار مربوط به آن نیز به کلی تکذیب شده‌است.[125]

در نیمه شب ۲۰ خرداد ۱۳۹۲، محمدرضا عارف، دیگر کاندیدای اصلاح طلبان از ادامه رقابت‌ها انصراف داد و هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی، سید حسن خمینی، و علی‌اکبر ناطق نوری طی صدور اطلاعیه تحت عنوان جبهه اعتدال‌گرایان، از کاندیداتوری حسن روحانی رسماً حمایت کردند.[126] ساعتی بعد دختر آیت‌الله خمینی، زهرا مصطفوی، نیز که پیش از این در نامه‌ای به سید علی خامنه‌ای تجدید نظر در رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی را درخواست کرده بود، طی بیانیه‌ای از سوی جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران، رسماً از کاندیداتوری حسن روحانی حمایت کرد.[127] به دنبال انصراف عارف از ادامهٔ کاندیداتوری، روحانی ضمن صدور بیانیه‌ای از وی تشکر کرد. چند ساعت بعد هاشمی رفسنجانی نیز در جمع جوانان فعال سیاسی اصلاح‌طلب و اصول‌گرا رسماً اظهار داشت که با احترام نسبت به همهٔ نامزدها به حسن روحانی رأی خواهد داد.[128] پس از هاشمی، محمد شریعتمداری نیز رسماً از کاندیداتوری حسن روحانی حمایت کرده و از محمدرضا عارف تشکر کرد.[129] در شبانگاه سه‌شنبه، بیست و یکم خرداد ۱۳۹۲، مجمع روحانیون مبارز طی صدور بیانیه‌ای ضمن تشکر از انصراف محمدرضا عارف رسماً از کاندیداتوری حسن روحانی حمایت کرد.[130] جمع کثیری از هنرمندان و فرهنگیان و ۲۵۵ تن از استادان دانشگاه‌های کشور نیز طی صدور بیانیه‌هایی جداگانه حمایت خود را از وی اعلام کردند. آیت‌الله یوسف صانعی، سید هادی خامنه‌ای و مصطفی معین از حامیان بعدی روحانی بوند. در روز رأی‌گیری پس از آن که محمدرضا عارف رأی خود را در صندوق انداخت، اعلام کرد که به نفع حسن روحانی از رقابت‌ها کنار کشیده‌است.[131] روحانی روز ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ با حضور در مسجد امام رضا در شهر ری رأی خود را به صندوق انداخت.[132]

حسن روحانی بنا بر اطلاعیه وزارت کشور که در ۲۵ خرداد ۱۳۹۲ منتشر شد با کسب ۱۸٬۶۱۳٬۳۲۹ رأی در یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در ایران (۵۰٫۷۱٪ کل آرا) رسماً به عنوان هفتمین رئیس‌جمهور ایران برگزیده شد.[133]

حسن روحانی پس از اعلام پیروزی وی در انتخابات، در پیام پیروزی و در اولین اظهارات رسمی خود ضمن تشکر از مردم و رهبر انقلاب، صراحتاً از حمایت‌های علی اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی تشکر کرد و گفت: «بی‌شک نقش امیدآفرین آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی که از چهره‌های درخشان نظام در این خیزش خروش بودند شایسته قدرشناسی است.»[134]

دوازدهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری

شادی مردم پس از پیروزی حسن روحانی

حسن روحانی در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۹۶ نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران شد[135] و در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۳۹۶ صلاحیت وی رسماً از طرف شواری نگهبان احراز گردید.[136]

این بار رقبای اصلی روحانی را سید ابراهیم رییسی و محمدباقر قالیباف تشکیل می‌دادند. از طرفی اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی نیز به عنوان کاندیدای پوششی وی و برای بیان اقدامات دولت وارد عرصه رقابت‌ها شد. پس از انجام مناظرات انتخاباتی که با درگیری لفظی شدید میان روحانی و جهانگیری با قالیباف همراه بود، و به دنبال درخواست ائتلاف اصولگرایان، قالیباف از صحنه رقابت‌ها انصراف داد و رییسی به رقیب اصلی روحانی تبدیل شد.[137]

با نزدیک شدن به روز ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶، سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور اسبق ایران، علی اکبر ناطق نوری، رئیس مجلس اسبق ایران و سید حسن خمینی، نوه آیت‌الله خمینی مجدداً از حسن روحانی اعلام حمایت نمودند و حتی میرحسین موسوی و مهدی کروبی رهبران جنبش سبز از حصر پیام دادند که به روحانی رأی خواهند داد.[138]

نهایتاً با برگزاری انتخابات و شمارش آراء حسن روحانی با کسب ۲۳٬۵۴۹٬۶۱۶ (۵۷٪ کل آرا) برای یک دوره چهار ساله دیگر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران باقی ماند.[139]

مواضع و دیدگاه‌های سیاسی

موضع‌گیری و سیاست داخلی

دیدگاه‌های حسن روحانی در خصوص سیاست داخلی؛ تأکید بر فراجناحی بودن و شایسته‌سالار محوری کابینه، عدم تعهد دولت به احزاب و جناح‌های مختلف و وام‌دار نبودن به آنها، تثبیت جامعه به سمت رسانه‌های داخلی و خوش‌آمدگویی به تکثر و تنوع دیدگاه‌ها و دوری گزیدن از هر گونه خودسری؛ افراط و تفریط است.[140] وی همچنین وعده داده‌است تا انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را فعال نماید.[141]

تحصن مجلس ششم

روحانی تحصن نمایندگان مجلس ششم را «نشانگر نهاد جدید دمکراتیک ایران و اعتراض یک نهاد به عملکرد یک نهاد دیگر» دانست و گفت این بحث‌ها ثابت می‌کند ایران کشور آزادی‌ست.[142]

انتخابات سال ۸۸

او در مصاحبه با روزنامه شرق، حوادث پس از انتخابات ۸۸، را تا روز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸ و بعد از آن متفاوت دانست و گفت اعتراضات پس از آن روز می‌بایست به شیوه دیگری طرح می‌شد و همه مسائل به قانون سپرده می‌شد. اصولگرایان با اشاره به سخنرانی او در ۲۳ تیر ۷۸ او را به سکوت متهم می‌کردند.[143]

روحانی تاکنون هیچ گونه موضع رسمی در قبال اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۸۸ وقوع تقلب در انتخابات و اقدام میرحسین موسوی و مهدی کروبی در حمایت از معترضان اتخاذ نکرده‌است و از همین روی از سوی برخی اصولگرایان «ساکت فتنه» لقب گرفته‌است.[144][145] روحانی تظاهرات عاشورای سال ۱۳۸۸ را از سوی اندکی «فریب خورده» دانست که «به امام حسین هتاکی کردند، آنهایی که به اموال عمومی تعرض کردند و آنهایی که قانون را زیرپا گذاشتند»[146] و در مورد تظاهرات ۹ دی آن سال گفت «به اعتقاد من پاسخ مردم در تجمع روز چهارشنبه ۹ دی ماه، یک پاسخ قاطع و محکمی بود در برابر هتاکان و در برابر آنهایی که در خارج از کشور با تحلیل‌های غلط فکر می‌کنند که انقلاب و نظام ما در معرض خطر و در شرف نابودی قرار گرفته‌است.»[147][148] او بعداً در سخنرانی خود در ۹ دی ۱۳۹۵ گفت که «مردم ما به خاندان رسالت عشق دارند. ببینید در ۹ دی مردم چه کردند. آن‌ها احساس کردند که به امام حسین (ع) توهین شده‌است.»[149]

روحانی پیش از انتخابات ریاست جمهوری در سخنرانی خود در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران گفت: «ما باید در این انتخابات کاری کنیم که مردم به صندوق رای اطمینان پیدا کنند. هیچ خیانتی در کشور بالاتر از خیانت به صندوق ملی نیست باید تردیدها را برطرف کنیم… چرا لیست کنار صندوق‌ها محرمانه تلقی می‌شود؟ مردم باید از آرای خود آگاه شوند و بعد باید بلافاصله در سایت وزارت کشور منعکس شود. هم‌زمان با وزارت کشور افکار عمومی هم باید بتوانند آرا را جمع بزنند… باید کاری کنیم که انتصابات به انتخابات تبدیل شوند… حضور مردم یک اعتراض طبیعی بود، اما ادامه آن را نمی‌پسندیدم چرا که ادامه آن نمی‌توانست مسئله را حل کند، پیشنهاد من این بود که ۲۰ درصد صندوق‌ها را به صورت تصادفی بشماریم و اگر اختلافات بسیار بود همه صندوق‌ها بازشماری شود. اما این پیشنهاد عملی نشد، بنابراین به نظر من ادامه تظاهرات خیابانی نیز ثمری نداشت.» وی در ادامه گفت: «فتنه از سال قبل از سال ۸۸ بود، ای کاش وقتی حرکت خلاق قانون در صدا و سیما انجام گرفت، مسئولین اقدام می‌کردند.» او همچنین ضمن اشاره به تلاش خود در شورای عالی امنیت ملی برای رفع حصر آیت‌الله حسینعلی منتظری به دانشجویان وعده داد که تمام تلاش خود را برای آزادی زندانیان سیاسی و کسانی که بدون محاکمه در حبس و حصر قرار گرفته‌اند، انجام دهد.[150]

دانشگاه و احزاب

حسن روحانی معتقد است دانشجویان باید بار فقدان احزاب فعال را بکشند و همچنین دانشگاه‌ها بهتر است به شکلی فعال عمل کنند. وی در اواخر سال ۱۳۹۱ از شکسته شدن فضای کنونی دانشگاه‌ها و فعال‌تر شدن در حوزه سیاسی و همچنین افراطی‌گرایی برخی جریانات دانشجویی انتقاد کرده بود. وی معتقد است که همواره جریان‌های افراطی در دانشگاه‌ها وجود داشته‌است و گاهی احساسات بر عقل و تدبیر پیروز می‌شده‌است و مشکلات را عملاً دو چندان می‌کرده‌است. وی می‌گوید بایستی شرایطی را فراهم کنیم تا قانون‌گرایی در جامعه حکمفرما شود. این کار نیز با تدبیر و مدیریت میسر است. حالا شرایط ایران عادی نیست، بلکه شرایط فوق‌العاده است؛ و لذا بهتر است، جدا از اندیشه‌های صرف اصلاح‌طلبانه یا اصول‌گرایانه، بیشتر به فکر زدودن مشکلات ملت باشیم.[151]

رابطه با دیگر قوا

حسن روحانی دربارهٔ تعامل قوه مجریه با دو قوه دیگر می‌گوید «تعامل و رابطه رئیس مجریه با دو قوه قضاییه و مقننه چارچوبش همانی می‌باشد که قانون اساسی ما وضع کرده‌است و همان است که مطلوب مردم است. این تعامل رابطه‌ای است که منافع مردم را تأمین می‌کند هنگامی که تعامل بین قوا به گونه‌ای باشد که مردم احساس بکنند منافع آن‌ها کمتر مد نظر است خدایی نکرده با یک مسایلی شخصی یا بخشی مطرح می‌شود این همانجایی است که مردم را نگران می‌کند.»[152]

رسانه و مطبوعات

« منبع جوشان امید، تدبیر و اعتدال، حسن روحانی نیست، بلکه منبع جوشان آن، ملت است. حسن روحانی مثل همه آدم‌هاست و فرقی با دیگران ندارد، معجزه‌گر یا معجزه قرن و دهه نیست و معجزه‌ای ندارد و اتصال ویژه‌ای به آسمان و پشت پرده هم ندارد. معجزه را حُسن تدبیر، وحدت ملی، ایثار کارکنان نظام، هماهنگی و انسجام و وحدت ایجاد می‌کند. »

سخنرانی حسن روحانی در مراسم تودیع و معارفه وزرای کشور دولت دهم و دولت یازدهم[153]

حسن روحانی می‌گوید خواسته دولت این است که رسانه‌ها یک طرفه عمل نکنند و از آنجا که احزاب ما به آن صورت فعالیت ندارند، قسمتی از فعالیت احزاب بر عهده رسانه‌ها است. در این میان این رسانه‌ها هستند که با کار خود ناظر پی در پی بر حکومت و به خصوص دولت هستند. وی بر این باور است نقد دلسوزانه رسانه‌ها می‌تواند به نظام و دولت یاری برساند. وی وعده داده‌است که ارتباط خوبی مابین رسانه‌ها و دولت در دولت تدبیر و امید برقرار خواهد شد و ارتباط دولت با رسانه‌ها دو طرفه خواهد بود.[154]

نظارت استصوابی

در ۲۸ مرداد ۱۳۹۴ و در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در نشست مشترک هیئت دولت و استانداران سراسر کشور، با بیان این که مجلس شورای اسلامی آینده متعلق به یک حزب و جناح نخواهد بود، گفت: «مگر مجلس اول که در آن زمان حتی شورای نگهبان وجود نداشت بهترین مجلس تاریخ این کشور نبود؟.. شورای نگهبان «چشم» است و نمی‌تواند کار «دست» را بکند. این نظر مقام معظم رهبری و گفته قانون اساسی ماست و مگر می‌شود جناحی بگوید که من یک خم رنگرزی پیدا کرده‌ام که می‌توانم آنجا را به هر رنگی که بخواهم درآورم؛ این‌گونه نیست. ما جایی را در کشور نداریم که بخواهد افراد صالح و دلسوز را که می‌خواهند با استفاده از تجربیاتشان به کشور خدمت کنند حالا از هر جناحی که باشند رد صلاحیت کند. تمام گروه‌ها و دسته‌جات سیاسی قانونی مورد احترام هستند. همه از نظر دولت برابرند و آن جایی که باید بگوید فردی برای شرکت در انتخابات صالح است یا نه هیئت‌های اجرایی هستند و ما هیئت اجرایی نداریم که یک جناح را تأیید صلاحیت کند و یک جناح دیگر را تأیید صلاحیت نکند. شورای محترم نگهبان ناظر است نه مجری. مجری انتخابات دولت است. دولت مسئول برگزاری انتخابات است و دستگاهی هم پیش‌بینی شده که نظارت کند تا خلاف قانون صورت نگیرد. شورای نگهبان چشم است و چشم نمی‌تواند کار دست را بکند، نظارت و اجرا نباید مخلوط شوند باید به قانون اساسی کاملاً توجه کرده و عمل کنیم.»[155]

رد صلاحیت گسترده اصلاح طلبان در انتخابات مجلس

پس از آنکه هیئت نظارت شورای نگهبان در جریان انتخابات مجلس دهم، نود و نه درصد کاندیدهای اصلاح طلب را در سراسر کشور رد صلاحیت کرد، حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در ۲۷ دی ۱۳۹۴، در نشست خبری پس از اجرایی شدن برجام در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران پیرامون واکنش دولت به رد صلاحیت گسترده اصلاح طلبان گفت: «اطلاعات اولیه خیلی خوشحال‌کننده نبود. در مرحله ثبت نام استقبال خیلی خوب بود. همچنین در مرحله دوم و در مرحله هیئت‌های اجرایی هم خیلی خوب و امیدوارکننده بود اما در مرحله نظارت به تعبیر خودشان افراد زیادی احراز صلاحیت نشدند، لذا بسیار امیدواریم شورای نگهبان دخالت کند و موارد مشکل را حل کند. به عنوان رئیس‌جمهور از همه اختیاراتم استفاده می‌کنم، شورای نگهبان نهاد بسیار مهمی است و پاسدار قانون اساسی است.» روحانی با اشاره به این نکته که ما و شورای نگهبان وظایف مشترکی داریم و هر دو پاسدار و نگهبان قانون اساسی هستیم تا قانون اساسی در قوانین موضوعه نقض نشود، اظهار داشت: «امیدوارم شورای نگهبان به گونه‌ای موضوع را حل کند تا انتخابات پرشوری داشته باشیم و حتی کسانی که به فرمایش رهبر معظم انقلاب با نظام هم مشکل دارند، حضور یابند.»[156] حسن روحانی، همچنین در دومین همایش استانداران و فرمانداران کشور، ضمن انتقاد شدید از رد صلاحیت‌های گسترده هیئت نظارت شورای نگهبان گفت: «در قانون اساسی آمده که یهودی‌ها باید نماینده داشته باشند یا چقدر زرتشتی داریم، یا چقدر آشوری و ارمنی داریم، اگر جناحی در این کشور جمعیتش هفت یا ده میلیون جمعیت دارد آن‌ها هم باید نماینده داشته باشند، اسم مجلس خانه ملت است نه خانه یک جناح. همه باید بیایند پای صندوق، اگر کسی با نظام مسئله دارد او هم بیاید، همه باید پای صندوق بیایند اما زمانی که ما شور و حرارت ایجاد کنیم، اگر یک جناح هست خب نیاز به انتخابات نیست همان‌ها دوباره تشریف ببرند مجلس. باید هردو جناح باشند.»[157]

ناجا

روحانی در همایش سراسری فرماندهان ناجا در ۹۴/۰۲/۰۵، سخنی پر واکنش دربارهٔ وظیفهٔ پلیس در ایران گفت:

پلیس موظف به اجرای اسلام نیست، هیچ پلیسی نمی‌تواند بگوید من این کار را کردم چون خدا گفته‌است، پلیس یک وظیفه بیشتر ندارد و آن هم اجرای قانون است.[158]

حسن روحانی در مراسم رژه روز ارتش

موضع‌گیری و سیاست خارجی

مقاصد حسن روحانی در سفرهای خارجی دوران ریاست جمهوری

۴بازدید

۲ بازدید

۱بازدید

حسن روحانی در اجلاس شانگهای - ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۴

خلاصه گفتمان سیاست خارجی حسن روحانی؛ آرمان‌خواهی واقع‌گرایانه، قدرت‌جویی بین‌المللی محاسبه‌گرانه، تعامل با نظم بین‌المللی، موازنه قدرت بر اساس مفهوم اعتدال، تنش‌زدایی به ویژه با همسایگان و رویکرد هزینه-فایده است.[159] حسن روحانی دربارهٔ هدف ورودش به انتخابات ریاست جمهوری گفته بود «ما برای اینکه به اهداف ملی دست پیدا کنیم و برای اینکه کشور را از تحریم ظالمانه نجات دهیم و برای اینکه روابطمان را با دنیا براساس تعامل سازنده بنیانگذاری کنیم در این عرصه ورود کرده‌ایم.»[160] روحانی اولین رئیس‌جمهور ایران است که بعد از انقلاب ایران، با رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، ارتباط مستقیم تلفنی برقرار کرد.[161] همچنین او اولین رئیس‌جمهور ایران است که بعد از انقلاب اسلامی، با نخست‌وزیر انگلیس، دیوید کامرون، به عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی انگلستان دیدار کرده‌است.[162]

رابطه با آمریکا

وی دربارهٔ رابطه با آمریکا می‌گوید رابطه ایران با آمریکا مسئله پیچیده و دشواری است؛ ساده نیست. زخم کهنه‌ای وجود دارد که باید درمان شود. دنبال افزایش تنش نخواهیم بود. عقل سلیم هم حکم می‌کند دولت و کشور به فکر آینده باشند و ترمیم گذشته. هرگونه سخن گفتن با آمریکا باید بر مبنای منافع و احترام متقابل و از موضع برابر باشد.[163] روابط امروز ایران با آمریکا در حد دشمنی و تخاصم است، باید سعی کنیم این حد را با برنامه‌ریزی و تدبیر پایین آوریم و حداقل روابط را از دشمنی به تنش برسانیم. در وضعیت کنونی قادر نیستیم بگوییم با آمریکا می‌خواهیم تنش‌زدایی کنیم زیرا امروز بحث تهدید و تخاصم است. در ۸ یا ۱۰ سال پیش می‌شد اما امروز در مرحله دیگری قرار گرفته‌ایم.[164]

پس از پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری، باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا با ارسال نامه‌ای پیروزی وی را تبریک گفت و روحانی نیز به نامه اوباما پاسخ داد. خبر ارسال این نامه و محتوای آن یک ماه پس از آغاز کار دولت یازدهم در ۲۶ شهریور ۱۳۹۲ به وسیله مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران منتشر گردید.[165]

روحانی در سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سازمان ملل(۲۰۱۳)، دربارهٔ رابطه با آمریکا خاطر نشان کرد:

«ایران به دنبال تعامل سازنده بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک با دیگر کشورهاست و در این چارچوب در پی افزایش تنش با ایالات متحده آمریکا نیز نیست. من سخنان امروز پرزیدنت اوباما را با دقت دنبال کردم؛ در صورت عزم سیاسی رهبران آمریکا و خودداری از دنبال کردن منافع گروه‌های فشار جنگ طلب، می‌توان به چارچوبی برای مدیریت اختلافات رسید. در این چارچوب موضع برابر، احترام متقابل و اصول مسلم شناخته شده بین‌المللی باید مبنا باشد؛ البته در این زمینه انتظار ما از واشینگتن شنیدن صدای واحد است.»[166]

روحانی در ۵ مهر ۱۳۹۲، هنگام بازگشت به ایران در فرودگاه جان اف کندی با رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، پرزیدنت باراک اوباما مکالمه تلفنی کرد.[161] این اولین ارتباط مستقیم سران دو کشور در سطح رئیس‌جمهور بود.

رابطه با انگستان

در ۲ مهر ۱۳۹۳، حسن روحانی با نخست‌وزیر انگلیس، دیوید کامرون، به عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی انگلستان دیدار کرد.[167] این اولین دیدار سران دو کشور در سطح عالی‌ترین مقام اجرایی بود.[167]

پرونده هسته‌ای

سیاست حسن روحانی در مسئله هسته‌ای ایران، تلاش برای خروج پرونده ایران از شورای امنیت در کنار تکمیل فناوری هسته‌ای در کشور است.[168] حسن روحانی می‌گوید هم برای ایران و هم برای دشمنان و کشورهای غربی تنها روش، گفتگو و مذاکره است. مقصود دولت بایستی در نهایت این باشد که تحریم‌ها زدوده شود؛ چرا که به سود ملت ما ناست. اینکه در کدام نشست و به چه شکل موضوع لغو تحریم‌ها را مطرح کنیم، یک تاکتیک مذاکراتی است. باید مقداری راهکارها و لحن و ادبیات‌مان تغییر کند. ضمن اینکه به نظم جهانی انتقاداتی دارم اما به معنی تقابل با دنیا هم نیست. باید به نوعی با دنیا در تعامل باشیم که هزینه‌هایمان را کاهش دهیم و خود را به مقاصدی که در سند چشم‌انداز است نزدیک کنیم. اگر غرب حقیقتاً به دنبال اعتماد نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران است روشی جز مذاکره ندارد و ما هم برای نیل به حقوق‌مان و شکستن تحریم‌ها و گذر از مسیری که اکنون دشمن برای ما به وجود آورده‌است مذاکره بهترین روش است. در جهان سیاست خارجی نیاز است به دنبال یارگیری باشیم. در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۳۵ کشور وجود دارد که باید از میان آن‌ها یارگیری کنیم تا به مقصودمان برسیم. حسن روحانی گفته‌است بایستی اسلوبی را برگزینیم که ایران را به هدفش برساند نه راهی که تکبیر آفرین باشد. یکی از مجال‌هایی که برای آمریکایی‌ها موجود است در صحنه ۱+۵ است. اگر آن‌ها قصد دارند در خصوص پرونده هسته‌ای سخن بگویند مذاکرات فرصت مناسبی است، اما اینکه آمریکا به جلسات می‌آید و سختگیری و مقاومت نابجا می‌کند فرصتی است که از دست می‌رود.[169] او معتقد است دوره تعلیق غنی‌سازی گذشته‌است ولی باید اعتماد بین‌المللی برای غنی‌سازی ایران را جلب کرد.[142]

بحران سوریه

حسن روحانی در مورد جنگ داخلی سوریه گفته‌است: حل معضلات سوریه بر عهده مردم سوریه است. تصمیم‌گیر نهایی نسبت به عاقبت سوریه؛ ملت سوریه است. البته ما با تروریسم، جنگ داخلی و دخالت‌های کشورهای دیگر موافق نیستیم. دولت کنونی سوریه باید به عنوان دولت در نظر همه کشورهای جهان باشد. در انتخابات ۲۰۱۴ نظر ملت سوریه هر چه بود، حاکم خواهد شد. وی بر لزوم حضور دولت کنونی (بشار اسد) تا انتخابات ۲۰۱۴ تأکید کرد.[170][171]

روز قدس و تحریف سخنان روحانی

حسن روحانی در گفتگو با خبرنگاران در حاشیه راهپیمایی روز قدس، گفت: «در منطقه ما در سایه اشغال سرزمین فلسطین و قدس عزیز، زخمی بر بدن دنیای اسلام نشسته و این یادآور آن است که مردم مسلمان این حق تاریخی خود را فراموش نخواهند کرد و در برابر ظلم و تجاوز ایستادگی خواهند کرد.» اما دو خبرگزاری ایسنا و تسنیم، به نقل از حسن روحانی نوشته بودند: «رژیم صهیونیستی زخمی است که سال‌ها بر بدن دنیای اسلام نشسته‌است و این زخم باید از بین برود.»[172] این خبر، بازخورد فراوانی در بسیاری از خبرگزاری‌های خارجی داشت، به‌طوری‌که بنیامین نتانیاهو پس از انتشار این خبر گفت: «روحانی زودتر از آنکه ما انتظار داشتیم چهره واقعی خود را نمایان ساخت.» اما بعد از مشخص شدن تحریف سخنان روحانی توسط خبرگزاری‌ها و اینکه وی جمله‌ای مبنی بر «از بین بردن اسرائیل» به کار نبرده‌است، نخست‌وزیر اسرائیل آنچه را که نقل قول اشتباه برخی خبرگزاری‌های داخلی ایران از سخنان حسن روحانی رئیس‌جمهوری منتخب خواند، محکوم کرد.[173][174] روز بعد، روزنامه کیهان نیز سخنان تحریف شده حسن روحانی را بار دیگر در صفحه اول خود منتشر ساخت.[175]

تبریک عید سال نوی عبری به همهٔ یهودیان در توییتر منسوب به روحانی

هنگام غروب روز ۱۳ شهریور ۱۳۹۲ (۴ سپتامبر ۲۰۱۳)(۵۷۷۴ یهودی)، در صفحه توییتر منسوب به حسن روحانی، فرارسیدن سال نوی عبری، روش هشنه به همه یهودیان به خصوص یهودیان ایران تبریک گفته شد. در این پیام تبریک آمده بود: «در حالی که خورشید در تهران غروب می‌کند، برای همه یهودیان به ویژه یهودیان ایرانی، روش هشنه مبارکی را آرزومندم.» روز پنجشنبه، ۱۴ شهریور (۵ سپتامبر) خبرگزاری فارس به نقل از محمدرضا صادق، به عنوان مشاور رئیس‌جمهوری، نوشت که «حسن روحانی حساب توئیتر ندارد.» با این حال دفتر حسن روحانی از تکذیب انتساب این حساب توئیتری به رئیس‌جمهوری و این پیام تبریک به یهودیان خودداری کرد. این پیام تبریک واکنش بسیاری از رسانه‌های اسرائیلی و آمریکایی را برانگیخت.[176] در روز پنجشنبه (۵ سپتامبر) محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی نیز در پیامی در صفحه توییتر خود، روش هشنه را به یهودیان تبریک گفته و ضمن رد نفی هولوکاست از سوی ایران، نوشت: «ایران هرگز هولوکاست را نفی نکرده‌است.»[177][178] این در حالی است که روابط ایران و اسرائیل در طول تاریخ جمهوری اسلامی در پایین‌ترین سطح ممکن قرار داشته‌است. کمی بعد، روحانی در مصاحبه با آسوشیتدپرس اعلام کرد که اکانت شخصی در توئیتر ندارد و اکانت‌های موجود از سوی دوستانش اداره می‌شوند.[179]

محکومیت کشتار یهودیان و غیریهودیان توسط نازی‌ها

حسن روحانی در ۳ مهر ۱۳۹۲ در مصاحبه با کریستین امانپور، خبرنگار شبکه سی ان ان، ضمن محکوم کردن کشتار یهودیان و غیریهودیان توسط نازی‌ها گفت:

«من قبلاً گفتم که من یک مورخ نیستم و زمانی‌که بحث دربارهٔ ابعاد حوادث تاریخی به وجود می‌آید، مورخان هستند که باید بازتاب از خود نشان دهند اما در کل من می‌توانم بگویم که هرگونه جرمی که در تاریخ علیه بشریت به وجود آمده‌است، از جمله جرمی که نازی‌ها علیه یهودیان و غیریهودیان انجام دادند، تا جایی که به ما مربوط می‌شود، سزاوار سرزنش و محکومیت است.»[180]

گفتگوی توییتری با رئیس توییتر[181][182][183]

جک دورسی رئیس و یکی از بنیان‌گذاران شبکه اجتماعی توییتر در یکی از توییت‌های خود در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۹۲، حسن روحانی را خطاب قرار داده و نوشت: "عصر به خیر رئیس‌جمهور، آیا شهروندان ایران می‌توانند توییت‌های شما را بخوانند؟"

توییتر منسوب به روحانی در پاسخ به آقای دورسی نوشت: «عصر به خیر جک، همان‌طور که به کریستین امانپور هم گفتم تلاش می‌کنم تا مردم کشورم بتوانند به راحتی به تمام اطلاعات جهانی دسترسی داشته باشند، چون این حق آن‌هاست.»

دورسی هم از پاسخ روحانی سپاس‌گزاری کرده و نوشت: «اگر کمکی برای محقق کردن این موضوع از دست ما برمی‌آید، لطفاً اطلاع دهید.»

رئیس توییتر پیش از این هم ورود رئیس‌جمهوری ایران را به این شبکه اجتماعی خوش‌آمد گفته و آن را الهام‌بخش خوانده بود.

توهین به منتقدین

حسن روحانی در اولین سخنرانی پس از ریاست‌جمهوری گفته بود از بستن دهان منتقدین به خدا پناه می‌برد. اما در دوره ریاست جمهوری رویه او در توهین به منتقدین و پاسخ با طعنه و کنایه انتقادهای بسیاری را برانگیخت.[184][185][186] بعضی منابع بیش از ۵۰ مورد توهین یا نیش و کنایه به منتقدین را تا انتهای سال ۹۶ ثبت کرده‌اند[187] به خصوص یکی از اظهارنظرات او که طی آن منتقدین دولت را دچار کمبود عقل خواند باعث واکنش‌های بسیاری از جمله از طرف منابع اصلاح طلب شد.[188][189] روزنامه آفتاب یزد از حامیان دولت در مورد این عادت مذموم دولت و معیار دوگانه اصلاح‌طلبان نوشت:

ادبیات حسن روحانی در مواجهه با چالش هایسیاسی همیشه همین بوده‌است. رئیس‌جمهور در مورد مخالفان خود بی پروا از واژه‌های خاص استفاده می‌نماید و ابا ندارد که به تریج قبای برخی از آنان بر بخورد. در روزهای کوران بررسی برجام و حملات کور دلواپسان و کاسبان، رئیس دولت سخنان تند و تیزی را علیه این طیف ایراد می‌کرد. «ما» آن زمان برای وی کف می‌زدیم و هورا می‌کشیدیم. حتی زیر لب واز ته دلمان به دلواپسان می‌گفتیم: «نوش جان تان!» آن اصلاح طلبانی هم که چندین پیراهن از «ما» بیشتر پاره کرده‌اند سخنی دال بر نقض ادبیات حسن روحانی نمی‌گفتند. خلاصه تأیید بود و تأیید. اما حالا که رئیس‌جمهور به مخالفان خود گفته «بی عقل» برخی اصلاح طلبان به او انتقاد نموده‌اند که «این چه وضع ادبیات است؟» !بهرحال روشن است که حسن روحانی در زمان عصبانیت و در شرایطی که لبخندی مرموز بر لب دارد از این الفاظ همیشه به کار برده و مشخص نیست که چگونه و چطور این عده از اصلاح طلبان الان برآشفته شده‌اند! این یک تناقض است که آزار می‌دهد.[190][191]

سیاست‌های اقتصادی

« در برنامه مدون من علاوه بر راه حل‌های برای رفع این مشکلات، راه حلهای کوتاه مدتی یک ماه و ۱۰۰ روزه برای حل مشکلات ومعضلات اقتصادی، اجتماعی و سیاست داخلی و خارجی پیش‌بینی شده‌است که ما می‌توانیم در یک فرصت کوتاه شاهد تحول اقتصادی باشیم »

برنامه با دوربین سیما[192]

سیاست‌های اقتصادی دولت روحانی بر مدار خصوصی‌سازی و رونق اقتصادی با برنامه‌های نئولیبرالی شکل گرفته بود.[193]دیدگاه‌های اقتصادی حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در بلند مدت توسعه اقتصادی و در کوتاه مدت افزایش قدرت خرید خانوارها، رشد تولید ملی، افزایش کافی سرمایه‌گذاری، اجرایی شدن سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و بهتر شدن فضای کسب‌وکار است.[194] حسن روحانی معتقد است در کوتاه مدت، بهتر شدن وضع اقتصادی مردم باید با افزایش قدرت خرید خانوارها و کم شدن فاصله درآمدی دهک‌های بالا و پایین محقق شود. وی کسب این اهداف را در گرو تولید ثروت ملی و توزیع عادلانه ثروت ملی می‌داند. حسن روحانی بر این باور است که اگر ثروت ملی تولید نشود، باید فقر توزیع شود. وی می‌گوید تولید ثروت ملی باعث افزایش درآمد واقعی سرانه می‌گردد و توزیع عادلانه ثروت ملی با هدف افزایش کمک‌های مستقیم و غیرمستقیم به قشرها کم‌درآمد است. روحانی مقصود اقتصادی دولت تدبیر و امید را در دوره ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶، افزایش درآمد واقعی خانوارهای ایرانی و افزایش کمک‌های مستقیم و غیرمستقیم به قشرها کم‌درآمد برشمرده است.[195] او گام اول دولت خود را احیای سازمان مدیریت و برنامه خوانده‌است. حسن روحانی به توزیع بهینه یارانه‌ها، کنترل نقدینگی و تورم، افزایش رشد اقتصادی، کاهش واردات اعتقاد دارد.[196]

حسن روحانی گفته‌است با توجه به آثار مخرب تورم در اقتصاد خانوار و در سطح ملی، مهار تورم با جدیت و با چهار روش در «دولت تدبیر و امید» دنبال خواهد شد.[197]

وی اعتقاد دارد که در کنار یارانه نقدی باید یارانه کالایی نیز به دهک‌های پایین جامعه داده شود، چراکه در دولت تدبیر و امید، هدف این است که در بخش اقتصادی، آرامش به مردم داده شود و مردم برای کالاهای اساسی خود نگران نباشند. وی با تأکید بر این‌که صدقه گرفتن افتخار نیست، بلکه صدقه دادن افتخار است، گفت: ما باید به نحوی حرکت کنیم که وضع مالی مردم خوب شود تا مالیات دهند و در واقع به سمتی برویم که دست دولت به سمت ملت دراز باشد نه برعکس آن.

فرشاد مؤمنی اقتصاددان اصلاح طلب که سابقاً حامی روحانی بود، در اظهار نظری در خرداد ۱۳۹۷، ضمن انتقاد جدی از سیاست ارزی دولت، لایحه برنامه ششم اقتصادی که دولت روحانی به مجلس ارائه کرد را ناشی از سهل‌انگاری بسیار و ضعیف‌ترین برنامه پنج ساله در تاریخ جمهوری اسلامی خواند.[198]

سیاست‌های اجتماعی و فرهنگی

ورزش

حسن روحانی می‌گوید «ورزش بسیار مهم است ورزش یک امر حاشیه‌ای نیست ورزش حرفه‌ای و قهرمانی هم سر جای خودش اهمیت دارد وقتی که در مسابقات بین‌المللی قهرمانان ما حضور پیدا می‌کنند گاهی اعتماد ملی هم درست می‌کند وقتی می‌بینند ورزشکاران ما با چه قدرتی با چه روحیه‌ای وارد عمل می‌شوند آثار معنوی هم دارد ورزش آثار اخلاقی و دینی دارد ورزش حرفه‌ای برای ما امروز یک ضرورت از نظر غرور ملی و کشوری هست و اهمیت دارد و باید به آن توجه ویژه بشود مخصوصاً در ورزشهایی که جوانهای ما توجه ویژه نسبت به آن دارند.»[152] حسن روحانی بر این باور است ورزش محتاج نگاهی استراتژیک از سوی دولت است و در عین حال سیاسی کردن آن را هم به هیچ وجه صلاح نمی‌داند. وی می‌گوید من اساساً ورزش را یکی از موارد تقویت همبستگی جامعه می‌دانم.[199]

اقوام

حسن روحانی بارها در مناظرات و بیانیه‌های خود دربارهٔ موضوع پرداختن به مطالبات اقلیت‌های قومی و مذهبی اظهار نظر کرد. وی در بیانیه شماره ۳ که اختصاصاً در این رابطه بود، برنامه‌های خود را در این باره در ۱۰ بند توضیح داد. از جمله موضوعاتی که به آن‌ها اشاره کرده تدریس زبان مادری ایرانیان (کردی، آذری، عربی و…) به‌طور رسمی در سطوح مدارس و دانشگاه‌ها دراجرای کامل اصل ۱۵ قانون اساسی است.[200] روحانی همچنین بر تبعیض وارده بر اقوام و تغییر نگاه امنیتی نسبت به اقوام و فرهنگ‌های ایرانی نیز تأکید کرد. او همچنین در سفرهای استانی اش نشست‌های اختصاصی با سران اقوام همچون دیداری اختصاصی با مردم عرب در اهواز داشت. پیش از آن نیز شیوخ عرب اهواز را در میتینگ انتخاباتی اش به تهران دعوت کرد و با آن‌ها گفتگو کرد.[201] روحانی بر این باور است که اقوام این سرزمین از لحاظ حقوقی و شهروندی با یکدیگر برابر خواهند بود.[160]

جوانان

روحانی اعتقاد دارد جوانان باید خود را فرزندان جامعه روحانیت و روحانیون بدانند. وی می‌گوید بایستی توجه داشته باشیم که سر و کار ما با ظاهر و جسم جوانان نیست بلکه با اندیشه ایشان است و جز با راه سعه صدر و قول سدید راه دیگری موجود نیست.[202] حسن روحانی گفته بود روزی که همه جوان‌های ما شاغل بودند و بیکار نبودند آن روز جشن می‌گیریم.[152] وی برای جوانان راهکارهایی مثل تغییر زیربنایی نگاه به امور جوانان، به‌کارگیری و همیاری همه مردم به ویژه جوانان در امور کشوری، پیگیری راهکارهای ارتباط مستقیم جوانان با مسئولان و تشخیص صحیح و دقیق احتیاجات جوانان و به و جود آوردن پل ارتباطی بین نسل‌ها با توجه به مقتضیات زمان را پیشنهاد داده‌است.[203]

گرایش و طبقه‌بندی سیاسی

از اصولگرایی تا اصلاح‌طلبی

حسن روحانی عضو جامعه روحانیت مبارز متعلق به جناح راست و در عین حال رهبر حزب اعتدال و توسعه و از چهره‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان است.

وی در دوره اصلاحات، محافظه‌کار قلمداد می‌شد اما پس از کناره‌گیری از دبیری شورای امنیت ملی به سیاستمداری منتقد تبدیل شد و از محمود احمدی‌نژاد انتقادهای شدیدی کرد.[204] او در سال‌های اخیر با اصلاح‌طلبان و چهره‌های اصلاح‌طلب قرابت بیشتری داشته‌است.

او در گفتگوی تلویزیونی در جریان تبلیغات انتخاباتی گفت: «من یک اعتدال‌گرا هستم و با اصولگرایان و اصلاح‌طلبان معتدل آشنایی دارم و با آنان در ارتباطم و در این ۳۰ سال تفکراتم تغییر نکرده و افراط‌گرا نبودم. من همیشه با اصولگرایان و اصلاح‌طلبان آشنا و نزدیک بوده و کار کرده‌ام، امروز نیز این مسیر را طی می‌کنم؛ در این سی و چند سال مسیر و خطم تغییر نکرده و هیچ‌گاه افراط‌گرا نبودم لذا امروز نیز نماینده کسانی هستم که اعتدال را دوست دارند.»[205]

او در سخنرانی خود در میان مدیران صداوسیما پیش از آغاز کار دولتش گفت: «کابینه من یک کابینه کاملاً فراجناحی خواهد بود و تکیه آن بر شایستگی خواهد بود و از آنجا که این دولت هیچ تعهدی به هیچ حزب و جناحی نداده‌است، وامدار هیچ حزب و جناحی هم نیست؛ شایسته‌ترین افراد از هر حزب و جناحی که باشند، البته به شکل اعتدال و میانه‌روی برای خدمت به مردم برگزیده خواهند شد.»[206][207]

او در جریان سخنرانی خود در جلسات رأی اعتماد مجلس گفت: «من با اصلاح‌طلب یا اصولگرا بودن افراد مشکلی ندارم، اما چیزی که اهمیت دارد این است که در دولت تدبیر و امید باید بر اساس خط مشی اعتدال عمل کنند.»[208]

گفتمان عقلانیت، اعتدال و اصلاحات

روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۰، انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۴ و انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ رهبری حزب اعتدال و توسعه را بر عهده داشت که در این سه انتخابات به ترتیب از سید محمد خاتمی، اکبر هاشمی رفسنجانی و میرحسین موسوی حمایت کرد.[209]

وی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ رسماً از سوی اکبر هاشمی رفسنجانی و همچنین سید محمد خاتمی حمایت شد.[210][211]

محمدرضا عارف کاندیدای رسمی اصلاح طلبان درانتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ به درخواست سید محمد خاتمی و به نفع حسن روحانی از کاندیداتوری کناره گرفت. پس از این کناره‌گیری، روحانی ضمن تشکر از عارف و خاتمی، در نامه‌ای به سید محمد خاتمی نوشت: «باور دارم که گفتمان «عقلانیت و اعتدال و اصلاحات» می‌تواند مطالبات به حق مردم را دنبال کند و به حقوق اساسی ملت، کارآمدی دولت، هماهنگی قوا و تعامل مؤثر با رهبری بزرگوارِ نظام، مدد رساند.»[212] او در این نامه از گفتمان مورد نظر خود تحت عنوان گفتمان «عقلانیت، اعتدال و اصلاحات» یاد کرد.

وی پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ در سخنانی که به صورت زنده در اخبار ساعت ۲۱ شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد گفت: «بی‌شک نقش امیدآفرین آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی که از چهره‌های درخشان نظام در این خیزش خروش بودند شایسته قدرشناسی است.»[213]

« وزیران من فرماندهان کهنه‌کار هستند نه سربازان میدان »

سخنرانی حسن روحانی در روز رای‌گیری وزیران پیشنهادی مجلس، ۲۴ مرداد ۱۳۹۲[214]

حسن روحانی در جریان انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ (شعارها، برنامه‌ها ، حامی‌ها) و انتخاب کابینه خود، بسیار به اصلاح طلبان نزدیک شد؛ از همین رو بسیاری چرخش آرام گرایش سیاسی وی از جناح راست به سمت اصلاح‌طلبی را تأیید می‌کنند.

دوران ریاست جمهوری

مراسم تحلیف ریاست جمهوری حسن روحانی - ۱۳ مرداد ۱۳۹۲

از برگزیدگی تا آغاز به کار

تنفیذ، تحلیف و معرفی کابینه

در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ حکم ریاست جمهوری حسن روحانی توسط سیدعلی خامنه‌ای رهبر ایران تنفیذ گردید و پس از آن مراسم تحلیف وی در تاریخ ۱۳ مرداد در مجلس شورای اسلامی برگزار شد.[215][216] حسن روحانی در انتهای سخنرانی خود در مراسم تحلیف درخواست بررسی و سابقهٔ کاری اعضای کابینهٔ پیشنهادی دولت تدبیر و امید را به ریاست مجلس ارائه داد که پس از آن توسط دبیر مجلس متن نامه و فهرست اعضای کابینه خوانده شد. بعد از جلسات بررسی رأی اعتماد، نمایندگان به ۱۵ وزیر پیشنهادی رأی اعتماد دادند اما محمدعلی نجفی، وزیر پیشنهادی وزارت آموزش و پرورش، جعفر میلی منفرد، وزیر پیشنهادی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مسعود سلطانی فر، وزیر پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان موفق به کسب رأی اعتماد مجلس نشدند. حسن روحانی دو روز بعد به ترتیب، علی‌اصغر فانی، جعفر توفیقی و رضا صالحی امیری را به عنوان سرپرست وزارتخانه‌های مذکور منصوب نمود. روحانی طی روزهای بعد به تدریج سایر اعضای کابینه را نیز مشخص کرد. او در ۲۷ مهر ۱۳۹۲ طی نامه‌ای به علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، برای تصدی وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت ورزش و جوانان، به ترتیب علی اصغر فانی، رضا فرجی دانا و رضا صالحی امیری را به مجلس معرفی نمود، که فانی و فرجی دانا موفق به اخذ رأی اعتماد شدند، اما وزارت ورزش و جوانان همچنان بی‌وزیر ماند. در ۱۲ آبان ۱۳۹۲ نصرالله سجادی به عنوان سومین وزیر پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان به مجلس شورای اسلامی معرفی شد.[217] اما او نیز موفق نشد رأی اعتماد نمایندگان را بدست آورد.[218] حسن روحانی در عصر ۱۹ آبان ۱۳۹۲، محمود گودرزی را به عنوان چهارمین وزیر پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان دولت یازدهم به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد.[219] نهایتاً محمود گودرزی توانست به عنوان وزیر ورزش و جوانان از مجلس رأی اعتماد بگیرد.[220]

توافق موقت ژنو با ۱+۵

با آغاز به کار دولت روحانی، فصل جدیدی در مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ گشوده شد. در ۱۴ شهریور ۱۳۹۲ رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی، دستور بازگشت پرونده هسته‌ای ایران به دستگاه دیپلماسی کشور را صادر کردو محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، ریاست تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران را بر عهده گرفت.[221] چند ماه پس از آغاز دور جدید مذاکرات هسته‌ای در ۳ آذر ۱۳۹۲ توافق موقت ژنو بر روی برنامه هسته‌ای ایران منعقد گردید.

سال ۱۳۹۳

استیضاح وزیر علوم

مهم‌ترین اتفاقی که در سال ۱۳۹۳، در دولت یازدهم رخ داد، استیضاح وزیر علوم، رضا فرجی دانا، توسط مجلس آن هم پس از افشای سه هزار بورسیهٔ غیرقانونی در دولت نهم و دهم بود که در نهایت به برکناری وی منجر گردید.[222]

معرفی سه وزیر پیشنهادی برای وزارت علوم

روحانی نیز بلافاصله محمدعلی نجفی را به عنوان سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منصوب کرد. در ۳۰ مهرماه ۱۳۹۳، محمود نیلی احمدآبادی طی نامه‌ای توسط روحانی به عنوان وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس معرفی گردید[223] که او نیز موفق به کسب رأی اعتماد از مجلس نشد. نهایتاً در ۲۰ آبان ۱۳۹۳ حسن روحانی طی نامه‌ای به علی لاریجانی، فخرالدین احمدی دانش آشتیانی را برای تصدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس معرقی کرد.[224] اما دانش آشتیانی نیز به عنوان چهارمین وزیر پیشنهادی علوم نتوانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد.[225] حسن روحانی در ۲۸ آبان ۱۳۹۳ پس از عدم اعتماد مجلس به فخرالدین احمدی دانش آشتیانی در نامه‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی، محمد فرهادی را به عنوان پنجمین وزیر پیشنهادی علوم معرفی کرد[226] و محمد فرهادی توانست رأی اعتماد مجلس را کسب کرده و وزیر علوم شود.

سال ۱۳۹۴

استیضاح وزرا

در ۳ تیر ۱۳۹۴، علی اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش توسط مجلس شورای اسلامی استیضاح گردید که در نهایت طرح استیضاح وی رأی نیاورد و او به عنوان وزیر آموزش و پرورش ابقاء گردید.

در ۱۴ مهر ۱۳۹۴ نیز عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی استیضاح گردید که استیضاح وی نیز رأی نیاورده و او به عنوان وزیر راه و شهرسازی ابقا شد.

دیدار با نخست‌وزیر انگلیس

حسن روحانی در در روز سه شنبه ۶ مهر در نیویورک با دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلستان دیدار کرد. این اولین دیدار مقامات عالی‌رتبه کشورهای ایران و انگلیس پس از بازگشایی سفارت بریتانیا در تهران به‌شمار می‌رود.[227][228]

توافق جامع هسته‌ای با ۱+۵

روحانی و محمد جواد ظریف در کاخ سعدآباد

یک سال و چند ماه پس از انعقاد توافق موقت ژنو در ۱۳ فروردین ۱۳۹۴ و پس از چندین دور مذاکرات فشرده، تفاهم هسته‌ای لوزان دربارهٔ چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک پیرامون برنامه هسته‌ای ایران میان ایران و ۱+۵ منعقد گردید تا متن سند جامع نیز تا ۱۰ تیر ۱۳۹۴ تدوین شود.[229] در نهایت پس از چندین دور مذاکرات فشرده تیم ایران و نمایندگان پنج به‌علاوه یک در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴، توافق جامع هسته‌ای وین یا برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و پنج به‌علاوه یک منعقد گردید که به موجب آن در مقابل محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های شورای امنیت و اتحادیه اروپا علیه ایران لغو می‌گردید.[230] بسیاری معتقدند توافق‌های بزرگ صورت گرفته میان ایران و پنج به‌علاوه یک، فصل جدیدی را در روابط ایران و غرب به‌خصوص ایالات متحده آمریکا خواهد گشود. پس از این توافق بود که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، در تأیید آن در شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شد.

فاجعهٔ منا

در روز عید قربان، مقارن با ۲ مهر ۱۳۹۴ (۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵)، به‌دلیل تنگی نفس بر اثر فشار زیاد و ازدحام جمعیت و نرسیدن آب به زائرین مخصوصاً آن‌هایی که بیهوش شده بودند و دیر رسیدن امدادگران، در مراسم رمی جمرات در «خیابان ۲۰۴» نزدیک تقاطع با «خیابان ۲۲۳»، در منطقهٔ منا در شهر مکه بیش از ۴۱۰۰ نفر از جمله ۴۶۴ ایرانی جان خود را از دست دادند. در پی این حادثه، ۳ روز عزای عمومی توسط سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران در ایران اعلام شد.[231][232] حسن روحانی، رئیس‌جمهوری که هم‌زمان برای شرکت در هفتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، عازم نیویورک شده بود، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور را مسئول پیگیری این حادثه و بازگشت پیکر کشته شدگان ایرانی نمود و سفر خود را نیمه کاره رها کرده و به تهران بازگشت.

سفر به ایتالیا و فرانسه

در ۵ بهمن ۱۳۹۴، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران به دعوت سرجیو ماتارلا، رئیس‌جمهور ایتالیا و فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور فرانسه، به منظور سفری چند روزه به اروپا، وارد رم شد و مورد استقبال رئیس‌جمهور ایتالیا قرار گرفت.[233] سفر روحانی به ایتالیا، اولین سفر رئیس‌جمهوری ایران به یک کشور عضو اتحادیه اروپا پس از یازده سال (دولت دوم سید محمد خاتمی به‌شمار می‌آمد.[234] در این سفر ضمن دیدار و گفتگوهای چندجانبه میان رئیس‌جمهور ایران با رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ایتالیا، چندین سند همکاری امضا شده و مراسم ضیافت رسمی نهار در محل کاخ موزه شهرداری رم برگزار گردید. حسن روحانی همچنین، ضمن این سفر با پاپ فرانسیس یکم، رهبر کاتولیکهای جهان در واتیکان دیدار و گفتگو کرد[235] و از پاپ درخواست نمود تا برای وی دعا نماید.[236] این اولین دیدار رئیس‌جمهور ایران با رهبر کاتولیکهای جهان پس از شانزده سال، (دولت اول سید محمد خاتمی) بود.[237] رئیس‌جمهور ایران سپس در ۷ بهمن ۱۳۹۴، عازم پاریس گردید و مورد استقبال فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور فرانسه قرار گرفت[238] و همچنین با رؤسای شرکت نفت و گاز فرانسه، توتال و شرکت هواپیماسازی اروپایی، ایرباس، دیدار نموده و قراردادهایی بین ایران و شرکت‌های مذکور در جهت تبادل نفت و گاز و خرید هواپیما منعقد گردید.[239]

حسن روحانی به همراه نارندرا مودی نخست‌وزیر هند

انتخابات پنجمین دورهٔ مجلس خبرگان رهبری

حسن روحانی و اکبر هاشمی رفسنجانی در مجلس خبرگان رهبری

در ۳۰ آذر ۱۳۹۴ و هم‌زمان با ایام ثبت نام نامزدهای پنجمین دورهٔ انتخابات مجلس خبرگان رهبری و دهمین دورهٔ انتخابات مجلس شورای اسلامی، حسن روحانی، رئیس‌جمهور و عضو فعلی مجلس خبرگان رهبری با حضور در وزارت کشور، برای نامزدی در انتخابات مجلس خبرگان ثبت نام کرد[240] و صلاحیت وی توسط شورای نگهبان، احراز گردید.[241] روحانی در این دوره از انتخابات خبرگان در هر سه لیست مطرح یعنی، فهرست خبرگان مردم به سرلیستی هاشمی رفسنجانی، فهرست جامعه روحانیت مبارز به سرلیستی محمدعلی موحدی کرمانی و فهرست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به سرلیستی محمد یزدی، قرار گرفت و خود نیز سرلیست فهرست یاران اعتدال شد که جز در یک مورد مطابق لیست خبرگان مردم بود. همچنین روحانی در ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم که حامی دولت بودند به همراه اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان سر لیست حضور داشت.[242][243] در این دوره از انتخابات خبرگان رهبری، حسن روحانی با کسب ۲٬۲۳۸٬۱۶۶ رای و در جایگاه سوم پس از اکبر هاشمی رفسنجانی و محمد امامی کاشانی وارد مجلس خبرگان پنجم شد. آرای او در استان تهران در این انتخابات نزدیک به آرای وی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم در استان تهران (۲٬۳۸۵٬۸۹۰ رای) بود. در این انتخابات احمد جنتی شانزدهم شد و محمد یزدی، رئیس مجلس خبرگان و محمدتقی مصباح یزدی نتوانستند رای مردم را برای ورود به خبرگان پنجم بدست آورند.[244]

انتخابات دهمین دورهٔ مجلس شورای اسلامی

حسن روحانی در حال رای دادن در انتخابات مجلس و خبرگان رهبری - ۱۳۹۴

با آغاز ثبت نام‌ها برای دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی تعداد زیادی از چهره‌های اصلاح طلب و اعتدالگرا که حامیان حسن روحانی محسوب می‌شدند، در انتخابات ثبت نام نمودند. اما پس از اعلام نتیجه بررسی صلاحیتها از سوی شورای نگهبان، مشخص گردید که اکثریت مطلق آن‌ها رد صلاحیت شده‌اند. بدنبال آن حسن روحانی، در ۱ بهمن ۱۳۹۴ در دومین همایش استانداران و فرمانداران کشور، ضمن انتقاد شدید از رد صلاحیتهای گسترده هیئت نظارت شورای نگهبان گفت: «در قانون اساسی آمده که یهودی‌ها باید نماینده داشته باشند یا چقدر زرتشتی داریم، یا چقدر آشوری و ارمنی داریم، اگر جناحی در این کشور جمعیتش هفت یا ده میلیون جمعیت دارد آن‌ها هم باید نماینده داشته باشند، اسم مجلس خانه ملت است نه خانه یک جناح. همه باید بیایند پای صندوق، اگر کسی با نظام مسئله دارد او هم بیاید، همه باید پای صندوق بیایند اما زمانی که ما شور و حرارت ایجاد کنیم، اگر یک جناح هست خب نیاز به انتخابات نیست همان‌ها دوباره تشریف ببرند مجلس. باید هردو جناح باشند.»[157] تلاش بسیاری از سوی دولت برای تأیید مجدد صلاحیت چهره‌های مذکور صورت گرفت و در مرحله بازنگری صلاحیتها، تعدادی از چهره‌های غیرسرشناس آنان به عرصه رقابت بازگشتند. پیش از اعلام نتایج بررسی صلاحیتها، زمزمه‌های ارائه لیست جداگانه از سوی اصلاح طلبان و اعتدالگرایان حامی دولت به گوش می‌رسید، اما پس از آنکه بسیاری از چهره‌های هر دو جناح سیاسی رد صلاحیت شدند، رهبران دو جناح با هم به توافق رسیده و ائتلافی تحت عنوان ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم، شکل دادند که بعداً از سوی سید محمد خاتمی، لیست امید در انتخابات شوراهای شهر و روستا لقب گرفت.[245][246] در نهایت پس از برگزاری انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و اعلام نتایج مشخص گردید که لیست ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم تمام سی کرسی مجلس را در تهران تصاحب نموده و در سرتاسر کشور نیز ۱۲۴ کرسی مجلس را در دور اول و دوم انتخابات مجلس بدست آورده و اکثریت نسبی مجلس دهم را در اختیار گرفته‌است.[244][247][248][249][250][251][252][253]

سال ۱۳۹۵

ترمیم کابینه

در ۲۸ مهر ۱۳۹۵ و پس از مدتی گمانه زنی دربارهٔ استعفای سه تن از وزیران دولت یازدهم که به عملکرد آن‌ها انتقادات زیادی وارد بود، خبر استعفای رسمی علی اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش، علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمود گودرزی، وزیر ورزش و جوانان منتشر گردید. حسن روحانی، رئیس‌جمهور نیز طی سه حکم سید عباس صالحی، را به عنوان سرپرست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید محمد بطحایی را به عنوان سرپرست وزارت آموزش و پرورش و نصرالله سجادی را به عنوان سرپرست وزارت ورزش و جوانان منصوب کرد.[254]

در ۲ آبان ۱۳۹۵، حسن روحانی طی نامه‌ای به علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، رضا صالحی امیری را به عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی، فخرالدین احمدی دانش آشتیانی را به عنوان وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش و مسعود سلطانی فر را به عنوان وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان به مجلس شورای اسلامی معرفی نمود.[255] هرسه وزیر پیشنهادی پیش از این نیز برای کسب رای اعتماد به مجلس نهم معرفی شده بودند که موفق به کسب رای اعتماد از آن مجلس نگردیدند. هر سه وزیر پیشنهادی جدید حسن روحانی از مجلس دهم رای اعتماد گرفتند.

ریزش ساختمان پلاسکو

آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکو حادثه‌ای بود که صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی ۱۳۹۵ در چهارراه استانبول واقع در مرکز تهران رخ داد. در پی وقوع این آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو به‌طور کامل فرو ریخت. ساختمان پلاسکو در حالی پس از ۳٫۵ ساعت سوختن، فروریخت که تعداد زیادی مأمور آتش‌نشانی در حال مهار آتش‌سوزی، در بیرون و داخل ساختمان بودند و عده‌ای از آن‌ها زیر آوارِ ناشی از فروریختن ساختمان ماندند.

پس از این سانحه، حسن روحانی، با انتشار پیامی ضمن تسلیت، خواستار بررسی و رسیدگی به این حادثه شد.[256][257]

دوره دوازدهم انتخابات ریاست جمهوری (۱۳۹۶)

شادی مردم تهران پس از پیروزی حسن روحانی

حسن روحانی در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۹۶ نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران شد[135] و در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۳۹۶ صلاحیت وی رسماً از طرف شورای نگهبان احراز گردید.[136] روحانی با کسب ۲۳ میلیون و ۶۳۶ هزار و ۶۵۲ رای (۵۷٫۱۴ درصد آرا)، به عنوان رئیس دوازدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد.[258]

حملات داعش به مجلس

حملات ۱۳۹۶ تهران به مجموعه حملات تروریستی داعش[259][260] به ساختمان مجلس شورای اسلامی و حرم سید روح‌الله خمینی در ۱۷ خرداد ۱۳۹۶ (۷ ژوئن ۲۰۱۷ میلادی) در تهران اشاره دارد که در نتیجهٔ آن ۲۲ نفر (۱۷ قربانی و ۵ مهاجم) کشته و دست‌کم ۵۲ نفر زخمی شدند. این حملات حدود ساعت ۱۰:۳۰ با حمله به ساختمان مجلس آغاز شد. گروه دوم حدود ساعت ۱۰:۴۰ وارد حرم سید روح‌الله خمینی شدند. این حملات نخستین حملهٔ داعش در خاک ایران بود و نخستین حملهٔ تروریستی در تهران در بیش از یک دهه[261] و نخستین حملهٔ بزرگ در کشور ایران از زمان بمب‌گذاری ۱۳۸۹ در زاهدان محسوب می‌شود.[262]

حسن روحانی، در پیام تسلیت خود نوشت: «طبیعی است که بدخواهان ایران اسلامی این افتخار آفرینی‌ها و همبستگی حاکمیت، دولت و ملت را برنتابند و با اجیر کردن و حمایت از عناصر متحجر و تکفیری تلاش کنند تا شکست‌های منطقه‌ای، فروپاشی ارزش‌های اسلامی و نارضایتی‌های جوامع خود را پنهان سازند.»

زمین‌لرزه ۱۳۹۶ کرمانشاه

زمین‌لرزه ۱۳۹۶ ایران - عراق، به بزرگی ۷٫۳ در مقیاس بزرگای گشتاوری شامگاه یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ در نزدیکی ازگله، استان کرمانشاه در نزدیکی مرز ایران و عراق، در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر حلبچه عراق رخ داد. تعداد کشته‌ها در این زمین لرزه به ۶۲۰ نفر رسید،[263] بنا بر گزارش‌ها ۹٬۳۸۸ نفر نیز مصدوم شدند. بیشترین آمار کشته‌ها و زخمی‌ها از شهرهای قصر شیرین، سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی گزارش شد.[264][265]

در پی حادثه زلزله در غرب ایران هیئت دولت روحانی با صدور اطلاعیه‌ای روز ۲۳ آبان ۱۳۹۶ را عزای عمومی اعلام کرد.[266]

در دیدار با ابراهیم ریئسی

اعتراضات سراسری ایران

از ۷ دی ۱۳۹۶ (۲۸ دسامبر ۲۰۱۷) از مشهد و شهرهای بزرگ استان خراسان آغاز شد. فراخوان شرکت در این تظاهرات که در آغاز «نه به گرانی» (پویش اعتراضات و تجمع مردمی) و اعتراض به سیاست‌های دولت حسن روحانی نامیده شد، در شبکه‌های اجتماعی انجام گرفت،[267][268] ابتدا با خواست‌هایی اقتصادی، علیه فساد گستردهٔ دولتی-حکومتی و میزان بالای بیکاری بود؛ اما با فراخوان‌های بیشتر، دامنهٔ همگانی آن فراتر از مشکلات اقتصادی رفت.[269][270][271][272][273]

خروج ایالات متحده از برجام

در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ ه‍. ش، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا رسماً اعلان کرد که ایالات متحده از برجام خارج خواهد شد. او، ایران را متهم به حمایت از حزب‌الله، طالبان، القاعده و سایر سازمان‌هایی که آن‌ها را تروریستی نامید کرد.[274] همچنین او بازگشت تحریم‌ها به مانند گذشته را اعلام کرد. او با استناد به مطالبی که قبلاً بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بیان کرده بود، ایران را متهم به عدم پایبندی به این توافق کرده و گفته ایران هرگز به برجام پایبند نبوده‌است.

پس از اعلام خروج آمریکا از برجام، حسن روحانی در گفتگوی زنده تلویزیونی با مردم آمریکا را یک موجود مزاحم دانست که از برجام رفته‌است.[275][276] او همچنین با اشاره به ادامه رایزنی ایران با متحدان خود و سایر طرف‌های برجام گفت که ایران چند هفته صبر خواهد کرد. اگر در طول این مدت منافع ملت در برجام تأمین شود ایران روند را ادامه خواهد داد؛ ولی اگر برجام بدون تضمین منافع ملت ایران فقط بخواهد کاغذی باشد، «آنگاه راه بسیار روشنی پیش‌روی خود داریم».[275][276]

بحران اقتصادی

بحران اقتصادی سال ۱۳۹۷–۱۳۹۹ ایران در ادامه بحران جهش نرخ ارز در ایران در سال ۱۳۹۷ نمایان شد و دولت دوازدهم در حال حاضر با این چالش مواجه است و مردم کشور نیز درگیر آن هستند.[277]

اعتراضات ۱۳۹۷ ایران

اعتراضات ۱۳۹۷ ایران مجموعه تظاهراتی است که از سه‌شنبه ۹ مرداد ۹۷ در بحبوحهٔ افزایش قیمت طلا و نیز رشد شتابان قیمت سکه و کاهش شدید ارزش ریال در برابر دلار شروع شد و از منطقه شاهپور جدید اصفهان و کرج به نقاط دیگری گسترش یافت. تظاهرات به سرعت فراگیر شد و از اصفهان و مناطق مختلف کرج به شیراز، رشت، تهران، قزوین، زنجان، ساری و در روز سوم به مشهد، نیشابور؛ کرمانشاه، همدان و قرچک نیز گسترش پیدا کرد و در روز چهارم اهواز و ارومیه و قم و تنکابن به تظاهرات پیوستند.

شعارهای اعتراضات مثل تظاهرات قبلی جنبه معیشتی و آزادی‌خواهانه داشت «مرگ بر گرانی»، «مرگ بر بیکاری»، «مرگ بر اصلاحات»، «روحانی حیا کن مملکت رو رها کن» جرو شعارها بودند. این اعتراضات وسیعترین اعتراضات پس از تظاهرات دی ۱۳۹۶ و تا پیش از اعتراضات سراسری ۱۳۹۸ در جمهوری اسلامی ایران بود.[278][279][280]

حسن روحانی رئیس‌جمهور وقت جمهوری اسلامی طی یک هفتهٔ نخست آغاز اعتراضات در سکوت کامل بود.[281] سرانجام روحانی در روز دوشنبه ۱۵ مرداد طی یک کنفرانس خبری با اشاره‌ای کوتاه به تظاهرات اخیر با ناچیز قلم داد کردن شمار حاضرین از اعتراضات به عنوان «اغتشاش» و «توطئه خارجی» برای ایجاد جنگ روانی یادکرد و گفت مردم با حضور در پای صندوق‌های رأی مشروعیت نظام را تأمین کرده‌اند. وی در پاسخ سؤال مجری در خصوص خواست مخالفان برای تغییر رژیم گفت: «نظامی که در پی انتخابات و آرای مردم نیست، پایدار نیست.»[282]

استیضاح وزرا

در ۱۷ مرداد ۱۳۹۷ علی ربیعی وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که به مدت پنج سال در این مسئولیت بود، برای سومین بار در کمتر از یک سال در مجلس شورای اسلامی استیضاح و برکنار شد.[283] در روز یکشنبه ۴ شهریور ۱۳۹۷ نیز جلسه استیضاح مسعود کرباسیان وزیر امور اقتصاد و دارایی در صحن علنی مجلس برگزار شد که نمایندگان با ۱۳۷ رای موافق، ۱۲۱ رای مخالف و دو رای ممتنع طرح استیضاح را تصویب کردند و به این ترتیب کرباسیان از سمت خود برکنار شد.[284]

سؤال نمایندگان مجلس از رئیس‌جمهور

در روز چهارشنبه ۱۰ مرداد ۱۳۹۷ علی لاریجانی رئیس مجلس اعلام وصول سؤال ۸۰ نماینده از رئیس‌جمهور در پنج محور را قرائت کرد و گفت که رئیس‌جمهور موظف است طبق ماده ۲۱۳ آیین‌نامه حداکثر تا مدت یک ماه برای پاسخ به سوالات در مجلس حاضر شود.[285] اینکه این پنج محور ذیل عناوین «عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز»، «استمرار تحریم‌های بانکی»، «عدم اقدام شایسته دولت دربارهٔ کاهش نرخ بیکاری»، «رکود اقتصادی شدید چند ساله» و «افزایش شتابان نرخ ارز خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی» مطرح شده بود.[286][287] در پاسخ به اعلام وصول سؤال از رئیس‌جمهوری از سوی مجلس، روحانی روز یکشنبه ۱۴ مرداد در نامه‌ای به علی لاریجانی با بیان اینکه طرح سؤال از رئیس‌جمهور نه «در چارچوب قانون اساسی» است و نه «در زمان و شرایط مناسب کشور»، گفت که برای پاسخ به سؤال نمایندگان در زمان مقرر به مجلس خواهد رفت.[288] همچنین حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور با اشاره به «از حد نصاب افتادن امضاها» و شائبه متقاضی‌شدن برخی نمایندگان انصراف‌دهنده، گفت که طرح سؤال از رئیس‌جمهور «غیرقانونی» است.[289][290] ساعتی بعد از انتشار اظهارات امیری بهروز نعمتی سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس با اشاره به بررسی و بازشماری اسامی نمایندگان متقاضی سؤال از رئیس‌جمهوری و امضاهای آن‌ها، سؤال از رئیس‌جمهوری را «کاملاً شفاف و قانونی» دانسته و گفت که حد نصاب امضاها توسط رئیس مجلس احراز شده‌است.[290] در نهایت در روز سه شنبه ششم شهریور جلسه علنی مجلس شورای اسلامی به ریاست علی لاریجانی و با دستور سؤال از رئیس‌جمهور برگزار شد.[291] سؤال ۸۲ نماینده از رئیس‌جمهور دربارهٔ پنج محور یادشده، مطرح شد. بعد از اظهارات نمایندگان سؤال کننده و پاسخ‌های رئیس‌جمهور پنج سؤال نمایندگان از رئیس‌جمهور در جلسه علنی سه‌شنبه مجلس به رای گذاشته شد که نمایندگان از پنج سؤال خود در مورد وضعیت اقتصادی و کاهش شدید ارزش ریال، تنها دربارهٔ پرسش مربوط به تحریم‌های بانکی قانع شدند و پاسخ‌های حسن روحانی، دربارهٔ چهار سؤال دیگر را قانع‌کننده ندانستند.[287][291] پس از این جلسه مجتبی ذوالنور یکی از سؤال کنندگان از رئیس‌جمهور گفت که تعدادی از متقاضیان سؤال از رئیس‌جمهور جلسه‌ای با نمایندگان حقوق‌دان مجلس خواهند داشت تا بررسی شود که عملکرد رئیس‌جمهور در مورد چهار سؤالی که نمایندگان از پاسخ‌های روحانی به آن قانع نشدند، چگونه بوده‌است که اگر این عملکرد مبتنی بر نقض قانون باشد سؤال به قوه قضاییه ارجاع می‌شود؛ و اگر نقض قانون صورت نگرفته باشد دلیلی برای ارجاع وجود ندارد.[292][293] پس از سؤال از محمود احمدی‌نژاد در اسفند ۱۳۹۰ این دومین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران بود، که رئیس‌جمهوری مورد سؤال مجلس شورای اسلامی قرار می‌گرفت.

حمله به رژه نظامی در اهواز

حمله به رژه نظامی در اهواز[294][295] یک حمله مسلحانه[296]در ایران بود که در صبح روز شنبه ۳۱ شهریور ۱۳۹۷ در جریان مراسم رژه نظامی نیروهای مسلح به مناسبت آغاز هفته دفاع مقدس در اهواز روی داد. این حمله چندین کشته و زخمی از نظامیان و مردم عادی به همراه داشت.

استعفای وزرا

در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ و به دنبال تشدید معضل‌های اقتصادی و سیاست خارجی و نیز فشارهای داخلی نهادهای انتسابی در ایران، سه تن از وزیران کلیدی دولت یازدهم، یکی پس از دیگری استعفا دادند. اولین وزیر، عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی بود که در ۲۸ مهر ۱۳۹۷ و پس از سه نوبت استیضاح ناموفق توسط مجلس شورای اسلامی، استعفا داده و استعفای وی در مدتی کوتاه از سوی حسن روحانی مورد پذیرش قرار گرفت.[297] دومین استعفا از سوی سید حسن قاضی زاده هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام شد. هاشمی در ۱۳ دی ۱۳۹۷ و به دنبال اختلاف با سازمان برنامه و بودجه بر سر بودجه بهداشت و درمان سال ۱۳۹۸، از وزارت بهداشت دولت دوازدهم استعفا کرد. دولت در ابتدا از تلاش برای منصرف ساختن هاشمی خبر داد، اما در نهایت استعفای سید حسن قاضی زاده هاشمی نیز مورد پذیرش حسن روحانی قرار گرفته و یکی از موفق‌ترین وزرای دولت، از آن جدا شد.[298][299][300] سومین استعفای وزرای دولت دوازدهم که غیرمنتظره‌ترین استعفا نیز محسوب می‌شد، استعفای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه بود. ظریف در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۹۷، و بنا بر اخبار غیررسمی به دنبال عدم دعوت شدن به جلسه دیدار بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه با رئیس‌جمهور و رهبر ایران، از سمت خود استعفا کرد.[301][302] استعفای ظریف با واکنش منفی مجلس شورای اسلامی و دولت ایران مواجه گردیده و در نهایت، حسن روحانی، با آن مخالفت نمود و ظریف به وزارت خارجه بازگشت.[303]

تحریم‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام (سیاست فشار حداکثری)

در پی تلاش آمریکا برای خروج از برجام، ایالات متحده در روز ۸ می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) رسماً از برجام خارج شد و پس از آن به دنبال ترس از تحریم‌ها و فشارهای آمریکا، پنجاه شرکت خارجی از ایران خارج شدند.[304][259][305]در نهایت آمریکا روز ۵ نوامبر ۲۰۱۸ (دوشنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۷) رسماً دور جدید تحریم‌های جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد،[306]

تلاش برای استیضاح روحانی

در اسفند ماه ۱۳۹۷، اخباری مبنی بر تلاش تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به رهبری مجتبی ذوالنور، برای استیضاح حسن روحانی منتشر گردید. این طرح به امضای ۱۸ نماینده مجلس رسیده و در ۱۴ محور کلید خورده بود. نقدهای پیاپی امضا کنندگان به برجام و افزایش قیمت‌ها در محور طرح استیضاح قرار داشت و ۳ بند از ۱۴ محور طرح استیضاح به برجام اختصاص یافته بود. اسامی مجتبی ذوالنور، حسینعلی حاجی‌دلیگانی، جواد کریمی قدوسی، مجید ناصری نژاد، جبار کوچکی‌نژاد ارم ساداتی، عدل هاشمی پور، هاجر چنارانی، حسن نوروزی، ذبیح نیکفر، محمدرضا ملکشاهی راد، علی اکبر کریمی، هدایت الله خادمی، ضیاالله اعزازی ملکی، علی گلمرادی، ابوالفضل ابوترابی، یعقوب شیویاری و عبدالله سامری در پای طرح استیضاح رئیس‌جمهور دیده می‌شد.[307] در نهایت در ۶ اسفند ۱۳۹۷، اخبار منتفی شدن استیضاح رئیس‌جمهور با توجه به پس گرفته شدن امضای استیضاح کنندگان، منتشر شد.[308]

غائله نفتکش‌ها و افزایش تنش با انگلستان

در ۱۳ تیر ۱۳۹۸ اخباری مبتنی بر توقیف نفت‌کش «گریس ۱» در منطقه جبل الطارق توسط نیروی دریایی انگلستان منتشر شد. خبر نشان می‌داد این نفت‌کش متعلق به یک شرکت روسی است که نفت ایران را حمل می‌کرده‌است. طبق ادعای انگلستان این نفت‌کش قصد داشته دو میلیون بشکه از نفت ایران را به پالایشگاه‌های سوریه برساند. این توقیف مورد اعتراض دولت روحانی قرار گرفت.[309] در ۲۸ تیر ۱۳۹۸، یک فروند نفتکش انگلیسی با نام "stena impero" هنگام عبور از تنگه هرمز به علت رعایت نکردن قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی بنا به درخواست سازمان بنادر و دریانوردی استان هرمزگان، توسط یگان شناوری منطقه یکم نیروی دریایی سپاه توقیف شد. به فاصله زمانی کوتاهی دومین نفتکش انگلیسی نیز توسط ایران توقیف شد.[310] اتفاقات مذکور، تنش فی‌مابین ایران و انگلستان را افزایش داده، زمینه برخی نگرانی‌ها را در این رابطه فراهم نمود.

حمله به تأسیسات نفتی آرامکو

حمله به تأسیسات نفتی آرامکو، حمله‌ای بود که در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۹ تأسیسات تولید نفت آرامکو سعودی در بقیق و خریص در شرق عربستان سعودی را هدف قرار داد. جنبش انصارالله یمن مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت و آن را حمله‌ای پهپادی نامید. از سویی ایالات متحده، جمهوری اسلامی ایران را مسئول این حملات قلمداد نمود که ایران این اتهام را رد کرد. سخنگوی نیروی هوایی ارتش یمن نیز اظهارات دربارهٔ مداخله ایران یا عراق در این حمله را قویا رد کرد.[311]

حسن روحانی ضمن رد کردن اتهام آمریکا، حمله به تأسیسات نفتی عربستان سعودی را «حمله متقابل و مشروع یمنی‌ها» دانست و گفت که کار یمنی‌ها «دفاع مشروع از خودشان و به عبارتی حمله متقابل است» وی این مسئله را نشئت گرفته از مداخله عربستان در جنگ یمن عنوان کرد.[312]

سهمیه‌بندی و گران‌شدن بنزین و اعتراضات سراسری

در ساعات اولیهٔ ۲۴ آبان ۱۳۹۸، دولت روحانی اعلام کرد که با تصویب سران سه قوه، قیمت بنزین سه برابر شده و بنزین مجدداً به صورت سهمیه بندی شده عرضه خواهد شد.[313] با اعلام این افزایش قیمت، در ۲۵ آبان ۱۳۹۸، یعنی دومین روز اجرایی شدن این مصوبه، اعتراضات سراسری در شهرهای مختلف ایران نسبت به آن شکل گرفت.[314][315]

ساعاتی بعد از اعلام نرخ جدید، حسن روحانی دلیل این افزایش را تقسیم درآمد حاصله بین شصت میلیون ایرانی عنوان کرد و گفت «ریالی از این پول به خزانه نخواهد رفت».[316] او تلاش دولت برای جبران کسری بودجه از محل افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرد و گفت این تصمیم به نفع مردم و قشر تحت فشار جامعه است.[317] جمشید پژویان اقتصاددان، ادعای دولت ایران مبنی بر اینکه درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین، صرف قشر کم‌درآمد جامعه شود را شبیه شوخی دانست.[318]

حسن روحانی یکی از دو مسئول و آمر اصلی کشتار شهروندان معترض به افزایش قیمت بنزین به‌شمار می‌رود، چون او هم رئیس شورای عالی امنیت ملی است، هم مقام مافوق وزیر کشور در شورای عالی امنیت ملی و هیئت وزیران و دستور شلیک به معترضان در هر صورت توسط یکی از این نهادها داده شده‌است. وی طبق ماده ۱۷۶ قانون اساسی، رئیس شورای عالی امنیت ملی و زیر مجموعه آن شورای امنیت کشور است، این دو نهاد حکومتی بر اساس قانون، وظیفهٔ مقابله با اعتراضات ضد حکومتی در وضعیت بحرانی را به‌عهده دارند و تصمیم می‌گیرند در مقابله با اعتراضات، از نیروی انتظامی، بسیج، سپاه و … و با چه سلاح‌ها و تجهیزاتی برای سرکوب استفاده کنند. از این رو در اعتراضات اخیر تصمیم قطع اینترنت را شورای امنیت کشور به ریاست وزیر کشور گرفت.[319]

حسن روحانی، در سخنرانی ۶ آذر ۱۳۹۸ خود اعلام کرد که «من هم مثل همه مردم ایران مطلع شدم که صبح جمعه قیمت بنزین تغییر کرده‌است». وی بیان کرد که گرانی بنزین، جلوی نیاز به واردات بنزین را گرفته‌است. روحانی با اشاره به این که طرح گران شدن بنزین از سال ۱۳۹۵ مطرح بوده‌است، هدف از اجرای این طرح را «کمک به مردم» خواند.[320][321] در شهریور ۱۳۹۹، حسین ذوالفقاری، معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور، ادعای حسن روحانی را مبنی بر بی‌اطلاعی از افزایش قیمت بنزین را رد کرد و گفت: «آنها که گفتند تا روز جمعه نمی‌دانستیم، مستنداتش وجود دارد که چه ساعت و چه روزی و توسط چه کسی به آنها گفته شده‌است.».[322] او اضافه کرد که دولت روحانی قصد داشت به همراه بنزین، گازوئیل را نیز گران و سهمیه‌بندی کند ولی با مخالفت همکارانش مواجه شد.[323]

ترور قاسم سلیمانی و افزایش تنش با آمریکا

در ساعات اولیهٔ ۱۳ دی ۱۳۹۸، قاسم سلیمانی، فرماندهٔ نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همراه با نه تن دیگر از اعضای سپاه قدس و حشد الشعبی در حمله هوایی ایالات متحده به فرودگاه بین‌المللی بغداد کشته شدند. ترور قاسم سلیمانی، خیلی سریع به ترند خبرگزاری‌های بین‌المللی تبدیل شد و زمینهٔ نگرانیهای بین‌المللی دربارهٔ افزایش تنشهای فی‌مابین ایران و ایالات متحده را فراهم ساخت. وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا دلیل این حمله را انتقام از کشته شده‌های خود و جلوگیری از هدف قرار دادن نیروهای آمریکایی توسط قاسم سلیمانی اعلام کرد.[324]

حسن روحانی، در واکنش به کشته شدن قاسم سلیمانی در پیامی نوشت: «بی‌تردید انتقام این جنایت هولناک را ملت بزرگ ایران و دیگر ملت‌های آزاده منطقه، از آمریکای جنایتکار خواهند گرفت». روحانی نوشت که کشتن قاسم سلیمانی نشانه «سرخوردگی و عجز و ناتوانی آمریکا در منطقه» است و این اقدام را «زیر پا گذاشتن تمام اصول و قواعد انسانی و حقوق بین‌الملل» خواند.[325]

گام نهایی کاهش تعهدات برجامی

در شبانگاه ۱۵ دی ۱۳۹۸، و دو روز پس از ترور قاسم سلیمانی در عملیات آذرخش کبود توسط دولت ترامپ، دولت حسن روحانی طی بیانیه ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را در پاسخ به بدعهدی اروپا در پایبندی به تعهداتش، اعلام کرد. مطابق این بیانیه، جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست. بر اساس این بیانیه در گام پنجم کاهش تعهدات، جمهوری اسلامی، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی ایران در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد.[326] برخی از مفسران سیاسی، این اقدام را به منزله پایان برجام تلقی کردند.[327]

حمله ایران بر پایگاه‌های هوایی آمریکا در عراق

در ساعات اولیه ۱۸ دی ۱۳۹۸ ایران عملیاتی با نام شهید سلیمانی با پرتاب ده‌ها موشک بالستیک از کرمانشاه به سمت پایگاه عین‌الاسد آمریکا در استان انبار عراق آغاز نمود. جمهوری اسلامی ایران با این حمله به عملی نمودن تهدیدهای خود مبنی بر انتقام خون قاسم سلیمانی اقدام کرد.[328][329]

حسن روحانی، در جلسه هیئت دولت خطاب به آمریکا تصریح کرد: «دست سلیمانی را از بدن قطع کردید پایتان از منطقه قطع خواهد شد.»[330]

سقوط پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین

چند ساعت پس از حملات سپاه پاسداران به پایگاه‌های نظامی آمریکا در پی خونخواهی از قاسم سلیمانی در ۱۸ دی ۱۳۹۸، پرواز مسافر بری شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین متعلق به هواپیمایی بین‌المللی اوکراین از مبدأ تهران به مقصد کی‌یف هدف شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفته و سقوط کرد.[331][332][333] این هواپیما در تاریخ ۱۸ دی ۱۳۹۸ (۸ ژانویه ۲۰۲۰) ساعت ۶:۱۹ صبح اندکی پس از برخاستن از فرودگاه امام خمینی مورد اصابت سامانه موشکی تور قرار گرفت و کمی بعد در حوالی پرند سقوط کرد. همه ۱۷۶ سرنشین این پرواز جان باختند.[334][335][332] با وجود تکذیب‌های متوالی از سوی ایران، در نهایت در تاریخ ۲۱ دی ۱۳۹۸، شلیک موشک به پرواز ۷۵۲ توسط ستاد کل نیروهای مسلح ایران تأیید شد.[336][332] دلیل شلیک موشک به این هواپیمای مسافربری، در اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح، «خطای انسانی غیرعمد» اعلام شده‌است.[337]

تعداد دقیق سرنشینان این هواپیما ۱۷۶ نفر بود که از این تعداد ۱۶۷ مسافر و ۹ خدمهٔ پروازی بوده‌اند. بیشتر مسافران این پرواز (۱۴۰ نفر) ایرانی بودند، با این حال برخی از اتباع خارجی نیز در این پرواز حضور داشتند.[338] پس از آن مقامات تأیید کردند که حداقل ۱۳۹ نفر در این هواپیما، ایرانی بوده‌اند[339] که بیشتر آن‌ها پس از تعطیلات زمستانی از طریق اوکراین به کانادا بازمی‌گشتند.[340][341][342]

حسن روحانی در نخستین اظهار نظر رسمی، بر خلاف آنچه که فرمانده‌های سپاه پاسداران اشتباه فردی اعلام کردند، تأکید کرد که در این داستان سقوط هواپیما، فقط یک فرد نمی‌تواند مقصر باشد و فقط کسی که شاسی را فشار داده مقصر نیست، دیگرانی هم هستند. او همچنین اضافه کرد که علاقه‌مند است که این مسئله با صداقت برای مردم بیان شود.[343]

حسن روحانی، در پی تأیید شلیک به هواپیما از سوی نیروهای ایرانی، بیانیه‌ای صادر کرده و اعلام کرد که «جمهوری اسلامی ایران از این اشتباه فاجعه بار بسیار متأسف است». وی در بیانیه‌اش «از سوی جمهوری اسلامی ایران»، به خانواده‌های قربانیان تسلیت گفت. روحانی همچنین خواستار تحقیقات بیشتر در خصوص علل رخ دادن حادثه شد.[344][345]

شیوع کروناویروس (کووید ۱۹) در ایران

حسن روحانی در حال ماسک‌زدن در نشست ستاد ملّی مقابله با کرونا مرداد ۱۳۹۹

در پی بحران دنیاگیری بیماری کروناویروس در نقاط مختلف جهان، شیوع کروناویروس در ایران به صورت رسمی در ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد.[346][347][348][349] روز چهارشنبه ۱۴ اسفند، حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران گفت، شیوع ویروس جدید کرونا تقریباً تمامی استان‌های کشور را دربرگرفته است.[350] ایران، خیلی سریع در ردهٔ کشورهای دارای بالاترین میزان شیوع کووید ۱۹ قرار گرفت و فعالیت‌های مراکز آموزشی نظیر دانشگاه‌ها و مدارس و همچنین اماکن فرهنگی، مذهبی و ورزشی را به تعطیلی کشاند. عواقب بهداشتی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شیوع این بیماری در نوروز ۱۳۹۹ و ماه‌های آغازین سال جدید مشکلات فراوانی در ایران ایجاد کرده‌است.

حسن روحانی در ۲۸ اسفند ۹۸ در دفاع از عملکردش در قبال جلوگیری از ویروس کرونا در همان شروع شیوع این ویروس در قم مدعی شده‌است که «ما با مردم صادقانه حرف زدیم» ولی یک مقام وزارت بهداشت اعلام کرد که موارد شیوع ویروس کرونا در همان زمان آنفلوانزا اعلام شده و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز عملکرد دولت روحانی در زمینه اطلاع‌رسانی را به شدت زیر سؤال برده‌اند و معاون وزیر بهداشت نیز در یک بیان کوتاه به ورود ویروس کرونا و عدم قطع پروازهای چین اعتراف کرد.[351]

انتخابات یازدهمین دورهٔ مجلس شورای اسلامی

در ۲ اسفند ۱۳۹۸، انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و میاندوره ای مجلس خبرگان رهبری در سراسر ایران برگزار شد. در این دوره، با ۴۲٫۵۷ درصد، کم‌ترین میزان مشارکت در یازده دورهٔ انتخابات مجلس شورای اسلامی رقم خورد.[352] بر اساس نتایج دور اول انتخابات مجلس یازدهم، اکثریت مطلق کرسی‌های این مجلس در اختیار اصولگرایان قرار گرفت و فهرست سی نفرهٔ ائتلاف اصولگرایان در حوزهٔ انتخابی تهران، بی کم‌وکاست توانست به مجلس راه یابد.[353]

روحانی در جریان برگزاری این انتخابات، چندین بار نسبت به رد صلاحیت گستردهٔ داوطلبان حضور در انتخابات توسط شورای نگهبان واکنش نشان داد و بررسی صلاحیت نامزدان انتخابات مجلس توسط شورای نگهبان را جناحی خواند و نسبت به پیامد آن هشدار داد. این درحالی بود که عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان دربارهٔ رد صلاحیت‌ها گفته بود صلاحیت ۹۰ نمایندهٔ کنونی مجلس رد شد و علت اغلب موارد تخلف مالی بوده‌است. حسن روحانی در نشست روز چهارشنبه هیئت دولت در ۲۵ دی ۱۳۹۸ بدون نام بردن از شورای نگهبان خاطر نشان کرد که با رد صلاحیت‌های گسترده، جلوی مشارکت «همه احزاب و گروه‌ها» در انتخابات گرفته می‌شود. او افزود: «با یک جناح نمی‌شود کشور را اداره کرد.» به گزارش خبرگزاری ایرنا رئیس دولت دوازدهم گفت: «به مردم نگوییم که در برابر یک صندلی مجلس ۱۷ نفر، ۱۷۰ نفر، هزار و ۷۰۰ نفر، نامزد هستند. از چند جناح هزار و ۷۰۰ نفر، و ۱۷ نفر از چند جناح هستند، آیا از یک جناح هستند؟»

این اشاره به سخنان سه روز پیشتر عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان بود که گفته بود از میان ثبت‌نام کنندگان صلاحیت بیش از پنج هزار نفر تأیید شده و در حال حاضر برای هر کرسی مجلس بیش از ۱۷ نفر در رقابت‌های انتخاباتی شرکت می‌کنند. روحانی در نشست هیئت دولت و در پاسخ به کدخدایی گفت: «این‌گونه که انتخابات نیست. مانند این است که در یک مغازه‌ای از یک جنسی، دو هزار تا بگذارید و بگویید که تنوع است. این یک جنس است. آن‌طرف چی؟»

او هشدار داد که با این روش «یک جناح و یک جمعیت بزرگ» به مخالف تبدیل می‌شوند و تأکید کرد که مردم خواستار تنوع هستند. کدخدایی در یک پیام توئیتری سخنان حسن روحانی دربارهٔ حذف یک جناح را به «عدم تأیید بستگان» او نسبت داد و رئیس‌جمهوری را متهم کرد که با این اظهارات پیشگام «پروژهٔ ضدملی» جنجال «برای تأیید افراد فاقد صلاحیت» شده‌است.

از میان نمایندگان دورهٔ دهم مجلس، ۲۴۷ نفر برای نامزدی در مجلس یازدهم ثبت نام کردند و به گفتهٔ کدخدایی از این تعداد صلاحیت حدود ۹۰ نفر رد شد که «بیشتر آن‌ها به دلیل سوءاستفاده مالی و اقتصادی» بوده‌است.[354]

با وجود این انتقادها نسبت به رد صلاحیت‌ها، روحانی مردم ایران را به حضور گسترده در این انتخابات دعوت کرد.[355]

انفجار نطنز

حادثهٔ نطنز انفجار یا آتش‌سوزی بود که پنج‌شنبه ۱۲ تیر ۱۳۹۹ (به وقت محلی در ساعت یک شب) در تأسیسات هسته‌ای نطنز رخ داد.[356][357] به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، این رخداد برنامه هسته‌ای ایران را تا دو سال با تأخیر مواجه می‌کند.[358][359] بسیاری از مسئولان جمهوری اسلامی این انفجار را کار اسرائیل دانستند.[360][361]

برنامه ۲۵ ساله ایران و چین

طبق نظرات حسن روحانی، این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ «یک کمربند یک راه» است و آن را فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات بیان کرد.[362][363][364][365] این در حالی است که بسیاری از سوی گروهای مخالف حکومت از آن با نام «قرارداد ترکمنچای» یاد کردند و عده‌ای آن را ناقض اصل ۷۷ قانون اساسی می‌دانند. همچنین تعدادی از نمایندگان مجلس از ابعاد «پنهان» این قرارداد ابراز نگرانی کرده‌اند.[366][367]

مراسم عزاداری محرم در دوران گستردگی شیوع کرونا

حسن روحانی روز شنبه ۱۱ مرداد تأکید کرد که ممکن است به خاطر رعایت پروتکل‌های بهداشتی نحوه عزاداری «متفاوت» باشد ولی سوگواری‌های ماه محرم باید در تمام شهرها حتی در مناطقی که وضعیت قرمز دارند، «با عظمت و شکوه» برگزار شود.[368] این در حالی است که مسئولان وزارت بهداشت اوج گرفتن دوباره شیوع کرونا را تأکید کرده‌اند.[369][370]

بر اثر ابتلا به کرونا میزان مرگ و میر در ایران در ماه محرم همچنان ۳ رقمی است، با این وجود حسن روحانی برگزاری مراسم عزاداری در محرم را به دلیل آمار مبتلایان و کاهش آن در چند استان افتخارآمیز اعلام کرد، به گفته کارشناسان نتیجه هر سیاستی در قبال کرونا چندین هفته پس از آن مشخص می‌شود.[371]

بازگشایی مدارس در دوران شیوع کرونا

شروع حضوری سال تحصیلی جدید در حالیکه حسن روحانی بصورت غیرحضوری از دفتر کارش مراسم را برگزار می‌کند.

رئیس سازمان نظام پزشکی ایران تصمیم به بازگشایی مدارس را مخاطره آمیز خواند. با این وجود حسن روحانی بر خلاف هر ساله که در شروع بازگشایی مدارس به‌صورت نمادین با حضور در یکی از مدارس و به صدا درآوردن زنگ شروع سال شرکت می‌کرد، امسال به‌دلیل شیوع ویروس کرونا به‌صورت ویدئویی در این مراسم شرکت کرد. شروع سال تحصیلی و آغاز آموزش حضوری در مدارس ایران همزمان با ادامه شیوع ویروس کرونا باعث انتقادهای فراوانی شده‌است.[372][373]

مقایسه اقتصاد آلمان و ایران

حسن روحانی، در ۱۲ مهر ۱۳۹۹ طی جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: «وضع اقتصاد ما از آلمان بهتر است».[374] روزنامه جهان صنعت این سخنان را «توهین به شعور مردم» خواند و روزنامه اعتماد این سخنان را «عجیب» توصیف کرد. روزنامه آفتاب یزد نیز گفت «رئیس دولت تدبیر» هنوز نمی‌داند ایران و آلمان در اقتصاد، «فاصله‌ای کهکشانی» دارند و نوشت «از ۵۰۰ شرکت بزرگ سراسر جهان ۳۷ شرکت آلمانی هستند و اقتصاد آلمان پس از آمریکا، چین و ژاپن چهارمین اقتصاد قدرتمند جهان با تولید ناخالص داخلی چهار تریلیون دلار است.». مرتضی افقه، اقتصاددان، به روزنامه یزد گفت: «کسانی که چنین مطلبی را ارائه می‌کنند موجب تمسخر مردم می‌شوند» و «اکنون دیگر عصر و عهد «بوق» نیست که تنها عده کمی سواد داشته باشند الان دیگر حتی یک بچه کوچک هم با شنیدن این صحبت‌ها خنده‌اش می‌گیرد.».[375]

ترور محسن فخری‌زاده

محسن فخری‌زاده، معاون وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران[376] و سردار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. او در حالیکه ریاست سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی را برعهده داشت،[377] در ۷ آذر ۱۳۹۹ ترور شد و در پی شدت جراحات در بیمارستان جان باخت.[378] به نوشته رسانه‌های غربی، او مسئول اصلی برنامه هسته ای ایران بود[379][380][381] و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، محسن فخری‌زاده را به عنوان مدیر پروژهٔ آماد معرفی کرده و اشاره کرده بود که او به عنوان رئیس سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی (سپند) بسیاری از چهره‌های کلیدی برنامه هسته‌ای ایران را در مجموعهٔ خود داشته‌است.[382] حسن روحانی ترور او را محکوم کرد.[383] به نوشته خبرگزاری ایرنا در روز ۱۹ بهمن ۹۴ در جریان مراسمی جهت «قدرشناسی از افتخارآفرینان برجام» در بیرون از سالن و دور از دید رسانه‌ها، حسن روحانی به محسن فخری‌زاده نشان خدمت داد. به دلیل رعایت حیطه‌بندی حفاظتی و امنیتی مربوط به فخری‌زاده، عکس و فیلمی از او در مراسم منتشر نشد.[384][385]

توقف نفتکش کره جنوبی

در روز ۱۵ دی ۱۳۹۹، نیروی دریایی سپاه پاسداران یک نفتکش متعلق به کره جنوبی (HANKUK CHEMI) و خدمه آن را توقیف کرد. جمهوری اسلامی علت توقیف را «آلودگی زیست‌محیطی» خواند و خواستار پرداخت غرامت توسط کره جنوبی شد. این توقیف در آستانه سفر معاون وزارت خارجه کره جنوبی به ایران جهت مذاکره برای آزادسازی ۸ میلیار دلار پول ایران در بانک‌های کره بود که بخاطر تحریم‌های آمریکا، کره جنوبی اجازه انتقال پول به ایران را ندارد. پس از توقیف کره جنوبی یک یگان مقابله با دزدی دریایی فرستاد تا با ائتلافی به رهبری آمریکا مشارکت کند.[386][387] ایالات متحده این توقیف را «تلاش آشکار آن برای اخاذی از جامعه بین‌المللی در راستای کاهش فشار تحریم‌ها» نامید و گفت که این عمل «حقوق و آزادی تردد دریایی در خلیج فارس را تهدید می‌کند.»[388] آمریکا به همراه کره جنوبی خواستار آزادی فوری کشتی و خدمه آن شد.[389]

کره جنوبی از مشتریان ثابت نفت ایران بود ولی بعد از اعمال تحریم علیه صنعت انرژی و بانکدارای ایران در سال ۲۰۱۹ پول ایران در بانک‌های کره جنوبی مسدود شد.[390] برخی رسانه‌ها معتقدند این عمل بخاطر فشار بر کره جنوبی جهت انتقال این پول‌ها به ایران است و «محیط زیست» فقط یک بهانه است.[391][392]

وزارت دفاع کره جنوبی اعلام کرد که یک ناوشکن نیروی دریایی به اسم چو یئونگ را به خلیج فارس فرستاده‌است. این ناوشکن برای یک مأموریت علیه دزدان دریایی در منطقه اعزام شده‌است.[393]

شکایت از صدا و سیما

در بهمن ۱۳۹۹، احمد جهان‌بزرگی یک روحانی شیعه در «برنامه زاویه» شبکه چهار صدا و سیما، بدون نام بردن از حسن روحانی، گفت:

«مسئولی که می‌نشیند تو خونه‌اش و شاید پای منقل هم باشه، سر نمی‌زنه به این طرف و آن طرف که ببیند کجای مملکت چه می‌گذره؟ حتی وزرایش نمی‌توانند با او تماس بگیرند و از او مشورت بگیرند. این مسئول است؟»... «مسئولین در جمهوری اسلامی خیلی خیانت کرده‌اند»... «یک وزیر سابق گفته بود سمت من به دلیل یک لیوان شیر خری است که در کودکی خوردم. خیلی از مسئولان در جمهوری اسلامی هر وقت مسئولیت می‌گیرند یک لیوان شیر خر می‌خورند.».

تعدادی از وزرا و اعضای کابینه دولت روحانی از جمله محمود واعظی، عباس صالحی، علی ربیعی، علیرضا معزی، حسام الدین آشنا این اظهارات را «اهانت» به رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت تلقی کردند. معاونت حقوقی ریاست جمهوری اعلام کرد که «از این سازمان و کلیه عوامل پخش این برنامه شکایت» خواهد کرد.[394][395][396]

شعار علیه روحانی

در ۲۲ بهمن ۱۳۹۹ مصادف با سالگرد انقلاب ۱۳۵۷، در اصفهان یک گروه موتور سوار که پرچم‌های حزب‌الله لبنان به همراه پرچم سپاه پاسداران و جمهوری اسلامی ایران را در دست داشتند، شعار «مرگ بر روحانی» سر دادند.[397] دولت در بیانه ای گفت در سال‌های تحریم و جنگ اقتصادی، دولت «صبورانه سکوت کرده» و «روایت تحریم» را نگفته اما هشدار داد که «هر صبری پایانی دارد» و دولت این حادثه را «برای اعاده حق» پیگیری می‌کند.[398][399]و دادستان اصفهان هم دستور شناسایی «عاملان و محرکین» را داد.[400]

حادثه نطنز

حادثه ۱۴۰۰ نطنز در ۲۱ فروردین ۱۴۰۰ در پایگاه غنی‌سازی اورانیوم نطنز رخ داد که بخشی از آن در عمق زمین واقع‌شده و یکی از چندین تأسیسات هسته‌ای ایران است که تحت نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد. یک روز پس از اعلام راه‌اندازی دوباره «مرکز مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته» نطنز، دولت ایران تأیید کرد که «حادثه‌ای در بخشی از شبکهٔ توزیع برق تأسیسات غنی‌سازی نطنز» رخ داده‌است. روز ۱۲ تیرماه سال ۱۳۹۹ نیز در تأسیسات نطنز وقوع یک انفجار به تخریب گستردهٔ «مرکز مونتاژ سانتریفیوژ ایران» منجر شد. تا کنون کسی عهده‌دار این عملیات خرابکارانه نشده‌است.[401]

تصویر عمومی

مرکز مطالعات بین‌المللی و امنیتی مریلند (CISSM) وابسته به مدرسه سیاست عمومی دانشگاه مریلند، نتایج پژوهش‌های خود در افکار عمومی در ایران را به صورت دوره‌ای منتشر می‌کند. تغییرات محوبیت روحانی در افکار عمومی ایران براساس یافته‌های این مرکز، به شرح جدول زیر است:[402]

نتایج محبوبیت‌سنجی‌های مرکز مطالعات بین‌المللی و امنیتی مریلند (CISSM) از سال ۱۳۹۲ به بعد
تاریخ پیمایش	اندازهٔ نمونه	حاشیهٔ خطا	نگرش‌ها						منبع
تاریخ پیمایش	اندازهٔ نمونه	حاشیهٔ خطا	بسیار علاقه‌مند	تا حدی علاقه‌مند	تا حدی بی‌علاقه	بسیار بی‌علاقه	نمی‌شناسم	نظری ندارم	منبع
۲۰ تیر – ۲۶ تیر ۱۳۹۳	۱٬۰۳۷	٪±۳٫۱	۵۱٪	۳۴٪	۷٪	۶٪	۰٪	۲٪
۱۷ مرداد – ۲۷ مرداد ۱۳۹۴	۱٬۰۰۰	٪±۳٫۲	۶۱٫۲٪ ▲	۲۷٫۹٪ ▼	۴٫۷٪ ▼	۴٫۳٪ ▼	۰٫۳٪	۱٫۶٪
۸ دی – ۲۵ دی ۱۳۹۴	۱٬۰۱۲	٪±۳٫۲	۴۲٫۱٪ ▼	۴۰٫۰٪ ▲	۶٫۸٪ ▲	۸٫۴٪ ▲	۰٫۷٪	۲٫۰٪
۱۵ اسفند – ۲۳ اسفند ۱۳۹۴	۱٬۰۰۵	٪±۳٫۲	۴۰٫۴٪ ▼	۴۳٫۳٪ ▲	۶٫۴٪ ▼	۶٫۷٪ ▼	۰٫۱٪	۳٫۲٪
۲۸ خرداد – ۷ تیر ۱۳۹۵	۱٬۰۰۷	٪±۳٫۲	۳۷٫۸٪ ▼	۴۴٫۱٪ ▲	۸٫۸٪ ▲	۷٫۶٪ ▲	۰٫۲٪	۱٫۴٪
۲۰ آذر – ۴ دی ۱۳۹۵	۱٬۰۰۰	٪±۳٫۲	۲۸٫۳٪ ▼	۴۰٫۴٪ ▼	۱۵٫۶٪ ▲	۱۲٫۷٪ ▲	۰٫۴٪	۲٫۶٪
۱۸ اردیبهشت – ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۶	۱٬۰۱۵	٪±۳٫۱	۲۷٫۱٪ ▼	۳۸٫۴٪ ▼	۱۲٫۹٪ ▼	۱۸٫۷٪ ▲	۰٫۵٪	۲٫۴٪
دوازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری (۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶)
۲۱ خرداد – ۲۷ خرداد ۱۳۹۶	۱٬۰۰۴	٪±۳٫۱	۳۸٫۷٪ ▲	۳۷٫۵٪ ▼	۷٫۶٪ ▼	۱۴٫۶٪ ▼	۰٫۱٪	۱٫۴٪
۲۶ دی – ۴ بهمن ۱۳۹۶	۱٬۰۰۲	٪±۳٫۱	۲۳٫۵٪ ▼	۴۲٫۰٪ ▲	۱۲٫۷٪ ▲	۱۹٫۰٪ ▲	۰٫۲٪	۲٫۷٪
۲۸ فروردین – ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۸	۱٬۰۰۴	٪±۳٫۱	۱۴٫۹٪ ▼	۳۱٫۷٪ ▼	۲۲٫۵٪ ▲	۲۹٫۳٪ ▲	۰٫۱٪	۱٫۵٪
۳ شهریور – ۷ شهریور ۱۳۹۸	۱٬۰۰۹	٪±۳٫۱	۱۱٫۴٪ ▼	۳۰٫۹٪ ▼	۲۰٫۸٪ ▼	۳۴٫۳٪ ▲	۰٫۱٪	۲٫۵٪
۱۱ شهریور – ۱۱ مهر ۱۳۹۹	۱٬۰۰۵	٪±۳٫۱	۸٫۱٪ ▼	۲۸٫۷٪ ▼	۲۷٫۱٪ ▲	۳۶٫۱٪ ▲	۰٪	۰٫۱٪
۷ بهمن – ۱۸ بهمن ۱۳۹۹	۱٬۰۰۸	٪±۳٫۱	۷٫۶٪ ▼	۲۸٫۱٪ ▼	۲۸٫۳٪ ▲	۴۱٫۸٪ ▲	۰٫۳٪	۱٫۹٪

فعالیت‌های علمی و پژوهشی

حسن روحانی غیر از مسئولیت‌های اجرایی، به فعالیت‌های علمی نیز پرداخته‌است. روحانی استاد پژوهشی مرکز تحقیقات استراتژیک می‌باشد.[38] وی از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸، عضو هیئت امنای دانشگاه‌های تهران و منطقه شمال بوده و از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۲، ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک را بر عهده داشته‌است.[18] از او کتاب‌ها و مقالاتی به زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی ترجمه شده‌است.

روحانی مدیر مسئول نشریات راهبرد، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی و Iranian Review of Foreign Affairs (به زبان انگلیسی) بوده‌است.[403]

روحانی همچنین عضو هیئت تحریریه فصلنامه حکومت اسلامی است که وابسته به پژوهشگاه اندیشه سیاسی اسلام دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری است.[404]

تاریخچه انتخاباتی

روحانی در حال انداختن رای خود در صندوق انتخابات مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۴.

سال	انتخابات	آرا	٪	رتبه	یادداشت‌ها
۱۳۵۸	مجلس شورای اسلامی	۱۹٬۰۱۷	۶۲٫۱	یکم	پیروزی
۱۳۶۳	مجلس شورای اسلامی	۷۲۹٬۹۶۵	۵۸٫۳	هفدهم	پیروزی
۱۳۶۷	مجلس شورای اسلامی	▼ ۴۱۲٬۸۹۵	▼ ۴۲٫۱		پیروزی
۱۳۷۱	مجلس شورای اسلامی	▲ ۴۳۲٬۷۶۷	▲ ۴۷		پیروزی
۱۳۷۴	مجلس شورای اسلامی	▲ ۴۶۵٬۴۴۰	▼ ۳۲٫۵		پیروزی
۱۳۷۸	مجلس شورای اسلامی	▲ ۴۹۸٬۹۱۶	▼ ۱۷٫۰۲	چهلم	شکست
۱۳۷۸	مجلس خبرگان رهبری میان-دوره‌ای	۱۲۰٬۸۱۹	۴۷٫۵۶	یکم	پیروزی
۱۳۸۵	مجلس خبرگان رهبری	۸۴۴٬۱۹۰		هفتم	پیروزی
۱۳۹۲	ریاست‌جمهوری	۱۸٬۶۱۳٬۳۲۹	۵۰٫۸۸	یکم	پیروزی
۱۳۹۴	مجلس خبرگان رهبری	▲ ۲٬۲۳۸٬۱۶۶	▲ ۴۹٫۷۲	سوم	پیروزی
۱۳۹۶	ریاست‌جمهوری	▲ ۲۳٬۶۳۶٬۶۵۲	▲ ۵۷٫۱۴	یکم	پیروزی

آثار

متن مربوطه در ویکی‌نبشته: پدیدآورنده:حسن روحانی

از کتاب‌های تألیف شده حسن روحانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:[18]

امنیت ملی و سیاست خارجی (آماده چاپ)
امنیت ملی و محیط زیست (آماده چاپ)
خاطرات دکتر حسن روحانی (انقلاب اسلامی ۱۳۵۷-۱۳۴۱)
خاطرات دکتر حسن روحانی؛ جلد دوم: دفاع مقدس (آماده چاپ)
روایت تدبیر و امید (۱۳۹۱)
مقدمه‌ای بر تاریخ امامان شیعه (۱۳۹۱)
سن اهلیت و مسئولیت قانونی در فقه اسلام و نظام حقوقی (۱۳۹۱)
امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای (۱۳۹۰)[405][406]
نقش حوزه‌های علمیه در تحولات اخلاقی و سیاسی جامعه (۱۳۹۰)
امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران (۱۳۸۹)[407][408]
اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد اول: مبانی نظری (۱۳۸۸)
اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد دوم: سیاست خارجی (۱۳۸۸)
اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد سوم: مسائل فرهنگی و اجتماعی (۱۳۸۸)
خاطرات دکتر حسن روحانی؛ جلد اول: انقلاب اسلامی (۱۳۸۷)[409][410]
مبانی تفکر سیاسی امام خمینی (ره) (۱۳۷۸)
آشنایی با کشورهای اسلامی (۱۳۸۷)
انقلاب اسلامی؛ ریشه‌ها و چالش‌ها (۱۳۷۶)

Hassan Feridon, The Islamic Legislative Power (1994)
Hassan Feridon, The Flexibility of Shariah; Islamic Law (1996)

پانویس

«نتایج قطعی انتخابات خبرگان رهبری در استان تهران اعلام شد». ایسنا. ۲۷ آذر ۱۳۸۵.
«آیت‌الله مشکینی: ولایت فقیه، در رأس حملات دشمنان نظام و انقلاب قرار گرفته‌است». ایرنا. ۶ شهریور ۱۳۷۹.
«آخرین نتیجه انتخابات میاندوره‌ای مجلس خبرگان». ایسنا. ۱ اسفند ۱۳۷۸.
Mousavian, Seyed Hossein (4 July 2013). "The Rise of the Iranian Moderates". Al-Manitor. In the same meeting, we decided to establish a party, the Hezbe Etedal va Tosehe, or "Moderate and Development Party." The best candidate to lead the party, according to Rafsanjani's advice, was Hassan Rouhani. In 1999, the party and its central committee was established and led by Rouhani.
«همسران رؤسای جمهور ایران چه کسانی هستند؟». تابناک. ۲۹ تیر ۱۳۹۲.
«برخی فرماندهان فکر می‌کردند «اتمام جنگ» طرح آقای هاشمی است». هفته‌نامهٔ رمز عبور. ۱ (۴). ۴ مرداد ۱۳۹۳.
«دکتر حسن روحانی». مجمع تشخیص مصلحت نظام. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.
پورصفا، مهدی (۳۰ دی ۱۳۹۲). «گزارش فارس از تاریخچهٔ نشان‌های نظامی ایران، از «اقدس» تا «فتح»؛ مدال‌هایی که بر سینهٔ سرداران ایرانی نشسته‌است». خبرگزاری فارس.
«اعطای نشان درجه یک نصر به جمعی از فرماندهان دفاع مقدس». دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای. ۲ خرداد ۱۳۷۹.
«حسن روحانی به روایت استادش». ایسنا. ۲۳ مهر ۱۳۹۲.
«روحانی چطور «روحانی» نام گرفت؟». خبرگزاری فارس. ۳ آذر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.
در سرخه (در شناسنامه: ۲۱ آبان ۱۳۲۷) «رئیس‌جمهوری که دو تاریخ تولد دارد». مجله مهر. ۱ تیر ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۲.
«ازندگینامه حسن روحانی». وبسایت حسن روحانی.
«اعضای مجلس خبرگان رهبری». وبگاه دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
«حکم انتصاب حسن حبیبی و حسن روحانی به عضویت در مجمع تشخیص مصلحت». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۱۸ اردیبهشت ۱۳۷۰.
روحانی، حسن (۱۳۹۱). امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک. صص. ۱۲۰۹. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۹۰-۰۰۷-۴.
«حکم انتصاب آقای حسن روحانی به عنوان نماینده معظم‌له در شورای عالی امنیت ملی». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۲۲ آبان ۱۳۶۸.
«رزومه حسن روحانی». وبگاه مرکز تحقیقات استراتژیک. دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«اعلام رسمی کاندیداتوری حسن روحانی/ با دولت تدبیر و امید می‌آیم». خبرگزاری مهر. ۲۲ فروردین ۱۳۹۲.
«حسن روحانی در میان هوادارانش رسماً اعلام کاندیداتوری کرد». پایگاه خبری تحلیلی اعتدال. ۲۲ فروردین ۱۳۹۲.
«حسن روحانی برای ثبت نام در انتخابات وارد ستاد انتخابات کشور شد». خبرگزاری مهر. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«حسن روحانی برای تشکیل «دولت تدبیر و امید» ثبت نام کرد + زندگی‌نامه». خبرگزاری فارس. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران شد». عصرایران. ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«اقتصاد آنلاین».
«واحد مرکزی خبر». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۳.
«حسن روحانی در آغوش پدر». عصر ایران. ۱۳ بهمن ۱۳۹۴.
حاج اسدالله فریدون، پدر دکتر روحانی به دیار باقی شتافت
مادر روحانی درگذشت-سایت ساعت 24
مادر حسن روحانی از وی می‌گوید+عکس بوشهر نیوز
ناگفته‌هایی از خانواده حسن روحانی ایسنا
«تمام اطلاعات خانوادگی کاندیداهای ریاست جمهوری یازدهم». ایسنا. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲.
«پدر داماد رئیس‌جمهور: دختر روحانی در اتریش است». fararu.com. فرارو. ۲۵ تیر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲ خرداد ۱۳۹۹.
روحانی پدرخوانده شد خبرگزاری الف
خاطره روحانی از تغییر نامش بایگانی‌شده در ۱ دسامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
روحانی، حسن (۱۳۹۰). خاطرات دکتر حسن روحانی. اول. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۹۱۴-۸۰-۱.
«حسن روحانی به روایت استادش». خبرگزاری ایسنا. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۱۸.
"GCU alumnus to be next President of Iran". GCU. Retrieved 17 June 2013.
«زندگینامه حسن روحانی». وبگاه حسن روحانی. دریافت‌شده در ۲۳ فروردین ۱۳۹۲.
"Made in Glasgow: Hassan Rouhani, the moderate who has become Iran's next president". روزنامه هرالد اسکاتلند. Archived from the original on 11 November 2013. Retrieved 15 June 2013.
«روحانی چگونه ۱۸ سال بدون مدرک دکترا، خود را دکتر جا می‌زند؟ +سند». مشرق نیوز. ۲۰۱۷-۰۵-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
«آقای روحانی 20 سال با مدرک جعلی انواع مسئولیت‌های کلیدی نظام را داشته‌اند/پایان‌نامه‌ای سراسر تقلب و سرقت». ana.ir. ۲۰۱۸-۰۱-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
«سال ۵۸: دکتر حقوق؛ سال ۶۷: فوق‌لیسانس حقوق؛ سال تأسیس دانشگاه گلاسکو: ۷۲». ۹ دی.
«جستجوی وکیل - کانون وکلای دادگستری مرکز». دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«جستجوی وکیل - اتحادیه کانون‌های وکلای دادگستری ایران». دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«مصاحبه حسن روحانی». رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی. دریافت‌شده در ۲۰ مرداد ۱۳۹۲.
«Potential Candidate Series: Hassan Rowhani». Iran Election Watch. ژانویه ۲۴, ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۳.
«Investigating Presidential Prospect Rowhani's Academic Past». Iran Election Watch. ژانویه ۲۷, ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۳.
«Graduate from Glasgow Caledonian University». Herald Scotland. دریافت‌شده در ۲۳ فروردین ۱۳۹۲.
پاسخ دانشگاه گلاسکو به شبهه در مدرک روحانی
«Iran Election Watch investigation leads to correction of official bio for presidential candidate». Iran Election Watch. مه ۱۶, ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۱۳.
الف (۲۷ تیر ۱۳۹۲). «دانشگاه گلاسکو، ویدئوی اهدای دکترای حسن روحانی را منتشر کرد+فیلم». تابناک.
«فیلم/لحظه دریافت دکترای حسن روحانی در گلاسکو». الف. ۲۷ تیر ۱۳۹۲.
کیانوش ایرانی. «سند شماره ۶۵: دکترای جامعه‌شناسی حقوقی حسن روحانی در سال ۱۳۵۸ حاوی اسکن اسناد». خودنویس. دریافت‌شده در ۷ مرداد ۱۳۹۲.
"Did Iran's President Feign Having PhD From London University 1980-1999?". TheHuffingtonPost. 6 December 2017.
Correspondent, Richard Spencer, Middle East. "Row over Glasgow PhD threatens Rouhani's re-election bid". The Times. Retrieved 16 May 2017.
«آیت‌الله کلانتری در نامه به فرهادی: سرقت علمی روحانی از تز دکترایم را از طریق مراجع قضایی پیگیری می‌کنم/ سخنان وزیر علوم فاقد وجاهت علمی است». خبرگزاری فارس. ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۷ خرداد ۱۳۹۶.
Row over Glasgow PhD threatens Rouhani’s re-election bid | World | The Times
Sadeghi, Fereshteh (17 May 2017). "Who's behind campaign to probe Rouhani's doctoral thesis?". Al-Monitor. Retrieved 25 May 2017.
«مجلس با تحقیق و تفحص از «اعتبار مدرک تحصیلی روحانی» مخالفت کرد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۰۱-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
«تبرئه ۹دی از شکایت ریاست جمهوری + متن دفاعیه». rajanews.com. ۲۰۱۹-۰۵-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۱.
«امام خمینی چگونه ملقب به «امام» شد؟». وبگاه جماران.
«آیت‌الله جعفری‌تبار: آیت‌الله روحانی اولین بار واژه «امام» را برای رهبر کبیر انقلاب به کار برد». ایلنا. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«ماجرای بازداشت حسن روحانی در انگلیس». ایسنا. ۱۶ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۲.
روایتی از چالش‌های مهندس موسوی در هشت سال نخست‌وزیری بایگانی‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine روزنامه مردم‌سالاری
مجلس ششم: اصلاح‌طلبان آمدند روزنامه جام جم
«حکم به آقای روحانی (تشویق پرسنل یگانهای پدافند هوایی)». سایت جامع امام خمینی.
«اعطای نشان فتح به ۲۱۰ تن از فرماندهان برجسته ارتش و سپاه». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۱۵ بهمن ۱۳۶۸.
«اعطای نشان درجه یک نصر به جمعی از فرماندهان دفاع مقدس». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۲ خرداد ۱۳۷۹.
«زندگینامه حسن روحانی». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.
The Iran-Contra Affair 20 Years On. The National Security Archive (George Washington University), 2006-11-24
"Reagan's mixed White House legacy". BBC. June 6, 2004. Retrieved 22 April 2008.
رابرت شولزینگر، «دیپلماسی آمریکا در قرن بیستم»، حمید رفیعی مهرآبادی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۳۷۹، چاپ اول
«سفر مک فارلین به ایران». دریافت‌شده در ۲ اکتبر ۲۰۱۳.
هاشمی در ماجرای مک فارلین استراتژی امام را دنبال نمی‌کرد خبرگزاری فارس
«Rohani in 1986: West too soft on Khomeini».
«When Rouhani unwittingly told an Israeli agent how to deal with Iran». Times of Israel.
«دادگاه، اسناد مذاکره روحانی با مقام اسرائیلی را در سال 65 تأیید کرد». رجانیوز.
نیوز، نامه. «اتهام عجیب و غریب حسن عباسی: روحانی در دیدار با مقامات اسرائیلی علیه امام حرف زده‌است!». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۵.
«علی فلاحیان: روحانی قرار بود وزیر اطلاعات دولت رفسنجانی شود». دویچه وله. ۱۷ فوریه ۲۰۱۵.
دکتر حسن روحانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور منصوب شد، روزنامه اطلاعات، ۲۲ مهر ۱۳۶۸
حسن روحانی در سمت دبیر شورای عالی امنیت ابقا شد، روزنامه اطلاعات، ۳۰ شهریور ۱۳۷۶
«اعضای دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شدند». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۲۴ اسفند ۱۳۹۰.
«انتخاب رؤسای کمیسیون‌های سیاسی-اجتماعی و حراست از ولایت فقیه». وبگاه دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری. ۷ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«انتصاب آقای حسن روحانی به عنوان نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی». دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای. ۲۲ آبان ۱۳۶۸.
«Iran election: reports of late surge for more moderate candidate Hassan Rowhani». The Telegraph. ۱۴ ژوئن ۲۰۱۳.
«حسن روحانی و یک تیر و دو نشانِ حکومت». رادیو زمانه. ۱ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«متن سخنرانی روحانی دربارهٔ ۱۸ تیر ۷۸». تابناک. ۱۹ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«با برپایی راهپیمایی و گردهمایی مردم ایران، تهاجم به دانشجویان و آشوب‌های خیابانی را محکوم کردند». همشهری. ۲۴ تیر ۱۳۷۸. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«سردار رحیم صفوی: در ماجرای ۱۸ تیر ۷۸ با حسن روحانی برخورد لفظی کردم و او به نفع سپاه رای داد». خبرآنلاین. ۱۹ بهمن ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«نقش حسن روحانی در حوادث پس از حمله به کوی دانشگاه به روایت خودش». آفتاب. ۱ اردیبهشت ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«ویدئو: مقایسه سه مذاکره‌کننده ارشد ایران از زبان صالحی - برنامه "شناسنامه"، شبکه سوم سیما». خبر آنلاین. ۱۱ اسفند ۱۳۹۱.
«صالحی: هیچ تزلزلی در گفتگوها نداشته‌ایم». فردا نیوز. ۱۱ اسفند ۱۳۹۱.
«عصر اعتمادسازی (بررسی‌دوره اول - تیم روحانی)». هفته‌نامه آسمان، شماره ۲۴. ۹ اردیبهشت ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ مارس ۲۰۲۱.
«حسن روحانی اتهامات احمدی‌نژاد را پاسخ داد». روزنامه اعتماد. ۱۶ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳ آوریل ۲۰۱۳.
«ناگفته‌های دیپلماسی هسته‌ای دوران اصلاحات». فرارو. ۲ آبان ۱۳۹۰.
«دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی سه مأموریت هسته‌ای خود را تشریح کرد». روزنامه شرق. ۲۸ بهمن ۱۳۹۱.
«خاطره روحانی از جلسه مهم‌اش با احمدی‌نژاد». وبگاه خبری-تحلیلی فرارو. ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۱.
هاشمی رفسنجانی: روحانی باید می‌ماند، روزنامه ابتکار، ۳۱ مرداد ۱۳۸۴
«دیدار رهبر با مسئولان شورای عالی امنیت ملی و تقدیر از عملکرد روحانی». خبرگزاری فارس. ۲۴ مرداد ۱۳۸۴.
«علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی شد». خبرگزاری فارس. ۲۴ مرداد ۱۳۸۴.
«جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی شد». وبگاه خبری-تحلیلی عصر ایران. ۲۸ مهر ۱۳۸۶.
«خاطرات حسن روحانی؛ رازهای اتمی دیپلمات». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۵ مرداد ۱۳۹۱.
«امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای به روایت حسن روحانی». خبرگزاری مهر. ۲۴ خرداد ۱۳۹۱.
«کتاب «امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای» به چاپ چهارم رسید». خبرگزاری آفتاب. ۱۵ مهر ۱۳۹۱.
انتخاب به نقل از خبرگزاری ایلنا، تاریخ: ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۲ تاریخ بازدید: ۱۵ تیر ۱۳۹۲
شیخ دیپلمات؛ حسن روحانی کیست؟، روزنامه شرق، ۶ آبان ۱۳۸۲
«حسن روحانی؛ سایه هاشمی می‌آید». زندگی نیوز. ۳۰ دی ۱۳۹۱.
«روحانی اعلام کاندیداتوری کرد». خبرگزاری آفتاب. ۲۲ فروردین ۱۳۹۲.
«روحانی: اگر کاندیدا شوم، مستقل می‌آیم». خبرگزاری آفتاب. ۵ بهمن ۱۳۹۱.
«فیلم کامل سخنرانی حسن روحانی در همایش اعلام رسمی کاندیداتوری‌اش». وبگاه حسن روحانی. ۲۲ فروردین ۱۳۹۲.
«معرفی رسمی اعضای ستاد انتخاباتی». خبرگزاری مهر. ۱۹ فروردین ۱۳۹۲.
«اسامی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اعلام شد». وزارت کشور. ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۲.
«کلید، نماد انتخاباتی حسن روحانی شد». پایگاه خبری تراز. ۷ خرداد ۱۳۹۲.
روحانی، سخنرانی در مجلس شورای اسلامی ۲۳ تیر ۱۳۹۲
«دیدار با جوانان و دانشجویان در حسینیه جماران». انتخاب. ۱۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«اطلاعیه ۲ در خصوص مراسم حسینیه جماران». انتخاب. ۱۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«مستند اول انتخاباتی دکتر حسن روحانی». انتخاب. ۱۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«روحانی خطاب به قالیباف: می‌خواستید گازنبری برخورد کنید». خبرگزاری مهر. ۱۷ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۹۲.
«عضو سابق دفتر تحکیم وحدت اظهارات قالیباف را تکذیب کرد». ندای سبز آزادی. ۱۷ خرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۹۲.
«یک عضو سابق دفتر تحکیم وحدت سخنان قالیباف در مناظره را تکذیب کرد». نیک نیوز. ۱۷ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۹۲.
«همایش تدبیر و امید در ورزشگاه شیرودی». انتخاب. ۱۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«بررسی مجدد صلاحیت روحانی در شورای نگهبان تکذیب شد». انتخاب. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«سخنگوی شورای نگهبان رد صلاحیت «حسن روحانی» را تکذیب کرد». آفتاب. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۳.
«واکنش روحانی به خبر احتمال ردصلاحیتش». آفتاب. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۳.
«بررسی دوباره صلاحیت حسن روحانی صحت داشت». سحام نیوز. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«اطلاعیه جبهه اعتدال گرایان». انتخاب. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«حمایت دختر امام خمینی (ره) از کاندیداتوری حسن روحانی». ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۳.
«حمایت هاشمی از روحانی». ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۳.
«تقدیر شریعتمداری از عارف و اعلام حمایت از روحانی». ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۳.
«تقدیر مجمع روحانیون از عارف و اعلام حمایت از حسن روحانی». ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۳.
«به نفع آقای روحانی کنار رفتم تا مردم راحت‌تر تصمیم‌گیری کنند». ۲۴ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«حسن روحانی رای خود را به صندوق انداخت». آفتاب. ۲۴ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«اطلاعیه وزارت کشور مبنی بر ریاست جمهوری حسن روحانی». ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۳.
«تشکر روحانی از هاشمی و خاتمی». قانون. ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«فیلم/ روحانی نامزد دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری شد =». ۲۵ فروردین ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶.
«خبر فوری/ ۶ کاندیدای انتخابات ۲۹ اردیبهشت مشخص شدند =». ۳۱ فروردین ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۳۹۶.
«قالیباف انصراف داد =». ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۶.
«بعد از مهدی کروبی، موسوی و رهنورد هم اعلام کردند به روحانی رای می‌دهند =». ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶.
«تداوم ریاست جمهوری حسن روحانی =». ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶.
«حسن روحانی در در سی‌ودومین همایش افق رسانه ملی». ایسنا. ۸ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۸ تیر ۱۳۹۲.
روزنامه بهار شماره ۱۵۰ سه شنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۲ صفحه اول
«ادامه تحصن نمایندگان مجلس ایران». بی‌بی‌سی.
ویسمه، اعظم. «دیپلماسی هسته‌ای به روایت روحانی». روزنامه شرق. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۵.
«یکی از دانشجویان: چرا در فتنه ساکت بودید؟ روحانی: این سؤال احساسی است!/ رونمایی از طرح جدید هاشمی؛ رفع مشکلات اقتصادی با تغییر در سیاست خارجی ممکن است». رجانیوز.
«مردم به ساکت فتنه رای دادند». ملت آنلاین.
«۹دی، روز دفاع ملت ایران از خاندان رسالت، دفاع از نظام، قانون و دفاع از ولایت فقیه و ولی فقیه بود/ پاسخ مردم در ۹ دی، پاسخی قاطع و محکم بود/ اگر منع مسئولین نبود مردم، با این اوباش به شدیدترین وجه برخورد می‌کردند». فردا نیوز. ۱۰ دی ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۰ دی ۱۳۹۴.
«حسن روحانی: بزرگان مورد تأیید مردم به صحنه بیایند». عصر ایران. ۱۶ دی ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«قوه قضاییه نسبت به حرکت ضدانقلابی ۲۵ بهمن اقدام کند». مرکز تحقیقات استراتژیک. ۲۷ بهمن ۱۳۸۹.
«رئیس‌جمهور: حرکت ۹ دی برای دفاع از اباعبدالله (ع)، نظام جمهوری اسلامی و ولایت فقیه انجام شد». ایسنا. ۹ دی ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۵.
«حسن روحانی: یک و نیم سال کار کردم تا حصر آیت‌الله منتظری برداشته شود». عصر ایران.
«حسن روحانی: دانشجویان بار فقدان احزاب فعال را بکشند؛ دانشگاه‌ها فعال شوند». همشهری آنلاین. ۱۵ اسفند ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۸ تیر ۱۳۹۲.
«باید یک انقلاب در سینما انجام بدهیم». ایلنا. ۲۲ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۹۲.
سخنرانی حسن روحانی در مراسم تودیع و معارفه وزرای کشور دولت دهم و دولت یازدهم
«روحانی:ارتباط مابارسانه‌ها دو سویه خواهد بود». جهان نیوز. ۱۰ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۲.
«رئیس‌جمهور: مگر مجلس اول که در آن زمان حتی شورای نگهبان وجود نداشت بهترین مجلس تاریخ ایران نبود؟ / شورای نگهبان «چشم» است و نمی‌تواند کار «دست» را بکند». انتخاب. ۲۸ مرداد ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۵.
اخبار رد صلاحیت‌ها خوشحال‌کننده نبود/ از همه اختیاراتم برای احقاق حقوق داوطلبان استفاده می‌کنم
اسم مجلس، خانه ملت است نه خانه یک جناح / اگر اینطور است، نیاز به انتخابات نیست، همان‌ها دوباره تشریف ببرند مجلس/ باید مر قانون باشد نه مر سلیقه / دل‌مان می‌خواهد معتدلان بروند مجلس / فیلتر نامزدها را به مردم و احزاب بسپاریم/ اجازه ندهیم مردم ناامید شوند / به جهانگیری گفته‌ام با شورای نگهبان رایزنی کند
«مشروح/ روحانی در همایش سراسری فرماندهان ناجا:هماهنگی نیروی انتظامی و سایر نیروهای مسلح برای حفظ امنیت ضروری است/ پلیس موظف به اجرای اسلام نیست/ امنیت جامعه با امنیتی کردن جامعه ۲ مقوله متفاوتند». خبرگزاری فارس. ۵ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۵.
علیرضا کریمی (۸ تیر ۱۳۹۲). «گفتمان احتمالی سیاست خارجی روحانی در پرتو نظریه‌ها». فارس نیوز. دریافت‌شده در ۱۲ تیر ۱۳۹۲.
«ما از افراط‌گری و خودسری به دور هستیم». ایلنا. ۲۲ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۹۲.
«هنگام ترک نیویورک صورت گرفت؛ گفتگوی تلفنی رؤسای جمهوری ایران و آمریکا». وبگاه ریاست جمهوری. ۵ مهر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۵ مهر ۱۳۹۲.
«نخستین دیدار سران ایران و انگلیس پس از انقلاب / روحانی و کامرون ۲۰ دقیقه گفتگو کردند+جزئیات». انتخاب. ۲ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲ مهر ۱۳۹۳.
«رابطه ایران با آمریکا مسئله پیچیده‌ای است/ زخم کهنه‌ای وجود دارد». موج. ۲۷ خرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۲.
«حسن روحانی:نباید دور خود حصار بکشیم». ملت آنلاین. ۱۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۲.
«افخم: نامه اوباما تبریک به روحانی بود/در صورت لزوم با 1+5 در نیویورک دیدار می‌کنیم». ایسنا. ۲۶ شهریور ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ شهریور ۱۳۹۲.
«متن سخنان دکتر روحانی در شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد». وبگاه ریاست جمهوری. ۳ مهر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۳ مهر ۱۳۹۲.
«نخستین دیدار سران ایران و انگلیس پس از انقلاب/روحانی و کامرون ۲۰ دقیقه گفتگو کردند+جزئیات». انتخاب. ۲ مهر ۱۳۹۳.
«هسته‌ای». وبگاه دکتر حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۲.
«تحریم». وبگاه دکتر حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۲.
«Rohani: Syrians Should Decide About Their Future». Iran Daily. ۲۸ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۸ خرداد ۱۳۹۲.
«مشروح اولین نشست خبری دکتر روحانی، رئیس‌جمهور منتخب». قدس آنلاین. ۲۷ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۷ خرداد ۱۳۹۲.
«تحریف سخنان حسن روحانی در راهپیمایی روز قدس/ اقدام مشکوک دو خبرگزاری». انتخاب. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.
«خشم نتانیاهو از اظهارات ضد صهیونیستی روحانی». الف. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.
«نتانیاهو خبرگزاری‌های ایران را هم محکوم کرد!». الف. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.
«عکس/کیهان خبر تحریف شده روحانی را دوباره منتشر کرد». الف. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.
«انعکاس رسانه‌ای تبریک توئیتری منتسب به حسن روحانی به 'همه یهودیان'». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۴ شهریور ۱۳۹۲.
توئیتر منسوب به ظریف: انکارکننده هولوکاست، دیگر رفته‌است بی‌بی‌سی فارسی
Happy Rosh Hashanah توییتر جواد ظریف
«روحانی: اکانت شخصی در توئیتر ندارم». نیویدار. ۵ بهمن ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۵ بهمن ۱۳۹۲.
«روحانی در گفتگو با سی‌ان‌ان: فرصت برای دیدار با اوباما کم بود/ رهبر معظم انقلاب، به دولت من اجازه داده‌است تا آزادانه دربارهٔ موضوعات مذاکره کنیم». انتخاب. ۳ مهر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۳ مهر ۱۳۹۲.
برگهٔ توییتر روحانی
برگهٔ توییتر جک دورسی
مکالمه توییتری رئیس‌جمهور ایران و رئیس توییتر بی‌بی‌سی فارسی
Behnegarsoft.com (۲۰۱۸-۱۰-۰۱). «جهان نیوز - روحانی با چه لحنی منتقدان را خطاب قرار داده‌است؟ +جدول». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
«کم عقل؛ لطف جدید روحانی به منتقدان اقتصادی». پارس نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
«آقای روحانی فقط مخالفت با دولت شما از روی بی عقلی است؟». تابناک. ۱۳ اسفند ۱۳۹۶.
«"بی‌عقل"؛ پنجاه و چهارمین توهین روحانی به منتقدان + جدول- اخبار سیاسی - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم. ۱۳ اسفند ۱۳۹۶.
پارسینه، Parsine com | پایگاه خبری-تحلیلی (۱۶ اسفند ۱۳۹۶). «بی‌عقل خواندن منتقدان یک تضاد فکری در روحانی است». fa.
««بی‌عقل» خواندن منتقدان به دلیل کم‌حوصلگی روحانی است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۰۳-۰۷.
«روزنامه آفتاب یزد - سید علیرضا کریمی سردبیر». aftabeyazd.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
«رئیس‌جمهور همیشه به منتقدین توهین می‌کرد ما هم برای او کف می‌زدیم!». kayhan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
«راه حلهای 100 روزه برای حل مشکلات داخلی و خارجی دارم/ آموخته‌ام فرق قطعنامه شورای امنیت با یک کاغذ معمولی چیست». مهرنیوز. ۷ خرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آبان ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
فرج سرکوهی (۲۴ دی ۱۳۹۲). «خطر اندیشه سوسیالیستی در پیش‌بینی‌های وزیر اطلاعات». بی‌بی‌سی فارسی.
«دیدگاه‌های اقتصادی». وب‌سایت حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۲.
«مهمترین محورهای برنامه‌های روحانی برای دولت». رجانیوز. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۲.
«وعده‌ها و برنامه‌های اقتصادی دولت حسن روحانی». DW.
«تورم». وبگاه دکتر حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۲.
«مؤمنی: بی‌برنامگی اقتصادی بزرگ‌ترین مشکل دولت است». مشرق نیوز. ۲۰۱۸-۰۵-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۱.
«حسن روحانی: مخالف ورزش سیاسی‌ام». ملت آنلاین. ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۲.
بیانیه شماره ۳ حسن روحانی
مشرق نیوز
«در جامعه آزاد نمی‌توان یک سلیقه را حاکم کرد». ملت آنلاین. ۱۲ تیر ۱۳۹۲.
«جوانان». وبگاه دکتر حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۸ تیر ۱۳۹۲.
«هشدار حسن روحانی دربارهٔ 'تکه‌تکه شدن' جامعه ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۴ مهر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.
مهرنیوز
«در همایش افق رسانه، روحانی: وامدار هیچ حزب و جناحی نیستم». کیهان. ۹ تیر ۱۳۹۲.
«مشروح سخنرانی رئیس‌جمهور منتخب در همایش افق رسانه». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب. ۱۱ تیر ۱۳۹۲.
فرزاد صیفی‌کاران (۲۲ اکتبر ۲۰۱۹). «بازی مبهم «اعتدالگرایان» در عرصه سیاست». رادیو زمانه.
اعتدال و توسعه؛ از ظهور تا صعود / درباره حزبی که روحانی از آن برخاست بایگانی‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine ایران
آیت‌الله هاشمی: به حسن روحانی رای می‌دهم/ ناگفته‌های هاشمی از ردصلاحیتش
سیدمحمد خاتمی، رای خود را به حسن روحانی اختصاص می‌دهد.
نامه روحانی به سید محمد خاتمی
«تشکر روحانی از هاشمی و خاتمی». روزنامه قانون. ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.
«سخنرانی حسن روحانی در روز رای‌گیری وزیران پیشنهادی مجلس». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ اوت ۲۰۱۳.
غیر از آمریکا همه کشورها برای مراسم تحلیف دعوتند
روزنامه جمهوری اسلامی صفحه اول. ۲۹ خرداد ۱۳۹۲
سجادی به عنوان وزیر پیشنهادی ورزش معرفی شد + سوابق
عدم همراهی مجلس با روحانی؛ سومین وزیر پیشنهادی ورزش هم رای نیاورد!
معرفی محمود گودرزی به عنوان وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان
قفل ساختمان سئول بالاخره با کلید گودرزی باز شد
«فرهادی: درصورت کسب رای اعتماد مجلس تا مدتی در هلال‌احمر خواهم ماند». تسنیم. ۲۸ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۸ آبان ۱۳۹۳.
«فرجی دانا» برکنار شد خبرگزاری انتخاب
وزیر پیشنهادی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری معرفی شد ریاست جمهوری
وزیر پیشنهادی علوم: مجلس مشکلی با من ندارد عصر ایران
مجلس به دانش‌آشتیانی برای وزارت علوم اعتماد نکرد/قفل ساختمان شهرک غرب این بار هم باز نشد فارس
«فرهادی: درصورت کسب رای اعتماد مجلس تا مدتی در هلال‌احمر خواهم ماند». تسنیم. ۲۸ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۸ آبان ۱۳۹۳.
تصاویر دیدار دیوید کامرون با روحانی
برجام با اراده مشترک به نتیجه رسید/ لغو کامل تحریم‌ها و اجرای کامل توافقات ضروری است / کامرون: به تعهدات خود در برجام پایبندیم/ امیدواریم حسن نیت خود را به تهران ثابت کنیم وبسایت ریاست جمهوری
خلاصه‌ای از راه‌حل‌های تفاهم‌شده بین ایران و ۱+۵ انتخاب
«ظریف: شورای امنیت هفته آینده غنی‌سازی ایران را به رسمیت خواهد شناخت». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۵.
«همه بیمارستان‌های عربستان را جستجو کردیم/ آمار نهایی قربانیان ایرانی فاجعه منا ۴۶۴ نفر است». خبرگزاری فارس. ۹ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.
«ابهام در مورد تعداد کشته‌شدگان واقعه منا در عربستان». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.
«استقبال رسمی رئیس‌جمهوری ایتالیا از دکتر روحانی». وبسایت ریاست جمهوری. ۵ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«روحانی وارد پاریس شد». پرس تی وی. ۵ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«دیدار دکتر روحانی با پاپ فرانسیس و نخست‌وزیر واتیکان». وبسایت ریاست جمهوری. ۶ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«دکتر روحانی: ایمان به همه پیامبران الهی آموزه اسلام است/ اسلام‌هراسی و توهین به مقدسات کمک به تروریسم است/ تأکید بر صلح محور بودن ادیان الهی/ پاپ خطاب به دکتر روحانی: احترام به مقدسات ادیان لازمه کمک به صلح جهانی است/ برایم دعا کنید». وبسایت ریاست جمهوری. ۶ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«نخستین دیدار رئیس‌جمهورایران با پاپ پس‌از 16سال/در دیدار روحانی و پاپ چه‌گذشت؟ +تصاویر». آفتاب. ۶ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«استقبال رسمی رئیس‌جمهوری فرانسه از دکتر روحانی». وبسایت ریاست جمهوری. ۷ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«رئیس‌جمهوری رؤسای شرکت‌های توتال و ایرباس فرانسه را به حضور پذیرفت». وبسایت ریاست جمهوری. ۸ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.
«روحانی کاندیدای مجلس خبرگان رهبری شد / رئیس‌جمهور: باید در انتخابات رقابت وجود داشته باشد / شورای نگهبان بر مبنای قانون عمل می‌کند». انتخاب. ۳۰ آذر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۳۰ آذر ۱۳۹۴.
«همه نامزدهای تأیید صلاحیت شده خبرگان در تهران + جدول». ایلنا. ۶ بهمن ۱۳۹۴.
«لیست مورد حمایت آیت‌الله هاشمی برای مجلس خبرگان در تهران». ایلنا. ۲۳ بهمن ۱۳۹۴.
«لیست «یاران اعتدال» برای انتخابات خبرگان منتشر شد». انتخاب. ۲۶ بهمن ۱۳۹۴.
«تغییر 70 درصدی ترکیب فعلی مجلس شورای اسلامی». پرس تی وی.
«اصلاح‌طلبان با نام "ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان (گام دوم)" در انتخابات فعالیت می‌کنند». تسنیم. ۲۰ دی ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۶.
«برنامه اقتصادی نامزدهای ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان و حامیان دولت». ایلنا. ۴ اسفند ۱۳۹۴.
«لیست اصلاح‌طلبان نهایی شد +اسامی». انتخاب.
«لیست اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس در تهران (+توضیحات)». انصاف.
«لیست انتخاباتی حزب اعتدال و توسعه منتشر شد+ اسامی». ائتلاف.
«اسامی نهایی کاندیدای «ائتلاف ۹۲- گام دوم» در سراسر کشور اعلام شد». گام دوم.
«آرای ۱۰۲۱ داوطلب انتخابات مجلس دهم در تهران +جدول». مشرق.
«نتایج انتخابات مجلس دهم». لیست امید. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶.
«حامیان دولت با پیروزی در دور دوم انتخابات اکثریت نسبی مجلس را به دست آوردند». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۵.
««سید عباس صالحی» سرپرست «وزارت ارشاد»، «بطحایی» سرپرست «آموزش و پرورش» و «سجادی» سرپرست «وزارت ورزش» شد». انتخاب.
«جایگزینان وزرای مستعفی به مجلس معرفی شدند/ نجفی دقیقه ۹۰ انصراف داد». انتخاب.
پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری ایران، شناسه خبر: ۹۷۳۱۷.
«دستور رئیس‌جمهوری به وزیر کشور در پی حادثه آتش‌سوزی و فروریزی ساختمان پلاسکو». ایران آنلاین. دریافت‌شده در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۷.
«انتشار نتایج تفصیلی انتخابات ریاست جمهوری». ستاد انتخابات کشور. ۱۸ خرداد ۱۳۹۶.
"Trump Withdraws U.S. From 'One-Sided' Iran Nuclear Deal". The New York Times. Retrieved 8 May 2018.
سازمان پزشکی قانونی (۲۸ آذر ۱۳۹۶). «فهرست اسامی جانباختگان زلزله استان کرمانشاه - ۶۲۰ نفر». سازمان پزشکی قانونی.
«زمین‌لرزه ۷٫۳ ریشتری در کرمانشاه؛ شمار کشته‌شدگان به ۱۴۱ نفر رسید». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۱-۱۳.
۶۱ کشته و ۳۰۰ زخمی در سرپل ذهاب
«فردا در سراسر ایران عزای عمومی اعلام شد». Isna.ir.
تجمع اعتراضی روز جمعه در بیش از ده شهر ایران؛ از شعار علیه خامنه‌ای تا حزب‌الله
اعتراضات در شهرهای ایران: بازداشت‌ها و واکنش‌ها.
بازتاب اعتراضات ایران در رسانه‌های بین‌المللی.
WorldViewsTens of thousands of people have protested in Iran. Here’s why.
هفتمین روز اعتراضات؛ فرمانده سپاه فراخوان اعتراض‌ها را به یک «مسوول سابق» نسبت داد
حکومت باید حقوق مردم را رعایت کند و در مورد اعتراض‌های سراسری کشور خویشتن‌داری نشان دهد
«شیرین عبادی: اعتراض‌های اخیر، نقطه آغاز جنبشی عظیم است». رادیو فردا. ۱۰ دی ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۷.
Times, The New York (2018-05-08). "Trump Announces U.S. Withdrawal From Iran Nuclear Deal: Partial Transcript". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 2018-05-08.
«روحانی: یک موجود مزاحم از برجام رفت». شبکه خبر. ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷.
«تاکید روحانی بر برجام بدون آمریکا و اعطای مهلت مشروط وی به اروپا». لعالم. ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷.
دیپلماسی ایرانی - دولت ایران درگیر بین یک بن‌بست سیاسی و یک بحران اقتصادی. ۱۲ شهریور ۱۳۹۷
«Iran Protests Spread to 10 Cities in Widest Unrest Since January».
«Protests largely fueled by economic frustration pop up across Iran».
«Crisis in Iran? Rial Crashes as Regime Battles Protests and Foreign Threats».
«محمد خاتمی:نظام جمهوری اسلامی دچار فروپاشی نمی‌شود». رادیو فردا. ۱۴ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰.
«روحانی: اعلام آمادگی ترامپ برای مذاکره جنگ روانی است». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰.
«استیضاح ربیعی؛ وزیر کار ایران برکنار شد». بی‌بی‌سی. ۸ آگوست ۲۰۱۸.
«مجلس ایران وزیر اقتصاد و دارایی را برکنار کرد». بی‌بی‌سی. ۴ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«سوال از رئیس‌جمهور اعلام وصول شد». ایسنا. ۱۰ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«رئیس مجلس شورای اسلامی سؤال از رئیس‌جمهور را اعلام وصول کرد». خبرگزاری خانه ملت. ۱۰ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«مجلس تنها از یک پاسخ روحانی قانع شد». رادیو فردا. ۶ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«نامه روحانی به لاریجانی: سؤال مجلس از من نه قانونی است، نه زمانش است، اما می‌آیم». یورونیوز. ۵ آگوست ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۸ آگوست ۲۰۱۸.
«معاون پارلمانی رئیس‌جمهور گفت: طرح سؤال از رئیس‌جمهور غیرقانونی است، زیرا امضاها از حد نصاب افتاده بود». خبرگزاری تسنیم. ۱۰ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«سوال مجلس از رئیس‌جمهور». دنیای اقتصاد. ۱۱ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«گزارش کامل جلسه سؤال از رئیس‌جمهور /۴ پاسخ روحانی به مجلس نمره منفی گرفت/توضیحات دربارهٔ تحریم بانکی نمایندگان را قانع کرد». دنیای اقتصاد. ۶ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«یکشنبه تعیین تکلیف موضوع ارجاع سؤال از رئیس‌جمهور به قوه قضاییه». ایسنا. ۶ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«طرح سؤال از رئیس‌جمهور/ مجلس از پاسخ‌های روحانی قانع نشد». العالم. ۶ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.
«حمله تروریستی به مراسم بزرگداشت هفته دفاع مقدس در اهواز». خبرگزاری مهر. ۳۱ شهریور ۱۳۹۷. ۴۴۰۸۵۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ مهر ۱۳۹۷.
«اسامی شهدای حادثه تروریستی حمله به مراسم گرامیداشت هفته دفاع مقدس در اهواز اعلام شد». خبرگزاری دانشجو. ۳۱ شهریور ۱۳۹۷. ۷۱۱۹۶۳. دریافت‌شده در ۱۵ مهر ۱۳۹۷.
روزنامه گاردین، ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۸
عباس آخوندی، وزیر راه استعفا داد + نامه استعفا
«خبرگزاری فارس - قاضی‌زاده از قطار دولت پیاده شد/سعید نمکی سرپرست وزارت بهداشت». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۳.
«استعفای قاضی زاده هاشمی از وزارت بهداشت و عدم شرکت در جلسات هیئت دولت». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۳۰.
خبرگزاری باشگاه خبرنگاران (۲۰۱۸-۱۲-۳۰). «حضرتی: وزیر بهداشت استعفا داد/ دولت به دنبال سرپرست برای وزارت بهداشت و درمان است». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۳۰.
«ظریف در یک پست اینستاگرامی استعفای خود را اعلام کرد». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
«چه کسی ساعت دیدار رئیس‌جمهور با بشار اسد را به ظریف نگفت؟». خبرگزاری مشرق. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
«چه کسی ساعت دیدار رئیس‌جمهور با بشار اسد را به ظریف نگفت؟». خبرگزاری ایسنا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
«پنجاه شرکتی که از ترس آمریکا از ایران رفتند». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۴.
"Trump pulls US out of Iran deal". BBC News. 2018-05-08. Retrieved 2018-05-08.
Press Availability With Secretary of Treasury Steven T. MnuchinShare
«طرح استیضاح روحانی با تأکید بر ناکارآمدی برجام». یورو نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
«استیضاح روحانی در مجلس منتفی شد». انتخاب. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
«جزییاتی از ماجرای توقیف محموله نفت ایران». الف.
«جزییاتی از ماجرای توقیف محموله نفت ایران». آفتاب.
سخنگوی نیروی هوایی یمن: دست داشتن ایران در حمله به آرامکو را قویاً رد می‌کنیم
«روحانی حمله به تأسیسات نفت آرامکو را «حمله متقابل یمنی‌ها و دفاع مشروع» خواند». ایران اینترنشنال. ۲۶ شهریور ۱۳۹۸.
«بنزین سهمیه‌بندی شد / دولت قیمت‌های جدید بنزین را اعلام کرد +جزئیات». مشرق نیوز.
«افزایش اعتراضات به گرانی بنزین همزمان با شعارهای معترضان علیه حکومت». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
«دست‌کم یک نفر در ناآرامی‌های ایران کشته شد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
«روحانی: پول افزایش قیمت بنزین را بین شصت میلیون نفر توزیع می‌کنیم». bbc.com/persian. بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
«دفاع روحانی از افزایش قیمت بنزین: «به نفع مردم تحت فشار است»». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
«"اصلاح نرخ بنزین برای حمایت از کم‌درآمدها شوخی است"». dw.com. دویچه وله. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
«مسئولیت مشترک روحانی و خامنه‌ای در سرکوب خونین ۹۸». رادیو فردا. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
«روحانی: من هم مثل مردم، صبح جمعه فهمیدم قیمت بنزین تغییر کرده» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
«خبرگزاری فارس - رئیس‌جمهور: من هم مثل مردم صبح جمعه دیدم که قیمت بنزین تغییر کرده‌است». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
«ذوالفقاری ادعای روحانی مبنی بر بی‌اطلاعی از افزایش قیمت بنزین را رد کرد». رادیو فردا. ۱۱ شهریور ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۱ شهریور ۱۳۹۹.
«طعنه معاون وزیر کشور به حسن روحانی در مورد حوادث آبان‌ماه». ایندیپندنت فارسی. ۱۱ شهریور ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۱ شهریور ۱۳۹۹.
«U.S. Department of State». United States Department of State (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۳.
«واکنش‌ها به کشته شدن قاسم سلیمانی در حمله آمریکا - BBC Persian». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۷.
«گام نهایی برداشته شد: توقف آخرین محدودیت‌های عملیاتی ایران در برجام / برنامه هسته ای دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه مواجه نیست». خبرگزاری انتخاب.
«برجام به پایان رسید». خبرگزاری آفتاب.
1104 (۲۰۲۰-۰۱-۰۷). «آغاز انتقام سخت با شلیک ده‌ها موشک به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۷.
«سپاه از حمله سنگین موشکی به پایگاه هوایی آمریکا در عراق خبر داد». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۷.
«رئیس‌جمهور خطاب به آمریکا: دست سلیمانی را از بدن قطع کردید؛ پایتان از منطقه قطع خواهد شد + فیلم». تابناک.
«خبرگزاری فارس - اطلاعیه مهم ستادکل نیروهای مسلح/ سقوط هواپیمای مسافربری ناشی از خطای انسانی سیستم پدافندی بود». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۰-۰۱-۱۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.
«ایران: هواپیمای اوکراینی در پی خطای انسانی هدف قرار گرفته‌است». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۲۰-۰۱-۱۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.
«اشتباه پدافند سپاه موجب سقوط هواپیمای اوکراینی شد». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۱-۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.
"Boeing 737 Carrying 180 People Crashes in Iran, State Media Says". بلومبرگ. 2020-01-08. Archived from the original on 8 January 2020. Retrieved 2020-01-10.
«اغلب مسافران بوئینگ 737 تهران-کیف ایرانی بودند». خبرگزاری فارس. ۱۳۹۸-۱۰-۱۸. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۰.
«ماجرای اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی چیست؟ ادعای رسانه‌های غربی و تکذیب ایران». آفتاب نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.
«اطلاعیه ستادکل نیروهای مسلح: هواپیمای اوکراینی بر اثر خطای انسانی غیرعمد سقوط کرد- اخبار سیاسی - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.
"Ukrainian airplane crashes near Tehran's Imam Khomeini Int'l Airport". Iranian Students News Agency. 8 January 2020. Retrieved 8 January 2020.
"130 out of 167 passengers of crashed Ukrainian airplane are Iranian, citizens". Trend News Agency. Retrieved 8 January 2020.
Jackson, Hannah (8 January 2020). "Iran plane crash: 138 passengers were connecting to Canada, Trudeau says". Global News. Archived from the original on 8 January 2020. Retrieved 8 January 2020.
"Iran state TV says Ukrainian airplane crashes near Tehran". WBAL. Retrieved 8 January 2020.
"63 Canadians among dead after Ukrainian plane crash in Iran, airline says". CBC News. 8 January 2020. Archived from the original on 8 January 2020. Retrieved 9 January 2020.
«روحانی: در سقوط هواپیما فقط یک نفر مقصر نیست/ باید دادگاه ویژه تشکیل شود». www.asriran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۴.
«جمهوری اسلامی ایران از اشتباه فاجعه بار سقوط هواپیما متأسف است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۰-۰۱-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.
«مسببین این اشتباه نابخشودنی مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند». dolat.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.
"دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم درگذشتند". خبرگزاری فارس. Retrieved 2020-02-19.
"آمار رسمی بیماران و درگذشتگان مرتبط با ویروس کرونا". 16 February 2020. Archived from the original on 7 February 2020. Retrieved 20 February 2020.
"مرگ دو نفر در اثر ویروس کرونا در قم". BBC News فارسی. 2020-02-19. Retrieved 2020-02-20.
"آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران". آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران. 2020-03-14. Archived from the original on 30 November 2020. Retrieved 2020-03-14.
Coronavirus has spread to nearly all Iran provinces: president
«به رغم اعتراف یک مقام دولتی به کوتاهی؛ روحانی مدعی است حکومت در ارتباط با حوادث اخیر «صادق» بوده‌است! | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۰.
«انتخابات مجلس ایران؛ کمترین نرخ مشارکت در جمهوری اسلامی». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۳.
«اصولگرایان اکثریت مطلق مجلس را کسب کردند». فرارو.
«واکنش روحانی به رد صلاحیت‌ها و «یک جناحی» شدن انتخابات مجلس». دویچه‌وله فارسی. ۲۵ دی ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۹ اسفند ۱۳۹۸.
«چرا حسن روحانی از رد صلاحیت‌ها انتقاد و مردم را به حضور در انتخابات تشویق می‌کند؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۹ اسفند ۱۳۹۸.
«Fire breaks out at Iranian nuclear facility, no damage reported, officials say». NATIONAL POST. ۲ ژوئیه ۲۰۲۰.
«آتش‌سوزی در سایت هسته‌ای نطنز؛ پای اسرائیل در میان است؟». ایندیپندنت. ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۰.
«نیویورک تایمز: انفجار در نطنز، برنامه اتمی ایران را تا دو سال به تأخیر می‌اندازد».
«نیویورک‌تایمز: انفجار در تأسیسات نظنز 'برنامه اسرائیل با اطلاع آمریکا' بوده‌است».
ایندیپندنت فارسی (۹ بهمن ۱۳۹۹). «ذوالنوری: «ترور» فخری‌زاده کار اسرائیل است، انفجار نطنز نتیجه نفوذ».
ایندیپندنت فارسی (۸ آذر ۱۳۹۹). «کمالوندی: عوامل پشت انفجار نطنز و ترور فخری‌زاده یکی هستند».
«برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین تصویب شد». خبرگزاری مهر. ۲۰۲۰-۰۶-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.
«ربیعی: برنامه ۲۵ ساله همکاری با چین، شکست انزوای ایران را ثابت کرد». ایمنا. ۲۰۲۰-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.
«برنامه همکاری ایران و چین 25 ساله شد». ir.sputniknews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.
«ماجرای توافق ۲۵ ساله ایران و چین؛ چرایی هراس‌افکنی از آن‌سوی مرزها». ایرنا پلاس. ۱۹ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
«سند همکاری ایران و چین؛ 'حکمت‌آمیز' یا 'قرارداد ترکمن‌چای'». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۷-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
«از توافق ۲۵ ساله ایران و چین چه درز کرده؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۷-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
«روحانی: عزاداری محرم حتی در مناطقی که وضعیت قرمز دارند، باید برگزار شود». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۳.
«روحانی: تجمعات تا اطلاع ثانوی ممنوع است اما مراسم محرم برگزار می‌شود». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۸-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۲.
Welle (www.dw.com)، Deutsche. «انتقاد شدید از تأکید روحانی بر برگزاری عزاداری در بحران کرونا | DW | 26.07.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۲.
«روحانی 'کاهش روند ابتلا به کرونا در محرم را افتخار آمیز' خواند». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۰.
«خودداری روحانی از حضور در مراسم سالانه آغاز سال تحصیلی در ایران در میان موجی از نگرانی و انتقاد». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۹-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۱.
Welle (www.dw.com)، Deutsche. «ادعای روحانی دربارهٔ "کاهش افتخارآمیز" ابتلا به کرونا در محرم | DW | 10.09.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۱.
«روحانی: وضع اقتصاد ما از آلمان بهتر است». رادیو فردا. ۱۲ مهر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰ مهر ۱۳۹۹.
«حیرت و تمسخر؛ واکنش به قیاس اقتصاد ایران و آلمان توسط روحانی». دویچه وله فارسی. ۴ اکتبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۰.
«وزارت دفاع شهادت معاون وزیر دفاع را تأیید کرد». باشگاه خبرنگاران جوان. ۷ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۹ آذر ۱۳۹۹.
«وزارت دفاع ایران کشته شدن محسن فخری‌زاده را تأیید کرد». bbc.com/persian. بی‌بی‌سی فارسی. ۷ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۷ آذر ۱۳۹۹.
قضائیه, قوه (2020-11-27). "رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع در یک عملیات تروریستی به شهادت رسید". قوه قضائیه | خبرگزاری میزان | Mizan Online News Agency. Retrieved 2020-11-27.
Borger, Julian (2010-11-29). "Who is killing Iran's nuclear scientists?". The Guardian. Retrieved 2020-11-28.
Solomon, Jay (2012-08-30). "Iran's Nuclear-Arms Guru Resurfaces". The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. ProQuest 1036702077. Retrieved 2020-11-28.
Sanger, David E. (2014-06-25). "Long Absent, Nuclear Expert Still Has Hold on Iran Talks". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 2020-11-28.
«وزارت دفاع ایران کشته شدن محسن فخری‌زاده را تأیید کرد». bbc.com/persian. بی‌بی‌سی فارسی. ۷ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۷ آذر ۱۳۹۹.
پیام مهم حسن روحانی درپی ترور محسن فخری‌زاده، دانشمند ایرانی خبرآنلاین
«تصاویر اختصاصی ایرنا، نشان خدمت برجام بر سینه فخر ایران». ایرنا. دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۳۹۹.
«نشان خدمت برجام بر سینه فخر ایران». ایرنا. دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۳۹۹.
«توقیف نفتکش کره جنوبی؛ 'سئول یک هیئت رسمی به ایران می‌فرستد'». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ دی ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۶ دی ۱۳۹۹.
رادیو فردا (۱۶ دی ۱۳۹۹). «در آستانه سفر مقام ارشد کره جنوبی به ایران، سپاه پاسداران یک کشتی کره‌ای را توقیف کرد».
رادیو فردا. «وزارت خارجه آمریکا: ایران با توقیف کشتی کره‌جنوبی به‌دنبال «اخاذی» است».
رادیو فردا. «کره جنوبی و آمریکا خواستار آزادسازی فوری کشتی توقیف‌شده توسط سپاه پاسداران شدند».
رادیو فردا. «دارایی‌های ایران در کدام کشورها مسدود است؟».
بی‌بی‌سی فارسی. «توقیف کشتی کره‌ای در ایران؛ محیط زیست یا بدهی میلیاردی؟». bbc.com.
بابک تقوایی. «انگیزه سپاه از ربودن نفتکش کره‌ای: وصول طلب مسدود شده در کره جنوبی». independentpersian.com.
«Iran Increases Uranium Enrichment at Key Nuclear Facility». ٔThe New York Times. ۴ ژانویه ۲۰۲۱.
بی‌بی‌سی فارسی (۳ بهمن ۱۳۹۹). «دولت ایران به دنبال 'برخورد حقوقی' با صداوسیما برای 'توهین' به روحانی».
رادیو فردا (۳ بهمن ۱۳۹۹). «اعتراض به اظهارات جنجالی دربارهٔ مسئولی که «پای منقل» نشسته؛ دولت شکایت می‌کند».
ایندیپندنت فارسی (۳ بهمن ۱۳۹۹). «شکایت ریاست‌جمهوری از صدا و سیما به دلیل توهین به روحانی و وزرای کابینه».
«شعار 'مرگ بر روحانی' در راهپیمایی موتورسواران در سالگرد انقلاب ۵۷». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۵.
«بیانیه هیئت دولت دربارهٔ شعار 'مرگ بر روحانی': هر صبری پایانی دارد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۵.
Welle (www.dw.com)، Deutsche. «دو واکنش متضاد به شعار "مرگ بر روحانی" در راهپیمایی ۲۲ بهمن | DW | 14.02.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۵.
«واکنش هیئت دولت به شعار «مرگ بر روحانی»؛ دادستان اصفهان دستور شناسایی داد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۵.
Euronews (2021-04-11). "سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران: در تأسیسات نطنز «حادثه» رخ داده‌است". euronews (به پشتو). Retrieved 2021-04-11.
"Iranian Public Opinion at the Start of the Biden Administration: Report". The Center for International and Security Studies at Maryland (CISSM) at the University of Maryland's School of Public Policy. 24 February 2021.
"About Foreign Relations". ISR Journals. 15 April 2011.
«حکومت اسلامی» (pdf). حکومت اسلامی. دبیرخانهٔ مجلس خبرگان رهبری (اول، سال هجدهم). ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.
«معرفی کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای». مرکز تحقیقات استراتژیک. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۳.
«امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای منتشر شد». مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. ۲۳ فروردین ۱۳۹۱.
«معرفی کتاب امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران». مرکز تحقیقات استراتژیک. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۳.
«کتاب امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران منتشر شد». خبرگزاری آفتاب. ۱۳ مهر ۱۳۸۹.
«معرفی کتاب خاطرات دکتر حسن روحانی؛ جلد اول». مرکز تحقیقات استراتژیک. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۳.
«خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی؛ جلد اول». مرکز اسناد انقلاب اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۱۳.

پیوند به بیرون

وبگاه رسمی
حسن روحانی در اینستاگرام
حسن روحانی در توئیتر
آشنایی با رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک بایگانی‌شده در ۴ فوریه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine وبگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام
مقالات و آثار حسن روحانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
آثار نویسنده: حسن روحانی بایگانی‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine کتاب ایرانی
حسن روحانی فرهنگ نامه
زندگینامه حسن روحانی همشهری آنلاین
آیت‌الله خمینی چگونه ملقب به «امام» شد؟ تاریخ ایرانی
حسن روحانی: امام در چند نوبت به شاه گفتند: بیچاره! تاریخ ایرانی
ناگفته‌های روحانی از چگونگی پایان جنگ و پذیرش قطعنامه ۵۹۸ تاریخ ایرانی
حسن روحانی: تندروها تصمیم گرفته بودند به بودجه دولت خاتمی رأی ندهند تاریخ ایرانی
همه چیز درباره رئیس‌جمهور هفتم بی‌بی‌سی فارسی
حسن فریدون روحانی؛ از دانشگاه گلاسگو تا دولت وحدت ملی مشرق نیوز
ویدئو لحظه دریافت مدرک دکتری حقوق در دانشگاه گلاسکو در یوتیوب
حسن روحانی در صد روز اول ریاست جمهوری چه کرد؟ بی‌بی‌سی فارسی
چرا روحانی بدترین رئیس‌جمهور تاریخ جمهوری اسلامی است؟
انتخابات و «دولت بی‌مصرف» حسن روحانی

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] «نتایج قطعی انتخابات خبرگان رهبری در استان تهران اعلام شد». ایسنا. ۲۷ آذر ۱۳۸۵.

[2] «آیت‌الله مشکینی: ولایت فقیه، در رأس حملات دشمنان نظام و انقلاب قرار گرفته‌است». ایرنا. ۶ شهریور ۱۳۷۹.

[3] «آخرین نتیجه انتخابات میاندوره‌ای مجلس خبرگان». ایسنا. ۱ اسفند ۱۳۷۸.

[4] Mousavian, Seyed Hossein (4 July 2013). "The Rise of the Iranian Moderates". Al-Manitor. In the same meeting, we decided to establish a party, the Hezbe Etedal va Tosehe, or "Moderate and Development Party." The best candidate to lead the party, according to Rafsanjani's advice, was Hassan Rouhani. In 1999, the party and its central committee was established and led by Rouhani.

[5] «همسران رؤسای جمهور ایران چه کسانی هستند؟». تابناک. ۲۹ تیر ۱۳۹۲.

[6] «برخی فرماندهان فکر می‌کردند «اتمام جنگ» طرح آقای هاشمی است». هفته‌نامهٔ رمز عبور. ۱ (۴). ۴ مرداد ۱۳۹۳.

[CSR-7] «دکتر حسن روحانی». مجمع تشخیص مصلحت نظام. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.

[Fars_News-8] پورصفا، مهدی (۳۰ دی ۱۳۹۲). «گزارش فارس از تاریخچهٔ نشان‌های نظامی ایران، از «اقدس» تا «فتح»؛ مدال‌هایی که بر سینهٔ سرداران ایرانی نشسته‌است». خبرگزاری فارس.

[9] «اعطای نشان درجه یک نصر به جمعی از فرماندهان دفاع مقدس». دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای. ۲ خرداد ۱۳۷۹.

[10] «حسن روحانی به روایت استادش». ایسنا. ۲۳ مهر ۱۳۹۲.

[11] «روحانی چطور «روحانی» نام گرفت؟». خبرگزاری فارس. ۳ آذر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.

[12] در سرخه (در شناسنامه: ۲۱ آبان ۱۳۲۷) «رئیس‌جمهوری که دو تاریخ تولد دارد». مجله مهر. ۱ تیر ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۲.

[بیوگرافی_روحانی-13] «ازندگینامه حسن روحانی». وبسایت حسن روحانی.

[خبرگان-14] «اعضای مجلس خبرگان رهبری». وبگاه دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.

[مجمع-15] «حکم انتصاب حسن حبیبی و حسن روحانی به عضویت در مجمع تشخیص مصلحت». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۱۸ اردیبهشت ۱۳۷۰.

[دیپلماسی_هسته‌ای-16] روحانی، حسن (۱۳۹۱). امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک. صص. ۱۲۰۹. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۹۰-۰۰۷-۴.

[شورا-17] «حکم انتصاب آقای حسن روحانی به عنوان نماینده معظم‌له در شورای عالی امنیت ملی». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۲۲ آبان ۱۳۶۸.

[متا-18] «رزومه حسن روحانی». وبگاه مرکز تحقیقات استراتژیک. دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[Rouhani-7-19] «اعلام رسمی کاندیداتوری حسن روحانی/ با دولت تدبیر و امید می‌آیم». خبرگزاری مهر. ۲۲ فروردین ۱۳۹۲.

[Rouhani-8-20] «حسن روحانی در میان هوادارانش رسماً اعلام کاندیداتوری کرد». پایگاه خبری تحلیلی اعتدال. ۲۲ فروردین ۱۳۹۲.

[Rouhani-17-21] «حسن روحانی برای ثبت نام در انتخابات وارد ستاد انتخابات کشور شد». خبرگزاری مهر. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[Rouhani-18-22] «حسن روحانی برای تشکیل «دولت تدبیر و امید» ثبت نام کرد + زندگی‌نامه». خبرگزاری فارس. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[23] «حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران شد». عصرایران. ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[24] «اقتصاد آنلاین».

[واحد_مرکزی_خبر-25] «واحد مرکزی خبر». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۳.

[26] «حسن روحانی در آغوش پدر». عصر ایران. ۱۳ بهمن ۱۳۹۴.

[aftabnews.ir-27] حاج اسدالله فریدون، پدر دکتر روحانی به دیار باقی شتافت

[28] مادر روحانی درگذشت-سایت ساعت 24

[29] مادر حسن روحانی از وی می‌گوید+عکس بوشهر نیوز

[30] ناگفته‌هایی از خانواده حسن روحانی ایسنا

[31] «تمام اطلاعات خانوادگی کاندیداهای ریاست جمهوری یازدهم». ایسنا. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲.

[32] «پدر داماد رئیس‌جمهور: دختر روحانی در اتریش است». fararu.com. فرارو. ۲۵ تیر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲ خرداد ۱۳۹۹.

[33] روحانی پدرخوانده شد خبرگزاری الف

[34] خاطره روحانی از تغییر نامش بایگانی‌شده در ۱ دسامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

[خاطرات-35] روحانی، حسن (۱۳۹۰). خاطرات دکتر حسن روحانی. اول. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۹۱۴-۸۰-۱.

[36] «حسن روحانی به روایت استادش». خبرگزاری ایسنا. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۱۸.

[GCU-event-37] "GCU alumnus to be next President of Iran". GCU. Retrieved 17 June 2013.

[زندگینامه-38] «زندگینامه حسن روحانی». وبگاه حسن روحانی. دریافت‌شده در ۲۳ فروردین ۱۳۹۲.

[gcuherald-39] "Made in Glasgow: Hassan Rouhani, the moderate who has become Iran's next president". روزنامه هرالد اسکاتلند. Archived from the original on 11 November 2013. Retrieved 15 June 2013.

[40] «روحانی چگونه ۱۸ سال بدون مدرک دکترا، خود را دکتر جا می‌زند؟ +سند». مشرق نیوز. ۲۰۱۷-۰۵-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.

[41] «آقای روحانی 20 سال با مدرک جعلی انواع مسئولیت‌های کلیدی نظام را داشته‌اند/پایان‌نامه‌ای سراسر تقلب و سرقت». ana.ir. ۲۰۱۸-۰۱-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.

[42] «سال ۵۸: دکتر حقوق؛ سال ۶۷: فوق‌لیسانس حقوق؛ سال تأسیس دانشگاه گلاسکو: ۷۲». ۹ دی.

[43] «جستجوی وکیل - کانون وکلای دادگستری مرکز». دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[44] «جستجوی وکیل - اتحادیه کانون‌های وکلای دادگستری ایران». دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[45] «مصاحبه حسن روحانی». رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی. دریافت‌شده در ۲۰ مرداد ۱۳۹۲.

[46] «Potential Candidate Series: Hassan Rowhani». Iran Election Watch. ژانویه ۲۴, ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۳.

[47] «Investigating Presidential Prospect Rowhani's Academic Past». Iran Election Watch. ژانویه ۲۷, ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۳.

[هرالد-48] «Graduate from Glasgow Caledonian University». Herald Scotland. دریافت‌شده در ۲۳ فروردین ۱۳۹۲.

[49] پاسخ دانشگاه گلاسکو به شبهه در مدرک روحانی

[50] «Iran Election Watch investigation leads to correction of official bio for presidential candidate». Iran Election Watch. مه ۱۶, ۲۰۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۱۳.

[51] الف (۲۷ تیر ۱۳۹۲). «دانشگاه گلاسکو، ویدئوی اهدای دکترای حسن روحانی را منتشر کرد+فیلم». تابناک.

[52] «فیلم/لحظه دریافت دکترای حسن روحانی در گلاسکو». الف. ۲۷ تیر ۱۳۹۲.

[53] کیانوش ایرانی. «سند شماره ۶۵: دکترای جامعه‌شناسی حقوقی حسن روحانی در سال ۱۳۵۸ حاوی اسکن اسناد». خودنویس. دریافت‌شده در ۷ مرداد ۱۳۹۲.

[54] "Did Iran's President Feign Having PhD From London University 1980-1999?". TheHuffingtonPost. 6 December 2017.

[55] Correspondent, Richard Spencer, Middle East. "Row over Glasgow PhD threatens Rouhani's re-election bid". The Times. Retrieved 16 May 2017.

[56] «آیت‌الله کلانتری در نامه به فرهادی: سرقت علمی روحانی از تز دکترایم را از طریق مراجع قضایی پیگیری می‌کنم/ سخنان وزیر علوم فاقد وجاهت علمی است». خبرگزاری فارس. ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۷ خرداد ۱۳۹۶.

[57] Row over Glasgow PhD threatens Rouhani’s re-election bid | World | The Times

[Sadeghi-58] Sadeghi, Fereshteh (17 May 2017). "Who's behind campaign to probe Rouhani's doctoral thesis?". Al-Monitor. Retrieved 25 May 2017.

[59] «مجلس با تحقیق و تفحص از «اعتبار مدرک تحصیلی روحانی» مخالفت کرد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۰۱-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.

[60] «تبرئه ۹دی از شکایت ریاست جمهوری + متن دفاعیه». rajanews.com. ۲۰۱۹-۰۵-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۱.

[61] «امام خمینی چگونه ملقب به «امام» شد؟». وبگاه جماران.

[62] «آیت‌الله جعفری‌تبار: آیت‌الله روحانی اولین بار واژه «امام» را برای رهبر کبیر انقلاب به کار برد». ایلنا. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[63] «ماجرای بازداشت حسن روحانی در انگلیس». ایسنا. ۱۶ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۲.

[64] روایتی از چالش‌های مهندس موسوی در هشت سال نخست‌وزیری بایگانی‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine روزنامه مردم‌سالاری

[65] مجلس ششم: اصلاح‌طلبان آمدند روزنامه جام جم

[66] «حکم به آقای روحانی (تشویق پرسنل یگانهای پدافند هوایی)». سایت جامع امام خمینی.

[67] «اعطای نشان فتح به ۲۱۰ تن از فرماندهان برجسته ارتش و سپاه». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۱۵ بهمن ۱۳۶۸.

[68] «اعطای نشان درجه یک نصر به جمعی از فرماندهان دفاع مقدس». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۲ خرداد ۱۳۷۹.

[69] «زندگینامه حسن روحانی». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.

[70] The Iran-Contra Affair 20 Years On. The National Security Archive (George Washington University), 2006-11-24

[reagan_no-bbc-71] "Reagan's mixed White House legacy". BBC. June 6, 2004. Retrieved 22 April 2008.

[72] رابرت شولزینگر، «دیپلماسی آمریکا در قرن بیستم»، حمید رفیعی مهرآبادی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۳۷۹، چاپ اول

[73] «سفر مک فارلین به ایران». دریافت‌شده در ۲ اکتبر ۲۰۱۳.

[farsnews.com-74] هاشمی در ماجرای مک فارلین استراتژی امام را دنبال نمی‌کرد خبرگزاری فارس

[75] «Rohani in 1986: West too soft on Khomeini».

[76] «When Rouhani unwittingly told an Israeli agent how to deal with Iran». Times of Israel.

[77] «دادگاه، اسناد مذاکره روحانی با مقام اسرائیلی را در سال 65 تأیید کرد». رجانیوز.

[78] نیوز، نامه. «اتهام عجیب و غریب حسن عباسی: روحانی در دیدار با مقامات اسرائیلی علیه امام حرف زده‌است!». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۵.

[79] «علی فلاحیان: روحانی قرار بود وزیر اطلاعات دولت رفسنجانی شود». دویچه وله. ۱۷ فوریه ۲۰۱۵.

[شورا۲-80] دکتر حسن روحانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور منصوب شد، روزنامه اطلاعات، ۲۲ مهر ۱۳۶۸

[شورا۳-81] حسن روحانی در سمت دبیر شورای عالی امنیت ابقا شد، روزنامه اطلاعات، ۳۰ شهریور ۱۳۷۶

[82] «اعضای دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شدند». وبگاه رسمی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای. ۲۴ اسفند ۱۳۹۰.

[83] «انتخاب رؤسای کمیسیون‌های سیاسی-اجتماعی و حراست از ولایت فقیه». وبگاه دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری. ۷ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[84] «انتصاب آقای حسن روحانی به عنوان نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی». دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای. ۲۲ آبان ۱۳۶۸.

[85] «Iran election: reports of late surge for more moderate candidate Hassan Rowhani». The Telegraph. ۱۴ ژوئن ۲۰۱۳.

[زمانه-86] «حسن روحانی و یک تیر و دو نشانِ حکومت». رادیو زمانه. ۱ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[87] «متن سخنرانی روحانی دربارهٔ ۱۸ تیر ۷۸». تابناک. ۱۹ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[88] «با برپایی راهپیمایی و گردهمایی مردم ایران، تهاجم به دانشجویان و آشوب‌های خیابانی را محکوم کردند». همشهری. ۲۴ تیر ۱۳۷۸. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[89] «سردار رحیم صفوی: در ماجرای ۱۸ تیر ۷۸ با حسن روحانی برخورد لفظی کردم و او به نفع سپاه رای داد». خبرآنلاین. ۱۹ بهمن ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[90] «نقش حسن روحانی در حوادث پس از حمله به کوی دانشگاه به روایت خودش». آفتاب. ۱ اردیبهشت ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[91] «ویدئو: مقایسه سه مذاکره‌کننده ارشد ایران از زبان صالحی - برنامه "شناسنامه"، شبکه سوم سیما». خبر آنلاین. ۱۱ اسفند ۱۳۹۱.

[92] «صالحی: هیچ تزلزلی در گفتگوها نداشته‌ایم». فردا نیوز. ۱۱ اسفند ۱۳۹۱.

[93] «عصر اعتمادسازی (بررسی‌دوره اول - تیم روحانی)». هفته‌نامه آسمان، شماره ۲۴. ۹ اردیبهشت ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ مارس ۲۰۲۱.

[94] «حسن روحانی اتهامات احمدی‌نژاد را پاسخ داد». روزنامه اعتماد. ۱۶ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳ آوریل ۲۰۱۳.

[95] «ناگفته‌های دیپلماسی هسته‌ای دوران اصلاحات». فرارو. ۲ آبان ۱۳۹۰.

[96] «دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی سه مأموریت هسته‌ای خود را تشریح کرد». روزنامه شرق. ۲۸ بهمن ۱۳۹۱.

[97] «خاطره روحانی از جلسه مهم‌اش با احمدی‌نژاد». وبگاه خبری-تحلیلی فرارو. ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۱.

[98] هاشمی رفسنجانی: روحانی باید می‌ماند، روزنامه ابتکار، ۳۱ مرداد ۱۳۸۴

[99] «دیدار رهبر با مسئولان شورای عالی امنیت ملی و تقدیر از عملکرد روحانی». خبرگزاری فارس. ۲۴ مرداد ۱۳۸۴.

[100] «علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی شد». خبرگزاری فارس. ۲۴ مرداد ۱۳۸۴.

[101] «جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی شد». وبگاه خبری-تحلیلی عصر ایران. ۲۸ مهر ۱۳۸۶.

[بی‌بی‌سی-102] «خاطرات حسن روحانی؛ رازهای اتمی دیپلمات». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۵ مرداد ۱۳۹۱.

[103] «امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای به روایت حسن روحانی». خبرگزاری مهر. ۲۴ خرداد ۱۳۹۱.

[104] «کتاب «امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای» به چاپ چهارم رسید». خبرگزاری آفتاب. ۱۵ مهر ۱۳۹۱.

[105] انتخاب به نقل از خبرگزاری ایلنا، تاریخ: ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۲ تاریخ بازدید: ۱۵ تیر ۱۳۹۲

[106] شیخ دیپلمات؛ حسن روحانی کیست؟، روزنامه شرق، ۶ آبان ۱۳۸۲

[107] «حسن روحانی؛ سایه هاشمی می‌آید». زندگی نیوز. ۳۰ دی ۱۳۹۱.

[108] «روحانی اعلام کاندیداتوری کرد». خبرگزاری آفتاب. ۲۲ فروردین ۱۳۹۲.

[109] «روحانی: اگر کاندیدا شوم، مستقل می‌آیم». خبرگزاری آفتاب. ۵ بهمن ۱۳۹۱.

[Rouhani-14-110] «فیلم کامل سخنرانی حسن روحانی در همایش اعلام رسمی کاندیداتوری‌اش». وبگاه حسن روحانی. ۲۲ فروردین ۱۳۹۲.

[Rouhani-11-111] «معرفی رسمی اعضای ستاد انتخاباتی». خبرگزاری مهر. ۱۹ فروردین ۱۳۹۲.

[Rouhani-22-112] «اسامی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اعلام شد». وزارت کشور. ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۲.

[Rouhan-kelid-113] «کلید، نماد انتخاباتی حسن روحانی شد». پایگاه خبری تراز. ۷ خرداد ۱۳۹۲.

[114] روحانی، سخنرانی در مجلس شورای اسلامی ۲۳ تیر ۱۳۹۲

[115] «دیدار با جوانان و دانشجویان در حسینیه جماران». انتخاب. ۱۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[116] «اطلاعیه ۲ در خصوص مراسم حسینیه جماران». انتخاب. ۱۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[117] «مستند اول انتخاباتی دکتر حسن روحانی». انتخاب. ۱۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[118] «روحانی خطاب به قالیباف: می‌خواستید گازنبری برخورد کنید». خبرگزاری مهر. ۱۷ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۹۲.

[119] «عضو سابق دفتر تحکیم وحدت اظهارات قالیباف را تکذیب کرد». ندای سبز آزادی. ۱۷ خرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۹۲.

[120] «یک عضو سابق دفتر تحکیم وحدت سخنان قالیباف در مناظره را تکذیب کرد». نیک نیوز. ۱۷ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۹۲.

[121] «همایش تدبیر و امید در ورزشگاه شیرودی». انتخاب. ۱۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[122] «بررسی مجدد صلاحیت روحانی در شورای نگهبان تکذیب شد». انتخاب. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[123] «سخنگوی شورای نگهبان رد صلاحیت «حسن روحانی» را تکذیب کرد». آفتاب. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۳.

[124] «واکنش روحانی به خبر احتمال ردصلاحیتش». آفتاب. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۳.

[125] «بررسی دوباره صلاحیت حسن روحانی صحت داشت». سحام نیوز. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[126] «اطلاعیه جبهه اعتدال گرایان». انتخاب. ۲۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[127] «حمایت دختر امام خمینی (ره) از کاندیداتوری حسن روحانی». ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۳.

[128] «حمایت هاشمی از روحانی». ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۳.

[129] «تقدیر شریعتمداری از عارف و اعلام حمایت از روحانی». ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۳.

[130] «تقدیر مجمع روحانیون از عارف و اعلام حمایت از حسن روحانی». ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۲ مه ۲۰۱۳.

[131] «به نفع آقای روحانی کنار رفتم تا مردم راحت‌تر تصمیم‌گیری کنند». ۲۴ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[132] «حسن روحانی رای خود را به صندوق انداخت». آفتاب. ۲۴ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[133] «اطلاعیه وزارت کشور مبنی بر ریاست جمهوری حسن روحانی». ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۳.

[134] «تشکر روحانی از هاشمی و خاتمی». قانون. ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[ToolAutoGenRef2-135] «فیلم/ روحانی نامزد دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری شد =». ۲۵ فروردین ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶.

[ion-136] «خبر فوری/ ۶ کاندیدای انتخابات ۲۹ اردیبهشت مشخص شدند =». ۳۱ فروردین ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۳۹۶.

[137] «قالیباف انصراف داد =». ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۶.

[138] «بعد از مهدی کروبی، موسوی و رهنورد هم اعلام کردند به روحانی رای می‌دهند =». ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶.

[139] «تداوم ریاست جمهوری حسن روحانی =». ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶.

[140] «حسن روحانی در در سی‌ودومین همایش افق رسانه ملی». ایسنا. ۸ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۸ تیر ۱۳۹۲.

[141] روزنامه بهار شماره ۱۵۰ سه شنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۲ صفحه اول

[اینده-142] «ادامه تحصن نمایندگان مجلس ایران». بی‌بی‌سی.

[143] ویسمه، اعظم. «دیپلماسی هسته‌ای به روایت روحانی». روزنامه شرق. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۵.

[144] «یکی از دانشجویان: چرا در فتنه ساکت بودید؟ روحانی: این سؤال احساسی است!/ رونمایی از طرح جدید هاشمی؛ رفع مشکلات اقتصادی با تغییر در سیاست خارجی ممکن است». رجانیوز.

[145] «مردم به ساکت فتنه رای دادند». ملت آنلاین.

[146] «۹دی، روز دفاع ملت ایران از خاندان رسالت، دفاع از نظام، قانون و دفاع از ولایت فقیه و ولی فقیه بود/ پاسخ مردم در ۹ دی، پاسخی قاطع و محکم بود/ اگر منع مسئولین نبود مردم، با این اوباش به شدیدترین وجه برخورد می‌کردند». فردا نیوز. ۱۰ دی ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۰ دی ۱۳۹۴.

[147] «حسن روحانی: بزرگان مورد تأیید مردم به صحنه بیایند». عصر ایران. ۱۶ دی ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[148] «قوه قضاییه نسبت به حرکت ضدانقلابی ۲۵ بهمن اقدام کند». مرکز تحقیقات استراتژیک. ۲۷ بهمن ۱۳۸۹.

[149] «رئیس‌جمهور: حرکت ۹ دی برای دفاع از اباعبدالله (ع)، نظام جمهوری اسلامی و ولایت فقیه انجام شد». ایسنا. ۹ دی ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۵.

[150] «حسن روحانی: یک و نیم سال کار کردم تا حصر آیت‌الله منتظری برداشته شود». عصر ایران.

[151] «حسن روحانی: دانشجویان بار فقدان احزاب فعال را بکشند؛ دانشگاه‌ها فعال شوند». همشهری آنلاین. ۱۵ اسفند ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۸ تیر ۱۳۹۲.

[ilna.ir-152] «باید یک انقلاب در سینما انجام بدهیم». ایلنا. ۲۲ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۹۲.

[153] سخنرانی حسن روحانی در مراسم تودیع و معارفه وزرای کشور دولت دهم و دولت یازدهم

[154] «روحانی:ارتباط مابارسانه‌ها دو سویه خواهد بود». جهان نیوز. ۱۰ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۲.

[155] «رئیس‌جمهور: مگر مجلس اول که در آن زمان حتی شورای نگهبان وجود نداشت بهترین مجلس تاریخ ایران نبود؟ / شورای نگهبان «چشم» است و نمی‌تواند کار «دست» را بکند». انتخاب. ۲۸ مرداد ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۵.

[156] اخبار رد صلاحیت‌ها خوشحال‌کننده نبود/ از همه اختیاراتم برای احقاق حقوق داوطلبان استفاده می‌کنم

[entekhab.ir-157] اسم مجلس، خانه ملت است نه خانه یک جناح / اگر اینطور است، نیاز به انتخابات نیست، همان‌ها دوباره تشریف ببرند مجلس/ باید مر قانون باشد نه مر سلیقه / دل‌مان می‌خواهد معتدلان بروند مجلس / فیلتر نامزدها را به مردم و احزاب بسپاریم/ اجازه ندهیم مردم ناامید شوند / به جهانگیری گفته‌ام با شورای نگهبان رایزنی کند

[158] «مشروح/ روحانی در همایش سراسری فرماندهان ناجا:هماهنگی نیروی انتظامی و سایر نیروهای مسلح برای حفظ امنیت ضروری است/ پلیس موظف به اجرای اسلام نیست/ امنیت جامعه با امنیتی کردن جامعه ۲ مقوله متفاوتند». خبرگزاری فارس. ۵ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۵.

[159] علیرضا کریمی (۸ تیر ۱۳۹۲). «گفتمان احتمالی سیاست خارجی روحانی در پرتو نظریه‌ها». فارس نیوز. دریافت‌شده در ۱۲ تیر ۱۳۹۲.

[ReferenceA-160] «ما از افراط‌گری و خودسری به دور هستیم». ایلنا. ۲۲ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۹۲.

[تلفن_با_اوباما-161] «هنگام ترک نیویورک صورت گرفت؛ گفتگوی تلفنی رؤسای جمهوری ایران و آمریکا». وبگاه ریاست جمهوری. ۵ مهر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۵ مهر ۱۳۹۲.

[162] «نخستین دیدار سران ایران و انگلیس پس از انقلاب / روحانی و کامرون ۲۰ دقیقه گفتگو کردند+جزئیات». انتخاب. ۲ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲ مهر ۱۳۹۳.

[163] «رابطه ایران با آمریکا مسئله پیچیده‌ای است/ زخم کهنه‌ای وجود دارد». موج. ۲۷ خرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۲.

[164] «حسن روحانی:نباید دور خود حصار بکشیم». ملت آنلاین. ۱۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۲.

[165] «افخم: نامه اوباما تبریک به روحانی بود/در صورت لزوم با 1+5 در نیویورک دیدار می‌کنیم». ایسنا. ۲۶ شهریور ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ شهریور ۱۳۹۲.

[166] «متن سخنان دکتر روحانی در شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد». وبگاه ریاست جمهوری. ۳ مهر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۳ مهر ۱۳۹۲.

[br-167] «نخستین دیدار سران ایران و انگلیس پس از انقلاب/روحانی و کامرون ۲۰ دقیقه گفتگو کردند+جزئیات». انتخاب. ۲ مهر ۱۳۹۳.

[168] «هسته‌ای». وبگاه دکتر حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۲.

[169] «تحریم». وبگاه دکتر حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۲.

[170] «Rohani: Syrians Should Decide About Their Future». Iran Daily. ۲۸ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۸ خرداد ۱۳۹۲.

[171] «مشروح اولین نشست خبری دکتر روحانی، رئیس‌جمهور منتخب». قدس آنلاین. ۲۷ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۷ خرداد ۱۳۹۲.

[172] «تحریف سخنان حسن روحانی در راهپیمایی روز قدس/ اقدام مشکوک دو خبرگزاری». انتخاب. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.

[173] «خشم نتانیاهو از اظهارات ضد صهیونیستی روحانی». الف. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.

[174] «نتانیاهو خبرگزاری‌های ایران را هم محکوم کرد!». الف. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.

[175] «عکس/کیهان خبر تحریف شده روحانی را دوباره منتشر کرد». الف. دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۳۹۲.

[176] «انعکاس رسانه‌ای تبریک توئیتری منتسب به حسن روحانی به 'همه یهودیان'». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۴ شهریور ۱۳۹۲.

[177] توئیتر منسوب به ظریف: انکارکننده هولوکاست، دیگر رفته‌است بی‌بی‌سی فارسی

[178] Happy Rosh Hashanah توییتر جواد ظریف

[179] «روحانی: اکانت شخصی در توئیتر ندارم». نیویدار. ۵ بهمن ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۵ بهمن ۱۳۹۲.

[180] «روحانی در گفتگو با سی‌ان‌ان: فرصت برای دیدار با اوباما کم بود/ رهبر معظم انقلاب، به دولت من اجازه داده‌است تا آزادانه دربارهٔ موضوعات مذاکره کنیم». انتخاب. ۳ مهر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۳ مهر ۱۳۹۲.

[181] برگهٔ توییتر روحانی

[182] برگهٔ توییتر جک دورسی

[183] مکالمه توییتری رئیس‌جمهور ایران و رئیس توییتر بی‌بی‌سی فارسی

[184] Behnegarsoft.com (۲۰۱۸-۱۰-۰۱). «جهان نیوز - روحانی با چه لحنی منتقدان را خطاب قرار داده‌است؟ +جدول». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.

[185] «کم عقل؛ لطف جدید روحانی به منتقدان اقتصادی». پارس نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.

[186] «آقای روحانی فقط مخالفت با دولت شما از روی بی عقلی است؟». تابناک. ۱۳ اسفند ۱۳۹۶.

[187] «"بی‌عقل"؛ پنجاه و چهارمین توهین روحانی به منتقدان + جدول- اخبار سیاسی - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم. ۱۳ اسفند ۱۳۹۶.

[188] پارسینه، Parsine com | پایگاه خبری-تحلیلی (۱۶ اسفند ۱۳۹۶). «بی‌عقل خواندن منتقدان یک تضاد فکری در روحانی است». fa.

[189] ««بی‌عقل» خواندن منتقدان به دلیل کم‌حوصلگی روحانی است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۰۳-۰۷.

[190] «روزنامه آفتاب یزد - سید علیرضا کریمی سردبیر». aftabeyazd.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.

[191] «رئیس‌جمهور همیشه به منتقدین توهین می‌کرد ما هم برای او کف می‌زدیم!». kayhan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.

[192] «راه حلهای 100 روزه برای حل مشکلات داخلی و خارجی دارم/ آموخته‌ام فرق قطعنامه شورای امنیت با یک کاغذ معمولی چیست». مهرنیوز. ۷ خرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آبان ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[193] فرج سرکوهی (۲۴ دی ۱۳۹۲). «خطر اندیشه سوسیالیستی در پیش‌بینی‌های وزیر اطلاعات». بی‌بی‌سی فارسی.

[194] «دیدگاه‌های اقتصادی». وب‌سایت حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۲.

[195] «مهمترین محورهای برنامه‌های روحانی برای دولت». رجانیوز. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۲.

[196] «وعده‌ها و برنامه‌های اقتصادی دولت حسن روحانی». DW.

[197] «تورم». وبگاه دکتر حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۹۲.

[198] «مؤمنی: بی‌برنامگی اقتصادی بزرگ‌ترین مشکل دولت است». مشرق نیوز. ۲۰۱۸-۰۵-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۱.

[199] «حسن روحانی: مخالف ورزش سیاسی‌ام». ملت آنلاین. ۲۱ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۲.

[200] بیانیه شماره ۳ حسن روحانی

[201] مشرق نیوز

[202] «در جامعه آزاد نمی‌توان یک سلیقه را حاکم کرد». ملت آنلاین. ۱۲ تیر ۱۳۹۲.

[203] «جوانان». وبگاه دکتر حسن روحانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۸ تیر ۱۳۹۲.

[204] «هشدار حسن روحانی دربارهٔ 'تکه‌تکه شدن' جامعه ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۴ مهر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.

[205] مهرنیوز

[206] «در همایش افق رسانه، روحانی: وامدار هیچ حزب و جناحی نیستم». کیهان. ۹ تیر ۱۳۹۲.

[207] «مشروح سخنرانی رئیس‌جمهور منتخب در همایش افق رسانه». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب. ۱۱ تیر ۱۳۹۲.

[208] فرزاد صیفی‌کاران (۲۲ اکتبر ۲۰۱۹). «بازی مبهم «اعتدالگرایان» در عرصه سیاست». رادیو زمانه.

[209] اعتدال و توسعه؛ از ظهور تا صعود / درباره حزبی که روحانی از آن برخاست بایگانی‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine ایران

[210] آیت‌الله هاشمی: به حسن روحانی رای می‌دهم/ ناگفته‌های هاشمی از ردصلاحیتش

[211] سیدمحمد خاتمی، رای خود را به حسن روحانی اختصاص می‌دهد.

[212] نامه روحانی به سید محمد خاتمی

[213] «تشکر روحانی از هاشمی و خاتمی». روزنامه قانون. ۲۵ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۳.

[214] «سخنرانی حسن روحانی در روز رای‌گیری وزیران پیشنهادی مجلس». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ اوت ۲۰۱۳.

[215] غیر از آمریکا همه کشورها برای مراسم تحلیف دعوتند

[216] روزنامه جمهوری اسلامی صفحه اول. ۲۹ خرداد ۱۳۹۲

[217] سجادی به عنوان وزیر پیشنهادی ورزش معرفی شد + سوابق

[218] عدم همراهی مجلس با روحانی؛ سومین وزیر پیشنهادی ورزش هم رای نیاورد!

[219] معرفی محمود گودرزی به عنوان وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان

[220] قفل ساختمان سئول بالاخره با کلید گودرزی باز شد

[221] «فرهادی: درصورت کسب رای اعتماد مجلس تا مدتی در هلال‌احمر خواهم ماند». تسنیم. ۲۸ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۸ آبان ۱۳۹۳.

[222] «فرجی دانا» برکنار شد خبرگزاری انتخاب

[223] وزیر پیشنهادی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری معرفی شد ریاست جمهوری

[224] وزیر پیشنهادی علوم: مجلس مشکلی با من ندارد عصر ایران

[225] مجلس به دانش‌آشتیانی برای وزارت علوم اعتماد نکرد/قفل ساختمان شهرک غرب این بار هم باز نشد فارس

[226] «فرهادی: درصورت کسب رای اعتماد مجلس تا مدتی در هلال‌احمر خواهم ماند». تسنیم. ۲۸ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۸ آبان ۱۳۹۳.

[227] تصاویر دیدار دیوید کامرون با روحانی

[228] برجام با اراده مشترک به نتیجه رسید/ لغو کامل تحریم‌ها و اجرای کامل توافقات ضروری است / کامرون: به تعهدات خود در برجام پایبندیم/ امیدواریم حسن نیت خود را به تهران ثابت کنیم وبسایت ریاست جمهوری

[Entekhab-229] خلاصه‌ای از راه‌حل‌های تفاهم‌شده بین ایران و ۱+۵ انتخاب

[230] «ظریف: شورای امنیت هفته آینده غنی‌سازی ایران را به رسمیت خواهد شناخت». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۵.

[231] «همه بیمارستان‌های عربستان را جستجو کردیم/ آمار نهایی قربانیان ایرانی فاجعه منا ۴۶۴ نفر است». خبرگزاری فارس. ۹ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.

[232] «ابهام در مورد تعداد کشته‌شدگان واقعه منا در عربستان». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ مهر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.

[233] «استقبال رسمی رئیس‌جمهوری ایتالیا از دکتر روحانی». وبسایت ریاست جمهوری. ۵ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[234] «روحانی وارد پاریس شد». پرس تی وی. ۵ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[235] «دیدار دکتر روحانی با پاپ فرانسیس و نخست‌وزیر واتیکان». وبسایت ریاست جمهوری. ۶ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[236] «دکتر روحانی: ایمان به همه پیامبران الهی آموزه اسلام است/ اسلام‌هراسی و توهین به مقدسات کمک به تروریسم است/ تأکید بر صلح محور بودن ادیان الهی/ پاپ خطاب به دکتر روحانی: احترام به مقدسات ادیان لازمه کمک به صلح جهانی است/ برایم دعا کنید». وبسایت ریاست جمهوری. ۶ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[237] «نخستین دیدار رئیس‌جمهورایران با پاپ پس‌از 16سال/در دیدار روحانی و پاپ چه‌گذشت؟ +تصاویر». آفتاب. ۶ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[238] «استقبال رسمی رئیس‌جمهوری فرانسه از دکتر روحانی». وبسایت ریاست جمهوری. ۷ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[239] «رئیس‌جمهوری رؤسای شرکت‌های توتال و ایرباس فرانسه را به حضور پذیرفت». وبسایت ریاست جمهوری. ۸ بهمن ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۶.

[240] «روحانی کاندیدای مجلس خبرگان رهبری شد / رئیس‌جمهور: باید در انتخابات رقابت وجود داشته باشد / شورای نگهبان بر مبنای قانون عمل می‌کند». انتخاب. ۳۰ آذر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۳۰ آذر ۱۳۹۴.

[241] «همه نامزدهای تأیید صلاحیت شده خبرگان در تهران + جدول». ایلنا. ۶ بهمن ۱۳۹۴.

[242] «لیست مورد حمایت آیت‌الله هاشمی برای مجلس خبرگان در تهران». ایلنا. ۲۳ بهمن ۱۳۹۴.

[243] «لیست «یاران اعتدال» برای انتخابات خبرگان منتشر شد». انتخاب. ۲۶ بهمن ۱۳۹۴.

[presstv.ir-244] «تغییر 70 درصدی ترکیب فعلی مجلس شورای اسلامی». پرس تی وی.

[245] «اصلاح‌طلبان با نام "ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان (گام دوم)" در انتخابات فعالیت می‌کنند». تسنیم. ۲۰ دی ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۶.

[246] «برنامه اقتصادی نامزدهای ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان و حامیان دولت». ایلنا. ۴ اسفند ۱۳۹۴.

[247] «لیست اصلاح‌طلبان نهایی شد +اسامی». انتخاب.

[248] «لیست اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس در تهران (+توضیحات)». انصاف.

[249] «لیست انتخاباتی حزب اعتدال و توسعه منتشر شد+ اسامی». ائتلاف.

[ToolAutoGenRef1-250] «اسامی نهایی کاندیدای «ائتلاف ۹۲- گام دوم» در سراسر کشور اعلام شد». گام دوم.

[251] «آرای ۱۰۲۱ داوطلب انتخابات مجلس دهم در تهران +جدول». مشرق.

[252] «نتایج انتخابات مجلس دهم». لیست امید. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶.

[253] «حامیان دولت با پیروزی در دور دوم انتخابات اکثریت نسبی مجلس را به دست آوردند». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۵.

[254] ««سید عباس صالحی» سرپرست «وزارت ارشاد»، «بطحایی» سرپرست «آموزش و پرورش» و «سجادی» سرپرست «وزارت ورزش» شد». انتخاب.

[255] «جایگزینان وزرای مستعفی به مجلس معرفی شدند/ نجفی دقیقه ۹۰ انصراف داد». انتخاب.

[president97317-256] پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری ایران، شناسه خبر: ۹۷۳۱۷.

[257] «دستور رئیس‌جمهوری به وزیر کشور در پی حادثه آتش‌سوزی و فروریزی ساختمان پلاسکو». ایران آنلاین. دریافت‌شده در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۷.

[نتیجه_وزارت_کشور-258] «انتشار نتایج تفصیلی انتخابات ریاست جمهوری». ستاد انتخابات کشور. ۱۸ خرداد ۱۳۹۶.

[NYT1-259] "Trump Withdraws U.S. From 'One-Sided' Iran Nuclear Deal". The New York Times. Retrieved 8 May 2018.

[263] سازمان پزشکی قانونی (۲۸ آذر ۱۳۹۶). «فهرست اسامی جانباختگان زلزله استان کرمانشاه - ۶۲۰ نفر». سازمان پزشکی قانونی.

[:32-264] «زمین‌لرزه ۷٫۳ ریشتری در کرمانشاه؛ شمار کشته‌شدگان به ۱۴۱ نفر رسید». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۱-۱۳.

[۶۱_کشته_و_۳۰۰_زخمی_در_سرپل_ذهاب-265] ۶۱ کشته و ۳۰۰ زخمی در سرپل ذهاب

[266] «فردا در سراسر ایران عزای عمومی اعلام شد». Isna.ir.

[267] تجمع اعتراضی روز جمعه در بیش از ده شهر ایران؛ از شعار علیه خامنه‌ای تا حزب‌الله

[268] اعتراضات در شهرهای ایران: بازداشت‌ها و واکنش‌ها.

[269] بازتاب اعتراضات ایران در رسانه‌های بین‌المللی.

[270] WorldViewsTens of thousands of people have protested in Iran. Here’s why.

[271] هفتمین روز اعتراضات؛ فرمانده سپاه فراخوان اعتراض‌ها را به یک «مسوول سابق» نسبت داد

[ToolAutoGenRef10-272] حکومت باید حقوق مردم را رعایت کند و در مورد اعتراض‌های سراسری کشور خویشتن‌داری نشان دهد

[EBA-273] «شیرین عبادی: اعتراض‌های اخیر، نقطه آغاز جنبشی عظیم است». رادیو فردا. ۱۰ دی ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۷.

[274] Times, The New York (2018-05-08). "Trump Announces U.S. Withdrawal From Iran Nuclear Deal: Partial Transcript". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 2018-05-08.

[خبر-275] «روحانی: یک موجود مزاحم از برجام رفت». شبکه خبر. ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷.

[عالم-276] «تاکید روحانی بر برجام بدون آمریکا و اعطای مهلت مشروط وی به اروپا». لعالم. ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷.

[277] دیپلماسی ایرانی - دولت ایران درگیر بین یک بن‌بست سیاسی و یک بحران اقتصادی. ۱۲ شهریور ۱۳۹۷

[:16-278] «Iran Protests Spread to 10 Cities in Widest Unrest Since January».

[279] «Protests largely fueled by economic frustration pop up across Iran».

[280] «Crisis in Iran? Rial Crashes as Regime Battles Protests and Foreign Threats».

[281] «محمد خاتمی:نظام جمهوری اسلامی دچار فروپاشی نمی‌شود». رادیو فردا. ۱۴ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰.

[282] «روحانی: اعلام آمادگی ترامپ برای مذاکره جنگ روانی است». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰.

[برکناری-283] «استیضاح ربیعی؛ وزیر کار ایران برکنار شد». بی‌بی‌سی. ۸ آگوست ۲۰۱۸.

[284] «مجلس ایران وزیر اقتصاد و دارایی را برکنار کرد». بی‌بی‌سی. ۴ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[سؤال-285] «سوال از رئیس‌جمهور اعلام وصول شد». ایسنا. ۱۰ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[286] «رئیس مجلس شورای اسلامی سؤال از رئیس‌جمهور را اعلام وصول کرد». خبرگزاری خانه ملت. ۱۰ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[سوال1-287] «مجلس تنها از یک پاسخ روحانی قانع شد». رادیو فردا. ۶ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[288] «نامه روحانی به لاریجانی: سؤال مجلس از من نه قانونی است، نه زمانش است، اما می‌آیم». یورونیوز. ۵ آگوست ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۸ آگوست ۲۰۱۸.

[289] «معاون پارلمانی رئیس‌جمهور گفت: طرح سؤال از رئیس‌جمهور غیرقانونی است، زیرا امضاها از حد نصاب افتاده بود». خبرگزاری تسنیم. ۱۰ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[دنیا-290] «سوال مجلس از رئیس‌جمهور». دنیای اقتصاد. ۱۱ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[دنیا1-291] «گزارش کامل جلسه سؤال از رئیس‌جمهور /۴ پاسخ روحانی به مجلس نمره منفی گرفت/توضیحات دربارهٔ تحریم بانکی نمایندگان را قانع کرد». دنیای اقتصاد. ۶ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[292] «یکشنبه تعیین تکلیف موضوع ارجاع سؤال از رئیس‌جمهور به قوه قضاییه». ایسنا. ۶ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[293] «طرح سؤال از رئیس‌جمهور/ مجلس از پاسخ‌های روحانی قانع نشد». العالم. ۶ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۹۷.

[294] «حمله تروریستی به مراسم بزرگداشت هفته دفاع مقدس در اهواز». خبرگزاری مهر. ۳۱ شهریور ۱۳۹۷. ۴۴۰۸۵۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ مهر ۱۳۹۷.

[295] «اسامی شهدای حادثه تروریستی حمله به مراسم گرامیداشت هفته دفاع مقدس در اهواز اعلام شد». خبرگزاری دانشجو. ۳۱ شهریور ۱۳۹۷. ۷۱۱۹۶۳. دریافت‌شده در ۱۵ مهر ۱۳۹۷.

[296] روزنامه گاردین، ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۸

[297] عباس آخوندی، وزیر راه استعفا داد + نامه استعفا

[298] «خبرگزاری فارس - قاضی‌زاده از قطار دولت پیاده شد/سعید نمکی سرپرست وزارت بهداشت». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۳.

[bgcae-299] «استعفای قاضی زاده هاشمی از وزارت بهداشت و عدم شرکت در جلسات هیئت دولت». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۳۰.

[qmd4i-300] خبرگزاری باشگاه خبرنگاران (۲۰۱۸-۱۲-۳۰). «حضرتی: وزیر بهداشت استعفا داد/ دولت به دنبال سرپرست برای وزارت بهداشت و درمان است». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۳۰.

[301] «ظریف در یک پست اینستاگرامی استعفای خود را اعلام کرد». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.

[302] «چه کسی ساعت دیدار رئیس‌جمهور با بشار اسد را به ظریف نگفت؟». خبرگزاری مشرق. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.

[303] «چه کسی ساعت دیدار رئیس‌جمهور با بشار اسد را به ظریف نگفت؟». خبرگزاری ایسنا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.

[304] «پنجاه شرکتی که از ترس آمریکا از ایران رفتند». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۴.

[bbc-305] "Trump pulls US out of Iran deal". BBC News. 2018-05-08. Retrieved 2018-05-08.

[306] Press Availability With Secretary of Treasury Steven T. MnuchinShare

[307] «طرح استیضاح روحانی با تأکید بر ناکارآمدی برجام». یورو نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.

[308] «استیضاح روحانی در مجلس منتفی شد». انتخاب. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.

[309] «جزییاتی از ماجرای توقیف محموله نفت ایران». الف.

[310] «جزییاتی از ماجرای توقیف محموله نفت ایران». آفتاب.

[ایلنا-311] سخنگوی نیروی هوایی یمن: دست داشتن ایران در حمله به آرامکو را قویاً رد می‌کنیم

[312] «روحانی حمله به تأسیسات نفت آرامکو را «حمله متقابل یمنی‌ها و دفاع مشروع» خواند». ایران اینترنشنال. ۲۶ شهریور ۱۳۹۸.

[313] «بنزین سهمیه‌بندی شد / دولت قیمت‌های جدید بنزین را اعلام کرد +جزئیات». مشرق نیوز.

[314] «افزایش اعتراضات به گرانی بنزین همزمان با شعارهای معترضان علیه حکومت». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.

[315] «دست‌کم یک نفر در ناآرامی‌های ایران کشته شد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.

[316] «روحانی: پول افزایش قیمت بنزین را بین شصت میلیون نفر توزیع می‌کنیم». bbc.com/persian. بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.

[317] «دفاع روحانی از افزایش قیمت بنزین: «به نفع مردم تحت فشار است»». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.

[318] «"اصلاح نرخ بنزین برای حمایت از کم‌درآمدها شوخی است"». dw.com. دویچه وله. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.

[:22-319] «مسئولیت مشترک روحانی و خامنه‌ای در سرکوب خونین ۹۸». رادیو فردا. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.

[320] «روحانی: من هم مثل مردم، صبح جمعه فهمیدم قیمت بنزین تغییر کرده» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.

[321] «خبرگزاری فارس - رئیس‌جمهور: من هم مثل مردم صبح جمعه دیدم که قیمت بنزین تغییر کرده‌است». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.

[322] «ذوالفقاری ادعای روحانی مبنی بر بی‌اطلاعی از افزایش قیمت بنزین را رد کرد». رادیو فردا. ۱۱ شهریور ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۱ شهریور ۱۳۹۹.

[323] «طعنه معاون وزیر کشور به حسن روحانی در مورد حوادث آبان‌ماه». ایندیپندنت فارسی. ۱۱ شهریور ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۱ شهریور ۱۳۹۹.

[324] «U.S. Department of State». United States Department of State (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۳.

[325] «واکنش‌ها به کشته شدن قاسم سلیمانی در حمله آمریکا - BBC Persian». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۷.

[326] «گام نهایی برداشته شد: توقف آخرین محدودیت‌های عملیاتی ایران در برجام / برنامه هسته ای دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه مواجه نیست». خبرگزاری انتخاب.

[327] «برجام به پایان رسید». خبرگزاری آفتاب.

[328] 1104 (۲۰۲۰-۰۱-۰۷). «آغاز انتقام سخت با شلیک ده‌ها موشک به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۷.

[329] «سپاه از حمله سنگین موشکی به پایگاه هوایی آمریکا در عراق خبر داد». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۷.

[330] «رئیس‌جمهور خطاب به آمریکا: دست سلیمانی را از بدن قطع کردید؛ پایتان از منطقه قطع خواهد شد + فیلم». تابناک.

[:1-331] «خبرگزاری فارس - اطلاعیه مهم ستادکل نیروهای مسلح/ سقوط هواپیمای مسافربری ناشی از خطای انسانی سیستم پدافندی بود». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۰-۰۱-۱۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.

[:2-332] «ایران: هواپیمای اوکراینی در پی خطای انسانی هدف قرار گرفته‌است». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۲۰-۰۱-۱۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.

[333] «اشتباه پدافند سپاه موجب سقوط هواپیمای اوکراینی شد». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۱-۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.

[334] "Boeing 737 Carrying 180 People Crashes in Iran, State Media Says". بلومبرگ. 2020-01-08. Archived from the original on 8 January 2020. Retrieved 2020-01-10.

[335] «اغلب مسافران بوئینگ 737 تهران-کیف ایرانی بودند». خبرگزاری فارس. ۱۳۹۸-۱۰-۱۸. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۰.

[336] «ماجرای اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی چیست؟ ادعای رسانه‌های غربی و تکذیب ایران». آفتاب نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.

[:3-337] «اطلاعیه ستادکل نیروهای مسلح: هواپیمای اوکراینی بر اثر خطای انسانی غیرعمد سقوط کرد- اخبار سیاسی - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.

[ISNA3-338] "Ukrainian airplane crashes near Tehran's Imam Khomeini Int'l Airport". Iranian Students News Agency. 8 January 2020. Retrieved 8 January 2020.

[339] "130 out of 167 passengers of crashed Ukrainian airplane are Iranian, citizens". Trend News Agency. Retrieved 8 January 2020.

[Global2-340] Jackson, Hannah (8 January 2020). "Iran plane crash: 138 passengers were connecting to Canada, Trudeau says". Global News. Archived from the original on 8 January 2020. Retrieved 8 January 2020.

[341] "Iran state TV says Ukrainian airplane crashes near Tehran". WBAL. Retrieved 8 January 2020.

[342] "63 Canadians among dead after Ukrainian plane crash in Iran, airline says". CBC News. 8 January 2020. Archived from the original on 8 January 2020. Retrieved 9 January 2020.

[:9-343] «روحانی: در سقوط هواپیما فقط یک نفر مقصر نیست/ باید دادگاه ویژه تشکیل شود». www.asriran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۴.

[344] «جمهوری اسلامی ایران از اشتباه فاجعه بار سقوط هواپیما متأسف است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۰-۰۱-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.

[345] «مسببین این اشتباه نابخشودنی مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند». dolat.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۱.

[DW.COM3-346] "دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم درگذشتند". خبرگزاری فارس. Retrieved 2020-02-19.

[washingtonpost46032662-347] "آمار رسمی بیماران و درگذشتگان مرتبط با ویروس کرونا". 16 February 2020. Archived from the original on 7 February 2020. Retrieved 20 February 2020.

[BBC_News_فارسی_2020-348] "مرگ دو نفر در اثر ویروس کرونا در قم". BBC News فارسی. 2020-02-19. Retrieved 2020-02-20.

[آمار_رسمی_مبتلایان_به_ویروس_کرونا_در_ایران-349] "آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران". آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران. 2020-03-14. Archived from the original on 30 November 2020. Retrieved 2020-03-14.

[350] Coronavirus has spread to nearly all Iran provinces: president

[351] «به رغم اعتراف یک مقام دولتی به کوتاهی؛ روحانی مدعی است حکومت در ارتباط با حوادث اخیر «صادق» بوده‌است! | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۰.

[352] «انتخابات مجلس ایران؛ کمترین نرخ مشارکت در جمهوری اسلامی». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۳.

[353] «اصولگرایان اکثریت مطلق مجلس را کسب کردند». فرارو.

[354] «واکنش روحانی به رد صلاحیت‌ها و «یک جناحی» شدن انتخابات مجلس». دویچه‌وله فارسی. ۲۵ دی ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۹ اسفند ۱۳۹۸.

[355] «چرا حسن روحانی از رد صلاحیت‌ها انتقاد و مردم را به حضور در انتخابات تشویق می‌کند؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۹ اسفند ۱۳۹۸.

[356] «Fire breaks out at Iranian nuclear facility, no damage reported, officials say». NATIONAL POST. ۲ ژوئیه ۲۰۲۰.

[357] «آتش‌سوزی در سایت هسته‌ای نطنز؛ پای اسرائیل در میان است؟». ایندیپندنت. ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۰.

[:7-358] «نیویورک تایمز: انفجار در نطنز، برنامه اتمی ایران را تا دو سال به تأخیر می‌اندازد».

[:8-359] «نیویورک‌تایمز: انفجار در تأسیسات نظنز 'برنامه اسرائیل با اطلاع آمریکا' بوده‌است».

[360] ایندیپندنت فارسی (۹ بهمن ۱۳۹۹). «ذوالنوری: «ترور» فخری‌زاده کار اسرائیل است، انفجار نطنز نتیجه نفوذ».

[361] ایندیپندنت فارسی (۸ آذر ۱۳۹۹). «کمالوندی: عوامل پشت انفجار نطنز و ترور فخری‌زاده یکی هستند».

[362] «برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین تصویب شد». خبرگزاری مهر. ۲۰۲۰-۰۶-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.

[363] «ربیعی: برنامه ۲۵ ساله همکاری با چین، شکست انزوای ایران را ثابت کرد». ایمنا. ۲۰۲۰-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.

[364] «برنامه همکاری ایران و چین 25 ساله شد». ir.sputniknews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.

[:11-365] «ماجرای توافق ۲۵ ساله ایران و چین؛ چرایی هراس‌افکنی از آن‌سوی مرزها». ایرنا پلاس. ۱۹ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.

[:14-366] «سند همکاری ایران و چین؛ 'حکمت‌آمیز' یا 'قرارداد ترکمن‌چای'». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۷-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.

[:10-367] «از توافق ۲۵ ساله ایران و چین چه درز کرده؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۷-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.

[368] «روحانی: عزاداری محرم حتی در مناطقی که وضعیت قرمز دارند، باید برگزار شود». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۳.

[369] «روحانی: تجمعات تا اطلاع ثانوی ممنوع است اما مراسم محرم برگزار می‌شود». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۸-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۲.

[370] Welle (www.dw.com)، Deutsche. «انتقاد شدید از تأکید روحانی بر برگزاری عزاداری در بحران کرونا | DW | 26.07.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۲.

[371] «روحانی 'کاهش روند ابتلا به کرونا در محرم را افتخار آمیز' خواند». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۰.

[372] «خودداری روحانی از حضور در مراسم سالانه آغاز سال تحصیلی در ایران در میان موجی از نگرانی و انتقاد». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۹-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۱.

[373] Welle (www.dw.com)، Deutsche. «ادعای روحانی دربارهٔ "کاهش افتخارآمیز" ابتلا به کرونا در محرم | DW | 10.09.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۱.

[374] «روحانی: وضع اقتصاد ما از آلمان بهتر است». رادیو فردا. ۱۲ مهر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰ مهر ۱۳۹۹.

[375] «حیرت و تمسخر؛ واکنش به قیاس اقتصاد ایران و آلمان توسط روحانی». دویچه وله فارسی. ۴ اکتبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۰.

[376] «وزارت دفاع شهادت معاون وزیر دفاع را تأیید کرد». باشگاه خبرنگاران جوان. ۷ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۹ آذر ۱۳۹۹.

[BBC1-377] «وزارت دفاع ایران کشته شدن محسن فخری‌زاده را تأیید کرد». bbc.com/persian. بی‌بی‌سی فارسی. ۷ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۷ آذر ۱۳۹۹.

[قضائیه_2020-378] قضائیه, قوه (2020-11-27). "رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع در یک عملیات تروریستی به شهادت رسید". قوه قضائیه | خبرگزاری میزان | Mizan Online News Agency. Retrieved 2020-11-27.

[379] Borger, Julian (2010-11-29). "Who is killing Iran's nuclear scientists?". The Guardian. Retrieved 2020-11-28.

[380] Solomon, Jay (2012-08-30). "Iran's Nuclear-Arms Guru Resurfaces". The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. ProQuest 1036702077. Retrieved 2020-11-28.

[381] Sanger, David E. (2014-06-25). "Long Absent, Nuclear Expert Still Has Hold on Iran Talks". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 2020-11-28.

[BBC12-382] «وزارت دفاع ایران کشته شدن محسن فخری‌زاده را تأیید کرد». bbc.com/persian. بی‌بی‌سی فارسی. ۷ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۷ آذر ۱۳۹۹.

[383] پیام مهم حسن روحانی درپی ترور محسن فخری‌زاده، دانشمند ایرانی خبرآنلاین

[384] «تصاویر اختصاصی ایرنا، نشان خدمت برجام بر سینه فخر ایران». ایرنا. دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۳۹۹.

[385] «نشان خدمت برجام بر سینه فخر ایران». ایرنا. دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۳۹۹.

[386] «توقیف نفتکش کره جنوبی؛ 'سئول یک هیئت رسمی به ایران می‌فرستد'». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ دی ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۶ دی ۱۳۹۹.

[387] رادیو فردا (۱۶ دی ۱۳۹۹). «در آستانه سفر مقام ارشد کره جنوبی به ایران، سپاه پاسداران یک کشتی کره‌ای را توقیف کرد».

[388] رادیو فردا. «وزارت خارجه آمریکا: ایران با توقیف کشتی کره‌جنوبی به‌دنبال «اخاذی» است».

[389] رادیو فردا. «کره جنوبی و آمریکا خواستار آزادسازی فوری کشتی توقیف‌شده توسط سپاه پاسداران شدند».

[390] رادیو فردا. «دارایی‌های ایران در کدام کشورها مسدود است؟».

[391] بی‌بی‌سی فارسی. «توقیف کشتی کره‌ای در ایران؛ محیط زیست یا بدهی میلیاردی؟». bbc.com.

[392] بابک تقوایی. «انگیزه سپاه از ربودن نفتکش کره‌ای: وصول طلب مسدود شده در کره جنوبی». independentpersian.com.

[393] «Iran Increases Uranium Enrichment at Key Nuclear Facility». ٔThe New York Times. ۴ ژانویه ۲۰۲۱.

[394] بی‌بی‌سی فارسی (۳ بهمن ۱۳۹۹). «دولت ایران به دنبال 'برخورد حقوقی' با صداوسیما برای 'توهین' به روحانی».

[395] رادیو فردا (۳ بهمن ۱۳۹۹). «اعتراض به اظهارات جنجالی دربارهٔ مسئولی که «پای منقل» نشسته؛ دولت شکایت می‌کند».

[396] ایندیپندنت فارسی (۳ بهمن ۱۳۹۹). «شکایت ریاست‌جمهوری از صدا و سیما به دلیل توهین به روحانی و وزرای کابینه».

[397] «شعار 'مرگ بر روحانی' در راهپیمایی موتورسواران در سالگرد انقلاب ۵۷». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۵.

[398] «بیانیه هیئت دولت دربارهٔ شعار 'مرگ بر روحانی': هر صبری پایانی دارد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۵.

[399] Welle (www.dw.com)، Deutsche. «دو واکنش متضاد به شعار "مرگ بر روحانی" در راهپیمایی ۲۲ بهمن | DW | 14.02.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۵.

[400] «واکنش هیئت دولت به شعار «مرگ بر روحانی»؛ دادستان اصفهان دستور شناسایی داد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۵.

[b9y4z-401] Euronews (2021-04-11). "سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران: در تأسیسات نطنز «حادثه» رخ داده‌است". euronews (به پشتو). Retrieved 2021-04-11.

[402] "Iranian Public Opinion at the Start of the Biden Administration: Report". The Center for International and Security Studies at Maryland (CISSM) at the University of Maryland's School of Public Policy. 24 February 2021.

[403] "About Foreign Relations". ISR Journals. 15 April 2011.

[404] «حکومت اسلامی» (pdf). حکومت اسلامی. دبیرخانهٔ مجلس خبرگان رهبری (اول، سال هجدهم). ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۲ فروردین ۱۳۹۶.

[405] «معرفی کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای». مرکز تحقیقات استراتژیک. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۳.

[406] «امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای منتشر شد». مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. ۲۳ فروردین ۱۳۹۱.

[407] «معرفی کتاب امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران». مرکز تحقیقات استراتژیک. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۳.

[408] «کتاب امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران منتشر شد». خبرگزاری آفتاب. ۱۳ مهر ۱۳۸۹.

[409] «معرفی کتاب خاطرات دکتر حسن روحانی؛ جلد اول». مرکز تحقیقات استراتژیک. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۳.

[410] «خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی؛ جلد اول». مرکز اسناد انقلاب اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۱۳.