محمدجواد ظریف

محمدجواد ظریف خوانساری (زادهٔ ۱۷ دی ۱۳۳۸) دیپلمات ایرانی است، که هم‌اکنون در دولت دوازدهم سمت وزیر امور خارجه را بر عهده دارد.[4] او همچنین از اعضای شورای عالی جمعیت هلال‌احمر و دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران است.[5][6]

«ظریف» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، ظریف (ابهام‌زدایی) را ببینید.

محمدجواد ظریف
وزیر امور خارجه
آغاز به کار
۲۴ مرداد ۱۳۹۲
رئیس‌جمهورحسن روحانی
قائم‌مقاممرتضی سرمدی
پس ازعلی‌اکبر صالحی
سفیر ایران در سازمان ملل متحد
مشغول به کار
۳ تیر ۱۳۸۱[1] – ۳ مرداد ۱۳۸۶
رئیس‌جمهورسید محمد خاتمی
محمود احمدی‌نژاد
پس ازمحمدهادی نژادحسینیان
پیش ازمحمد خزاعی
اطلاعات شخصی
زاده
محمدجواد ظریف خوانساری

۱۷ دی ۱۳۳۸ ‏(۶۱ سال)
تهران، ایران
همسر(ان)مریم ایمانیه
فرزندان۲[2]
هیئت دولتدولت یازدهم
دولت دوازدهم
دیناسلام (شیعه)
جایزه‌هانشان لیاقت و مدیریت (درجه ۱)
نشان عقاب آندی (صلیب بزرگ)
نشان دوستی
امضا
پس‌زمینه‌های علمی
تحصیلاتمطالعات بین‌الملل (روابط؛ حقوق)
دانشگاهدانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو[3]
دانشگاه کلمبیا (رها کرد)[3]
دانشگاه دنور
عنوان پایان‌نامهSelf-Defense in International Law and Policy (۱۹۸۸)
کار علمی
رشتهٔ تحصیلیمطالعات بین‌الملل
نهاددانشگاه تهران

او دانش‌آموخته کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل از دانشگاه ایالتی سان‌فرانسیسکو، همچنین کارشناسی ارشد مطالعات بین‌الملل و دکترای حقوق و روابط بین‌الملل از دانشگاه دنور است.[7] ظریف فعالیت شغلی خود را از سال ۱۳۵۷ در کنسولگری ایران در سانفرانسیسکو آغاز کرد. او از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۱ برای مدت ۱۰ سال، معاونت حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه را بر عهده داشت. وی برای مدت ۵ سال، در فاصله سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۶ به عنوان سفیر ایران در سازمان ملل متحد فعالیت می‌کرد. ظریف پیش‌تر در دولت یازدهم نیز وزارت امور خارجه را بر عهده داشت.

ظریف در ۶ اسفند ۱۳۹۷ از سمت خود استعفا داد؛ ولی دو روز بعد، در هشتم اسفند ماه حسن روحانی با استعفا او موافقت نکرد و وی همچنان وزیر امور خارجه ایران باقی ماند.[8][9]

در ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰، یک فایل صوتی از ظریف منتشر شد که حاوی سخنان ظریف در مورد مسائل کشور در زمینهٔ سیاست خارجی بود. این گفتگو با واکنش‌های بسیاری از سوی رسانه‌ها همراه بود.[10]

«ماله‌کشی» و «ماله‌کش اعظم» از مهم‌ترین مواردی هستند که در توصیف ظریف توسط مخالفانش به‌کار رفته و توسط خودش نیز مورد اشاره قرار گرفته‌اند.

زندگی‌نامه

محمدجواد ظریف خوانساری[11] ۱۷ دی ۱۳۳۸ در خانواده‌ای مذهبی، محافظه‌کار و متمول در تهران به‌دنیا آمد. پدر و پدربزرگش از تجار اصفهان بودند، پدربزرگش از بانیان مسجد اعظم قم و مسجد هامبورگ و پدرش عباسعلی ظریف خوانساری از شعرای اصفهان، فردی خیر و به گاوصندوق علما معروف بود.[12][13] مادرش عفت کاشانی‌پور نیز فرزند یکی از بازرگانان کاشانی مستقر در تهران بود.[14] خانواده ظریف ابتدا در محله ملک اصفهان ساکن بودند و سپس به تهران نقل مکان کردند.[13] او تحصیلات مقدماتی را از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵ در دبستان و دبیرستان علوی تهران انجام داد.[15]

ظریف در سال ۱۳۵۵ با ویزای دانشجویی به ایالات متحده آمریکا رفت و از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۶ دیپلم خود را از کالج درو، در سانفرانسیسکو گذراند و به ترتیب در سال‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل را از دانشگاه ایالتی سان‌فرانسیسکو دریافت نمود، سپس به ایالت کلرادو نقل مکان کرد و در سال ۱۳۶۳ مدرک کارشناسی ارشد مطالعات بین‌الملل را از دانشکده مطالعات بین‌الملل جوزف کوربل، دانشگاه دنور اخذ نمود و پس از آن تحصیلات خود را در مقطع دکترا ادامه داد.

ظریف فعالیت شغلی خود را از سال ۱۳۵۷ به عنوان مشاور سرکنسولگری ایران در سان فرانسیسکو آغاز کرد و تا سال ۱۳۵۹ در این جایگاه فعالیت نمود. او در فاصله سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ مشاور سیاسی، رایزن و کاردار نمایندگی ایران در سازمان ملل بود. وی دوره سربازی خود را نیز به صورت امریه، در وزارت امور خارجه و نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، سپری کرد.[16] پس از گذراندن آزمون جامع دکترا در ۱۳۶۴، اداره مهاجرت ایالات متحده، روادید محمد جواد ظریف را باطل کرد و او سه سال بعد از راه دور، تحصیلات خود را تکمیل کرد و دکترای حقوق و روابط بین‌الملل را در سال ۱۹۸۸ از دانشگاه دنور دریافت کرد.[17][18][19]

خانواده

ظریف در تابستان ۱۳۵۸ از طریق خواهرش با مریم ایمانیه آشنا شد. آن‌ها در ایران با هم ازدواج کردند، اما پس از آن به نیویورک نقل مکان نمودند[20] و هردو به زبان انگلیسی مسلط هستند.[21][22]

ظریف دو فرزند دختر و پسر دارد که در آمریکا متولد شده‌اند.[23] پسر وی مهندسی برق خوانده و دارای فوق لیسانس مدیریت است و دخترش نیز دارای مهندسی معماری داخلی است. هر دو فرزند وی ازدواج کرده‌اند.[24] فرزندان وی به همراه همسرانشان در طول مدت تصدی وزارت امور خارجه ایران، در تهران سکونت داشتند و بنابر اظهارات خود وی، شاغل در ادارات دولتی نبوده و به کار آزاد مشغول می‌باشند. وی دارای دو نوه از فرزندان خود می‌باشد.[25]

گرایش سیاسی

هنگامی که ظریف برای پست وزارت خارجه به مجلس معرفی شد، روزنامه اعتماد او را در میان اصلاح‌طلبان دسته‌بندی کرد،[26] در حالی که خبرگزاری مهر از وی به عنوان یک چهره مستقل یاد کرد.[27]

سمت‌های اجرایی
  • دستیار ارشد وزیر امور خارجه
  • مشاور سرکنسول‌گری ایران در سانفرانسیسکو
  • معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه
  • سفیر ایران در سازمان ملل متحد
  • وزیر امور خارجه

فعالیت‌های بین‌المللی
  1. عضو گروه شخصیت‌های برجسته زمامداری جهانی
  2. سخنگو و ریاست کمیته سیاسی هشتمین اجلاس سران کنفرانس اسلامی تهران
  3. ریاست کارشناسان ارشد هشتمین اجلاس سران کنفرانس اسلامی تهران
  4. ریاست کمیته حقوقی مجمع عمومی ۴۷ ملل متحد – نیویورک
  5. ریاست کمیسیون فرهنگی- یونسکو
  6. ریاست کمیسیون خلع سلاح ملل متحد – نیویورک
  7. ریاست کمیته سیاسی دوازدهمین اجلاس سران عدم تعهد – دوربان[28][29]

قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت

در سال ۱۳۶۶ که جنگ ایران و عراق ماه‌های پایانی خود را سپری می‌کرد و فشارهای بین‌المللی بر ایران، به منظور پذیرفتن متن اولیه قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت به اوج رسیده بود، تیم مذاکره‌کننده ایرانی، سعی داشت به جای درج مفادی که انتظارات ایران را برآورده نمی‌کرد، بندهایی از طرح اجرایی دبیرکل سازمان ملل متحد (خاویر پرز دکوئیار) را جایگزین نماید.[یادداشت 1] نوشتن نامه این درخواست رسمی به محمدجواد ظریف، تنها دیپلمات ایرانی وقت مسلط به زبان انگلیسی در نمایندگی ایران، در سازمان ملل متحد گماشته شد، تا بتواند مفهوم مورد نظر ایران را به شفافی بیان کند. ظریف نیز با انتخاب کلمات مناسب، توانست نامهٔ مورد نظر ایران را تنظیم و در بین کشورهای عضو، منتشر کند. این درخواست که با افزودن آن به قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت موافقت شد، در وزارت امور خارجه ایران به «Tantamount Letter» مشهور شد.[30]

ارتباط با جامعه آمریکا

ظریف به اقتضای حضور و همچنین فعالیت دیپلماتیک طولانی مدت در آمریکا، ارتباط گسترده‌ای با جامعه آمریکا و محافل سیاسی و علمی این کشور داشته‌است. روزنامه هرالد تریبیون، در مقاله‌ای به قلم «وارن هوگ»، به حضور گسترده محمد جواد ظریف در مجامع عمومی آمریکا اشاره می‌کند:

محمد جواد ظریف به اندازه‌ای در دانشگاه‌ها، محافل عمومی سیاسی و اجتماعی حضور پیدا می‌کند که لیزا اندرسون، رئیس دانشکده امور بین‌الملل دانشگاه کلمبیا از وی پرسیده‌است که آیا قصد شرکت در رقابت‌های انتخاباتی آمریکا را دارد؟[31]

ظریف در کتاب خاطراتش که به نام «آقای سفیر» منتشر شده‌است، دربارهٔ انتخاب او برای سمت نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل می‌گوید:

فکر می‌کنم در بهمن ماه سال ۱۳۸۰ بین من و آقای دکتر خرازی برای رفتن به نیویورک توافق صورت گرفت. ظاهراً آقای دکتر خرازی نیز همان موقع موضوع اعزام من را به رهبری هم گفته بودند. بعدها رهبری به من فرمودند که همان روز من به آقای حجازی گفتم که بهترین گزینه برای نیویورک شما هستید؛ اما بگذارید روند معمول وزارت خارجه طی شود. وقتی که رسماً به ما معرفی شدید، شما هم رسماً موافقت کنید… همچنین نکاتی را که برای مأموریت لازم بود یادآوری کردند. از جمله نکته‌ای را فرمودند که من در همه کلاسهایم برای دانشجویان گفته‌ام. به من فرمودند حتی اگر در موردی یقین داری که دیدگاهت ۱۸۰ درجه با من مخالف است، وظیفه داری دیدگاهت را بگویی. حتی ایشان مطرح کردند که این یک وظیفه شرعی است. بحمدلله من نیز همیشه این کار را انجام دادم.[31]

وی همچنین در دوره‌ای که سفیر ایران در سازمان ملل متحد بود، روابط نزدیکی با گری سیک، عضو پیشین شورای امنیت ملی آمریکا و استاد علوم سیاسی دانشگاه کلمبیا داشت. سیک در مصاحبه‌اش با کامبیز حسینی مجری برنامه پولتیک گفت:

نخستین بار حدود ۱۰ سال پیش دیدمش و برای شام به منزل او رفتم و در ملاقات نخست او را آقای سفیر خطاب کردم و او به من گفت نه!، جواد صدایم کن.[32]

وزارت امور خارجه
ظریف در حال تشریح مواضع ایران در پنجاهمین کنفرانس امنیتی مونیخ در هتل بایریشر هوف

دولت یازدهم

پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس دولت یازدهم، وی ظریف را برای تصدی سمت وزیر امور خارجه در دولتش به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد. حسن قشقاوی، معاون کنسولی وقت وزارت امور خارجه، از این انتخاب استقبال و عنوان کرد که کشورهایی که به دنبال گفتگو با ایران هستند، از این انتخاب استقبال کرده‌اند. وی به عملکرد هنری کیسینجر، مشاور اسبق امنیت ملی ایالات متحده آمریکا اشاره کرد که یک نسخه از کتاب دیپلماسی که توسط شخص وی تألیف گردیده را به ظریف هدیه داده‌است و در صفحه نخست آن نوشته‌است:[33] «تقدیم به دشمن قابل احترام، ظریف»

ظریف با حضور در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در روز ۱۴ مرداد (روز بعد از مراسم تحلیف) به تشریح برنامه‌های خود و پاسخ به سؤالات نمایندگان کمیسیون مربوطِ پرداخت. وی در پاسخ به نمایندگان مجلس اظهار داشت:[34]

بنده هرگز گرین کارت نداشته‌ام، در حالی که ۱۰ سال است که شرایط دریافت آن را داشته‌ام. فرزندانم در حالی در ایران زندگی می‌کنند که می‌توانستند در ایران نباشند. من هم پس از رجعت به ایران هرگز به آمریکا سفر نداشته‌ام، در حالی که از سه دانشگاه معتبر آمریکا برای استادی دعوتنامه داشتم. در تمام مراحل کاری‌ام نظرات مقام معظم رهبری را عملیاتی کردم، حتی اگر نظرم مخالف با نظر آقا بوده‌است. ما یک پیام جهانی و یک الگوی جهانی برای ملت‌ها داریم و آمریکا از این پیام و الگو می‌ترسد. ما باید زبان بین‌المللی را بدانیم و هدف خود را با کمترین هزینه و بیشترین منافع دنبال کنیم. خودباوری و توانمندی جمهوری اسلامی قادر به برداشتن موانع از سر راه سیاست خارجی است و ضرورت آن، فهم مشترک و هم‌افزایی در حوزه اجراست.

همزمان با روز سوم بررسی کابینه دولت یازدهم، علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر ایران در امور بین‌الملل، ظریف را گزینهٔ مناسب جهت تصدی پست وزارت امور خارجه معرفی کرد و مدیریت و کارآمدی‌اش را در زمان همکاری مستقیم با خود را مورد تحسین قرار داد.[35] وی در نهایت توانست با کسب ۲۳۲ رأی از ۲۸۱ رأی ماخوذه (۸۲٫۵ درصد) تصدی وزارت امور خارجه دولت یازدهم را به‌دست بیاورد. ساعاتی پس از این انتخاب، گیدو وستروله،[36] وزیر امور خارجه آلمان و احمد داوداغلو،[37] وزیر امور خارجه ترکیه، در پیام‌های تلفنی جداگانه، تصدی پست وزارت امور خارجه را به وی تبریک گفتند و از وی درخواست کردند در آینده نزدیک به کشورهای متبوعشان سفر نماید.

ظریف و جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا
نخستین دیدار وزرای خارجه ایران و آمریکا پس از انقلاب اسلامی

در ساعات اولیه روز ۵ مهر ۱۳۹۲، ظریف در حاشیه شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد، و با برنامه‌ریزی قبلی در اولین مذاکره ایران و ۱+۵ در دولت یازدهم که در سطح وزرای خارجه برگزار شد، شرکت کرد. در این مذاکره، جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا نیز حضور داشته و با ظریف بر سر میز مذاکره نشست. در حاشیه این جلسه ظریف با جان کری دیدار و گفتگویی دو جانبه داشت. پس از ۳۴ سال این اولین دیدار مقامات عالی ایران و آمریکا در سطح وزرای خارجه بود. پس از پایان این دیدار کری در کنفرانس خبری خود گفت: «با ظریف ملاقات داشتم، لحن او حقیقتاً متفاوت بود.»[38][39]

مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای

ظریف به عنوان مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در خصوص پرونده برنامه اتمی ایران از جانب حسن روحانی معرفی شده‌است. اولین حضور وی به عنوان مذاکره‌کننده هسته‌ای در دیدار با نمایندگان گروه پنج به علاوه یک در نیویورک و در تاریخ ۴ مهر ۱۳۹۲ (۲۶ سپتامبر ۲۰۱۳) برگزار شد و مرتبه بعدی با کاترین اشتون در ضیافت شام در سفارت ایران در سوئیس در تاریخ ۲۳ مهر ۱۳۹۲ (۱۵ اکتبر) انجام شد.[40] سایر اعضای دیگر تیم مذاکره‌کننده همراه ظریف عبارتند از: عباس عراقچی، مجید تخت روانچی، حمید بعیدی‌نژاد و داوود محمدنیا.[41]

توافق هسته‌ای ژنو

اولین موفقیت دیپلماتیک تیم مذاکره‌کننده ایران در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ حاصل شد؛ توافقی که طبق آن ایران و گروه ۵+۱ توافق کردند در مقابل کاهش برخی تحریم‌های علیه ایران، غنی‌سازی بالای پنج درصدی اورانیوم در ایران متوقف شود. جان کری از این توافق با عنوان «گام نخست در جهت یافتن راه‌حلی جامع» یاد کرده‌است. دقایقی بعد از حصول این توافق اولیه، ظریف با انتشار توییتی در صفحه توییتر خود، خبر حصول این توافق را همگانی کرد.[42]

در ۲۴ آذر ۱۳۹۲ ظریف از گفتگوی تلفنی با جان کری خبر داد. وی گفت تماس تلفنی دو طرف پس از افزوده شدن نام ۱۹ فرد و شرکت به فهرست تحریم‌های پیشین آمریکا علیه ایران (پس از توافق ژنو) انجام شده‌است. وی همچنین در توضیح این تماس تلفنی گفت که پس از توافق ژنو با شش قدرت جهانی، «این اولین باری نیست که لازم دیده‌ایم که هم در گفتگوهای علنی و هم در گفتگوهای خصوصی شرکت کنیم. من با مقام‌های آمریکایی و سایر مقام‌های گروه ۱+۵ و کاترین اشتون صحبت کرده‌ام.»[43]

تفاهم هسته‌ای لوزان
از راست به چپ جان کری، فیلیپ هموند، دیپلمات روسی، محمدجواد ظریف، فدریکا موگرینی، فرانک والتر اشتاین‌مایر، لوران فابیوس و وانگ یی، پیش از قرائت تفاهم هسته‌ای لوزان

یک و نیم سال پس از انعقاد توافق هسته‌ای ژنو، محمد جواد ظریف به همراه تیم مذاکره‌کننده ایرانی بعد از چند روز مذاکره فشرده در لوزان، سوئیس، در ۱۳ فروردین ۱۳۹۴ موفق به دستیابی به مجموع راه حل‌های تفاهم شده، برای رسیدن به برنامه جامع اقدام مشترک، پیرامون برنامه هسته‌ای ایران شدند. مجموعه متضمن راه حل‌ها در تفاهم هسته‌ای لوزان، جنبه حقوقی نداشت و صرفاً راهنمای مفهومی تنظیم و نگارش برنامه جامع اقدام مشترک را فراهم نمود.[44] وی پس از بازگشت به ایران، در فرودگاه مهرآباد، مورد استقبال جمعی از ایرانیانی قرار گرفت که برای خوشامدگویی از تیم هسته‌ای، در فرودگاه گرد آمده بودند.[45]

برجام سرانجام پس از ۲۲ ماه مذاکره محمد جواد ظریف به همراه تیم مذاکره‌کننده ایرانی بعد از ۱۷ روز مذاکره فشرده، سه‌شنبه ۱۴ ژوئیه (۲۳ تیرماه ۱۳۹۴) در وین پایتخت اتریش، موفق به دستیابی به یک توافق جامع و نهایی با گروه ۱+۵، بر سر آینده برنامه هسته‌ای ایران شدند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و ظریف، در یک نشست رسمی در مقابل رسانه‌ها در وین با خواندن بیانیه‌ای به زبان انگلیسی و فارسی اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هسته‌ای ایران به دست آمده‌است.[46]

بنیامین نتانیاهو صریح‌ترین منتقد توافق جاری گفت: «ایران بعد از ده سال (با پایان دوره محدودیت‌ها) قادر خواهد بود بمب‌های اتمی متعدد تولید کند.»[46] این توافق پایانی بر ۱۲ سال مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی بر سر مسئله هسته‌ای است. مذاکراتی که با مسئولیت حسن روحانی در مهر ماه ۱۳۸۲ آغاز و در تیر ماه ۱۳۹۴ با مسئولیت محمد جواد ظریف و در دولت روحانی، با توافق جامع به پایان رسید.[47]

دیدار کوتاه و دست دادن با رئیس‌جمهور آمریکا

در ۶ مهر ۱۳۹۴ و در حاشیهٔ برگزاری هفتادمین دوره مجمع عمومی سازمان ملل متحد، محمدجواد ظریف در حال خروج از سالن مجمع عمومی، با باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا که توسط جان کری، وزیر امور خارجه همراهی می‌شد و دو ساعت از سخنرانی وی در مجمع می‌گذشت، ملاقات کوتاهی داشت و دو طرف، ضمن سلام و احوالپرسی، با یکدیگر دست دادند.[48][49][50]

دولت دوازدهم

با آغاز به کار دولت دوازدهم به ریاست حسن روحانی، وی مجدداً محمدجواد ظریف را به عنوان وزیر امور خارجه به مجلس معرفی نمود. ظریف با کسب ۲۳۶ رأی موافق، ۲۶ رأی مخالف و ۲۶ رأی ممتنع، از مجموع ۲۸۸ رأی ماخوذه، مجدداً به عنوان وزیر امور خارجه از مجلس رای اعتماد گرفت.[51] و در روز ۶ اسفند ماه سال ۱۳۹۷ با انتشار پستی در صفحه شخصی اش در اینستاگرام استعفا خود را اعلام کرد.[52] ولی در هشتم اسفند ماه با نامه استعفا او مخالفت شد و او همچنان به کار خود ادامه می‌دهد. در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۹ وزارت خزانه‌داری آمریکا محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی را در لیست تحریم‌های خود قرار داد. این وزارتخانه می‌گوید ظریف مهم‌ترین سخنگوی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی است و برای رژیم ایران تبلیغ می‌کند.[53] ظریف نیز تأیید کرد که چون در زمان حضور در نیویورک دعوت به کاخ سفید برای مذاکره با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا را نپذیرفته تحریم شده‌است. پیش از این سخنان، هفته‌نامه نیویورکر این ادعا را مطرح کرده بود.

استعفا و مخالفت با آن

ظریف، در تاریخ ششم اسفند ۱۳۹۷ ساعت ۱۱:۳۰ استعفای خود را از طریق اینستاگرام اعلام کرد.[54][55][56] بخشی از متن استعفای ظریف به این شرح بود: «از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم».[57] معاون سخنگوی وزارت امورخارجه، اصالت خبر اعلام استعفای ظریف را در گفتگو با ایرنا تأیید کرد.[56] خبرگزاری فارس نیز به‌طور مستقل اصالت این اعلام استعفا را به نقل از «یک منبع مطلع» تأیید کرد.[58] ساعاتی پس از اعلام استعفای ظریف از طریق پست اینستاگرامی، محمود واعظی معاون اول حسن روحانی پذیرش استعفای آقای ظریف از جانب حسن روحانی را تکذیب کرد. او در یک توییت اعلام کرد «خبر منتشر شده مبنی بر پذیرش استعفای دکتر ظریف از سوی رئیس‌جمهوری قویاً تکذیب می‌شود.»[54]

بنابر اخبار غیررسمی و پاسخ پیامکی شخص جواد ظریف به خبرگزاری انتخاب، عدم دعوت از وی در جلسه دیدار بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه با حسن روحانی، رئیس‌جمهور و علی خامنه ای، رهبر ایران، دلیل اصلی این استعفا بوده‌است.[9][59]

در بامداد روز چهارشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۷ حسن روحانی در نامه‌ای خطاب به محمدجواد ظریف استعفای روحانی را رد کرد. حسن روحانی در این نامه خطاب به محمدجواد ظریف گفته‌است که استعفای او را خلاف مصالح ایران می‌داند و با آن موافقت نمی‌کند. در متن نامه آمده‌است با نظر آقای ظریف که «حفظ شان و اعتبار وزارت امور خارجه، و جایگاه شخص وزیر امور خارجه به عنوان بالاترین مقام مسوول در اجرای سیاست خارجی کشور» موافق است.[60]

سفر غیرمنتظره به فرانسه

ظریف در تاریخ ۲۵ اوت ۲۰۱۹ درسفری عجیب و تاریخی وارد بارتز محل نشست گروه G20 در فرانسه شد کارشناسان این را یک حرکت در جهت پیشبرد مذاکرات محرمانه با ایالات متحده می‌دانند[61]

انتشار فایل صوتی
نوشتار اصلی: فایل صوتی محرمانه ظریف

مخالفت‌ها

پیش از وزارت

ظریف مخالفت کسانی که وی آن‌ها را تندرو می‌نامد با خودش را چنین توضیح می‌دهد:

حوزه سیاست خارجی در آن زمان (در زمان دولت هاشمی رفسنجانی) کاملاً عکس این دوره بود؛ یعنی جناح راست، گرایش معتدل‌تر و جناح چپ گرایش تندتری داشت. با این که من هیچگاه در جناح راست نبوده‌ام، اما افراد جناح چپ که آن زمان تندروتر بودند، به خاطر گرایش معتدلم رابطه خوبی با من و امثال من نداشتند. عجیب‌تر این که حتی بعدها در دوره آقای خاتمی، که دوستان چپ، گرایش معتدل‌تری در سیاست خارجی پیدا کردند، باز هم رابطه‌شان با افرادی مانند من، خوب نشد. در زمان آقای هاشمی، دوستانی که هم‌خط آقای خاتمی بودند، با سیاست اعتدال ما، مخالفت می‌کردند. زمانی هم که وارد حوزه حکومتی زیر پرچم آقای خاتمی شدند (ایشان از افراد معتدل جناح چپ بود) به سیاست‌های آقای خاتمی رضایت دادند. در زمان آقای هاشمی اسم روزنامه سلام که می‌آمد، تنمان می‌لرزید. یادم هست در یک مورد، این روزنامه در نامه‌ای به وزیر خارجه نوشته بود، که ظریف در جایی این صحبت را دربارهٔ آمریکا کرده و وزارت خارجه باید موضع خود را مشخص کند. در غیر این صورت، ما فردا افشاگری می‌کنیم.[62]

در هنگام وزارت

از زمان روی کار آمدن ظریف، نمایندگان اصول‌گرای مجلس شورای اسلامی، به دفعات، سعی در فراهم کردن ملزومات استیضاح و عزل ظریف نموده‌اند. مواردی از قبیل امضای توافق ژنو، اظهارات وی در خصوص هلوکاست، نزاع اعراب و اسرائیل و برقراری رابطه با آمریکا، از جمله مواردی است که نمایندگان مجلس، ظریف را به موجب آنها، مستحق عزل و استیضاح می‌دانند.[63] در نخستین اقدام، در ۱۲ آبان ۱۳۹۲، ظریف به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی فراخوانده شد، تا دربارهٔ پنج موضوع؛ موضع‌گیری دربارهٔ هولوکاست، تماس تلفنی باراک اوباما و حسن روحانی، تعریف از منافع ملی، احتمال توقف غنی‌سازی اورانیوم و حمله به مرزداران سراوان، توضیح دهد. اما هیچ‌یک از پاسخ‌های ظریف، سؤال‌کنندگان را قانع نکرد.[64]

در اقدام بعدی نمایندگان در این راستا، می‌توان به نامه ۲۰ تن از نمایندگان مجلس در روز ۱۷ آذر ۱۳۹۲ به حسن روحانی اشاره کرد، که به دلیل سخنان ظریف در جمع دانشجویان دانشگاه تهران مورخ ۱۲ آذر، درخواست جدی مبنی بر عزل ظریف از سمتش را داشتند.[65]

علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، دلیل عدم همکاری ظریف با نمایندگان مجلس، در ارائه گزارش عملکردش در مذاکرات هسته‌ای، که موجب شده وی بارها از جانب نمایندگان مجلس، مورد تهدید استیضاح قرار گیرد را، عدم تعهد نمایندگان مجلس به منتشر نکردن اطلاعات طبقه‌بندی ارائه‌شده از جانب ظریف به نمایندگان دانست. بروجردی، شرط اصلی ظریف برای ارائه گزارش و اطلاعات محرمانه به نمایندگان را، عدم بازنشر آن‌ها در رسانه‌ها عنوان کرده که این شرط با مخالفت نمایندگان روبرو شد و ظریف نیز در پاسخ، از گفتگو با نمایندگان خودداری کرد.[66]

مرتبه بعدی برخورد با ظریف و عزل احتمالی وی، در بستر رویدادی در خلال هفتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد روی داد، که در خلال آن، ظریف و اوباما به‌طور اتفاقی با یکدیگر دیدار کردند و گفتگوی کوتاهی داشتند. این رفتار ظریف، با مخالفت شدید اصولگرایان در ایران روبرو شد. از جمله شاخص‌ترین صداهای مخالف، می‌توان به اظهارنظر غلامحسین محسنی اژه‌ای اشاره کرد که ظریف را به دلیل اینکه با این معانقه، زمینه ورود دشمن (ایالات متحده آمریکا) به ایران را فراهم کرده‌است، یک جاسوس نامید؛ همچنین علیرضا زاکانی، رئیس کمیسیون برجام مجلس شورای اسلامی، این عمل ظریف را خطایی نابخشودنی و مستحق برخورد جدی دانست. بهرام بیرانوند، نماینده مجلی شورای اسلامی نیز وی را فردی بی‌غیرت خطاب کرد.[67]

تحریم

روز چهارشنبه۳۱ ژوئیه ۲۰۱۹ وزارت خزانه‌داری آمریکا در یک بیانیه، محمدجواد ظریف را به‌دلیل نمایندگی سید علی خامنه‌ای و همکاری مستقیم یا غیرمستقیم با او بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۸۷۶ مورد تحریم قرار داد. وزیر خزانه‌داری آمریکا، استیو منوچین گفت: «محمد جواد ظریف دستور کار و سیاست‌های بی‌پروایانه رهبری جمهوری اسلامی ایران را اجرا می‌کند و سخنگوی اصلی حکومت در سراسر جهان است. ایالات متحده پیام واضحی را برای حکومت ایران می‌فرستد مبنی بر این که رفتارهای اخیر این حکومت کاملاً غیرقابل قبول است.» وزارت خارجه آمریکا افزوده‌است: «همزمان با قطع دسترسی شهروندان ایرانی به شبکه‌های اجتماعی توسط حکومت ایران، محمدجواد ظریف از طریق این رسانه‌ها تبلیغات و اطلاعات غلط حکومت را در سراسر جهان پخش می‌کند.»[68][69][70][71]

عدم اعطای ویزای ورود به آمریکا

۷ ژانویه ۲۰۲۰ آمریکا از اعطای ویزا به محمدجواد ظریف به منظور شرکت در اجلاس آزاد گفتگو در بارهٔ احترام به منشور سازمان ملل متحد خودداری کرد.[72]

تحریم دیدار با ظریف

مایک پومپئو وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا در روز چهارشنبه ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۰ بعد از اعدام نوید افکاری، از تمامی رهبران جهان خواست تا زمانیکه جمهوری اسلامی دو برادر دیگر نوید و زندانیان خارجی را آزاد نکند، برای میزبانی محمد جواد ظریف برنامه‌ریزی نکرده و از دیدار با او خودداری کنند. وی لغو سفر محمد جواد ظریف به اروپا را کاری درست خواند.[73][74]

در رسانه‌ها

ظریف در فیس‌بوک[75] و توییتر[76] صفحات تأیید شده دارد.

ایران هرگز هولوکاست را انکار نکرده‌است، مردی که آن را انکار می‌کرد، رفته‌است.[77][78]
محمدجواد ظریف، در توئیتر

«
»

برایان هوک، مسوول امور ایران در وزارت‌امورخارجه آمریکا، در گفتگو با شبکه تلویزیونی بلومبرگ، از فیس‌بوک، توییتر و اینستاگرام خواسته تا زمانی‌که اینترنت کاملاً در ایران باز نشده، حساب‌های مقامات کشوری، ازجمله سید علی خامنه ای، حسن‌روحانی و جواد ظریف را ببندند.[79]

روزنامه هفت صبح در خبری اعلام کرد: محمدجواد ظریف دقایقی بعد از امضای توافق با وزیران امور خارجه غربی، این خبر را در صفحه فیسبوک خود قرار داد و توانست آمار قابل توجهی از پسندیدن را کسب نماید

تبریک عید سال نوی عبری

در ۱۴ شهریور ۱۳۹۲ (۵ سپتامبر ۲۰۱۳)(۱ تیشری ۵۷۷۴ یهودی) جواد ظریف در توییتر شخصی خود، روش هشنه، (سال نوی عبری) را به یهودیان تبریک گفت.[80]

کریستی پلوسی دختر نانسی پلوسی، رهبر حزب دمکرات در مجلس نمایندگان آمریکا و رئیس سابق این مجلس در پاسخ به این توئیت نوشت که: «سال نو می‌توانست شیرین‌تر باشد اگر شما به انکار هولوکاست از سوی ایران پایان می‌دادید.» و در پاسخ به کریستی پلوسی، جواد ظریف در توییترش نوشت: «ایران هیچگاه هولوکاست را انکار نکرده‌است، مردی که تصور می‌شد این کار را (انکار هولوکاست) کرده‌است، دیگر رفته‌است. سال نو مبارک»[81] کریستی پلوسی در واکنش به پاسخ ظریف نوشت: «خوشحالم که می‌شنوم، ممنون از پاسختان.»[82]

ظریف سپس در صفحه فیس‌بوک خود سخنانش در توییتر را تأیید کرده و بار دیگر کشتار یهودیان به دست نازی‌ها و کشتار و سرکوب فلسطینی‌ها به دست صهیونیست‌ها را محکوم کرد.[83] محکوم کردن هولوکاست و انکار نکردن آن چند بار دیگر از طریق فیسبوک ظریف با این عنوان مطرح شد که صهیونیست‌ها، «بهانه واهی انکار هولوکاست» توسط ایران را ابزار تخریب وجهه و حیثیت ملی ایران کرده‌اند و می‌گویند که ایران با ساخت بمب اتم می‌خواهد هولوکاست جدیدی ایجاد کند:[84]

لذا تا وزیر خارجه هستم نخواهم گذاشت پروژهٔ صهیونیستی امنیتی‌سازی ایران، منجمله از طریق تخریب وجهه و حیثیت ملی تحت بهانهٔ واهی انکار هولوکاست تحقق یابد.

نتانیاهو با بی‌شرمی معرکه می‌گیرد که ایران هولوکاست را انکار می‌کند و ادعا می‌کند ایران با ساختن بمب اتمی هولوکاست جدیدی ایجاد نماید.

این اقدام ظریف واکنش مثبت بسیاری از سیاستمداران و تحلیل‌گران آمریکایی و اروپایی را برانگیخت. کریستین امانپور، خبرنگار شبکه خبری سی‌ان‌ان نیز در توییتر خود نوشت که شخصاً با ظریف صحبت کرده و او ضمن تأیید این که در توییتر فعال است، به او گفته که: «کشورش هیچگاه هولوکاست را انکار نکرده و مردی (احمدی‌نژاد) که تصور می‌شد این کار را کرده، دیگر رفته‌است.»[80]

رابین رایت عضو انستیتوی صلح آمریکا، در واکنش به این اقدام، به واشینگتن پست گفت: «این اثرگذارترین دیپلماسی عمومی ایران در ۳۴ سال گذشته‌است.»[80] محمدجواد ظریف در مصاحبه با خبرنگار دیلی بیست، دیوید کیز، در پاسخ به فیلتر بودن فیس‌بوک در ایران و در عین حال، داشتن اکانت فیس‌بوک، بلند خندید و گفت؛ «زندگی همین است».[85]

پیام از یوتیوب

ظریف در ۲۸ آبان ۱۳۹۲ (۱۹ نوامبر ۲۰۱۳) یک روز مانده به دور تازه‌ای از مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه پنج به‌علاوه یک در ژنو، پیامی انگلیسی در حساب کاربری خود در یوتیوب منتشر کرد. پیام ظریف گرچه به زبان انگلیسی بود اما در ویدئوهایی مجزا با زیرنویس فارسی، ترکی، فرانسوی و عربی هم منتشر شد. عنوان این ویدئو «پیام ایران: راهی به جلو وجود دارد» بود.[86][87] وزیر خارجه ایران در این پیام حدود ۵ دقیقه‌ای گفت در پرونده اتمی کشورش «راهی به جلو وجود دارد، مسیری سازنده و حرکتی به سوی پیشرفت برای حفاظت از صلح حرکتی رو به جلو و تنها انتخاب بین تسلیم یا رو در رو شدن نیست.» این ویدئو با جمله «من جواد ظریف هستم و این پیام مردم ایران است» پایان می‌پذیرد.[88]

تبریک کاترین اشتون

کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک پیام توییتری فرارسیدن نوروز ۱۳۹۳ را به ظریف و تمام مردم ایران تبریک گفت.[89][یادداشت 2]

مجید توکلی

مجید توکلی را نمی‌شناسم.[90][91]
محمدجواد ظریف، در مصاحبه با خبرنگار دیلی بیست

«
»

جواد ظریف در گفتگو با خبرنگار دیلی بیست، گفت: مجید توکلی را نمی‌شناسم. دیویر کیس نویسنده این مطلب مدعی است که ظریف در پاسخ به سؤال وی مبنی بر اینکه «مجید توکلی، یکی از برجسته‌ترین فعالان دانشجویی ایران که هم‌اکنون در زندان نگهداری می‌شود، چه زمانی آزاد خواهد شد؟» تصریح کرده‌است: نام نسرین ستوده را از طریق رسانه‌ها شنیده‌ام اما مجید توکلی را اصلاً نمی‌شناسم.[90][91]

در ادامه دیوید کیس می‌گوید پس از اتمام نشست سازمان ملل در نیویورک، از ظریف پرسیدم که چطور خود شما از فیس بوک استفاده می‌کنید اما در ایران کسی اجازه استفاده از آن را ندارد که ظریف با لبخندی پاسخ داد:[90][91] زندگی همینه.

تفاهم هسته‌ای لوزان

ظریف، دقایقی پیش از کنفرانس خبری تفاهم هسته‌ای لوزان، در پیامی توئیتری، این موضوع را اعلام کرده بود:[یادداشت 3][92] «راه حل پیدا شد، آماده نگارش متن هستیم».

مصاحبه با برنامهٔ نود

دوشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۴ مصاحبه‌ای توسط عادل فردوسی پور با محمد جواد ظریف انجام شد ولی مسئولین صدا و سیما از پخش این مصاحبه در برنامه نود که به مناسبت شب یلدا ضبط شده بود، خودداری کردند. مسئولین سازمان صدا و سیما علت این کار را عدم دعوت رسمی صدا و سیما از ظریف اعلام کردند. این اقدام صدا و سیما با واکنش سخنگوی دولت و وزارت امور خارجه مواجه شد.[93][94]

مصاحبه با پی‌بی‌اس

ظریف در مصاحبه با چارلی رز، مجری تلویزیون پی‌بی‌اس گفت «ما در ایران هیچ‌کسی را به خاطر عقیده‌اش زندانی نمی‌کنیم».[95]

تحریک (تیم ب) برای کشاندن ترامپ به نبرد در خاورمیانه

در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۹ و سه روز پس از حملهٔ شبه نظامیان حوثی متحد ایران در یمن به تأسیسات آرامکو، ظریف در واکنش به توییت مایک پمپئو، در توئیتی، به‌طور علنی او را متهم به تحریک برای نبرد با ارتش ایران کرد.[96]

کتاب‌شناسی
  • تعهدات جمهوری اسلامی ایران به کمیته مبارزه با تروریسم شورای امنیت (CTC)؛ دفتر مطالعات بین‌المللی مبارزه با تروریسم دانشگاه آزاد اسلامی؛ با مقدمه محمدجواد ظریف، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، دفتر مطالعات بین‌المللی مبارزه با تروریسم، ۱۳۹۰، ۲۶۰ ص.
  • دیپلماسی چند جانبه: پویایی مفهومی و کارکردی سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی؛ محمدجواد ظریف، سید محمد کاظم سجادپور؛ [به سفارش] مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی[وزارت امور خارجه]، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات، ۱۳۹۱، ۹۲۸ص.
  • روندهای جدید بین‌المللی؛ به‌اهتمام محمدجواد ظریف، مصطفی زهدانی؛ [به‌سفارش] دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران: وزارت امورخارجه، مرکز چاپ و نشر، ۱۳۸۴، ۴۳۷ص.
  • نهادهای ملی حقوق بشر؛ تألیف محمدرضا غائبی؛ با مقدمه محمدجواد ظریف؛ [به سفارش] دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، مشخصات نشر: تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات، ۱۳۸۷، ۱۸۴ ص.
  • سازمان‌های بین‌المللی؛ محمدجواد ظریف، محمدکاظم سجادپور، تهران: میزان، ۱۳۸۹، ۲۸۰ ص.[97]
  • دوران‌گذار روابط بین‌الملل در جهان پساغربی؛ محمدجواد ظریف، محمدکاظم سجادپور، عبادالله مولایی، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات، ۱۳۹۵.[98]
  • آقای سفیر: گفتگو با محمدجواد ظریف مصاحبه‌کننده: محمدمهدی راجی، تهران: نشر نی، ۱۳۹۲، ۳۸۴ ص.

رکوردها

محمدجواد ظریف، رکوردهای مختلفی را در جمهوری اسلامی ایران، به نام خود ثبت کرده‌است: از انتصاب اولین سخنگوی زن وزارت امور خارجه، تا اولین سفیر زن جمهوری اسلامی و بیش از ۵۰ بار دیدار با وزیر خارجه آمریکا و اولین دیدار و دست دادن با رئیس‌جمهور آن کشور.[48][99] ظریف همچنین بیش از سایر وزرای دیگر در تاریخ انقلاب اسلامی در صحن مجلس و در کمیسیون امنیت ملی حاضر شده‌است و دربارهٔ مسائل گوناگون به نمایندگان پاسخ داده‌است.[100] ظریف در سال ۲۰۱۵ از سوی مؤسسه انگیسک اینسایتس به عنوان ریسک‌پذیرترین سیاستمدار جهان انتخاب شد.[101][102]

در نگاه دیگران

«ماله‌کشی»؛ «ماله‌کش اعظم»

در مرداد ۱۳۹۸، اکانت رسمی توییتر وزارت خارجه آمریکا در فارسی، در کاری که پیش از این سابقه نداشت، ظریف، وزیر خارجهٔ جمهوری اسلامی ایران را «ماله‌کش اعظم» توصیف کرد. بهره‌گیری از چنین عنوانی، در ظاهر کنایه‌ای زده‌است به کارکرد این وزیر خارجه، در برابر نقدهایی که از سیاست‌های جمهوری اسلامی شده‌است. «ماله‌کش» واژه‌ای است که نخست از نزدیک سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ بیشتر ضد کسانی به‌کارگیری می‌شد که به عنوان «روشنفکر دینی» شناخته شده بودند و این گروه متهم شده بودند که برای «کاستی‌های» اسلام، چرایی‌هایی منطقی می‌سازند و نقدهای اساسی‌ای چون نقدهای حقوق بشری علیه اسلام را «توجیه» می‌کنند. اما از سال ۲۰۱۶، این واژگان با معنای موجه نشان دادن ایرادهایی اساسی به‌کار برده می‌شده‌است.[103]

«پرزیدنت ترامپ اخیراً رهبر ایران را که با پول مردم ایران خودش را ثروتمند کرده، تحریم کرد. امروز، ایالات متحده جواد ظریف، ماله‌کش اعظم وی را نیز تحریم کرد. او مانند سایر اعضای مافیای خامنه‌ای در رفتار یاغیانه رژیم همدست است.» توئیتر فارسی وزارت امور خارجه آمریکا در مرداد ۱۳۹۸[104]

پس از ماجرای فایل صوتی ظریف، روزنامه کیهان که زیر نظر نمایندهٔ سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، نشر می‌یابد، توضیحات ظریف را کافی ندانسته و آن را «ماله‌کشی» توصیف کرد.[105]

خود ظریف دربارهٔ این لقب با اشاره به حل اختلاف‌ها با عربستان سعودی در مرداد ۱۳۹۸ گفت «اگر فکر می‌کنید به قول خودتان من ماله‌کش اعظم هستم، آقای سلیمانی با شما صحبت کند».[106]

یادداشت‌ها
  1. از جمله درخواست‌های مورد تأکید ایران در خصوص متن قطعنامه، درج بندی در قطعنامه بود، که می‌بایست هم‌زمان با شروع آتش‌بس، کمیته‌ای اقدام به شناسایی و معرفی متجاوز جنگ مزبور نماید. از این رو ایران به دنبال کلمه‌ای بود که در عین اینکه مفهوم «پذیرش» را داشته باشد، اما مفهوم حقوقی متفاوتی از آن برداشت شود. در نهایت ظریف کلمه تانتامونت (به انگلیسی: tantamount) در معنای (به مثابه) را در متن گنجاند. بعد از حمله عراق به کویت، این کمیته، عراق را متجاوز و شروع‌کننده جنگ با ایران معرفی کرد.
  2. متن پیام توئیتری کاترین اشتون بدین شرح است: آقای ظریف بدین‌وسیله می‌خواهم نوروز را به شما و مردم ایران تبریک بگویم. در آغاز بهار و سال جدید، امیدوارم سال ١٣٩٣ برای شما سالی سرشار از سلامت و شادی باشد. ما نیازمند پیشرفت بیشتر روابط ایجاد شده در طول چند ماه اخیر می‌باشیم. امیدوارم جشن نوروز حرکتی به سوی ایجاد دوران جدیدی از روابط سودمند و به نفع همه شهروندان ما باشد. سال نو مبارک ارادتمند شما کاترین اشتون
  3. Found solutions. Ready to start drafting immediately.

جستارهای وابسته

پانویس
  1. «رئیس جدید نمایندگی ایران در سازمان ملل منصوب شد». ایرنا. ۳ تیر ۱۳۸۱.
  2. «زندگی خصوصی آقای وزیر». خبرگزاری شرق. ۲۳ مرداد ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اوت ۲۰۱۶.
  3. Alfoneh, Ali; Gerecht, Reuel Marc (23 January 2014). "Mohammad-Javad Zarif: Iran's Foreign Minister Is a Religious Zealot". The New Republic.
  4. «محمدجواد ظریف کیست؟». BBC Farsi. ۲۰۱۹-۰۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
  5. «سوابق علمی، تخصصی و اجرایی محمدجواد ظریف». وزارت امور خارجه ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۴.
  6. 1210 (۲۰۱۹-۰۸-۲۵). «ظریف دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۶.
  7. «محمد جواد ظریف». اقتصاد آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۰.
  8. «ظریف در یک پست اینستاگرامی استعفای خود را اعلام کرد». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
  9. «چه کسی ساعت دیدار رئیس‌جمهور با بشار اسد را به ظریف نگفت؟». خبرگزاری مشرق. ۱۳۹۷-۱۲-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۷.
  10. «انتشار فایل صوتی ظریف؛ عمق اختلافات درون حاکمیت از دیپلماسی تا «میدان»». یورونیوز. ۲۶ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۲۱.
  11. «محمدجواد ظریف کیست؟». ریاست جمهوری. ۲۶ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹.
  12. 883 (۲۰۲۰-۱۱-۲۹). «بعضی دوستان به آمریکا «گرا» می‌دهند که با ما بهتر می‌توانید کار کنید». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۱.
  13. «مراسم ترحیم مادر دکتر ظریف در اصفهان برگزار شد». ایسنا. ۲۰۱۴-۰۱-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۱.
  14. عزیزی، آرش. «محمدجواد ظریف، از انقلابی تا دیپلمات». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
  15. «ناشنیده‌هایی از زندگی «ظریف» در روز تولدش». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۲۳.
  16. ظریف: برخی برای بازارگرمی در معاملات خصوصی، خود را مدیر برنامه پسر من معرفی می‌کنند خبرآنلاین
  17. «سایت دانشگاه دنور» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۳.
  18. «این مرد، جدی‌ترین گزینه وزارت خارجه؟». وبسابت انتخاب. ۷ مرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ مرداد ۱۳۹۲.
  19. «زندگینامه: محمد جواد ظریف (۱۳۳۸-)». همشهری آنلاین. ۲۰۱۳-۰۸-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
  20. الی آلفونه و ریول مارک گرشت (۲۳ ژانویه ۲۰۱۴). «محمد جواد ظریف: وزیر امور خارجه ایران یک مذهبی متعصب است». New Republic. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵.
  21. «نقش فارسی الن ایر و انگلیسی ظریف در موفقیت مذاکرات ایران و آمریکا». عصر ایران. ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۴.
  22. هوگ ورن (۱۸ مه ۲۰۰۷). «صدای ایران در سازمان ملل با لهجهٔ آمریکایی پخش می‌شود». نیویورک تایمز. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵.
  23. نواه ریمن (۵ سپتامبر ۲۰۱۳). «ایران هلوکاست را انکار نمی‌کند». تایم. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵.
  24. «ظریف: دولت با عینک دیگری به وزارت خارجه نگاه کند». ایسنا. ۷ شهریور ۱۳۹۴.
  25. فرزندان محمدجواد ظریف کجا زندگی می‌کنند؟ خبرگزاری فرارو
  26. «در کابینه روحانی چند اصلاح​طلب و چند اصولگرا حضور دارند؟». خبرآنلاین. ۲۰۱۳-۰۸-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵. کاراکتر zero width space character در |عنوان= در موقعیت 27 (کمک)
  27. معرفی سوابق و گرایش سیاسی وزیران پیشنهادی روحانی/ ۷ وزیر اصلاح‌طلب و ۲ وزیر اصولگرا در کابینه اعتدال خبرگزاری مهر
  28. «محمد جواد ظریف». وبگاه رسمی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران.
  29. «دیپلماتی ۵۹ ساله با ۴۰ سال سابقه فعالیت دیپلماتیک». خبرگزاری دانشجویان ایران- ایسنا. ۱۶ دی ۱۳۹۷.
  30. مهرابی دلجو، مجید (۱۶ شهریور ۱۳۹۲). «ظرافت‌های دیپلماسی». همشهری آنلاین. روزنامه همشهری. دریافت‌شده در ۱ آبان ۱۳۹۲.
  31. «چرا به دیپلمات مورد اعتماد رهبر انقلاب حمله می‌کنند؟». خبرگزاری تابناک. ۱۳ مرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ مرداد ۱۳۹۲.
  32. پولتیک (مه ۳۰, ۲۰۱۴). «Poletik 42 - مهمان هفته گری سیک». YouTube.
  33. قشقاوی: تعبیر کیسینجر از ظریف، رساترین تعبیر درباره اوست خبرآنلاین
  34. ظریف در مجلس: هرگز گرین کارت نداشتم/ اصول سیاست خارجی غیرقابل تغییر است ایسنا
  35. حمایت ولایتی از محمد جواد ظریف دیپلماسی ایرانی
  36. دعوت وزیر خارجه آلمان از ظریف خبرگزاری فرارو
  37. دعوت اوغلو از ظریف برای نشست ۳ جانبه خبرگزاری فردا
  38. پس از 34 سال صورت گرفت؛ ظریف و جان کری در کنار یکدیگر + تصاویر / پایان مذاکرات ایران و 1+5 / وزیر خارجه انگلیس: یک بهبودی بزرگ در لحن و روح" ظریف مشاهده شد/ اشتون: دیدار پرمحتوایی بود، دور بعدی مذاکرات ۲۳ مهر در ژنو انتخاب
  39. جان کری: با ظریف ملاقات داشتم، لحن او حقیقتاً متفاوت بود/ ظریف: همه تحریم‌ها باید به تدریج برداشته شود انتخاب
  40. دیدار و گفتگوی ظریف و اشتون در ژنو ایسنا
  41. اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای اعلام شدند بایگانی‌شده در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine اقتصاد آنلاین
  42. توافق تاریخی ایران و ۱+۵ در ژنو؛ برون‌رفت از بن‌بست ۱۰ ساله هسته‌ای دویچه‌وله فارسی
  43. ظریف از گفتگوی تلفنی با وزیر امور خارجه آمریکا خبر داد بی‌بی‌سی فارسی
  44. خلاصه‌ای از راه‌حل‌های تفاهم‌شده بین ایران و ۱+۵ انتخاب
  45. Crowd hails Iranian nuclear negotiators on return to Tehran Al monitor
  46. "بی‌بی‌سی فارسی". ایران بر سر برنامه هسته‌ای خود با قدرت‌های جهانی به توافق رسید. بی‌بی‌سی.
  47. "بی‌بی‌سی فارسی". مقایسه کارنامه روحانی، لاریجانی، جلیلی و ظریف در مذاکرات اتمی. بی‌بی‌سی.
  48. «'ظریف و اوباما در راهروی سازمان ملل دست دادند'». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ مهر ۱۳۹۴.
  49. ایسنا
  50. باشگاه خبرنگاران جوان
  51. «نتایج رای اعتماد مجلس به وزیران پیشنهادی حسن روحانی+جزئیات». دریافت‌شده در ۲۹ مرداد ۱۳۹۶.
  52. «ظریف در یک پست اینستاگرامی استعفای خود را اعلام کرد- اخبار بین‌الملل - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵.
  53. آمریکا محمد جواد ظریف را تحریم کرد، دویچه‌وله
  54. «محمد جواد ظریف استعفا کرد» (به انگلیسی). بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۱۹-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵.
  55. «ظریف استعفا کرد». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵.
  56. «ظریف استعفا کرد». خبرگزاری جمهوری اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵.
  57. «محمد جواد ظریف از وزارت خارجه «استعفا کرد»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵.
  58. «خبرگزاری فارس - ظریف استعفا کرد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵.
  59. «ظریف در تماس پیامکی با «انتخاب»: بعد از عکس‌های ملاقاتهای امروز، دیگر جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه در جهان اعتباری ندارد». خبرگزاری انتخاب. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۶.
  60. «روحانی استعفای ظریف را رد کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ اسفند ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۸ اسفند ۱۳۹۷.
  61. fa.euronews.com https://fa.euronews.com/2019/08/25/afp-iran-plane-possibly-zarif-on-board-landed-biaritz-group-7. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۵. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  62. آقای سفیر، گفتگو با محمد جواد ظریف، صص ۱۳۵–۱۳۶، نشر نی ۱۳۹۲
  63. میثم سعادت (۲۷ بهمن ۱۳۹۲)، «دردسر هولوکاست برای ظریف!»، روزنامه آرمان (۲۴۰۸)، ص. ۲
  64. انتقاد از ظریف در کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران بی‌بی‌سی فارسی
  65. درخواست برکناری ظریف - تهدید طیب‌نیا به استعفاء بایگانی‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine روزنامه ابتکار
  66. چرا او حاضر است استیضاح شود، ولی چیزی از مذاکرات نگوید؟ خبرآنلاین
  67. اژه‌ای دست دادن با اوباما را مشابه جاسوسی دانست بی‌بی‌سی فارسی
  68. «آمریکا محمد جواد ظریف را تحریم کرد؛ واکنش ظریف». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
  69. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «آمریکا محمد جواد ظریف را تحریم کرد | DW | 31.07.2019». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
  70. «خزانه‌داری آمریکا محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی را در فهرست تحریم‌ها قرار داد». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
  71. «آمریکا محمد جواد ظریف را تحریم کرد» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۷-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
  72. «آمریکا از اعطای ویزا به محمد جواد ظریف خودداری کرد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۲۰-۰۱-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۷.
  73. «اعدام نوید افکاری؛ پومپئو از رهبران جهان خواست با ظریف دیدار نکنند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۹.
  74. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «مایک پمپئو از رهبران جهان خواست با محمدجواد ظریف دیدار نکنند | DW | 17.09.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۹.
  75. فیس بوک ظریف
  76. توییتر ظریف
  77. گفتگوی توییتری ظریف با فرزند مقام ارشد آمریکا: مردی که هولوکاست را انکار می‌کرد، رفته‌است
  78. پاسخ ظریف در توییتر به دختر عضو کنگره آمریکا: مردی که هولوکاست را انکار می‌کرد رفت ؛ سال نو عبری مبارک
  79. «تحریم شبکه‌های اجتماعی». ۱۳۹۸-۰۹-۰۳.
  80. توئیتر منسوب به ظریف: انکارکننده هولوکاست، دیگر رفته‌است بی‌بی‌سی فارسی
  81. بازتاب پیام تبریک منتسب به رئیس‌جمهور و وزیر خارجه به یهودیان جهان بایگانی‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine روزنامه خراسان
  82. گفتگوی توییتری ظریف با فرزند مقام ارشد آمریکا: مردی که هولوکاست را انکار می‌کرد، رفته‌است انتخاب
  83. «کشتار یهودی‌ها به دست نازی‌ها محکوم است/نمی‌گذاریم صهیونیست‌ها بر جنایات خود سرپوش بگذارند». صفحه رسمی جواد ظریف در فیسبوک. ۵ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۵.
  84. «متن پاسخ به 4 سؤال نمایندگان در جلسه علنی مجلس». فیسبوک رسمی ظریف. ۷ می ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۵.
  85. Keyes, David. "Iran's Foreign Minister Loves Facebook Despite Banning It at Home". Archived from the original on 10/10/2013. Retrieved 10/10/2013. Check date values in: |بازبینی=, |تاریخ بایگانی= (help)
  86. ویدئوی پیام در یوتیوب
  87. ویدئوی پیام در یوتیوب با زیرنویس فارسی
  88. ظریف در آستانه مذاکرات ژنو پیام انگلیسی از طریق یوتیوب منتشر کرد بی‌بی‌سی فارسی
  89. تبریک توئیتری اشتون به ظریف+متن پیام خبرگزاری انتخاب
  90. Keyes, David (10.09.13). "Iran's Foreign Minister Loves Facebook Despite Banning It at Home". thedailybeast. Archived from the original on 10/12/2014. Retrieved 10/12/2014. Check date values in: |بازبینی=, |تاریخ=, |تاریخ بایگانی= (help)
  91. «جواد ظریف: مجید توکلی را نمی‌شناسم». دانشجونیوز. ۱۹ مهر ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در 10/12/2014. دریافت‌شده در 10/12/2014. تاریخ وارد شده در |بازبینی=،|تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  92. Breaking: Zarif, Rouhani announce preliminary Iran nuclear deal Al-monitor
  93. «ماجرای پخش نشدن مصاحبه ظریف با عادل فردوسی پور». خبر آنلاین. ۲ دی ۱۳۹۴.
  94. «گفتگوی ظریف از «۹۰» پخش می‌شود؟». ایسنا. ۶ دی ۱۳۹۴.
  95. «ظریف: هیچ‌کسی را در ایران به خاطر عقیده‌اش زندانی نمی‌کنیم». رادیو فردا.
  96. [پاسخ ظریف به پمپئو: «اقدام جنگی» یا تحریک به جنگ؟ https://fa.shafaqna.com/news/811241] خبرگزاری شفقنا
  97. «نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور/پیش فرض/صفحه اصلی-دکتر محمدجواد ظریف، تاکنون چه کتاب‌هایی تألیف کرده‌است؟». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۱۴.
  98. «رونمایی از کتاب " دوران‌گذار روابط بین‌الملل در جهان پسا غربی " با حضور دکتر ظریف و جمعی از محققان، اساتید دانشگاه و مدیران وزارت امور خارجه». وزارت امور خارجه. ۲۱ اسفند ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۷.
  99. «تهدید به ترور را بعید می‌دانم». شرق. ۲۰ آبان ۱۳۹۴.
  100. ظریف: ما ملتی دلاوریم نه دلواپس/ تا وزیر خارجه‌ام نمی‌گذارم پروژه امنیتی‌سازی ایران تحت انکار هولوکاست تحقق یابد/درگیری لفظی بین نمایندگان مجلس بر سر وزیر خارجه خبرگزاری انتخاب
  101. «ظریف، ریسک پذیرترین سیاست‌مدار سال 2015». ایرنا. ۵ دی ۱۳۹۴.
  102. «GRI's 2015 Person of the Year in Political Risk». globalriskinsights. ۲۴ دسامبر ۲۰۱۵.
  103. «سود و زیان 'ماله‌کش اعظم' چیست؟». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۲.
  104. «توئیت وزارت خارجه آمریکا: ظریف «ماله‌کش اعظم» خامنه‌ای است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۲.
  105. «سخنگوی دولت: دوقطبی میدان و دیپلماسی در سخنان ظریف نبود، موضع همین وزیر تغییر کرد کسی تعجب نکند». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۱-۰۵-۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۲.
  106. «ظریف: به عربستان گفتم اگر من ماله‌کش اعظم هستم با قاسم سلیمانی مذاکره کنید». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۲.

منابع

برای مطالعه بیشتر

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به محمدجواد ظریف در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ محمدجواد ظریف موجود است.
متن مربوطه در ویکی‌نبشته: محمدجواد ظریف
مناصب سیاسی
پیشین:
منوچهر متکی		 معاون امور بین‌الملل وزیر امور خارجه
۱۳۷۱ – ۱۳۷۶		 تغییرات ساختار معاونت‌ها
پیشین:
خودش
به عنوان معاون امور بین‌الملل		 معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه
۱۳۷۶ – ۱۳۸۱		 پسین:
غلامعلی خوشرو
پیشین:
مصطفی مرسلی
به عنوان معاون حقوقی، کنسولی
و امور مجلس
پیشین:
علی‌اکبر صالحی		 وزیر امور خارجه
۱۳۹۲ – اکنون		 در حال تصدی
مناصب دیپلماتیک
پیشین:
محمدهادی نژادحسینیان		 سفیر ایران در سازمان ملل متحد
۱۳۸۱ – ۱۳۸۶		 پسین:
محمد خزاعی
پیشین:
سعید جلیلی
به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی		 مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران
۱۳۹۲ – ۱۳۹۴		 پسین:
سید عباس عراقچی
به عنوان مسئول تیم مذاکره‌کنندهٔ ایران
در کمیسیون مشترک برجام
سِمَت‌های علمی
پیشین:
محمود محمدی		 معاون بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی
۱۳۹۰		 پسین:
تقی ترابی
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.