وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایران پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در ۸ تیر ۱۳۹۰[1] و تصویب شورای نگهبان در ۱۲ تیر[2] در راستای طرح کوچک‌سازی دولت با ادغام سه وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، کار و امور اجتماعی و تعاون تشکیل شد. تصدی این وزارت در ابتدا و پس از تصویب مجلس برعهده عبدالرضا شیخ الاسلامی بود. هم‌اکنون و از ۵ آبان ۱۳۹۷ بر عهدهٔ محمد شریعتمداری است.
| وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی | |
|---|---|
| اطلاعات کلی وزارت | |
| بنیادگذاری | ۱۲ تیر ۱۳۹۰ |
| سازمان‌های پیشین | وزارت کار و امور اجتماعی وزارت تعاون وزارت رفاه و تأمین اجتماعی |
| حوزهٔ قدرت | جمهوری اسلامی ایران |
| ستاد | تهران، خیابان آزادی بین خیابان خوش و بهبودی |
| عالی‌ترین مقام وزارت | محمد شریعتمداری، وزیر |
| نهاد بالادست | دولت جمهوری اسلامی ایران |
| سازمان‌های زیردست | سازمان تأمین اجتماعی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور صندوق مهر امام رضا صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر سازمان بهزیستی سازمان بیمهٔ خدمات درمانی بانک توسعه تعاون مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار صندوق بازنشستگی کشور مؤسسهٔ کار و تأمین اجماعی صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری و تعاون |
| سندهای کلیدی | قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی قانون‌های حوزهٔ تعاون قانون‌های حوزهٔ کار |
| وبگاه | |
| mcls | |
| این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است |
| سیاست در ایران |
|---|
 |
| نظام جمهوری اسلامی ایران |
|
|
وزیران
نخستین وزیر وزارت‌خانهٔ ادغامی عبدالرضا شیخ‌الاسلامی است که با با ۲۰۴ رأی موافق، ۳۱ مخالف و ۱۰ ممتنع رأی آورد.[3] وی در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۹۱ استیضاح و برکنار شد. در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ نمایندگان مجلس، با ۲۰۰ رأی موافق، ۴۰ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع از مجموع ۲۵۲ آرای مأخوذه، اسدالله عباسی را برای تصدی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی برگزیدند. با آغاز کار دولت یازدهم و دوازدهم، علی ربیعی برای تصدی وزارت تعاون به مجلس معرفی شد و از مجلس دو بار رأی اعتماد گرفت اما در سال ۱۳۹۷ با استیضاح از کار برکنار شد. هم‌اکنون محمد شریعتمداری عهده‌دار این وزارتخانه است.
تاریخچه
وزارت تعاون
فعالیت تعاونی در ایران سابقه دیرپایی ندارد. اولین شرکت تعاونی در ایران در سال ۱۳۱۴ تأسیس شد. در دوران محمدرضا پهلوی کمک‌های فراوانی را اصل ۴ جهت توسعه بخش تعاون در ایران کرد. رویداد اصلاحات ارضی زمینهٔ فعالیت‌های تعاونی در ایران را گسترش داد.
پس از انقلاب ۵۷ هم‌زمان با رویگردانی مقطعی انقلابیان از سرمایه‌داری گرایش به فعالیت تعاونی افزایش یافت. قانون اساسی ایران در اصل ۴۳ و ۴۴ به لزوم گسترش تعاونی‌ها اشاره کرده‌است.
مجلس سوم قانون تعاون مصوب ۱۳ شهریور ۱۳۷۰ در ۱۲ فصل و ۷۰ ماده تدوین کرد و وزرات تعاون بر اساس این قانون فعالیت خود را آغاز کرد.
آخرین وزیر این حوزه، محمد عباسی بود.
وزارت رفاه و تأمین اجتماعی
وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در سال ۱۳۸۳ و پس از تصویب قانون نظام جامع تأمین اجتماعی در مجلس ششم تشکیل شد.
قانون نظام جامعه تأمین اجتماعی در آذر ۱۳۸۲ در مجلس ششم تصویب شد و معرفی وزیر و تشکیل وزارتخانه به مجلس هفتم (که کنترل آن در اختیار محافظه‌کاران قرار داشت) موکول شد. در ابتدای آغاز به کار مجلس هفتم برخی از نمایندگان در لزوم تشکسل این وزارتخانه تشکیک کردند تا جاییکه رمضان‌زاده سخنگوی دولت خاتمی لزوم قانونی تشکیل این وزارتخانه بر اساس مصوبات مجلس قبل را یادآور شد.[4] سرانجام شریف‌زادگان به عنوان اولین وزیر رفاه و تأمین اجتماعی از مجلس رأی اعتماد گرفت.[5][6]
اهداف و برنامه‌ها
هدف اولیهٔ تأسیس این وزارتخانه تجمیع همه نهادهای خدماتی حمایتی و بیمه‌گر همچون سازمان تأمین‌اجتماعی، سازمان بهزیستی، سازمان خدمات درمانی، هلال احمر، سازمان حوادث غیر مترقبه، سازمان اورژانس کشور، کمیته امداد امام خمینی، بنیاد جانبازان و مستضعفان، بنیاد شهید، سازمان بازنشستگی، صندوق بیمه روستاییان و … و پایان دادن به تشتت گسترده در ارائه خدمات حمایتی و بیمه‌ای در کشور بود.[7][8]
مسئولان اعلام کردند که نظام جامع اطلاعات ایرانیان را فراهم خواهند آورد تا بر اساس آن کد تأمین اجتماعی (در آمریکا: Social Security Number) برقرار شود. (اقدامی که تاکنون صورت نگرفته).[9]
محمد ستاری‌فر از معاونان خاتمی و یکی از طراحان این سازمان می‌گوید: «اگر اغراق نباشد باید بگویم من شخصاً درجه اعتبار این قانون را بعد از قانون اساسی می‌دانم.»
یکی از معاونان سازمان تأمین اجتماعی نیز گفت که وزارت رفاه باید همهٔ افراد را تا دو سال پس از تأسیس تحت پوشش قرار دهد.[10]
مخالفان
تشکیل این وزارتخانه با مخالفت وزیر بهداشت و رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی مواجه گردید.[11]
مسعود پزشکیان وزیر وقت بهداشت درمان و آموزش پزشکی معتقد است که:" وقتی دولت در الفبای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به مردم مشکل دارد و قدرت پرداخت منابع مالی را ندارد چگونه می‌خواهد وزارت رفاه برای مردم درست کند؟" سازمان تأمین‌اجتماعی که بر اساس این قانون به وزارتخانه تبدیل شد) پیشتر زیر مجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار داشت. هم چنین برخی از نهادهای کارگری پیرامون استفاده از منابع صندوق تأمین اجتماعی (که از محل پرداخت حق بیمه کارگران در نیم قرن گذشته جمع‌آوری شده‌است) در سایر مصارف ابراز نگرانی کردند.[12]
موافقان
به گفته نمایندگان مدافع طرح بیش از ۲۵٪ از بودجه کل کشور صرف مسایل امور خدماتی، حمایتی و درمانی می‌شود، اما هیچ وزارتخانه‌ای پاسخگوی این هزینه‌ها و همچنین وضعیت خدمات حمایتی و رفاهی در کشور نیست. به گفته نمایندگان سازمان‌های مختلفی در این امور مشغول هستند که تعدد آنان منجر به موازی‌کاری و تلف شدن بخش عمده‌ای از بودجه کشور می‌شود. همچنین با گذشت بیش از دو دهه از انقلاب اسلامی هنوز اهداف اصل ۴۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی محقق نشده‌است.
وزیران
اولین وزیر معرفی شده برای این پست در دولت خاتمی شریف‌زادگان رئیس وقت سازمان تأمین اجتماعی بود که موفق به کسب رأی اعتماد از مجلس هفتم شد.
محمود احمدی‌نژاد ابتدا سید مهدی هاشمی را برای پست وزارت به مجلس هفتم معرفی کرد اما موفق به احراز رأی اعتماد مجلس نشد. وی سپس پرویز کاظمی را معرفی کرد که از مجلس رأی اعتماد گرفت.[13] احمدی‌نژاد یکسال بعد در مهر ۱۳۸۵ او را نیز برکنار کرده و عبدالرضا مصری را به مجلس معرفی کرد. مصری نماینده کرمانشاه در مجلس هفتم و پیش از آن سابقه فعالیت در سازمان زندان‌ها و کمیته امداد را داشته‌است. هم‌زمان با معرفی وی برخی از نمایندگان طرح انحلال وزارت رفاه و انتقال سازمان تأمین اجتماعی به وزارت بهداشت و درمان (همچون گذشته) را تصویب کردند که به فرجام نرسید.
شریف زادگان
دکتر شریف زادگان که مسئول کمیته قشرها میر حسین موسوی در انتخابات سال ۱۳۸۸ بود در بهمن سال ۱۳۸۹ توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد.[14]
کاظمی
وی دومین وزیر کار در مجلس گفت:حوزه فعالیت وزارت رفاه براساس قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی حوزه بیمه‌ای، حمایتی و توانبخشی از طریق اعطای یارانه و کمک مالی به افراد و خانواده‌های نیازمند و حوزه امدادی شامل، امداد و نجات در حوادث غیرمترقبه است.
پیش‌بینی می‌شود بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی در سال ۸۸ بالغ بر ۸ میلیون و ۵۰۸ هزار و ۵۴۳ نفر و سازمان بازنشستگی کشوری یک میلیون و ۴۳۴ هزار نفر خواهند شد که مجموعاً ۹/۹ میلیون نفر را (حدود ۵۶ درصد جمعیت ۷۰ میلیونی کشور را) شامل می‌شوند که با توجه به منابع و مصارف کنونی آینده‌ای خطرناک برای بیمه شدگان پیش‌بینی می‌شود.[15]
وی پس از برکناری از پست وزارت در مصاحبه‌ای گفت که پس از دو-سه جلسه ۴۵ دقیقه‌ای گفتگو با ثمره هاشمی (از نزدیکان احمدی‌نژاد و خود او) به عنوان وزیر معرفی شده‌است.[16]
عبدالرضا مصری
وی که دارای مدرک کارشناسی علوم اجتماعی است آبان ۱۳۸۵ با ۱۹۱ رأی موافق از مجموع ۲۵۹ نماینده حاضر به عنوان سومین وزیر رفاه و تأمین اجتماعی آغاز بکار کرد.[17]
صادق محصولی
صادق محصولی (۱۳۳۸ در ارومیه) وزیر کشور دولت نهم و وزیر رفاه در دولت دهم جمهوری اسلامی است. محصولی با اینکه پس از انتخابات بحث‌برانگیز دهم در سمت خود به عنوان وزیر کشور ابقا نشد اما سرانجام در روز ۲۵ آبان ۱۳۸۸ با رأی ضعیف نمایندگان مجلس شورای اسلامی (۱۴۹ رأی موافق از مجموع ۲۶۵ رأی ماخوذه) به عنوان وزیر رفاه و تأمین اجتماعی انتخاب شد. پیشتر محمود احمدی‌نژاد، فاطمه آجرلو را برای این سمت معرفی کرده بود که با رأی عدم اعتماد نمایندگان از این سمت بازماند.
بانک نوآوران رفاه و تأمین اجتماعی
وزارت رفاه خرداد ۱۳۸۷ اعلام کرده در راستای منویات حضرت امام خامنه‌ای و نامیدن سال ۱۳۸۷ به عنوان سال نوآوری و شکوفایی این بانک را تأسیس کرده‌است.
وزارت کار و امور اجتماعی
وزارت کار و امور اجتماعی یکی از بخش‌های دولت بود. البته نام و دامنه کاری این نوع از وزارتخانه در هر کشوری تا اندازه‌ای متفاوت است. برای نمونه در کشور هلند نام این نهاد، «وزارت امور اجتماعی و موقعیت شغلی» است که بخش بزرگی از فعالیت‌های آن در زمینه امور پرداخت کمک‌هزینهٔ رفاهی به بیکاران تشکیل شده‌است.
آبان سال ۱۳۲۳ در «وزارت پیشه و هنر»، اداره مستقلی به نام اداره کل کار تشکیل شد این ادارهٔ کل ابتدا برای رسیدگی به اختلافات تصویب‌نامه‌ای تنظیم کرد که در فروردین سال ۱۳۲۴به تصویب هیئت وزیران رسید.
اولین طرح قانون کار در تاریخ ۲۸ اردیبهشت سال ۱۳۲۵ و در زمان تعطیلی مجلس به تصویب هیئت وزیران رسید. از آنجا که با تصویب قانون کار، سازمان کوچک اداره کل کار، قادر به حل و فصل امور کارگری نبود و از طرف دیگر یکی از گردانندگان حزب توده نیز در راس وزارت پیشه و هنر قرارگرفته بود و حکومت وقت به سبب مخالفت‌های سیاسی حزب مزبور، مایل نبود امورکارگری کشور را سلطه و اختیار وی قراردهد، لذا با تصویب هیئت دولت در ۱۳/۵/۱۳۲۵وزارتخانه جدیدی به نام وزارت کار و تبلیغات از ادغام اداره کل کار، اداره کل انتشارات و تبلیغات و اداره عمران و اصلاحات وزارت کشور تشکیل و مأمور اجرای قانون کار گردید.
در سال ۱۳۲۵ مظفر فیروز اولین وزیر وزارت کار و تبلیغات معرفی شد.
تاریخچه وزارت کار و امور اجتماعی را می‌توان به دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۲۵ تا ۱۳۵۷ و ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۲ تقسیم کرد. در سال ۱۳۲۵ بعد از تصویب وزارت کار و تبلیغات توسط هیئت دولت، سرانجام در سال ۱۳۲۸ اجازه قانونی تأسیس وزارت کار از طرف مجلس به دولت داده شد و وزارت کار موجودیت قانونی پیدا کرد.
هدف و وظایف وزارت کار و تبلیغات در بدو امر با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی آن زمان به شرح ذیل بود:
ایجاد مرجع بی‌طرف صلاحیتدار برای حل اختلافات کارگر و کارفرما و تمرکز امور مربوط به کار و مراقبت در تهیه اجرای مقررات قانون کار و قانون بیمه کارگران و حمایت و تأمین بهداشت و رفاه کارگران و برقراری روابط با تشکیلات بین‌المللی کار[18]
در کشور ایران فعالیت‌های این نهاد متمرکز بر تنظیم روابط کار و صیانت از نیروی کار و ایجاد بستر اشتغال زایی بود. لزجمله فعالیت‌های دیگر وزارتخانه می‌توان به برگزاری هرساله جشنواره کارآفرینان برتر کشور اشاره کرد. تمرکزعمده این جشنواهر بر روی استارت آپ‌ها و مقوله تخصصی کارآفرینی بوده که در این امر تا حد زیادی موفقتهایی نیز به همراه داشته‌است.[19]
در دوره پهلوی
- مظفر فیروز کابینه قوام السلطنه (اولین وزیر کار ایران)
- احمد آرامش کابینه قوام السلطنه
- منوچهر آزمون کابینه امیرعباس هویدا
در دوران جمهوری اسلامی ایران
منابع
- خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی
- پورتال شورای نگهبان
- «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۱۱.
- از نظر دولت تشکیل وزارت رفاه و تأمین اجتماعی ضروری است بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۱۸ تیر ۱۳۸۴)
- نگرانی ما از جهت‌گیری وزارت رفاه به سمت قوی‌تر کردن سازمان تأمین اجتماعی است بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۲۲ تیر ۱۳۸۳)
- وزارتخانه رفاه و تأمین اجتماعی بدون تعامل با مجلس کاری از پیش نمی‌برد بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۲۴ تیر ۱۳۸۴)
- عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی: با ایجاد وزارت رفاه و تأمین اجتماعی امکان نظارت مجلس بر سازمان‌های بیمه‌ای و حمایتی بیشتر می‌شود بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۲۵ آذر ۱۳۸۰)
- وزارت رفاه و تأمین اجتماعی تشکیل می‌شود بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۱۱ آذر ۱۳۸۲)
- وزارتخانه‌ای برای رفاه (بی‌بی‌سی فارسی ،13 ژوئیه 2004)
- معاون سازمان تأمین اجتماعی: وزارت رفاه و تأمین اجتماعی باید کلیه آحاد جامعه را دو سال پس از تشکیل تحت پوشش قرار دهد بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۲آبان ۱۳۸۲)
- جمعی از رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی:تشکیل وزارت رفاه و تأمین اجتماعی اصلاحات در نظام سلامت را مختل می‌کند بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۴ مهر ۱۳۸۲)
- بیانیه هیئت مدیره کانون‌عالی شوراها اسلامی کار درباره لایحه وزارت رفاه و تأمین اجتماعی بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۲۴ اسفند ۳۸۲)
- وزارتخانه پر دردسر؛ معرفی وزیر جدید و طرح انحلال وزارت رفا (بی‌بی‌سی فارسی ،۸ مهر ۱۳۸۵)
- دکتر محمد حسین شریف زادگان بازداشت شد بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
- برنامه‌های وزیر پیشنهادی وزارت رفاه و تأمین اجتماعی بایگانی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (ایسنا، ۱۵ آبان ۱۳۸۴)
- نخستین وزیر برکنار شده دولت نهم از چگونگی پیوستنش به کابینه می‌گوید بایگانی‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (روزنامه اعتماد، ۲ اسفند ۱۳۸۶)
- وزیر جدید رفاه رای اعتماد گرفت (بی‌بی‌سی فارسی، ۸ آبان ۱۳۸۵)
- وب سایت وزارت کار
- «سامانه کارآفرینان برتر سال ۱۳۹۶ - وزارت تعاون، کارورفاه اجتماعی». www.karafarinanebartar.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۸-۲۶.
پیوند به بیرون
- وبگاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
- وبگاه رسمی وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی
- وبگاه رسمی سازمان تأمین اجتماعی
- وبگاه رسمی سازمان بیمه سلامت ایران
|  | |
۱سرپرست | ||