جناح اصلاح‌طلبان جمهوری اسلامی ایران

اصلاح‌طلبان، یکی از دو جناح سیاسی اصلی در بین گروه‌های داخل حکومت ایران به‌شمار می‌رود. این جناح پس از واقعه دوم خرداد، خود را اصلاح‌طلب نامیدند گرچه در مقایسه با مفهوم تاریخی اصلاح طلبی نو، محافظه کار تلقی می‌گردند.

با جناح چپ جمهوری اسلامی ایران اشتباه نشود.
اصلاح‌طلبان
رهبر معنویسید محمد خاتمی[1]
رهبر پارلمانی
جناح پارلمانیفراکسیون امید (۲۰۱۶–۲۰۲۰)
فراکسیون خط امام (۲۰۰۴–۲۰۱۲)
فراکسیون دوم خرداد (۲۰۰۰–۲۰۰۴)
مجمع حزب‌الله (۱۹۹۶–۲۰۰۰)
مرام سیاسیخیمه بزرگ[2]
اصلاح‌طلبی
پسا اسلام‌گرایی[3]
جمهوری‌خواهی[4]
مردم‌سالاری اسلامی[5]
لیبرالیسم اسلامی[5]
دیناسلام
سهم جناح در قدرت سیاسی
رئیس‌جمهورمورد حمایت[6]
کابینه
۷ از ۱۸
معاونان رئیس‌جمهور
۵ از ۱۲
پارلمان
رئیس مجلسخیر
۲۰ از ۲۷۶
قوه قضائیه
قوه قضائیهخیر
وضعیتفاقد تسلط[7]
نهادهای فرا قوه‌ای
مجلس خبرگان رهبری[persian-alpha 1]
۱۷ از ۸۸
شورای نگهبانفاقد تسلط[7]
مجمع تشخیص مصلحت نظاماقلیت[10]
شوراهای اسلامی شهر و روستا
تهران
۲۱ از ۲۱
مشهد
۱۵ از ۱۵
اصفهان
۱۲ از ۱۳
کرج
۱۲ از ۱۳
قم
۰ از ۱۳
شیراز
۱۲ از ۱۳
تبریز
۸ از ۱۳
یزد
۶ از ۱۱
زاهدان
۱۱ از ۱۱
رشت
۴ از ۹
این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است
سیاست در ایران
نظام جمهوری اسلامی ایران
رهبری/ولایت فقیه
قوه مجریه
قوه مقننه
قوه قضائیه
شوراهای عالی
استان،شوراهای شهر و روستا
شهرداری‌ها • شوراهای اسلامی شهر و روستا • استانداری
انتخابات
ستاد انتخابات کشور • شورای نگهبان
حزب‌ها
خانه احزاب ایران
اصول‌گرایان • اعتدال‌گرایان • اصلاح‌طلبان

درگاه ایران

پس از ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۸ و با پیروزی در انتخابات هفتمین دورهٔ ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ و ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی با بیش از ۲۰ میلیون رأی به ریاست جمهوری رسید و آن انتخابات از جانب اصلاح طلبان حماسه دوم خرداد نامیده شد و اصلاح‌طلبان توانستند وارد عرصهٔ حاکمیت شوند و پس از آن اکثریت مجلس ششم و نخستین شورای شهر تهران را نیز به دست آوردند. این جریان به دلیل پیروزی در انتخابات دوم خرداد به جبههٔ دوم خرداد مشهور گشت و هشت سال کنترل دولت و همچنین چهار سال اکثریت نمایندگان مجلس ششم را در اختیار داشت.

دو حلقه فکری در جریان اصلاح طلبی در ایران وجود دارد که یکی موسوم به حلقه کیان و دیگری حلقه نیاوران است.[11] از حلقه کیان، سیدمحمد خاتمی رئیس دولت اصلاحات و از حلقه نیاوران، حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور ایران بیرون آمدند.[11]

کیان دارای دیدگاه چپ اسلامی بود و نیاوران دارای دیدگاه تکنوکراتی است.[11]

حلقه نیاوران در طول سال‌ها، در حال کنار زدن چپ‌ها و حلقه موسوم به کیان بوده‌اند.[11]

افول قدرت اصلاح‌طلبان و قدرت گرفتن اصولگرایان از انتخابات شوراهای دوم در سال ۱۳۸۱ آغاز شد و سپس انتخابات مجلس هفتم در نهایت پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات نهمین دورهٔ ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۴ به اوج رسید.

انتخابات یازدهمین دورهٔ ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ و پیروزی حسن روحانی اعتدال‌گرا که نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان نیز بود، اصلاح‌طلبان راستگرا را به قدرت بازگرداند اما نیروهای اصلاح طلب چپ‌گرا همچنان در حاشیه ماندند.[12]

سید محمد خاتمی

ائتلاف اصلاح‌طلبان ایران ۱۳۸۶

ائتلاف اصلاح‌طلبان ایران به بخشی از کارزار احزاب و گروه‌های وابسته به نظام سیاسی ایران برای انتخابات دورهٔ هشتم مجلس گفته می‌شود که در پایان زمستان سال ۱۳۸۶ برگزار شد این ائتلاف از ۲۱ حزب و گروه تشکیل یافته بود و هدف اصلی آن بنا به گفتهٔ سخنگویانش، بازسازی اقتدار مجلس و مهار افراطی‌گری دولت بود.[13]

انتخابات ریاست جمهوری دهم
نوشتار(های) وابسته: جنبش سبز

در انتخابات ریاست جمهوری دهم در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ از میان کاندیداهای اصلاح طلب تنها دوتن به نام‌های میرحسین موسوی و مهدی کروبی به رقابت با دو نامزد دیگر پرداختند.[14] در این انتخابات که محمود احمدی‌نژاد پیروز گردید باعث اعتراض شدید کاندیداهای اصلاح طلب و اصلاح طلبان دیگر از قبیل خاتمی قرار گرفت و اعتراضات مردمی را در پی داشت. هم چنین میرحسین موسوی نیز گفت تا تشکیلاتی با نام راه سبز امید تأسیس خواهد کرد و او و محمد خاتمی و مهدی کروبی در شورای مرکزی آن خواهند بود و هدف از آن ایجاد مردم سالاری، آزادی، پیشرفت و جمهوری اسلامی واقعی بر اساس آرمان‌های سید روح‌الله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران است و مردم اصلی‌ترین حامیان آن هستند.

فعالین اصلاحات بعد از انتخابات

اغلب فعالین اصلاح طلب بعد از انتخابات یا دستگیر شدند یا مجبور شدند ایران را ترک کنند و عده‌ای از اصولگرایان پیاپی درخواست دستگیری یا محاکمه سران دستگیر نشده اصلاح طلب را دارند.

انتخابات ریاست جمهوری یازدهم

در جریان یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، حسن روحانی، تنها کاندیدای مورد حمایت اصلاح طلبان توانست با کسب ۵۰٫۷۱ درصد آراء و اکثریت قاطع پست ریاست جمهوری ایران را احراز کند. حسن روحانی پس از پیروزی در انتخابات و در اولین پیام خود به عنوان رئیس‌جمهور منتخب ملت صراحتاً از علی اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی تشکر کرد و اظهار داشت از همه نیروهای اصلاح‌طلب نخبه و اصولگرای معتدل استفاده خواهد کرد. در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نیز جناح اصلاح طلبان مجدداً از حسن روحانی حمایت کردند.

انتخابات مجلس دهم و خبرگان پنجم

ائتلاف اصلاح طلبان ایران به نام ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم برای شرکت در انتخابات دهمین دورهٔ مجلس شورای اسلامی و انتخابات پنجمین دورهٔ مجلس خبرگان رهبری شکل گرفت. در نهایت این ائتلاف با چهار چهره سرشناس یعنی سید محمد خاتمی، محمد رضا عارف، حسن روحانی و اکبر هاشمی رفسنجانی تشکیل شد و فهرستی با نام لیست امید برای انتخابات توسط شورای عالی سیاستگذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان ارائه شد که در تهران به پیروزی قاطع رسید و در استان‌ها نیز در مرحله اول و دوم ۱۳۰ کرسی مجلس را بدست آوردند.[15]

انتخابات مجلس یازدهم

براساس تصمیم پانزدهم بهمن ماه شورای عالی سیاست گذاری جبهه اصلاح طلبان، احزاب می‌توانستند از حق قانونی خود برای رقابت حداقلی در انتخابات دوم اسفندماه مجلس یازدهم استفاده کنند. به همین دلیل، شورای عالی اصلاح طلبان با بیان اینکه این جبهه در تهران لیستی ارائه نمی‌دهد، از احزاب و شوراهای اصلاح‌طلبان استان‌ها خواست متناسب با واقعیات صحنه رقابت، راساً و به شکل اقتضایی نسبت به معرفی نامزدها و کمک به حضور پررنگ مردم، نهایت سعی و تلاش خود را مبذول دارند.[16] با آغاز ثبت‌نام انتخابات مجلس شورای اسلامی، محمدرضا عارف که سرلیست اصلاح‌طلبان برای انتخابات ۹۴ بود و ریاست شورای سیاست‌گذاری را برعهده داشت از ثبت‌نام خودداری کرد و برخلاف دوره قبل، اصلاح‌طلبان کم‌فروغ ظاهر شدند و روز آخر ثبت‌نام، مجید انصاری وارد عرصه شد تا خلأ نبود سرلیست را برای آنها پر کند.[17] پس از اینکه شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان اعلام کرد برای انتخابات ۲ اسفند مجلس شورای اسلامی لیستی را ارائه نخواهد کرد برخی از احزاب و گروه‌های سیاسی اصلاح طلب به صورت جداگانه یا با ائتلاف چند حزب اصلاح طلب مباردت به ارائه لیست انتخاباتی کردند که از این جمله لیست‌ها می‌توان به ائتلاف برای ایران، یاران هاشمی اشاره کرد.[18]

ائتلاف برای ایران

در این چارچوب هشت حزب اصلاح طلب شامل:[16]

با ارائه لیستی مشترک برای پایتخت با نام ائتلاف برای ایران وارد رقابت‌های انتخاباتی دور یازدهم مجلس شورای اسلامی شدند. انتخاباتی که با حضور ۱۴۵۳ نامزد در تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس برای کسب ۳۰ کرسی مجلس برگزار می‌شود.

لیست مورد توافق ۸ احزاب اصلاح طلب برای انتخابات از داوطلبانی به شرح زیر تشکیل شده‌است.[16]

  1. مجید انصاری عضو مجمع روحانیون مبارز
  2. مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردم سالاری
  3. علیرضا محجوب دبیرکل خانه کارگر
  4. داوود محمدی دبیرکل انجمن اسلامی معلمان
  5. محمد حسین مقیمی مدیر دوران اصلاحات
  6. محمدرضا راه چمنی دبیرکل حزب وحدت و همکاری
  7. علی داستانی از اعضای شورای مرکزی حزب همبستگی
  8. سهیلا جلودارزاده عضو خانه کارگر
  9. امیر عسگری از مجمع فرهنگیان ایران اسلامی
  10. افشین اعلا فعال سیاسی
  11. پروانه مافی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران
  12. اعظم صمصامی عضو مجمع فرهنگیان ایران اسلامی
  13. محمدرضا بادامچی اعضای حزب اسلامی کار
  14. محمدهادی انتشاری فعال سیاسی اصلاح طلب
  15. فریده اولاد قباد از نمایندگان فعلی مجلس
  16. فخرالدین صابری نماینده ادوار مجلس
  17. سعید باقری فعال سیاسی اصلاح طلب
  18. محمدرضا شریفی اقتصاد دان
  19. زهرا ساعی از اعضای خانه کارگر نماینده فعلی مجلس
  20. محمدعلی وکیلی روزنامه‌نگار، نماینده مجلس
  21. سید فرید موسوی نماینده فعلی مجلس
  22. محسن علیجانی نماینده فعلی مجلس
  23. محمدرضا نجفی نماینده فعلی مجلس
  24. محمد حسین شیخ محمدی فعال سیاسی اصلاح طلب
  25. وحید توتون‌چی فعال سیاسی اصلاح طلب
  26. حسن انصاری فعال سیاسی در شهر ری و عضو حزب آزادی
  27. علی حسین رضاییان عضو شورای مرکزی انجمن مدرسین دانشگاه‌ها
  28. ابوالفضل سروش نماینده فعلی مجلس
  29. حبیب پارسا سازمان نظام مهندسی
  30. مهدی شیخ نماینده فعلی مجلس

فهرست کارگزاران سازندگی

فهرست کاندیداهای مورد حمایت حزب کارگزاران سازندگی ایران در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر.[19]

  1. مجید انصاری
  2. محمدحسین مقیمی
  3. افشین علا
  4. محمدرضا نجفی
  5. داوود محمدی
  6. علیرضا محجوب
  7. سیدفرید موسوی
  8. پروانه مافی
  9. سهیلا جلودارزاده
  10. زهرا ساعی
  11. اعظم صمصامی
  12. لیلا کمانی
  13. افشین خلیلی
  14. ابوالفضل رباطی
  15. محمدعیسی انصاری‌فر
  16. هادی احمدی
  17. محمد آدابی
  18. محمدرضا شریفی
  19. مراد دهداری
  20. محمدحسین شیخ‌محمدی
  21. وحید توتونچی
  22. محمدهادی انتشاری
  23. محمدرضا بادامچی
  24. محمدنبی ابراهیمی
  25. محمداحسان متقی
  26. خسرو سبحانی
  27. حسن قجاوند
  28. سعید باقری
  29. سیداحمد حسینی
  30. سیدامیر عسکری

حزب کارگزاران سازندگی با انتشار بیانیه ای ضمن انتقاد از جریان اصلاح طلب، اعلام کرده بود که برای حضور در انتخابات یازدهمین دوره مجلس لیست جداگانه خواهد داد.

کرسی‌های کسب شده

در نهایت اصلاح طلبان موفق به کسب بیست کرسی در مجلس یازدهم شدند. اصلاح طلبان تهران موفق به کسب کرسی نشدند و مسعود پزشکیان رهبر پارلمانی اصلاح‌طلبان در مجلس یازدهم خواهد بود.[20]

تشکل‌های عمده اصلاح‌طلبان

بنیادها

جستارهای وابسته

یادداشت
  1. In all, reformist-backed candidates won 52 seats in the elections, however, not all of them are reformists.[8] According to Hossein Mousavian, the centrist/reformist share is 19 percent of the seats.[9]

پانویس
  1. Rohollah Faghihi (3 May 2017), "Spiritual leader of Iranian Reformists backs Rouhani", Al-Monitor, retrieved 25 May 2017
  2. Scott Peterson (9 February 2009), "On eve of Iran anniversary, talk of compromise", MinnPost, retrieved 30 April 2016
  3. Badamchi, Meysam (2017). Post-Islamist Political Theory: Iranian Intellectuals and Political Liberalism in Dialogue. Philosophy and Politics - Critical Explorations. 5. Springer. p. 3. ISBN 978-3-319-59492-7.
  4. Mohseni, Payam (2016). "Factionalism, Privatization, and the Political economy of regime transformation". In Brumberg, Daniel; Farhi, Farideh. Power and Change in Iran: Politics of Contention and Conciliation. Indiana Series in Middle East Studies. Indiana University Press. p. 201–204.
  5. Ahmad Ashraf and Ali Banuazizi (2001), "Iran's Tortuous Path Toward "Islamic Liberalism"", International Journal of Politics, Culture and Society, 15 (2): 237–256, doi:10.1023/A:1012921001777
  6. Laura Secor (22 May 2017), "The Patient Resilience of Iran's Reformers", The New York Times, retrieved 15 August 2017
  7. "Freedom in the World: Iran", Freedom House, 2017, retrieved 25 May 2017
  8. "Rohani, Reformist Allies Win Control Of Iran's Powerful Assembly Of Experts", RFE/RL, 29 February 2016, retrieved 25 May 2017
  9. Hossein Mousavian (3 March 2016), "The new Iranian Parliament is loyal to Leader but advocating for Rouhani", IRNA, 81989099, retrieved 25 May 2017
  10. "Iran conservatives tighten grip on top oversight body", Agence France-Presse, Yahoo, 14 August 2017, retrieved 14 August 2017
  11. «از حلقه کیان تا حلقه نیاوران؛ جدال بر سر قدرت!». مشرق نیوز. ۲۰۱۷-۰۹-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  12. «چرخش به راست روحانی در چینش کابینه | امید». omidnameh.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۴.
  13. تشکیل «ائتلاف اصلاح‌طلبان» در ایران، وبگاه دویچه وله
  14. vista. «آرایش اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری دهم». ویستا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  15. پیروزی قاطع لیست امید
  16. «رونمایی از لیست ائتلافی ۸ حزب اصلاح طلب /جای خالی کارگزاران در ائتلاف احزاب اصلاح طلب». خبرآنلاین. ۲۶ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  17. «ختمِ شورای سیاست‌گذاری اصلاح طلبان با اعلام «نیامدن» !؛ چگونه کار تشکیلات عارف توسط رادیکال‌ها تمام شد؟». تسنیم. ۱۸ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  18. «یاران اصلاحات؛ جدیدترین لیست اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس در تهران+اسامی». تسنیم. ۲۹ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  19. «لیست انتخاباتی حزب کارگزاران برای تهران اعلام شد +اسامی». مشرق. ۲۵ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  20. «حضور کم‌رمق اصلاح‌طلبان و مستقلین در مجلس یازدهم +جدول». خبرآنلاین. ۴ اسفند ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹.

منابع
  • «فرهنگ جامع سیاسی» - نوشتهٔ محمود طلوعی - نشر علم - شابک: ۴-۰۳۰-۴۰۵-۹۶۴
  • «کتاب اصطلاحات سیاسی» - به کوشش عبدالرحمان میاح - نشر پارسایان - ۴-۹۱-۶۵۶۶-۹۶۴
  • «کتاب پژوهش در علوم سیاسی» - نوشته دکتر کاووس سید امامی - ۵-۴۱-۷۷۴۶-۹۶۴
  • «چرا اصلاحات شکست خورد: نقدی بر عملکرد هشت ساله اصلاح طلبان در ایران ۱۳۷۶–۱۳۸۵»، دکتر کاظم علمداری، خرداد ۱۳۸۷، انتشارات سایه، شابک: ۲-۳۷-۹۳۳۴۲۹-۱
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.