بهائی‌ستیزی
بهائی‌ستیزی ستیز با دین بهائیت و بهائیان به شکل‌های گوناگون و با اِعمال تبعیض، سیاه‌نمایی، کینه‌توزی، پیش‌داوری، نفرت‌پراکنی از راه رسانه، حبس، تبعید، آزار و شکنجهٔ جسمی و روانی و نیز کشتار است.
| شخصیت‌های اصلی | |
| نوشته‌ها | |
|
کتاب اقدس - کتاب ایقان | |
| مؤسسات | |
| تاریخچه | |
| شخصیت‌های برجسته | |
| بیش‌تر | |
|
نشانه‌ها - احکام |
تاریخچه در ایران
از هنگام پیدایش آئین بابی در سال ۱۸۴۴ میلادی و پس از آن، آیین بهائی در ۱۸۵۲ م. مخالفت با بابی‌ستیزی و بهائی‌ستیزی، از سوی عالمان دینی شیعه و حکومت قاجاریه آغاز شد.[2] از آنجا که این دو آیین از جهاتی، واحد تلقی می‌گردند، از دیدگاه جامعه شناختی و تاریخی می‌توان آن دو را واحد در نظر گرفت و عنوان بهائی‌ستیزی را به‌طور کلّی، به کار برد.[2][3]
دلیل مذهبی بهائی‌ستیزی این بود که برخی مجتهدان دینی و حکومت ادعا می‌کردند پس از اسلام دین جدیدی نباید ظاهر شود. از نظر اجتماعی و سیاسی علّت مخالفت آن بود که در صورت قبول ادعای باب و بهاءالله، قدرت مادی و مذهبی و سیاسی طبقهٔ روحانیون و حکومت با چالش‌های جدّی روبه رو می‌شد.[3][4]
دوران قاجار
بهائی‌ستیزی در دوران حکومت قاجاریه در ایران به اشکال گوناگون دیده می‌شد. انتشار مطالب بر ضدّ آئین بابی و بهائی و تبعید، حبس، شکنجه و قتل و کشتار پیروان، از روش‌های رایج بهائی ستیزی در آن دوران بود.[3][4][5]
جنبش بابی از همان ابتدای خود با مخالفت سران قاجار رو به رو شد.[3] در فاصله ۱۸۴۸–۱۸۴۹ شاه ایران حدود ۶ هزار نیروی لشکری و تسلیحات برای مقابله با حدود ۵۰۰ بابی که در مقبرهٔ شیخ طبرسی در نزدیکی دریای خزر پناه گرفته بودند فرستاد. در نهایت در ماه مه ۱۸۴۹ بابیان که به علت گشنگی مفرط تضعیف شده بودند فریب وعدهٔ آتش‌بس نیروهای حکومتی را خوردند اما به محض خارج شدن از پناهگاه خود قتل‌عام شدند.[3] دو حادثهٔ مشابه دیگر در نیریز و زنجان دو شهری که جمعیت بابی بالایی داشتند اتفاق افتاد. هر دو واقعه با قتل‌عام بابیان پایان یافت.[3] در سال ۱۸۵۰، صدراعظم وقت امیر کبیر این‌طور تصمیم گرفت که برای پایان دادن به جنبش بابی بهترین راه اعدام مؤسس این جنبش است که در آن هنگام در زندان بود. باب در ژوئیه ۱۸۵۰ در تبریز اعدام شد.[3]
خشم و درماندگی بابیان از اعدام باب، در ۱۸۵۲ گروه کوچکی از آنان را تحریک کرد تا به جان ناصرالدین شاه سوءقصد کنند.[3] پس از ترور نافرجام ناصرالدین‌شاه با بابیان برخورد شدیدی شد. اگر چه تنها عدهٔ کمی از بابیان مسئول این واقعه بودند اما شاه دستور قتل‌عام بابیان را داد.[3] از تعداد دقیق بابیانی که در این دوران کشته شدند اطلاعی در دست نیست.[3] اما به‌طور کلی این رقم معادل ۲۰ هزار نفر در نظر گرفته می‌شود.[4] گزارش‌های کتبی که شاهدان عینی اروپائی از این دوره بجا گذاشته‌اند، روایت می‌کند که چگونه پیروان باب را با آهن گداخته داغ می‌کردند، سنگسار یا با توپ دو نیم می‌کردند، به عنوان هدف برای تمرین استفاده می‌نمودند، جمجمه‌هایشان را می‌شکستند، وارونه از درختان آویزان می‌کردند، دندان‌هایشان را از ریشه بیرون می‌کشیدند، چشمهایشان را از حدقه درمی‌آوردند، آنها را مجبور می‌کردند تکه‌های بریده شدهٔ بدن خودشان را بخورند، شمع‌های روشن در بدنشان فرومی‌کردند، پوست کف پای آنها را می‌کندند و در روغن داغ فروکردند، پاهایشان را نعل می‌زدند و قبل از اعدام کردن آنها را می‌دواندند.[4]
در سال ۱۸۵۱ میرزا حسینعلی که در آنوقت بین بابیان به جناب بهاء معروف بود، به شهر بغداد تبعید شد. دشمنی با بهاییان چندان در دوران دودمان قاجاریه در جامعه ایران رواج داشت که متهم کردن مشروطه خواهان به «بابی گری»، مهم‌ترین سلاح نظری مستبدان به دوران انقلاب مشروطه ایران بود.[6]
دوران پهلوی
بهائی ستیزی در دوران حکومت پهلوی نیز اگرچه نسبت به دوران قاجاریه کم تربود، ولی به همان اَشکال سابق ادامه داشت.[3][4][5] در دوران قاجار آزار و اذیت‌ها بیش تر از طرف عوامل محلی صورت می‌گرفت و حکومت مرکزی گاهی از این برخوردها حمایت می‌کرد و گاهی به دلیل ترس از دست دادن کنترل با آنها مخالفت می‌نمود. اما در دوران پهلوی با قوی تر شدن حکومت مرکزی، این خود دولت بود که به تدریج عامل اصلی آزار و اذیت بهائیان شد. در نتیجه شکل آزار و اذیت‌ها از حرکت‌های تهاجمی عوام در دوران قاجار تغییر کرد و ماهیتی اداری به خود گرفت که اغلب همراه با بخشنامه‌ها و آئین‌نامه‌های دولتی بود.[3] برای مثال در ۱۹۳۴ دولت به دلیل اینکه یکی از مدارس بهائی در یکی از روزهای تعطیلی بهائی مدرسه را بسته بود، حکم تعطیلی دائم حدود ۶۰ مدرسهٔ بهائی را صادر کرد. همچنین چاپ و انتشار آثار بهائی ممنوع شد و ازدواج بهائی به رسمیت شناخته نمی‌شد.[3]
جدی‌ترین موج آزار و اذیت بهائیان در دوران پهلوی در سال ۱۹۵۵ (۱۳۳۴) آغاز شد وقتی حکومت به شیخ محمدتقی فلسفی اجازه داد در رادیوی سراسری علیه بهائیان به وعظ و خطابه بپردازد و عوام را علیه بهائیان بشوراند.[3] موجی از بهائی‌ستیزی در کشور به راه افتاد و در بسیاری از نقاط بهائیان با قتل و غارت مواجه شدند. شاید یکی از دلایل این موج از بهائی‌ستیزی این بود که شاه به دستگاه روحانیون دینی که به او کمک کرده بودند با کودتا علیه مصدق قدرت را بازپس گیرد احساس دین می‌کرد.[3]
دوران جمهوری اسلامی
در دورهٔ جمهوری اسلامی (از انقلاب ۱۳۵۷ تاکنون) بهائی‌ستیزی مجدداً به شکلی شدید و مستمر ادامه یافته‌است. همدستی حکومت و فقیهان شیعه در بهائی‌ستیزی در دوران قاجاریه و پهلوی، در دوران جمهوری اسلامی به یکی‌شدن بهائی‌ستیزان حکومتی و فقیهان تبدیل شد و شکل جدیدِ سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران را به خود گرفت.[3][4][7] بر خلاف دوران قبل که بهائیان قربانیان اقدامات پراکنده حکومتی بودند، پس از انقلاب اسلامی طرح مشخص و برنامه‌ریزی‌شده‌ای برای نابودی جامعهٔ بهائی شکل گرفت.[3]
پس از پیروزی انقلاب ایران (۱۳۵۷) در ایران، بهائی‌ستیزی که با حمایت روحانیان شیعه همراه بود، شکل جدید و افراطی‌ای به خود گرفت. به صورتی که بهاییت تنها مذهبی در ایران است که روحانیّت شیعه برای مبارزه با آنان نهاد ویژه‌ای تأسیس کرده‌است.[6] گفتنی است که بهائیان متهم به حمایت از نظام شاهنشاهی شدند و مورد برخورد نظام جمهوری اسلامی قرار گرفتند که از آنجمله می‌توان به اعدام بهائیان، تخریب اماکن مقدس و گورستان‌های بهائی، توهین به مقدسات بهائی و جلوگیری از ادامه تحصیل و اشتغال آنان در مراکز دولتی و ادارات نام برد.[8][9]
دشمنی با بهائیان چندان ریشه‌دار و مستمر بود که حتی در روزهای انقلاب، در کنار اشغال و تخریب نهادهای مالی و امنیتی حکومت، کشتن و تخریب و آتش زدن خانه‌های بهائیان فراموش نشد و از جمله در قریه سعدی شیراز، بهائیان «قتل‌عام» شدند.[6]
روح‌الله خمینی قبل از اینکه به قدرت برسد دشمنی خود با بهائیان را اعلام کرده بود و واضح ساخته بود که اقلیت سیصد هزار نفرهٔ بهائیان ایران که بزرگ‌ترین اقلیت دینی کشور بود از حقوق پایهٔ انسانی که سایر اقلیت‌های دینی برخوردار بودند محروم خواهند شد.[4] پس از انقلاب قانون اساسی جدید کشور به عمد بهائیان را به رسمیت نشناخت و برای آنها هیچ حقی قائل نشد. دادگاه‌های جمهوری اسلامی ایران به نوبهٔ خود از بهائیان در برابر قتل و ضرب و تعرضات دیگر حمایت نمی‌کنند و آنان را مشمول حق دریافت خسارت ندانسته به این ترتیب هر آزار و تجاوزی به بهائیان مجاز انگاشته می‌شود و مصونیت قضایی دارد.[4][10] دبیرکل سازمان ملل متحد، بان کی مون، در گزارش سال ۲۰۱۶ خود در ارتباط با وضعیت حقوق بشر در ایران، بهائیان را ستم‌دیده‌ترین اقلیت دینی ایران نامید.[11]
حقوق انسانی بهائیانِ حتی کودک[12] در نظام جمهوری اسلامی ایران، به گونهٔ سازمان‌دهی‌شده،[13] نقض می‌شود.[14][15][16][17] سرکوب اقلیت‌های دینی (زرتشتیان، یهودیان، مسیحیان و بهائیان…) در ایران، باعث کاهش بسیار شدید پیروان آنها در ایران شده‌است.[18]
بنا به گزارش‌های نمایندگان سازمان ملل متحد در زمینهٔ حقوق بشر در ایران موارد زیر از جمله موارد سرکوب و آزار و اذیت بهائیان ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ بوده‌است:[3]
- ممنوع اعلام کردن تمامی موسسات (شوراهای انتخابی) و فعالیت‌های جامعهٔ بهائی[3]
- دستگیری و اعدام اعضای شوراهای انتخابی بهائی در سطح محلی و ملی (محفل‌های ملی و محلی)[3][19]
- مصادره اماکن و دارایی‌های متعلق به جامعهٔ بهائی[3][4]
- مصادره و تخریب امکان دینی و قبرستان‌های بهائی[3]
- زندان و شکنجه بهائیان[3][4]
- اخراج بهائیان/ممانعت از اشتغال آنها در مشاغل دولتی[3]
- ایجاد شرایط فشار بر صاحبان مشاغل برای اخراج کارکنان بهائی خود[3]
- عدم پرداخت حقوق بازنشستگی و صدور دستور مبنی بر اینکه بهائیان حقوق‌های دریافتی پیشین خود را بازگردانند[3]
- تعطیل کردن مغازه‌ها و کسب و کارهای بهائیان[3][11]
- محرومیت از تحصیل در مدارس و دانشگاه‌ها[3][20][21][22][23][24][25][26]
- ممانعت از ثبت ازدواج بهائیان[3]
- عدم صدور جواز کفن[3]
- مصادره املاک، دارایی‌های شخصی بهائیان[3][27][28]
- تخریب منازل[3]
- آدم‌ربایی و قتل[3]
- مصونیت قضایی برای متجاوزان به حقوق افراد بهائی[3]
- نفرت‌پراکنی و انتشار تبلیغات ضد-بهائی در رسانه‌ها و تحریک عموم علیه بهائیان[11][29]
- سوزاندن بهائیان.[30]
کشتار بهائیان
«یک بهائی، پر از اضطراب، دارد زندگی می‌کند. هیچ بهائی نمی‌تواند فکر کند که حتی برای متوفیانش سنگ قبرِ درست و حسابی بگذارد؛ تمام اماکن مقدسی که برای بهائیان وجود داشته، با خاک، یکسان شده. اموال بهائیان، غصب می‌شود به عنوان بیت‌المال؛ در سال‌های اولیهٔ انقلاب، ۲۰۰ نفر بهائی، تنها به خاطر بهائی بودن، کشته شدند. در سال[های] اخیر، دوباره، بهائی‌ها را زندانی می‌کنند».
شبنم طلوعی[31]
از ابتدای انقلاب ۵۷ ایران تا به حال، بیش از دویست نفر از بهائیان ایران به خاطر اعتقادشان به دین بهائی، توسط نظام جمهوری اسلامی کشته شده‌اند.[4][32] برخی از افرادی که در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ کشته شدند عضو شوراهای انتخابی بهائی (محفل روحانی) بودند که وظیفهٔ رسیدگی به امور بهائیان در سطح محلی و ملی را بر عهده داشتند.[19] اما به غیر از این افراد سایر بهائیان نیز مورد قتل و اعدام قرار گرفته‌اند که مرکز اسناد حقوق بشر ایران این رقم را بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۵ میلادی معادل ۱۸۳ نفر می‌داند.[19] این افراد صرفاً به خاطر اعتقادات مذهبی خود تیرباران شده، اعدام یا به قتل رسیده‌اند.[33] بعضی منابع وابسته به جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند که این افراد از صاحب منصبان حکومت قبل بوده‌اند و اعدامشان ربط مستقیم به اعتقادات دینی نداشته‌است.[34] پوچ بودن این اتهامات و ادعاها علیه بهائیان از آن جا روشن می‌شود که مقامات ایرانی همواره به بهائیانی که مورد آزار و سرکوب قرار می‌گیرند چنین وعده داده‌اند که اگر اعتقادشان به آئین بهائی را انکار کنند و اسلام بیاورند آزار و اذیت‌ها علیه آن متوقف می‌شود. این درخواست برای رد اعتقادات بهائیان شاهدی است بر این که اعتقادات دینی بهائیان دلیل اصلی آزار و سرکوب آنها بوده‌است.[4]
نمونه‌هایی از موارد ترور و اعدام بهائیان
- در راستای بهائی‌ستیزی، برخی از بهائیان شهمیرزاد سمنان، در اوایل انقلاب ۱۳۵۷، سوزانده شدند.[35]
- هشت عضو محفل ملی بهائیان ایران در ۲۷ دسامبر ۱۹۸۱ اعدام شدند. سال قبل از آن اعضای محفل سابق ملی بهائیان ایران همگی ربوده و در وضعیت نامعلومی کشته شده بودند.[19][27]
- ۷ بهائی در تهران در فاصلهٔ ماه مه تا نوامبر ۱۹۸۰ اعدام شدند.[19]
- ۱۸ بهائی دیگر در تهران بین اکتبر ۱۹۸۱ تا اوت ۱۹۸۵ اعدام شدند یا در زندان جان دادند.[19]
- ۹ نفر عضو محفل روحانی محلی تبریز در ۲۹ ژوئیهٔ ۱۹۸۱ در حیاط زندان تبریز اعدام شدند.[19]
- در ۱۴ ژوئن ۱۹۸۱، ۷ نفر عضو محفل روحانی محلی همدان تیرباران شدند.[19]
- در ژوئن ۱۹۸۳، ۹ زن بهائی در شیراز به اتهام تدریس در کلاس‌های کودکان بهائی اعدام شدند. جوان‌ترین آنها دختری ۱۷ ساله به نام مونا محمودنژاد بود.[19][27]
- ۴ عضو محفل روحانی محلی قزوین در ۹ ژوئیه ۱۹۸۲ اعدام شدند.[19]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان تهران؛[36]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان تبریز؛[37]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان همدان؛[38]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان قزوین؛[39]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان یزد؛[40]
- سلیمان برجیس طبیبی که در تاریخ ۱۴ بهمن ۱۳۲۸ به دست تروریست‌های فدائیان اسلام و به دلیل تبلیغ برای بهائیت، در خانه‌ای در شهر کاشان با هشتاد و یک ضربه کارد، تکه‌تکه شد.[41][42][43]
- اختر ثابت؛ خانه و مغازهٔ خانواده‌اش و نیز خانه‌ها و مغازه‌های بهائیانی دیگر، به دستور مجتهدی به نام سید عبدالحسین دستغیب (امام جمعه و نمایندهٔ ولی فقیه)، چپاول شده و آتش زده شد. او و خانواده‌اش همانند بیش از ۵۰۰ (پانصد) بهائی دیگر شیراز، بی‌خانمان و آواره شدند. وی به همراه بیش از ۴۰ (چهل) بهائی دیگر، به دست برخی از مأموران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستگیر و بازجویی و شکنجه شد و سرانجام، به همراه ۹ زن بهائی دیگر، حلق‌آویز شد.[44]
- مونا محمودنژاد؛ نوجوانی ۱۷ ساله[45] وی متولد ۱۹ شهریور ۱۳۴۴ برابر با ۱۰ سپتامبر ۱۹۶۵ است. او در زمان اعدام ۱۷ سال داشت.[46][47][48] که در ژوئن ۱۹۸۳ (خرداد ۱۳۶۲)، به همراه چند تن از دختران و زنان بهائی، اعدام شد. اتهام آنها تدریس در کلاس‌های کودکان بهائی (معادل مدرسه یکشنبه‌ها در غرب) بود. زنان بهائیِ پیش‌گفته، در معرض فشارهای جسمی و روانی شدید، قرار گرفتند تا اعتقاد دینی خود را انکار کنند؛ ولی چنین نکردند و اعدام شدند.[49][50]
- نورانیه یارشاطر؛ به دست گروهی، به گونه دلخراش کشته شد.[44]
- سیروس روشنی اسکویی؛ پزشک و متخصص بیهوشی که در زمستان سال ۱۳۶۰، تیرباران شد.[51][52][44]
- ژینوس نعمت محمودی؛ (ویژگی‌هایش در بخش فلسفه و علم این مقاله، یادآوری شد) او یک سال پس از اعدام همسرش یعنی هوشنگ محمودی، اعدام شد.[53][44]
- علی‌مراد داوودی؛ نویسنده بیش از ۹۰ نوشتار، استاد فلسفه در دانشگاه تهران (نخستین فارغ‌التحصیل دکتری فلسفه در ایران)، نویسنده، پژوهشگر و مترجم (آثاری همچون: عقل در حکمت مشاء، دربارهٔ نفس، فلسفه در دورهٔ انتشار فرهنگ یونانی و دورهٔ رومی، روح فلسفه در قرون وسطی)[54] و نیز یکی از کشته‌شدگان در جریان قتل‌های زنجیره‌ای ایران.[55][56][57][55][44]
- سیمین صابری؛ که به همراه ۱۶ بهائی (مرد، زن و دختر نوجوان) دیگر، پس از شکنجه و به دلیل بهائی بودن، توسط جمهوری اسلامی ایران، به دار آویخته شد.[58][59][44]
- اعضای نخستین محفل روحانی ملی بهائیان ایران (پس از انقلاب ۱۳۵۷) که به همراه اعضای دیگر محفل روحانی ایران یعنی عبدالحسین تسلیمی،[60] هوشنگ محمودی، ابراهیم رحمانی، حسین نجی، منوچهر قائم مقامی، عطاالله مقربی، یوسف قدیمی، بهیه نادری و کامبیز صادق‌زاده و نیز دو تن از معاونان مشاورهٔ قاره‌ای یعنی یوسف عباسیان و حشمت‌الله روحانی نیز برای همیشه، ناپدید شد.[61]
- کامران صمیمی؛ یکی از اعضای دومین محفل روحانی ملی بهائیان ایران (پس از انقلاب ۱۳۵۷) که به همراه اعضای دیگر محفل یعنی ژینوس نعمت محمودی، محمود مجذوب، جلال عزیزی، مهدی امین، عزت‌الله فروهی بروجنی، سیروس روشنی اسکویی و قدرت‌الله روحانی، در دی ۱۳۶۰، تیرباران شد.[62]
- فرید بهمردی؛ یکی از اعضای سومین محفل روحانی ملی بهائیان ایران (پس از انقلاب ۱۳۵۷) که به همراه اعضای دیگر محفل یعنی جهانگیر هدایتی، شاپور مرکزی، فرهاد اصدقی، اردشیر اختری و امیرحسن نادری، اعدام شد.[63]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان تهران؛[64]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان تبریز؛[65]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان همدان؛[66]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان قزوین؛[67]
- بازداشت و اعدام اعضای محفل روحانی بهائیان یزد؛[68]
- خسرو مهندسی؛ مترجم، نویسنده و دارای گواهی‌نامه دکتری در رشته فلسفه و علوم تربیتی که به همراه فتح‌الله فردوسی، اسکندر عزیزی، کوروش طلایی، شیوا محمودی (اسدالله‌زاده) و شیدرخ امیرکیا (بقا)، به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- فرهنگ امیری، ۶۳ ساله، یکی از قربانیان نفرت‌پراکنی بر ضد بهائیان بود که در سال ۱۳۹۵ در یزد، به دست دو تن، کشته شد.[69][70] قاتلان اعتراف کردند که به دلیل سخنان روحانیانی که بهائیان را ضداسلام، معرفی می‌کردند به انجام قتل، ترغیب شده بودند. قاتلان، بعدها آزاد شدند.[71]
- پرویز فیروزی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی که به همراه هشت تن دیگر، به دلیل خودداری از روی‌گردانی از دین بهائیت، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران تیرباران شد.[44]
- مسیح فرهنگی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی که به همراه بدیع‌الله فرید، یدالله پوستچی و ورقا تبیانیان، به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- فیروز نعیمی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی که به همراه چند تن دیگر به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- اسماعیل زهتاب؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در دندان‌پزشکی که به همراه سه تن دیگر، به دلیل باور به دین بهائیت، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- محمود مجذوب؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در شاخه حقوق که به همراه هفت تن دیگر، به دلیل باور به دین بهائیت، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- مسرور دخیلی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی که به همراه هشت تن دیگر، به دلیل خودداری از روی‌گردانی از دین بهائیت، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران تیرباران شد.[44]
- منوچهر حکیم (پروفسور حکیم)؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی که پس از انقلاب ۱۳۵۷، ترور و کشته شد.[44]
- روح‌الله تعلیم؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی؛[44]
- کامبیز صادق‌زاده؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی؛[44]
- حشمت‌الله روحانی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی؛[44]
- قدرت‌الله روحانی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری که پس از انقلاب ۱۳۵۷، به همراه هفت تن دیگر به دلیل بهائی بودن، اعدام شد.[44]
- بهرام افنان (یکی از خویشاوندان محمدتقی افنان یزدی «وکیل الدوله» و سید علی‌محمد باب و نیز نوهٔ دختری میرزا اشرف عندلیب لاهیجانی)؛ دارای گواهی‌نامه دکتری پزشکی (متخصص قلب و عروق) که پس از مدتی زندانی و شکنجه شدن، به دلیل روی‌گردان نشدن از دین بهائیت و باورمند نشدن به اسلام، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- یوسف عباسیان؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی که به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- عزت‌الله فروهی بروجنی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی که به دلیل بهائی بودن، به دست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بازداشت شده و به همراه هشت بهائی دیگر، کشته شد.[44]
- حسین نجی؛ فرزند یکی از مجتهدان و نیز دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی؛[44]
- ناصر وفایی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در پزشکی؛[44]
- مهدی انوری؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در داروسازی؛[44]
- ضیاءالله احراری؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در داروسازی؛[44]
- بزرگ علویان؛ دارای گواهی‌نامه مهندسی در رشته برق و مکانیک؛[44]
- فیروز پُردل؛ دارای گواهی‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی در رشته مکانیک که به دلیل باور به کیش بهائیت، در زندان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حلق‌آویز شد.[44]
- جهانگیر هدایتی؛ دارای گواهی‌نامه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی راه و ساختمان که سرانجام به همراه پنج بهائی دیگر، اعدام شد.[44]
- کوروش طلایی؛ دارای گواهی‌نامه مهندسی که به همراه پنج تن دیگر، به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- منوچهر فرزانه مؤید (فرزند شیخ حسن فرزانه مؤید)؛ دارای گواهی‌نامه مهندسی که به همراه سه تن دیگر، به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- فرهاد اصدقی؛ دارای گواهی‌نامه دکتری در رشته پزشکی که سرانجام به همراه پنج بهائی دیگر، اعدام شد.[44]
- حبیب‌الله اوجی؛ شاعری که از سوی برخی از اسلام‌گرایان، آسیب جانی و مالی… دید و سرانجام پس از انقلاب ۱۳۵۷ به دلیل بهائی بودن اعدام شد.[44]
- (سپهبد) حسین رستگار نامدار؛ نظامی؛[44]
- (تیمسار) عطاءالله مقربی (از خویشاوندان زین‌العابدین نجف‌آبادی، معروف به «زین‌المقربین»)؛ نظامی؛[44]
- (سرهنگ) حسین وحدت‌حق؛ نظامی و دارای گواهی‌نامه مهندسی که به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- (سرهنگ) سرّالله وحدت‌نظامی؛ نظامی‌ای که به دلیل بهائی بودن، پس از سال ده‌ها ماه زندان و شکنجه، سرانجام به دلیل بهائی بودن، اعدام شد[44]
- بهیه نادری؛[44]
- اشراقیه فروهر؛ پس از انقلاب ۱۳۵۷، وی و همسرش یعنی محمود فروهر را از خانه بیرون کشیدند و خانه و دارایی‌هایشان را مصادره کردند. آن دو پس از چند ماه زندانی بودن و شکنجه شدن، به دلیل روی‌گردان نشدن از دین بهائیت و باورمند نشدن به اسلام، تیرباران شد.[44]
- ایران رحیم‌پور (خرمایی)؛[44]
- جلالیه مشتعل اسکویی؛[44]
- طاهره ارجمندی (سیاوشی)؛ پرستاری که به همراه ۹ زن دیگر، به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران اعدام شد.[44]
- عزت جانمی (اشراقی)؛ که به همراه همسرش یعنی عنایت‌الله اشراقی و نیز یکی از فرزندانش به نام رؤیا اشراقی (دانشجوی رشته دامپزشکی که پیش‌تر، به دلیل بهائی بودنش از دانشگاه، اخراج شده بود)، به دلیل باور به کیش بهائیت، در زندان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حلق‌آویز شد.[44]
- زرین مقیمی ابیانه؛ دانش‌آموخته رشته ادبیات فارسی؛[44]
- مهشید نیرومند؛ که به همراه ۹ زن دیگر، به دلیل بهائی بودن، توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به دار آویخته شد.[44]
- طاهره ارجمندی (سیاوشی)؛ نویسنده و دانش‌آموخته رشته جامعه‌شناسی که به همراه چند تن دیگر، به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران، حلق‌آویز شد.[44]
- نصرت یلدایی؛ که به همراه ۹ زن دیگر، به دلیل بهائی بودن، توسط نظام جمهوری اسلامی ایران، در یکی از میدان‌های شهر، حلق‌آویز شد.[44]
آمار کشتار بهائیان
تنها از تاریخ ۱۳۵۷ خورشیدی (۱۹۷۸ م) تا مرداد ۱۳۸۴ (۲۰۰۵)، بیش از ۲۲۰ (دویست و بیست) بهائی توسط نظام جمهوری اسلامی ایران کشته شده‌اند.[72]
- سال ۱۳۵۷: ۱۰ تن؛
- سال ۱۳۵۸: ۸ تن؛
- از بهمن ۱۳۵۸ تا خرداد ۱۳۶۰: ۳۵ تن؛
- از خرداد ۱۳۶۰ تا مهر ۱۳۶۰: ۳۹ تن؛
- از مهر ۱۳۶۰ تا مرداد ۱۳۶۷: ۱۲۰ تن؛
- از مرداد ۱۳۶۷ تا مرداد ۱۳۶۸: ۳ تن؛
- از مرداد ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴: ۵ تن…[73]
زندانی کردن بهائیان
دستگیری و زندانی کردن افراد بهائی به دلیل اعتقاداتشان از جمله آزار و اذیت‌های وارد بر جامعهٔ بهائی ایران است.[3][4] بنا به آمار دفتر جامعه جهانی بهائی در سازمان ملل متحد تنها در فاصله سال‌های (۱۳۸۳) ۲۰۰۵ تا (۱۳۹۶) ژانویهٔ ۲۰۱۸، ۱۰۰۶ بهائی در ایران دستگیرشده‌اند.[29] بنا به آخرین آمار این دفتر در فروردین ۱۳۹۷ (مارس ۲۰۱۸) ۹۷ بهائی در ایران در زندان به سر می‌بردند.[74] موارد زیر نمونه‌هایی از این دستگیری‌ها هستند:
- در تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ پدر و دختر بهایی به نام‌های نعمت‌الله و نازنین بنگاله ساکن شیراز هر کدام به ۵ سال زندان محکوم شدند.[75]
- در تاریخ ۲۶ دی ۱۳۸۷ (۱۵ ژانویه ۲۰۰۹) سرهنگ سلیمان ملک‌زاده فرمانده نیروی انتظامی ویژه جزیره کیش اعلام کرد که نیروی انتظامی ایران، «هشت بهائی را در جزیره کیش بازداشت کرده‌است». به گفته وی «تمامی این افراد از خانواده‌های بهائی بودند و در بازرسی به عمل آمده از محل اقامت آنها در یکی از هتل‌های جزیره کیش، تعدادی کتب تازه به چاپ رسیده دربارهٔ بهائیت، کشف و ضبط گردید».[76]
- در بامداد ۲۵ دی ۱۳۸۷ (۱۴ ژانویه ۲۰۰۹) مأموران امنیتی جمهوری اسلامی با حمله به منازل ۱۰ خانواده بهایی در تهران، ضمن تفتیش منازل و ضبط کتب مذهبی، عکس‌های خانوادگی و رایانه‌های شخصی، چندین تن را بازداشت و به زندان اوین منتقل کردند. از افراد تحت بازداشت می‌توان به ژینوس سبحانی، شاهرخ طائف، عزیزالله سمندری، پیام اغصانی، دیدار رئوفی و نیما حقار نام برد.[77]
- در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۰۸ میلادی (۹ بهمن ۱۳۸۶) علیرضا جمشیدی، سخنگوی قوه قضائیه جمهوری اسلامی در مصاحبه با خبرنگاران اعلام کرد که ۵۴ بهائی ایرانی به جرم «تبلیغ علیه نظام» در شهر شیراز به «یک تا چهار سال زندان» محکوم شده‌اند.[78]
- در تاریخ ۱۴ مه ۲۰۰۸، شش تن از یاران ایران، گروهی که فعالیت‌های جامعهٔ بهائی را در غیاب محفل روحانی ملی در ایران هدایت می‌کند به نام‌های فریبا کمال‌آبادی، جمال الدین خانجانی، عفیف نعیمی، سعید رضایی، بهروز توکلی و وحید تیزفهم در حمله مأمورین امنیتی به منازلشان دستگیر و به زندان اوین منتقل شده‌اند.[79][80] این اتفاق در ادامه دستگیری مهوش ثابت یکی دیگر از یاران ایران (گروه جایگزین محفل ملی ایران پس از تعطیلی نظام اداری بهائی به دستور حکومت جمهوری اسلامی ایران)، در اسفند ماه ۱۳۸۶ صورت گرفت. کمیسیون بین‌المللی آزادی ادیان در ایالت متحده آمریکا این عمل نظام جمهوری اسلامی ایران را محکوم کرد.[81][82] آمریکا، کانادا و اتحادیه اروپا این اقدام نظام جمهوری اسلامی ایران را محکوم کرده و خواستار توقف آزار و اذیت بهائیان در ایران شدند.
- در تاریخ ۱۱ فوریه ۲۰۰۹ میلادی (۲۳ بهمن ۱۳۸۷) دادسرای امنیت تهران از صدور قرار مجرمیت برای ۷ تن از شهروندان بهایی به اتهام: «جاسوسی برای اسرائیل، توهین به مقدسات و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی»، خبر داد.[83][84]
- بر اساس گزارش‌های منتشر شده طی روزهای ۲۳ و ۲۴ خرداد ۱۳۹۶ در شهرهای گرگان و شاهین‌شهر ۱۱ شهروند بهایی دستگیرشده‌اند. اتهام آنها «عضویت در تشکیلات بهایی» و نیز «تبلیغ علیه نظام» است. برای این شهروندان احکامی بین ۱۵ تا ۲۳ ماه زندان صادر شده‌است. بازداشت شدگان در گرگان عبارتند از: مژده ظهوری، فرحناز تبیانیان، مریم دهقانی، هوشمند دهقانی که توسط مأموران امنیتی در منازلشان بازداشت شدند و شیدا قدوسی، میترا نوری، پریسا شهیدی، پونه ثنایی و نازی تحقیقی هم پس از احضار به اداره اطلاعات این شهر جهت اجرای حکمشان به زندان منتقل شدند. دو شهروند بهایی که در شاهین شهر اصفهان بازداشت شده‌اند عبارتند از فریده عبدی و نوشین سالکیان که تا کنون اتهامشان اعلام نشده‌است.[85]
- اواخر مهرماه ۱۳۹۷ بدنبال بازداشت گسترده بهائیان در شهرهای مختلف ایران، سازمان دیدبان حقوق بشر طی گزارشی در مورد آزار و اذیت و بازداشت بهائیان در ایران نوشت که روند دستگیری پیروان آئین بهائیت در جمهوری اسلامی ایران رو به افزایش است و طی دو ماه بیش از ۲۰ نفر از شهروندان بهایی در شهرهای اصفهان، شیراز و کرج دستگیر شده‌اند. چهارشنبه ۲۱ آذر ۱۳۹۷ مجلس نمایندگان آمریکا در قطعنامه جدیدی نسبت به سرکوب اقلیت بهایی توسط جمهوری اسلامی ایران انتقاد کرده‌است.[86]
توقیف و تخریب مکان‌های دینی و تاریخی
توقیف و تخریب مکان‌های دینی و تاریخی بهائیان ایران یکی دیگر از موارد نقض حقوق آنها به‌شمار می‌رود.[3][4] برای مثال در سال ۱۹۷۹ (میلادی) بهائی ستیزان خانه باب در شیراز را که یکی از مقدس‌ترین امکان برای بهائیان محسوب می‌شود تخریب نمودند.[27][87][88][89] در آوریل ۲۰۰۴ آرامگاه قدوس یکی از پیروان اولیه باب توقیف و به‌طور مخفیانه در طی چند روز تخریب شد.[27] در ژوئن همان سال حکومت خانه پدر بهاءالله، میرزا عباس نوری، در تهران را که ارزش تاریخی و میراث فرهنگی داشت تخریب کرد.[27]
مصادره و ویران کردن خانه‌ها و قبرستان‌های بهائیان
توقیف و تخریب خانه‌ها، املاک و قبرستان‌های بهائیان از دیگر موارد بهائی‌ستیزی به‌شمار می‌رود.[3][4] در گزارش سال ۲۰۰۶ میلون کوثری، گزارشگر ویژهٔ سازمان ملل متحد که در ۲۰۰۵ در مأموریتی از ایران بازدید کرد، آمده‌است که از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۵، حداقل ۶۴۰ مورد از املاک و زمین‌های بهائیان در ایران مصادره شده‌است.[27][28] او رقم واقعی املاک مصادره شده را به دلیل عدم ثبت و دسترسی به آمار استان‌های دورافتاده بسیار بالاتر می‌داند. این املاک شامل خانه‌ها، زمین‌های کشاورزی، قبرستان‌ها و امکان تاریخی بهائیان بوده‌است. این گزارش همچنین اشاره می‌کند که در مناطق روستایی مصادره خانه‌های بهائیان و بیرون انداختن ساکنان با تهدید و خشونت فیزیکی همراه بوده‌است.[28] هنگامی که این موارد به دادگاه‌های انقلاب برده شده‌است دادگاه رأی به شرعی و قانونی بودن این موارد مصادره و توقیف داده‌است، مسئله‌ای که گزارشگر سازمان ملل متحد آن را نگران‌کننده و نشانه واضح تبعیض علیه بهائیان می‌داند.[28]
برخی از نمونه‌های مصادره و تخریب املاک بهائیان
- در سال ۱۹۹۵ بیش از ۱۵۰ خانه بهائیان در یزد مصادره شد.[27]
- در تاریخ یکشنبه مورخ ۷/۱۱/۱۳۸۶ افرادی مسلح که بعداً خود را «عاشقان حسین»[90][91] معرفی کردند با بولدوزر خانه یکی از بهائیان شهر آباده را تخریب کردند.[91][92]
- در ژوئن ۲۰۱۰ (۱۳۸۹) ۵۰ خانه خالی از سکنهٔ متعلق به بهائیان در روستای ایول مازندران توسط نیروهای ناشناس تخریب شد و سپس خرابه‌ها به آتش کشیده شد. این خانه‌ها ابتدا چند سال بعد از انقلاب در سال ۱۹۸۳ مصادره شده بودند و حدود بیست خانواده از خانه‌هایشان و روستا بیرون رانده شده بودند. بهائیان ایول اما از طرق قانونی برای بازپس‌گیری خانه‌هایشان اقدام کرده بودند و هر سال تابستان برای کشاورزی در زمین‌هایشان و برداشت محصول به زمین‌هایشان بازمی‌گشتند.[27]
- در تاریخ ۲۰ فوریه ۲۰۲۱ میلادی، اعلام شد که دادگستری مازندران حکم به مصادرهٔ املاک و زمین‌های زراعی ۲۷ خانواده بهایی روستای ایول را به نفع ستاد اجرایی فرمان امام داده‌است.[93][94]
برخی از نمونه‌های مصادره و تخریب قبرستان‌های بهائیان
سپاه پاسداران نظام جمهوری اسلامی در شهرهایی گوناگون، گورستان بهائیان را ویران کرده‌است.[95][96][97][98][99][100][101][102][103][104][105][106][107]
- در اردیبهشت ۱۳۹۳ (مه ۲۰۱۴) قبرستان بهائیان شیراز را که ۹۰ سال قدمت داشت و در آن ۹۰۰ بهائی از جمله ۹ نفر از اعدام شدگان بعد از انقلاب اسلامی دفن بودند توسط نیروهای سپاه پاسداران تخریب شد. این قبرستان قبل تر در سال ۱۳۶۳ مصادره شده بود.[108][109][110]
- در سال ۱۳۷۲ قبرستان بهائیان در تهران به دست شهرداری منطقه به کلی تخریب و ویران و بر روی آن فرهنگسرا ساخته شد.[111]
- در روز دوشنبه هشتم مرداد هشتاد و شش جامعه بهائیان یزد در ایران متوجه شدند که گلستان جاوید (قبرستان بهائی) بار دیگر و برای چندمین بار در سالیان اخیر توسط ماشین‌های سنگین یا کشاورزی تخریب شده‌است. این درحالی است که بیش از بیست سال بود درگذشتگان بهائی در این مکان به خاک سپرده می‌شدند و از آخرین مراسم تدفین در این مکان بیش از دو ماه نمی‌گذشت.[112][113]
- در بامداد دوم آبان ماه ۱۳۸۷ قبرستان (گلستان جاوید) جامعه بهایی در شهر قائمشهر واقع در استان مازندران تخریب شد. نزدیک به ۸۰ درصد از قبرها به وسیله لودر تخریب شده و تنها تعداد محدودی از قبور سالم ماندند.[114]
- ۲۹ دی ۱۳۸۷ یک کامیون و یک بلدوزر با همراهی تعدادی از نیروهای لباس شخصی در قبرستان بهائیان درزیکلا قائمشهر اقدام به جمع‌آوری سنگ قبور و مسطح نمودن زمین نمودند.[115]
محرومیت از حق تحصیل
محرومیت تحصیلی بهائیان بخشی از تلاش‌های دولت ایران برای سرکوب این جامعه است. اندکی پس از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ تعداد بسیاری از دانش آموزان بهائی در تمامی مقاطع تحصیلی از ابتدائی تا دانشگاه از تحصیل محروم شدند.[20][21] در سال‌های بعد در واکنش به فشارهای بین‌المللی، دانش آموزان مقطع ابتدایی و متوسطه اجازه ثبت نام دوباره یافتند اما محرومیت جوانان بهائی از ورود به دانشگاه‌های خصوصی و عمومی کشور همچنان ادامه دارد و بهائیان نمی‌توانند در دانشگاه‌ها ثبت نام کنند و در صورت ثبت نام باید اخراج شوند.[8][21]
مصوبه‌ای که دانش آموزان بهائی را از ورود به دانشگاه‌های دولتی منع می‌کند در سال ۱۳۵۹ (۱۹۸۱) صادر شد. در آن سال دانشگاه‌ها سیستم جدیدی برای پذیرش دانشجو اتخاذ کردند که بنا بر آن تنها دانش آموزانی که به یکی از ادیان رسمی قانون اساسی ایران معتقد بودند اجازه ورود به دانشگاه داشتند. این محدودیت تا به امروز ادامه دارد.[11][19][21]
در ششم اسفند ۱۳۶۹ (۲۵ فوریه ۱۹۹۱) مصوبه‌ای توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی صادر شد که ذکر می‌کند که باید از ثبت نام بهائیان در دانشگاه‌ها جلوگیری به عمل آید و چنانچه هویت بهائی فردی هنگام تحصیل مشخص شود باید از تحصیل محروم شود. در طی سال‌ها، برای منع ورود متقاضیان بهائی به دانشگاه ترفندهای گوناگونی در مراحل مختلف فرایند پذیرش از جمله آزمون ورودی، انتخاب رشته، ثبت نام و … بکار برده شده‌است. برخی از این دانش آموزان با وجود شرکت در کنکور ورودی دانشگاه در مراحل بعدی با عبارت «نقص پرونده» مواجه می‌شوند.[11] در میان معدود دانش آموزان بهائی که قادر به ثبت نام و شروع تحصیل در دانشگاه شده‌اند، اکثریت آنها قبل از فارغ‌التحصیلی اخراج شدند.[116] نمونه‌های اخراج دانشجویان بهائی یا ممانعت از ورود آنها به دانشگاه یا عدم صدور مدرک آنها در رسانه‌ها ثبت شده‌است.[117][118]
در پاسخ به این محرومیت، جامعهٔ بهائی یک سیستم دانشگاهی از راه دور و غیررسمی تأسیس کرده‌است.[116] هم‌اکنون دانشگاه علمی آزاد در بسیاری از رشته‌ها جوانان بهائی را آموزش می‌دهد.[119]
محدودیت‌های شغلی و اقتصادی
بر طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، بهائیان از اشتغال در مشاغل و امکان دولتی محروم هستند.[8][120] بر اساس سندی که سحام‌نیوز در اردیبهشت ۱۳۹۴ منتشر کرد فرمانده نیروی انتظامی در سال ۱۳۸۶ با صدور دستورالعملی به اداره اماکن نیروی انتظامی سراسر کشور دستور داده که ضمن شناسایی بهاییان و تهیه آمار مشاغل و پراکندگی جمعیتی آنان، مانع حضورشان در شغل‌هایی با درآمد بالا و در رشته‌های شغلی مشروط به طهارت شوند.[121]
بنا بر آمار دفتر جامعهٔ جهانی بهائی در سازمان ملل متحد از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۸ بیش از ۱۱۷۰ نمونه تبعیض اقتصادی علیه بهائیان ایران ثبت شده‌است.[29] از جمله این تبعیض‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: عدوم صدور یا تمدید پروانه کسب بهائیان، پلمپ و تعطیلی مغازه‌ها و محل‌های کسب و کار بهائیان، دستور به صاحبان ملک مبنی بر عدم اجاره یا تمدید قرارداد مغازه به بهائیان، دستور به فروشگاه‌های زنجیره ای و دفاتر دولتی مبنی بر عدم دادم و ستد با فروشندگان بهائی، فشار بر صاحبان مشاغل خصوصی برای اخراج کارمندان بهائی خود و یورش به امکان کسب و کار بهائی.[27]
نمونه‌هایی از موارد فشار و تبعیض اقتصادی بر بهائیان در سال‌های اخیر:
- تعطیلی و پلمب محل کسب و کار ۱۶ بهائی در استان خوزستان در ژوئیهٔ 2017[74]
- تعطیلی ۲۵ مغازه متعلق به بهائیان در ارومیه نیمه اول ژوئن ۲۰۱۶ (خرداد 1395)[11]
- تعطیلی و پلمب بیش ۱۲۴ مغازه مغازه متعلق به بهائیان در شهرهای استان‌های مازندران، البرز، هرمزگان و کرمان در نوامبر ۲۰۱۶ (آبان 1395)[74][122]
جامعهٔ جهانی بهائی در شهریور ۱۳۹۵ (سپتامبر ۲۰۱۶) با انتشار نامه ای سرگشاده به رئیس‌جمهور ایران، حسن روحانی، خواستار پایان دادن به سرکوب اقتصادی بهائیان ایران شد.[123][124]
تبلیغات منفی و نفرت‌پراکنی بر ضد بهائیان
تبلیغات منفی و نفرت و شایعه پراکنی دربارهٔ بهائیان ایران یکی از گونه‌های آزار و ادیت آنها محسوب می‌شود و دبیرکل سازمان ملل متحد، بان کی مون، در گزارش سپتامبر ۲۰۱۶ خود بابت افزایش موارد نفرت پراکنی و صحبت‌های تشویش آمیز مقامات قضایی و سیاسی، رهبران دینی و رسانه‌های ایران دربارهٔ بهائیان اظهار نگرانی کرد.[11] در ماه ژوئن همان سال گزارشگر ویژهٔ سازمان ملل متحد دربارهٔ آزادی دین یا عقیده نیز از نفرت پراکنی و تهییج مردم علیه بهائیان که می‌تواند به اقدامات خشونت‌آمیز منتهی شود ابراز نگرانی جدی کرد.[11] بنا به آمار دفتر جامعهٔ جهانی بهائی در سازمان ملل متحد تنها در فاصلهٔ سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷، ۲۶ هزار مورد تبلیغات ضد بهائی از طریق رسانه‌های ایران در این کشور انتشار یافته‌است.[29]
شرایط سخت‌تر در زندان
بدنبال افزایش فشار بر زندانیان زندان گوهردشت کرج و اعتصاب غذای ۲۰ زندانی سیاسی، جامعه جهانی بهایی روز ۲۵ مرداد ۱۳۹۶ اطلاعیه ای صادر کرد و طی آن از وخیم تر شدن اوضاع زندانیان عقیدتی و سیاسی در ایران خبر داد. براساس این اطلاعیه، روز ۷ مرداد ۱۳۹۶، تعدادی از زندانیان از جمله ۱۵ زندانی بهائی را به بخش جدید امنیتی زندان منتقل کردند که دارای نظارت‌های امنیتی ویژه است و شرایطی نامساعدتر و سخت‌تر دارد به طوری که حتی در حمام و دستشویی‌های این بخش دوربین مداربسته و میکروفون نصب شده‌است.[46][125][55][126] همچنین بعد از این انتقال ملاقات خانواده‌های زندانیان قطع شده‌است. دایان علائی، نمایندهٔ جامعهٔ جهانی بهائی در سازمان ملل متحد در ژنو، وقایع اخیر زندان گوهردشت را «بسیار نگران کننده» توصیف کرد و گفت این بهائیان تنها به دلیل باورهایشان زندانی هستند.[127][128]
نبش قبر
پس از خاکسپاری پیکر یک شهروند بهایی از اهالی شهر دماوند واقع در استان تهران به نام شمسی اقدسی اعظمیان و در تاریخ ۲ آبان‌ماه ۱۳۹۷، در آرامستان بهاییان گیلاوند به نام گلستان جاوید، پیکر وی به وسیلهٔ عده ناشناسی نبش قبر شده و در بیابان‌های اطراف روستای جابان از توابع همان شهرستان رها شده‌است. پیش از این نیروهای امنیتی به بهاییان ساکن در منطقه گیلاوند اعلام کرده بودند که حق دفن اموات خود را در این گورستان را نداشته و باید خاکسپاری اموات خود را فقط در تهران انجام دهند.[129]
فتوای رهبران جمهوری اسلامی و مراجع تقلید بر ضد بهائیان
سید روح‌الله خمینی دربارهٔ بهائیان فتوا داد که این طائفه ضاله، کافر و نجس هستند و به حمام مسلمین نباید وارد شوند. پول قرض دادن به بهائیان و قرض گرفتن از آنها اشکال دارد و باید از معامله با آنها اجتناب شود.[130]
سید علی خامنه‌ای نیز در فتوایی بر ضد بهائیان می‌گوید که جمیع افراد فرقه ضاله بهائی محکوم به کفر و نجاست هستند و از غذا و سایر چیزهایی که با رطوبت مسری در تماس با آنها بوده‌است باید اجتناب کرد و در صورت تماس آنها با چیزی، مراعات مسائل طهارت در رابطه با آنها، نسبت به اموری که مشروط به طهارت است، واجب است.[131]
محمد فاضل لنکرانی در پاسخ به استفتایی این‌طور فتوا می‌دهد: بهائی‌ها مسلمان نمی‌باشند بلکه کافر و نجسند. سلام ابتدایی به آنها جایز نیست و در دست دادن به آنها باید مراقب احکام نجس و پاکی باشید. غذای آنها نجس است و خوردن آن، حرام است.
محمدتقی بهجت نیز بهائیان را نجس اعلام کرده و هر گونه ازدواج و معاشرت و معامله با آنها را مطلقاً حرام می‌داند.
جعفر سبحانی و میرزا جواد تبریزی و حسین نوری همدانی و ناصر مکارم شیرازی نیز بهائیان را نجس و ازدواج و معامله با آنها را حرام می‌دانند.[132][133]
واکنش‌ها به بهائی‌ستیزی در ایران
موج آزار و اذیت و سرکوب بهائیان در ایران پس از انقلاب اسلامی توجه جامعهٔ بین‌المللی را به خود جلب کرده‌است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد و سایر نهادهای سارمان ملل متحد، سازمان‌های حقوق بشر بین‌المللی، دولت‌های مختلف، دانشگاهیان و روزنامه نگاران کشورهای مختلف، فعالان مسلمان حقوق بشر و چهره‌های ترقی خواه جامعهٔ ایران متوجه بی گناهی و رنج بهائیان شده و سرکوب آنها توسط حکومت ایران را محکوم کرده‌اند و خواستار پایان دادن به این آزار و اذیت شده‌اند.[4]
در سطح سازمان ملل متحد نخستین بار در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ با انتشار اخبار اعدام، زندانی و شکنجه بهائیان کمیتهٔ جلوگیری از تبعیض و حمایت از اقلیت‌ها نگرانی عمیق خود را از وضعیت بهائیان ایران اعلام کرد.[27] این نگرانی‌ها به سرعت به مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید که از سال ۱۹۸۵ تا کنون بیش از ۲۸ قطع نامه دربارهٔ وضعیت حقوق بشر در ایران صادر کرده که در آنها به‌طور مشخص به وضعیت بهائیان اشاره شده‌است.[27] همچنین در طی سال‌ها گزارشگران ویژهٔ سازمان ملل متحد که برای نظارت بر وضعیت حقوق بشر ایران تعیین شده‌اند در گزارش‌های خود سرکوب وسیع و سیستماتیک بهائیان ایران را به دلایل اعتقادات دینی شان تأیید کرده‌اند.[3][27]
فعالان حقوق بشر ایرانی از جمله شیرین عبادی برندهٔ جایزهٔ صلح نوبل، اکبر گنجی روزنامه‌نگار و احمد باطبی فعال دانشجویی از نوع رفتار با بهائیان ابراز نگرانی کرده‌اند.[27] فعالان ایرانی داخل کشور نیز در سال‌های اخیر در ارتباط با حقوق بهائیان مطالبی ارائه کرده‌اند از جمله نسرین ستوده،[134][135] نرگس محمدی[135][136] محمد نوری‌زاد،[137] محمد مالکی،[135] ژیلا بنی یعقوب[135] و عیسی سحرخیز.[135] در ماه مه ۲۰۱۶، پنج نواندیش دینی عبدالعلی بازرگان، حسن فرشتیان، محسن کدیور، صدیقه وسمقی و حسن یوسفی اشکوری بیانیه ای در دفاع از بهائیان صادر کردند و از ده‌ها سال «ستم» علیه بهاییان ایران، محروم بودن آنها از حق تحصیل و اشتغال و گرفتن جان آنان انتقاد کردند.[138] در میان طبقهٔ روحانی حسینعلی منتظری بر ضرورت رعایت حقوق شهروندی بهائیان تأکید کرده‌است.[139] در سال ۲۰۱۴ روحانی دیگری عبدالحمید معصومی تهرانی به نشان همدلی با بهائیان آیه ای از آثار بهائی را خوشنویسی کرده و به عنوان هدیه به مرکز جهانی بهائی ارسال کرد.[140] در سال ۲۰۰۹ بیانیه‌ای با عنوان «ما شرمساریم» در حمایت از بهائیان ایران توسط بیش از چهل نفر از نویسندگان، دانشگاهیان و شخصیت‌های هنری و فرهنگی خارج از کشور انتشار یافت که در آن نویسندگان از رفتار جمهوری اسلامی با شهروندان بهائی خود اظهار تاسف می‌کنند. این بیانیه تا کنون توسط ۲۶۰ دیگر امضا شده‌است.[4][141]
گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران، جاوید رحمان در جلسه کمیته سوم مجمع عمومی روز ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸ ضمن ارائه گزارشی از وضعیت حقوق بشر در ایران نسبت به برخورد جمهوری اسلامی ایران با اقلیت‌های مذهبی و قومی از جمله جامعه بهاییان در ایران ابراز نگرانی کرد.[142]
در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۹ سایت اجتماعی توئیتر، حساب‌های خبرگزاری ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی و چند وب‌سایت دیگر از جمله خبرگزاری مهر، باشگاه خبرنگاران جوان و روزنامه جام جم وابسته به سازمان صدا و سیما را به دلیل ارسال پیام‌هایی برای آزار بهائیان بسته و غیرفعال کرده‌است.[143]
کمیسیون آمریکایی آزادی بین‌المللی مذهبی، روز ۹ بهمن ۱۳۹۸ طی بیانیه‌ای اقدامات حکومت ایران علیه بهائیان را محکوم کرد. جمهوری اسلامی ایران، بهائیان را به رسمیت نمی‌شناسد و با آنها به انحای مختلف برخورد می‌کند.[144]
پاسخ بهائیان به ظلم و سرکوب
پاسخ بهائیان ایران به ظلم و سرکوب به دور از خشونت و نافرمانی‌های مدنی بوده‌است و از عبارت «استقامت سازنده» برای توصیف آن استفاده می‌شود.[4][27] بهائیان عقیده دارند که ایجاد تغییرات اجتماعیِ پایدار از جمله غلبه بر ظلم و ستم خشونت‌آمیز باید به ابعاد مادی و معنوی تغییر از جمله تغییر افکار و باورهای قلبی ظالمان و مظلومان توجه کنند.[4][27] از این رو، در نظر بهائیان راهبردهای تقابل‌آمیزی که گروهی را به مبارزه خشونت‌آمیز یا غیرخشونت‌آمیز با گروهی دیگر وامی‌دارد، به دگرگونی و تغییر پایدار نمی‌انجامند. در نتیجه، بهائیان از هر گونه کنش اجتماعی تفرقه‌آمیز، از جمله مشارکت در سازمان‌دهی و مخالفت سیاسی حزبی، دوری می‌کنند.[4][27] بیت العدل اعظم (شورای بین‌المللی بهائی) می‌گوید واکنش بهائیان در مقابل ظلم، نه قبول خواسته‌های سرکوب گران است و نه پیروی از خوی و روش آنها.[145] بهائیان تلاش می‌کنند از راه‌های قانونی به دادخواهی برای خود و دیگران بپردازند[4] و بارها تلاش کرده‌اند از طریق نامه نگاری با مسئولان و طرح شکایت‌های قانونی حقوق پایمال شده خود را اعاده کنند.[27] یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های استقامت سازنده و صلح آمیز بهائیان ایران تأسیس یک سیستم دانشگاهی از راه دور برای جوانان بهائی محروم از تحصیل دانشگاهی است.[4][27] اگرچه جمهوری اسلامی ایران مدرک این دانشگاه در ایران را معتبر نمی‌داند، اما از سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۷) تا به حال بیش از ۸۰ دانشگاه در سراسر دنیا مدرک این دانشگاه را معتبر دانسته‌اند و فارغ‌التحصیلان دانشگاه علمی آزاد را در مراتب بالاتر تحصیلی دانشگاه خود پذیرفته‌اند.[146]
بهائی‌ستیزی در سایر کشورها
یمن
در سال‌های اخیر، جامعهٔ بهائی یمن از جانب مقامات صنعا مورد آزار و اذیت و سرکوب از جمله یورش به منازل، دستگیری‌های خودسرانه، بازداشت و حبس قرار گرفته‌است.[54]
در حال حاضر هفت بهائی به دلیل اعتقادات خود در یمن در زندان هستند.[22] پنج نفر از این تعداد در فاصلهٔ آوریل تا اکتبر ۲۰۱۷ دستگیر و زندانی شدند. یک نفر از اوت ۲۰۱۶ در بازداشت به سر می‌برد[22] بهائی دیگر حامد کمال حیدرا در سال ۲۰۱۳ توسط دفتر امنیت ملی یمن دستگیر شد و برای حدود یک سال در بازداشتگاهی در صنعا به سر برد. او در این دوران مورد شکنجه و بدرفتاری قرار گرفت و پس از ۹ ماه حبس انفرادی به زندان مرکزی صنعا منتقل شد.[22] حامد حیدرا که همچنان در زندان به سر می‌برد در ۲ ژانویهٔ ۲۰۱۸ به دلیل اعتقاد به آئین بهائی به اعدام محکوم شد.[22]
در آوریل ۲۰۱۷ ده‌ها نفر از جامعهٔ بهائی یمن تماس‌های تلفنی تهدید آمیزی از سوی دادستان کل دادگاه جرائم خاص دریافت کردند که از آنها می‌خواست برای بازجویی در دادگاه حاضر شوند یا آنها را تهدید به دستگیری در خانه‌هایشان می‌کرد.[147] این افراد تهدید شده بودند که چنانچه از عقیدهٔ خود برنگردند دستگیر خواهند شد.[54] به دنبال این ماجرا حکم دستگیری ۲۵ بهائی صادر شد.[23] در ژانویهٔ ۲۰۱۷ دو بهائی که قصد ترک کشور را داشتند در فرودگاه عدن دستگیر شدند و به محل نامعلومی منتقل شدند.[54] در اوت ۲۰۱۶، با یورش نیروهای دفتر امنیت ملی به یک برنامه مخصوص جوانان، ۶۵ بهائی شامل زنان و کودکان دستگیر شدند.[147]
این اعتقاد مطرح است که جمهوری اسلامی در آزار و اذیت بهائیان یمن به خصوص در صنعا که تحت کنترل نیروهای شبه نظامی حوثی وابسته به ایران است نقش دارد.[10] احمد شهید گزارشگر ویژهٔ سازمان ملل متحد در زمینهٔ آزادی دین یا عقیده اظهار داشت شدت یافتن موج سرکوب بهائیان در یمن مشابه و انعکاسی از سرکوب و آزار و اذیت بهائیان در ایران است.[23][148] او این سرکوب‌ها را که با هدف بازگشت بهائیان یمن از اعتقادشان صورت می‌گیرد محکوم کرده‌است و خواستار آزادی همهٔ زندانیان بهائی یمن است.[23] سازمان عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و فرستادهٔ ویژهٔ دبیرکل سازمان ملل متحد در امور یمن نیز از سرکوب بهائیان یمن ابراز نگرانی کرده و خواستار آزادی زندانیان بهائی یمن و لغو حکم اعدام حامد بین حیدرا شده‌اند.[22][147][149][150]
مصر
در حدود ۲۰۰۰ نفر از پیروان دین بهائی در مصر زندگی می‌کنند. بهائیان مصر در سال ۲۰۰۹ میلادی، به این حق دست یافتند که در شناسنامه‌ها و کارت‌های هویت، از ذکر دیانت و عقیده معاف شوند.[151] در تاریخ ۲ آوریل ۲۰۰۹ میلادی، گروهی از مسلمانان مصری ساکن استان سوهاج، ۴ خانه متعلق به خانواده‌های پیرو دین بهائی را به آتش کشیدند. به گزارش مطبوعات مصر، آتش‌سوزی موجب شد که تعدادی از خانواده‌های بهائی از ترس جان فرار کنند.[151]
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
- خانه اسناد بهائی‌ستیزی بایگانی‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
- وب سایت رسمی جامعهٔ بهائی ایران
- «عدالت انقلابی - مستند». بی‌بی‌سی فارسی.
منابع
- میرزا نعمت‌الله ذکایی بیضایی آرانی، تذکرهٔ شعرای قرن اول بهائی، ج ۴، ۳۵۳ و ۳۵۴.
- D. M. MacEoin (دسامبر ۱۵, ۱۹۸۸). «BAHAISM vii. Bahai Persecutions». Iranica. دریافت‌شده در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۵.
- Momen، Moojan (ژوئن ۲۰۰۵). The Babi and Baha'i community of Iran: A case of "suspended genocide"?. Journal of Genocide Research, Vol. 7, No. 2.
- Karlberg، Michael (آوریل ۲۰۱۰). Constructive Resilience: The Baha´ ’ı´ Response to Oppression. PEACE & CHANGE, Vol. 35, No. 2,. کاراکتر line feed character در
|کتاب=در موقعیت 39 (کمک) - محمّد توکّلی طرقی (۲۱ سپتامبر ۲۰۰۸). «بهایی ستیزی و اسلام‌گرایی در ایران». ایران نامه، شمارهٔ 19، بنیاد مطالعات ایران. دریافت‌شده در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۵.
- برخورد متفاوت با بهاییان؛ زمینه‌ها و عاملان (مقاله تفصیلی فرج سرکوهی در رادیو فردا)
- سهیلا وحدتی (5 مارس). «بهائی ستیزی، سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران». ایران امروز. دریافت‌شده در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۵. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - بی‌بی‌سی فارسی، محرومیت بهائیان از تحصیلات عالی در ایران
- اخراج بهائیان از دانشگاه
- «HUMAN RIGHT COUNCIL STARTS GENERAL DEBATE ON HUMAN RIGHTS SITUATIONS REQUIRING THE COUNCIL'S ATTENTION». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۷.
- Ban Ki-moon (۶ سپتامبر ۲۰۱۶). «Situation of human rights in the Islamic Republic of Iran, Report of the Secretary-General» (PDF).
- «وضعیت دشوار کودکان بهائی در مدارس ایران». radiofarda.
- «افشای محتوای یک مصوبه رسمی در ایران علیه بهائیان؛ نماینده جامعه جهانی بهائی: این مصداق «نقض فاحش حقوق بشر» است». voanews.
- «۱۶۰ سال بهائی‌آزاری در ایران». دویچه وله آلمان.
- «چهل سال جمهوری اسلامی، کارنامه حقوق بشری». صدای آمریکا.
- «نگاهی به علل سرکوب بهائیان در ایران». دویچه وله فارسی.
- «بیانیه دفتر جامعه جهانی بهائی در ژنو: «بهائیان به دلیل راستگویی در مورد ایمان خود مجازات می‌شوند»». هرانا.
- «آیا انقلاب اسلامی اقلیت‌های دینی را از ایران فراری داده‌است؟». بی‌بی‌سی فارسی.
- Iran Human Rights Documentation Center (۲۰۰۶). «A Faith Denied: The Persecution of the Bahá'ís of Iran». کاراکتر line feed character در
|عنوان=در موقعیت 16 (کمک) - Affolter, Friedrich W. (۲۰۰۷). «Resisting Educational Exclusion: The Baha'i Institute of Higher Education in Iran». Diaspora, Indigenous, and Minority Education.
- Mina Yazdani (۲۰۱۵). «Higher Education under the Islamic Republic: the Case of the Baha'is,». Journal of Educational Controversy.
- «Yemen: Houthis Sentence Baha'i Man to Death». Human Rights Watch. ۲۷ فوریه ۲۰۱۸.
- «Persistent persecution of Bahá'í in Yemen 'unacceptable,' and must stop, says UN expert». UN News. ۲۲ مه ۲۰۱۷.
- Affolter, Friedrich W. (ژانویه ۲۰۰۷). «Resisting Educational Exclusion: The Baha'i Institute of Higher Education in Iran». Diaspora, Indigenous, and Minority Education, v1 n1.
- Yazdani، Mina (۲۰۱۵). «Higher Education under the Islamic Republic: the Case of the Baha'is». Journal of Education Controversy.
- «لیست اسامی شهروندان بهایی محروم از تحصیل». صدای مردم.
- «The Baha'i Question Revisited: Persecution and Resilience in Iran» (PDF). اکتبر ۲۰۱۶.
- Miloon kothari (۲۱ مارس ۲۰۰۶). «:ECONOMIC, SOCIAL AND CULTURAL RIGHTS Report of the Special Rapporteur on adequate housing as a component of the right to an adequate standard of living, Miloon ,MISSION TO THE ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN (19-31 July 2005) Kothari». کاراکتر line feed character در
|عنوان=در موقعیت 38 (کمک) - «Infographic of the Current Situation of the Baha'is in Iran» (PDF).
- «بهائی‌ها: از اقلیت بلاگردان تا وضعیت سرکوب دائم». radiozamaneh.
- «محدودیت‌ها و شرایط سخت زندگی بهائیان در ایران؛ مصاحبه با یک بازیگر تئاتر و تلویزیون». رادیو فردا.
- Amnesty International (1996–10). "Dhabihullah Mahrami: Prisoner of Conscience". AI INDEX: MDE ۱۳/۳۴/۹۶.
- گزارش رسمی به مجلس نمایندگان کانادا:
Debates: official report, Volume 9. Canada. Parliament. House of Commons. Publisher: Queen's Printer. , 1987 - http://pahlaviha.pchi.ir/show.php?page=contents&id=18217
- «بهائی‌ها؛ از اقلیت بلاگردان تا وضعیت سرکوب دائم». radiozamaneh.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۳۶.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۳۸ و ۴۲۳.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۳۴.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۴۸.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۲۸.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۱۷۳.
- مجلّه فردوسی شماره ۳۲ اسفندماه ۱۳۲۸، روزنامه آتش شماره ۷۸۷ شنبه ۲۷ فروردین ۱۳۲۹، روزنامه نیسان، ۲۰ بهمن ۱۳۲۸
- علی فلاحیان وادقانی، حسین حیدری. «وضعیت جامعهٔ یهودیان کاشان در دوران پهلوی و ماجرای قتل دکتر برجیس». نشریه کاشان شناخت. دریافت‌شده در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۶.
- گلستانه، ماه‌مهر. پروازها و یادگارها؛ به یاد شهیدان بهائی ایران.
- Encyclopedia: Mona Mahmudinizhad
- «A New Dress for Mona Resource Site». Drama Circle (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۵.
- Bella Online: Mona MahmoudNizhad
- independent.com: Article about Mona's Dream
- IRANRIGHTS.ORG بایگانی‌شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine: MONA MAHMUDNIZHAD
- Sinclair، Jack. «Mona Mahmudnizhad, hanged in Iran for teaching the love and tolerance of her Baha'i faith | Islamic War Against the West». دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۷-۰۵.
- «نسخهٔ کامل ویدیوی محاکمهٔ اعضای محفل ملی بهائیان ایران | آسو». aasoo.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۳.
- نگار، سپهر عاطفی روزنامه. «محفلی که ناپدید شد». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۳.
- «ژینوس نعمت محمودی: یک سرگذشت». Human Rights & Democracy for Iran. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۲-۰۷.
- Annual report of the United Nations High Commissioner
for Human Rights and reports of the Office of the
High Commissioner and the Secretary-General (۱۳ سپتامبر ۲۰۱۷). «Situation of human rights in Yemen, including violations and abuses since September 2014». Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. کاراکتر line feed character در
|نویسنده=در موقعیت 54 (کمک) - سپهر عاطفی (۲۰ مهر ۱۳۹۴). «محفلی که ناپدید شد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۳.
- «علی‌مراد داودی، یکی از نخستین قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای». رادیو زمانه. ۲۰۱۳-۱۱-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۲.
- «گلی به نام داوودی: یادنگار استاد علی‌مراد داوودی به مناسبت سی و چهارمین سالگرد سرنوشت نامعلومش». تریبون زمانه. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۲.
- Golshany، shahnam. «حاکم شرع گفت: واضح است که تحت هیچ شرایطی جایی برای بهائیگری و بهائیان در جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد». www.bazdasht.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۴.
- «سالگرد اعدام 10 زن در شیراز به جرم دگراندیشی… | Iranian.com». iranian.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۴.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۳۵۶.
- نگار، سپهر عاطفی روزنامه. «محفلی که ناپدید شد». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۳.
- نگار، سپهر عاطفی روزنامه. «محفلی که ناپدید شد». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۳.
- نگار، سپهر عاطفی، روزنامه. «محفلی که ناپدید شد». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۳.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۳۶.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۳۸ و ۴۲۳.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۳۴.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۴۸.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۲۸.
- «یک بهائی در یزد 'قربانی نفرت مذهبی شد'». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ آبان ۱۳۹۵.
- «قتل یک شهروند بهایی در یزد و پرسش از حقوق بهائیان Access to the comments». euronews.
- «دو مظنون به قتل شهروند بهایی در یزد 'آزاد شدند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ خرداد ۱۳۹۶.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۷۸–۴۴۸.
- فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۷۸–۴۴۸.
- «Situation of Baha'is in Iran: Current Situation».
- «ادامه بازداشت و محکومیت بهاییان در ایران». رادیو فردا.
- بازداشت هشت بهائی در جزیره کیش (رادیو زمانه)
- «تعدادی از بهائیان در تهران بازداشت شدند» بایگانی‌شده در ۱۸ ژانویه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine (رادیو فردا)
- مصاحبه مطبوعاتی سخنگوی قوه قضائیه جمهوری اسلامی (بی‌بی‌سی فارسی)
- «بازداشت شش رهبر بهایی در ایران» (بی‌بی‌سی فارسی)
- بازداشت شش تن از رهبران جامعه بهائیان ایران (رادیو فردا)
- May 15, 2008: Iran: USCIRF Calls for Strong International Condemnation of Arrest of Baha’i Leaders
- Iran's arrest of Baha'is condemned - CNN
- هفت بهایی دستگیرشده به 'جاسوسی' متهم شدند (بی‌بی‌سی فارسی)
- رهبران بهائیان ایران به جاسوسی برای اسرائیل متهم شدند (رادیو فردا)
- احضار و بازداشت ۱۱ شهروند بهایی در گرگان و شاهین‌شهر
- مجلس نمایندگان آمریکا در قطعنامه‌ای، فشار بر بهائیان ایران را محکوم کرد
- The Bahá'í: the religious construction of a global identity. Michael McMullen. Rutgers University Press, 2000. ISBN 0-8135-2836-4 pp.81
- A political and economic dictionary of the Middle East. Political and Economic Dictionaries Series. David Seddon. Taylor & Francis, 2004 ISBN 1-85743-212-6 pp.89
- The World's Religions: Continuities and Transformations. Taylor & Francis. ISBN 1-135-21100-0 pp.54
- «ای انسان تو کجائی؟». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۶ فوریه ۲۰۰۸.
- گزارشی از تهدیدات روزمره علیه بهاییان در ایران
- «خبرنامه دانشگاه صنعتی امیرکبیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۶ فوریه ۲۰۰۸.
- اعتراض انجمن‌ها و روحانیون مسلمان به مصادره اموال بهاییان روستای ایول ایران، بی‌بی‌سی فارسی
- محکومیت مصادرۀ املاک بهائیان در روستای «ایول» مازندران از سوی مقامات سیاسی و مذهبی جهان، رادیو فردا
- «تخریب «گلستان جاوید» شیراز با بولدوزرهای سپاه». radiofarda.
- «ادامه رفتارهای ضدبشری علیه بهاییان؛ تخریب قبرستان بهاییان در شیراز به دست سپاه پاسداران». melliun.
- «ابراز تاسف از تخریب گورستان بهاییان در شیراز». voanews.
- «تخریب گورستان تاریخی بهائیان شیراز به دست سپاه پاسداران». دویچه وله.
- «بهائیان ایران، از نبش قبر تا تخریب گورستان». bbc.
- «تخریب سنگ قبر بهاییان در «گلستان جاوید» یزد». iranintl.
- «عکس تخریب کامل گورستان تاریخی بهائیان در شیراز به دست سپاه پاسداران». iranbahaipersecution.
- «تخریب گلستان جاوید (گورستان بهائیان) در یزد». iranbahaipersecution.
- «گورستان بهاییان قروه تخریب شد». هرانا.
- «شروع دوباره تخریب گورستان بهائیان شیراز». news.persian-bahai.
- «تخریب قبرستان بهائیان یزد». adian.bashariyat.
- «تخریب سنگ قبر بهائیان در یزد». gozaar.
- «تخریب قبرستان بهائی در یزد». negah.
- امیر مصدق کاتوزیان (۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۳). «تخریب «گلستان جاوید» شیراز با بولدوزرهای سپاه».
- پیام اخوان (۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۳). «تخریب گورستان بهاییان شیراز؛ سپاه پاسداران از چه می‌ترسد؟».
- Yasmine Hafiz (۱۴ مه ۲۰۱۴). «Historic Baha'i Cemetery In Iran Excavated, Destroying Graves Of Martyrs».
- کیهان هوائی (۲۴ شهریور ۱۳۷۳). «توضیحات مدیر عامل سازمان بهشت زهرا دربارهٔ تبدیل گورستان سابق بهائیان به فرهنگسرا». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۱۸.
- «سایت نگاه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۰۷.
- «سایت گفتمان ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۰۷.
- ارگان رسمی مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران - تخریب قبرستان بهائیان این بار در قائمشهر / همراه با تصاویر
- «تخریب کامل قبرستان بهائیان در قائمشهر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۸ مه ۲۰۱۴.
- Tim Hume (۱۰ نوامبر ۲۰۱۱). «Iran bans 'underground university,' brands it 'extremist cult». CNN.
- اعتراض هزاران دانشجو در ایران
- اعتراض سه هزار دانشجوی ایرانی به محدودیت تحصیلی بر اقلیت‌های مذهبی
- «وب سایت دانشگاه علمی آزاد».
- اسناد محرمانه جدید دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اخراج بهائیان
- «دستور نیروی انتظامی دربارهٔ ممنوعیت دست‌کم ۳۰ شغل برای بهاییان». دویچه وله فارسی. ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۴.
- «جامعه جهانی بهاییان: پلمب ده‌ها مغازه بهاییان در سراسر ایران». رادیو فردا. ۱۸ آبان ۱۳۹۵.
- «جامعهٔ جهانی بهائی از رئیس‌جمهور ایران خواست که به سرکوب اقتصادی بهائیان پایان دهد». سرویس خبری جامعهٔ بهائی. ۱۶ شهریور ۱۳۹۵.
- «نامهٔ بهائیان به حسن روحانی: به آپارتاید اقتصادی پایان دهید». RFI. ۷ سپتامبر ۲۰۱۶.
- جمعی از زندانیان سیاسی رجایی شهر دست به اعتصاب غذا زدند
- «اعتصاب غذای حدود ۲۰زندانی سیاسی و عقیدتی در زندان رجایی‌شهر (گوهردشت) کرج».
- «جامعه جهانی بهایی از وخیم تر شدن وضعیت زندانیان عقیدتی در زندان گوهر دشت خبر داد».
- «فشار بر زندانیان ازجمله بهائیان شدیدتر شده‌است».
- «'نبش قبر یک متوفی بهایی در منطقه گیلاوند'». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ نوامبر ۲۰۱۸.
- «فتواهای امام خمینی در خصوص بهائیان».
- «استفتاء از رهبر انقلاب و مراجع تقلید دربارهٔ ارتباط با پیروان فرقه ضاله بهائیت».
- «بهائیت در کلام مراجع».
- «استفتاء از رهبر انقلاب و مراجع تقلید دربارهٔ ارتباط با پیروان فرقه ضاله بهائیت».
- فهیمه خضر حیدری (۲۶ شهریور ۱۳۹۲). «درخواست نسرین ستوده از روحانی برای استیفای حقوق شهروندی بهائیان». رادیو فردا.
- «دیدار فعالان سیاسی و مدنی با خانواده مدیران زندانی جامعه بهایی». دویچه وله فارسی. ۱۶ مه ۲۰۱۴.
- «پیام نرگس محمدی به مراسم جایزه ساخاروف: سیطره دین بر علم و اندیشه در ایران، یادآور دوران قرون وسطاست». رادیو فردا. ۲۷ فروردین ۱۳۹۷.
- «بوسه بر پای یک "بهایی" کوچک». 15 ژوئیه 2013.
- «بیانیه پنج پژوهشگر دینی: واکنش بعضی مراجع به دیدار با بهاییان اسفبار است». بی‌بی‌سی فارسی. ۲ خرداد ۱۳۹۵.
- محمد امینی (۴ خرداد ۱۳۸۷). «آیت الله منتظری و بهائیان: مخالفت سرسخت و حقوق شهروندی». بی‌بی‌سی فارسی.
- Ibrahim Mogra (۲۱ آوریل ۲۰۱۴). «One ayatollah's stand for the Baha'i gives me great hope for Iran». The Guardian.
- ««ما شرمساریم»: بیانیه‌ای در حمایت از حقوق بهاییان». رادیو فردا. ۱۸ بهمن ۱۳۸۷.
- http://webtv.un.org/live-now/watch/third-committee-31st-meeting-general-assembly-73rd-session/5853009287001/?term=
- مسدود شدن حساب چندین رسانه دولتی ایران در توئیتر به دلیل «آزار بهائیان»
- کمیسیون آمریکایی آزادی بین‌المللی مذهبی، اقدامات اخیر رژیم ایران علیه بهائیان را محکوم کرد
- بیت العدل اعظم. «پیام 23 ژوئن 2009 به بهائیان ایران».
- Tara Bahrampour (۵ ژوئن ۲۰۱۱). «Graduation in Va. turns from celebration to vigil after arrests of Bahai in Iran». The Washington Post.
- Amnesty International (۲۸ آوریل ۲۰۱۷). «Yemen Baha'i community faces persecution at hands of Huthi-Saleh authorities». Amnesty International.
- «گزارشگر سازمان ملل: شباهت آزار بهائیان در یمن با اقدامات علیه بهائیان در ایران». رادیو فردا. ۹ خرداد ۱۳۹۶.
- Martin Griffiths (۳۰ مه ۲۰۱۷). «BRIEFING OF THE SPECIAL ENVOY OF THE UN SECRETARY-GENERAL FOR YEMEN TO THE OPEN SESSION OF THE UN SECURITY COUNCIL». OFFICE OF THE SPECIAL ENVOY OF THE SECRETARY-GENERAL FOR YEMEN.
- Amnesty International (۳ ژانویه ۲۰۱۸). «Yemen: Huthis must quash death sentence of Baha'i prisoner of conscience». Amnesty International.
- آتش‌زدن منازل ۴ تن از بهائیان مصر بر اثر «تحریک یک روزنامه‌نگار» (العربیه فارسی)
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بهائی‌ستیزی موجود است. |
<link rel="mw:PageProp/Category" href=". /رده:بهائیت_در_ایران"/>
<link rel="mw:PageProp/Category" href=". /رده:حقوق_بشر_در_ایران"/> <link rel="mw:PageProp/Category" href=". /رده:حقوق_بشر_در_مصر" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=ایران&#124;link=ایران_موضوع‌های_مرتبط_با_ایران"/>
| گونه‌های رایج |
|
|---|---|
| جامعه |
|
| دیدگاه‌ها |
|
| سیاست |
|
| واکنش‌ها |
|
| سیاست‌های تبعیض‌آمیز |
|
| اقدامات متقابل |
|
| مطالب وابسته |
|
| |
| توسط گروه |
|
|---|---|
| روش‌ها |
|
| رویدادها |
|
 درگاه دین | |