شرکت مخابرات ایران

شرکت مخابرات ایران (سهامی عام) در سال ۱۳۵۰ خورشیدی با سرمایه‌ای بالغ بر پنج میلیارد ریال ایران تأسیس شد. این شرکت، دارای ۳۱ منطقه مخابراتی استانی و ادارات و مراکز مخابراتی درسراسرکشور بوده[2] [3] و شرکت‌های زیرمجموعه شرکت مخابرات ایران شامل: شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول) و شرکت‌ سرمایه کارکنان مخابرات (شسکام). خدمات اول (tct1) و سامان سازه غدیر (مدیریت املاک)، شرکت ارتباطات زیرساخت (تحت مدیریت وزارت ارتباطات) و ۳۱ شرکت استانی است.[4][5]

شرکت مخابرات ایران
نوعشرکت سهامی عام نیمه‌خصوصی
بنا نهادهدولت ایران ۱۳۵۰
دفتر مرکزیتهران
محدودهٔ فعالیتایجاد و بهره‌برداری شبکه‌های مخابراتی و هر گونه فعالیت مربوط به حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به استثنای شبکه‌های مادر مخابراتی[1]
مدیر عامل اجراییمهندس مجیدسلطانی
رئیس هیئت مدیرهدکتر ابراهیم محمودزاده
افراد کلیدیمهندس رضا عبهری
محصولاتخدمات تلفن ثابت - خدمات تلفن همراه - خدمات اینترنت پرسرعت ثابت (FTTH VDSL) و همراه و ارائه‌دهنده خدمات ارتباطات شبکه (دیتا)
خدماتارائه دهنده تلفن ثابت - ارائه دهنده تلفن همراه و ارائه دهنده اینترنت پرسرعت ثابت ADSL و VDSL با نام تجاری سرینو - ارائه دهنده اینترنت ثابت فوق پرسرعت بر بستر فیبرنوری با نام تجاری تانوما ارائه دهنده اینترنت پرسرعت تلفن همراه (3G-4G-4/5G-5G)
مجموع دارایی(۱۳۸۷) ۴۵٬۸۷۳٬۶۵۵٬۶۲۵٬۰۰۰ ریال[1]
مالکدولت جمهوری اسلامی ایران
وبگاه

تاریخچه

ورود تلفن به ایران

در حدود سال‌های ۱۲۶۷ یا ۱۲۶۸ خورشیدی تلفن(۱۱ تا ۱۲ سال پس از اختراع آن) به ایران وارد شد. ناصرالدین‌شاه قاجار در یادداشت‌های خود، در شرح وقایع جمادی‌الثانی سال ۱۳۰۲ قمری (۱۲۶۳ شمسی) به تلفنی اشاره می‌کند که ره‌آورد سفر فرنگ معین الملک (سفیر ایران در امپراتوری عثمانی) بوده و از آن برای برقراری تماس از شمس‌العماره تا باغ سپه‌سالار استفاده می‌شده‌است. احتمالاً این نخستین تماس تلفنی در ایران بوده‌است.[6]

از سوی دیگر یک کمپانی بلژیکی به نام «شرکت خط آهن ایران» که صاحب امتیاز ساخت و بهره‌برداری راه‌آهن تهران-ری (ماشین دودی) و واگن اسبی بود برای تماس میان ۲ ایستگاه تهران و ری و نیز بین گاری شهری با واگن‌خانه، از تلفن استفاده می‌کرده‌است.[6]

در سال ۱۲۸۰ خورشیدی در پادشاهی مظفرالدین‌شاه قاجار نخستین امتیاز تلفن در تبریز به مدت ۵۰ سال به یک شرکت خصوصی به نام «مؤسسه تلفن تبریز و حومه» واگذار شد تا به مناطق اطراف آن شهر تا شعاع ۲۴ کیلومتر خدمات ارائه کند. در پی انحلال این شرکت، یکی از شرکا (سیدمرتضی مرتضوی) با ضبط اموال شرکت بابت مطالبات خود، اداره آن را شخصاً به عهده گرفت و پس از فوت او این شرکت به شرکت سهامی بدل شد.[6]

در ۱۲۸۱ خورشیدی امتیاز احداث و بهره‌برداری تلفن در مشهد، بدون تعیین مدت، به منشورالملک (احمد منشور) واگذار شد. امتیاز سوم به دوست‌محمد معیرالممالک (داماد ناصرالدین شاه) برای ارائه خدمات در گیلان داده شد. در ۱۲۸۲ امتیاز تلفن تمام ایران به مدت ۶۰ سال به دوست معیرالممالک واگذار شده و وی ملزم شد از تاریخ صدور فرمان، طی ۳ سال تلفن تهران و تا ۱۰ سال پس از آن خدمات تلفن را در سایر شهرهای ایران را با هزینه خود راه اندازی کند.[6]

او این امتیاز را به حاج‌محمداسماعیل تهرانچی فروخت. پس از تهرانچی، امتیاز مزبور به ۲۰ سهم تقسیم شد و تا سال ۱۲۸۴ خورشیدی فردی به نام «حاجی‌آقا کوچصفهانی» تمام آن سهام را خرید. در دوران مالکیت این شخص، در پاییز ۱۲۸۷ سیم تلفن میان بندر انزلی، رشت و منجیل و قزوین کشیده شد. به گفته مسعود کیهان این خط تلفن، مستقل و دارای ۷۰۰ مشترک و وجه اشتراک ماهیانه آن ۲۰ تا ۵۰ ریال بوده‌است.[6]

درگیری

در این میان شرکت نفت ایران و انگلیس و شرکت صنعت شیلات که امتیاز بهره‌برداری آن در اختیار روسیه تزاری بود برای خود خطوط تلفن جداگانه داشتند. این موضوع، باعث درگیری آنان با صاحب امتیازان ایرانی می‌شد. از جمله در سال ۱۳۰۷ کوچصفهانی به سیم‌کشی غیرقانونی اداره شیلات در سواحل دریای کاسپین اعتراض کرد و خواستار عدم استفاده از این خطوط شد.[6]

به نوشته ادوارد براون، نیروهای خارجی گاه از این موضوع برای ایجاد اغتشاش در کشور بهره می‌گرفتند. از جمله پس از قبول اتمام حجت روس‌ها از سوی دولت ایران، گروهی از سربازان روس شبانه در تبریز به سیم‌کشی تلفن از طریق بام‌های منازل مردم و ایجاد مزاحمت برای آنان پرداختند تا بهانه‌ای برای فشار و سرکوب مردم بیابند.[6]

ملی‌سازی

رسیدگی به امور تلفن تا ۱۳۰۸ به عهده «وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه» بود. اما در آن سال، به خاطر طفره برخی از شرکت‌ها از تعهدات خود، طی مصوبه‌ای رسیدگی به امور تلفن و شکایات مشترکین به وزارت «پست و تلگراف» واگذار شد و نام وزارتخانه نیز به «وزارت پست و تلگراف و تلفن» تغییر کرد. این وزارتخانه در سال ۱۳۱۰ برای تمرکز امور مخابرات با دریافت یک میلیون تومان وام از بانک ملی ایران، کلیه سهام شرکت تلفن را خرید.[6]

شنود

چون در آن زمان شبکه تلفنی خودکار موجود نبود، مکالمات واسطه‌ای، امکان شنود در طول مسیر را ممکن می‌کرد. از این رو «اداره تأمینات» از طریق گوشی‌های فاقد دهنی، معروف به «گوشی سرّی»، موارد مشکوک را شنود و به اطلاع مقامات می‌رساند.[6]

افزایش تقاضا

در ۲۱ شهریور ۱۳۱۶ ه‍.خ برای تسهیل در مکالمات تلفنی که به صورت مغناطیسی و با واسطه انجام می‌شدند شبکه تلفنی خودکار با ۶ هزار شماره از شرکت زیمنس آلمان نازی خریداری و در تهران (مرکز تلفن اکباتان) راه‌اندازی شد. شرکت تلفن برای آشنایی مردم با چگونگی کار تلفن خودکار، ضمن درج آگهی در روزنامه، حتی پیش از افتتاح این شبکه، دستگاه مخصوصی نیز برای آموزش مردم در شرکت نصب کرد. به دلیل وضع نامطلوب خدمات و محدودیت واگذاری آن به درخواست‌کنندگان، شهرداری تهران تصویب کرد که حق تقدم به کسانی داده شود که احتیاج مبرم به تماس تلفنی دارند.[6]

جنگ جهانی دوم

در ۱۳۲۱ و در اوج جنگ جهانی دوم، دولت ایران بر اساس قرارداد سیاسی-مالی بین ایران، بریتانیا و شوروی متعهد شد که تمامی امکانات مخابراتی خود از جمله تأسیسات تلفنی به صورت نامحدود در حوزه نیروهای متفقین قرار دهد.[6]

پس از جنگ جهانی دوم

پس از پایان جنگ جهانی دوم و خروج نیروهای متفقین از ایران، وزارت پست و تلگراف و تلفن، سیستم کاریر (مکالمات تلفنی بدون امکان شنود) را از آنان خریداری کرد و با تغییر بعضی از مراکز که به لحاظ نظامی تأسیس شده بودند آن را در سال ۱۳۲۶ رسماً افتتاح کرد.[6]

ارتباط با دیگر کشورها

در پی اظهار تمایل پادشاهی عراق در سال ۱۳۱۵ تماس تلفنی با آن کشور برقرار شد. نخستین ارتباط تلفنی بی‌سیم نیز در ۳۱ تیر ۱۳۲۷ میان تهران و لندن برقرار شد.[6]

ادغام

مجلس شورای ملی در آذر ۱۳۳۱، لایحه ملی شدن شرکت مخابرات ایران را به تصویب رساند. این شرکت آمادگی خود را برای الحاق به وزارت پست و تلگراف و تلفن اعلام کرد و در اردیبهشت ۱۳۳۲ وجوه سهامداران شرکت سابق تلفن را پرداخت نمود.[6]

خودکارسازی

برنامه خودکار کردن شبکه تلفنی شهرستان‌ها در ۱۳۳۴ با خرید ۱۸۰٬۰۰۰ شماره تلفن خودکار از آلمان به مرحله اجرا درآمد. طرح تلفن خودکار بین شهری و بین‌المللی نیز در سال ۱۳۴۹ راه‌اندازی شد. در ۱۳۴۳ شبکه مخابرات خودکار (انتقال ریزموج) که در ارائه خدمات مخابراتی، خصوصاً در تماس بین شهری و بین‌المللی، دارای اهمیت بود در مخابرات ایران به کار گرفته شد.[6]

تشکیل شرکت مخابرات ایران

برای تمرکز امور مخابراتی و ارتباطی در داخل کشور و برقراری تماس با دیگر کشورهای جهان، در ۱۳۵۰ شرکت مخابرات ایران از ادغام شرکت سهامی تلفن و امور تلگراف تأسیس شد.[6]

انتقال مالکیت

خصوصی‌سازی

طبق مصوبه اسفند ۱۳۸۵ ه‍.خ هیئت وزیران، شرکت مخابرات ایران مشمول واگذاری به بخش خصوصی از طریق عرضه سهام آن در بورس اوراق بهادار تهران شد. در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۷ ه‍. خ، به میزان پنج درصد از سهام این شرکت، با قیمت اولیه ۱۵۰۰ ریال از طریق بورس عرضه شد. این تعداد سهام، در مدت ۸ دقیقه، و با ارزش ۳۴۴ میلیارد تومان به فروش رفت.[4][7]

فروش سهام

در پاییز سال ۱۳۸۸، ۵۰ درصد و یک سهم شرکت مخابرات ایران به «کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین» واگذار شد. این کنسرسیوم شامل سه شرکت سرمایه‌گذاری «توسعه اعتماد» و «شهریار مهستان» که از شرکت‌های زیر مجموعه بنیاد تعاون سپاه هستند و همین‌طور شرکت «گسترش الکترونیک مبین ایران» از شرکت‌های زیرمجموعه «ستاد اجرایی فرمان امام» تشکیل شده بود.[8] ارزش معامله، حدود ۸ میلیارد دلار آمریکا بود و بزرگترین معامله تاریخ بورس ایران خوانده شد. اما در سال ۱۳۸۹، این واگذاری، با اعتراضاتی به خصوص در مجلس شورای اسلامی مواجه شد و هیئت تحقیق و تفحص مجلس آن را ناقض سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خواند.[9] این قراداد پرحاشیه، در نهایت در سال ۱۳۹۵ فسخ و علت فسخ آن هم ناتوانی کنسرسیوم اعتماد مبین در پرداخت اقساط خرید مخابرات اعلام شد.[10] سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده بدهی‌هایش از کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین را وصول کرده و در نتیجه از تصمیم فسخ قرارداد بلوک مدیریتی مخابرات با این شرکت منصرف شده‌است.[11]

خدمات

انتقادها

نحوه ارائه خدمات اینترنت پرسرعت توسط شرکت مخابرات ایران، گاه با انتقاد از سوی شرکت‌های فراهم‌کننده دسترسی اختصاصی (PAP) همراه بوده‌است. از این جمله می‌توان به بی اعتنایی مجمع عمومی مخابرات به مصوبات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اشاره کرد.[12] به عنوان نمونه در اردیبهشت ۸۹ این شرکت‌ها از مدیران شرکت مخابرات ایران به دلیل عدم اجرای مصوبه کمیسیون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به دلیل دریافت تعرفه مازاد از مصرف‌کنندگان به دادسرای رسیدگی به جرائم کارکنان دولت شکایت کردند.[13]

پس از آغاز ارائه سرویس اینترنت پر سرعت توسط شرکت مخابرات ایران، این شرکت با وجود خصوصی بودن در آذرماه ۹۱ اقدام به تبلیغات خدمات اینترنت پرسرعت خود از طریق شبکه سراسری خبر در تلویزیون دولتی ایران نمود که این موضوع اعتراض شرکت‌های خصوصی رقیب را برانگیخت.[14][15]

در سال ۱۳۹۲ علاوه بر قطعی‌های مکرر و نارضایتی کاربران، اختلافات بین شرکت مخابرات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی همچنان ادامه پیدا کرد.[16]

شرکت مخابرات ایران در ارزیابی سازمان تنظیم مقررات رادیویی در شهریور ۹۲ در بین ارایه دهندگان اینترنت پرسرعت در کشور، رتبه آخر (دهم)[17] و در بهمن ۹۳ رتبه (ششم) را کسب کرد.[18] این ارزیابی براساس پارامترهایی همانند میزان کیفیت خدمات، میزان پایبندی، تعهد اپراتورها به قوانین و مقررات و مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، شکایت ثبت شده از سوی مشترکان و غیره بوده‌است.[17]

پانویس
  1. وبگاه مخابرات ایران، اساسنامه شرکت مخابرات ایران بایگانی‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine، تاریخ بازیابی: ۲ دی ۹۱
  2. شرکت مخابرات ایران. «پرتال سازمانی شرکت مخابرات ایران». پرتال سازمانی شرکت مخابرات ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۹.
  3. «تغییر ساختار دوباره شرکت مخابرات ایران در بخش تلفن ثابت/ این آخرین تغییر است». خبرگزاری فارس. ۵ مهر ۱۳۹۴.
  4. خلاصه وضعیت مالی شرکت مخابرات ایران (سهامی عام) جهت ارائه به سهامداران، همراه با ترازنامه و صورت سود (زیان) تلفیقی سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۸۶. اداره انتشارات روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران. آبان ۱۳۸۷
  5. «شرکت مخابرات دارای ۶۰ هزار نیروی رسمی و غیررسمی است». آخرین خبر |. آخرین خبر | در کوتاهترین زمان بروزترین باشید. ۱۸ آذر ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۰ خرداد ۱۳۹۶.
  6. «تاریخچه مخابرات ایران». نشریه الکترونیکی شرکت مخابرات لرستان. ۲۸ دی ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۷.
  7. ویژه نامه هفته دولت، سی سال ارتباطات و عملکرد دولت نهم. اداره انتشارات روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران. شهریور ۱۳۸۷
  8. «سپاه پاسداران سهام هشت میلیارد دلاری مخابرات را خرید». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ مهر ۱۳۸۸.
  9. «هیئت تحقیق و تفحص مجلس: معامله مخابرات صوری بوده». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۰ آذر ۱۳۸۹.
  10. علی قدیمی (۱ خرداد ۱۳۹۶). «شرکت 'خصولتی' چیست و چرا روحانی با آن مخالف است؟». بی‌بی‌سی فارسی.
  11. https://www.reit.com/what-reit/types-reits/guide-equity-reits
  12. پرشین تل، مخابرات ایران به مصوبات رگولاتوری اعتنا نمی‌کند، تاریخ بازیابی: ۲ دی ۹۱
  13. «شرکت‌های PAP از مخابرات ایران به دادسرای دولت شکایت کردند». ایتنا. ۲ اردیبهشت ۱۳۸۸.
  14. ساره جعفرقلی (۲۸ آذر ۱۳۹۱). «شرکت‌های ارایه دهنده اینترنت از ادامه فعالیت دلسرد شدند». ایلنا.
  15. روزنامه اقتصادی آسیا، شماره چهارشنبه ۲۹ آذر ۹۱، «شرکت‌های ارایه دهنده اینترنت از ادامه فعالیت دلسرد شدند»
  16. «افت کیفیت ADSL مخابرات در مرحله هشدار». سایت خبری خبرآنلاین. ۳۰ مهر ۱۳۹۲.
  17. «شاتل اول و مخابرات دهم شد». پایگاه اطلاع‌رسانی تخصصی فناوری اطلاعات و ارتباطات. ۱۹ آبان ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۳.
  18. حامد قاسمی نراقی (۱۴ بهمن ۱۳۹۳). «اعلام رتبه ارائه دهندگان اینترنت پرسرعت (ADSL) در پاییز ۹۳». دیجیاتو.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.