ایادی امرالله

ایادی امرالله (مخفف: ایادی یا ایادی امر، جمع: ایادیان یا ایادیان امر یا ایادیان امرالله) در دیانت بهائی به گروهی از بهائیان گفته می‌شود که توسط بهاءالله، عبدالبهاء ، و شوقی افندی، برای انتشار تعالیم بهائی و حفظ همبستگی جامعه آن منصوب شده بودند.  مجموع تعداد ایادیان در طول تاریخ امر بهائی۵۰ نفر بوده است. بهاءالله چهار نفر را در زمان زندگیشان به عنوان ایادی امرالله تعین نمود، عبدالبهاء نیز چهار نفر را بعد از درگذشتشان به عنوان ایادی امرالله اعلام نمود، و بعد از او شوقی افندی چهل و دو نفر را طی سی و شش سال به این مقام منصوب نمود.[1]  عبدالبهاء نقش این افراد را به طور رسمی تعریف کرد و وظایف آن ها را مورد تشریح و تأکید قرار داد و در وصیتنامهٔ خود مرقوم کرد که وظیفهٔ‌ انتخاب و هدایت ایادیان امرالله آینده بر عهدهٔ جانشین او شوقی افندی است. شوقی افندی چند هفته قبل از درگذشتش با انتصاب آخرین گروه ایادیان در نامه ای به بهائیان جهان، هیئت ایادیان امرالله را «حارسان اعظم» این آئین معرفی نمود. این هیئت پس از درگذشت  شوقی افندی تا انتخاب بیت العدل اعظم وظیفه سرپرستی و مرجعیت بهائیان جهان  را به مدت شش سال بر عهده داشتند. بر خلاف سایر ادیان، در آئین بهائی به «افراد» مرجعیت داده نشده است، و تصمیم‌گیری به صورت گروهی در شوراهای بهائی که به صورت آزاد، با رای مخفی، و بدون تبلیغات  انتخاب می‌گردند، انجام می‌شود که در راس آن بیت العدل اعظم قرار دارد.[2] پیش‌بینی اداره موقت امور توسط ایادیان امرالله تا تشکیل بیت العدل اعظم در کتاب اقدس آمده است.[3] پس از تشکیل بیت العدل اعظم در اردیبهشت ۱۳۴۲ شمسی ( ۱۹۶۳ میلادی) وظایف هیئت ایادیان امرالله از طریق هیئت‌های جدیدی به اسم مشاورین قاره‌ای و سپس وسیله دارالتبلیغ بین المللی که با عضویت چند مشاور، و جمیع ایادیانِ امرالله که عضو دائم آن بودند دنبال شد.[4] آخرین ایادی امرالله در سال ۱۳۸۶ شمسی درگذشت.

تاریخچه

در دیانت بهائی تعیین افرادی با عنوان ایادیان امرالله در زمان بهاءالله شروع شد؛ پس از وی جانشین او، عبدالبهاء که به عنوان «مرکز عهد و میثاق» وی شناخته می‌شود، در یکی از کتابهای خود به نام «تذکرةالوفا» از چند تن از بهائیان با عنوان ایادی امرالله نام برد. عبدالبهاء، نحوه انتصاب و وظایف هیئت ایادیان را در وصیت‌نامه‌اش (الواح وصایا) تشریح نمود و وظیفه تعیین ایادی امرالله را به ولی امرالله موکول کرد.[5] شوقی افندی، جانشین عبدالبهاء، در زمان حیات خود افرادی را به سمت ایادی امرالله منصوب داشت. وی در زمان جانشینی و هدایت جامعه تدریجاً چهل و دو نفر را در نقاط مختلف جهان به عنوان ایادی امرالله تعیین کرد. به این ترتیب تعداد افرادی که به عنوان ایادیان امرالله تعیین شدند در مجموع پنجاه نفر است. ۴ نفر را بهاءالله، ۴ نفر را عبدالبهاء و ۴۲ نفر را شوقی افندی به این عنوان منصوب کردند. بعد از درگذشت شوقی افندی (ولی امرالله) تا زمان تشکیل بیت العدل اعظم، یعنی از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۲ شمسی، ایادیان امرالله بر اساس راهنمائی‌های شوقی افندی که در آخرین پیام خود ۱۰ مهر ۱۳۳۶ (۲ اکتبر ۱۹۵۷) چند هفته قبل از درگذشت ناگهانی خود به بهائیان جهان داده بود[6] به صورت گروهی مدیریت جامعه بهائی را بر عهده گرفتند و وظایف خود را در حفظ و صیانت جامعه بهائی و تشویق و ترغیب بهائیان برای تکمیل اهداف نقشه ده ساله شوقی افندی که منجر به انتخاب بیت العدل اعظم می‌شد اجرا نمودند.[7][8] در این مدت شش سال فقط بیست و هفت نفر از ایادیان امرالله در قید حیات بودند. آنان تا پایان عمرشان با مشورتهای دو جانبه[9] با بیت العدل اعظم به فعالیتهای خود ادامه دادند. آخرین ایادی امرالله (علی محمد ورقا) در سال ۱۳۸۶ شمسی درگذشت.

انتصاب ایادیان امرالله

دوره بهاءالله  (۱۸۶۳ - ۱۸۹۲) ۱۲۴۲ – ۱۲۷۱ شمسی

بهاءالله چهار نفر را بین سالهای ۱۲۶۳ و ۱۲۶۸ شمسی به مقام ایادی امرالله برگزید: میرزا علی محمد خراسانی (ابن اصدق)، حاجی ملاَ علی اکبر شهمیرزادی (حاجی آخوند)، میرزا محمد تقی (ابن ابهر) و میرزا حسن ادیب (ادیب العلماء).[10] این چهار ایادی یکی از راههای  ارتباطی بین بهاءالله و بهائیان ایران بودند و بعد از درگذشت بهاءالله نقشی اساسی در حمایت  از جانشینی عبدالبهاء و حفظ وحدت بهائیان ایفا نمودند. آنها در سال ۱۲۷۸ شمسی به دستور عبدالبهاء اولین محفل روحانی بهائی را در تهران تشکیل دادند.[11]

دوره عبدالبهاء (۱۸۹۲ - ۱۹۲۱) ۱۲۷۱ – ۱۳۰۰ شمسی

عبدالبهاء فرزند ارشد بهاء الله و جانشین منصوب او، در دوره جانشینی خود چهار نفر ایادی را که به طور مستمر به فعالیتهای خود در پیروی از عبدالبهاء ادامه می دادند هدایت کرد. آنها در محافظت آیین بهائی در مقابله با حملات پشتیبانان محمدعلی، برادر کوچکتر و ناتنی عبدالبهاء، که اختیارات  او را به عنوان جانشین منتخب بهاءالله به چالش می کشیدند، نقش برجسته ای داشتند.[12] عبدالبهاء در کتاب تذکرةالوفا به چهار نفر از بهائیان که در طول زندگانی خود به انجام وظایف انتشار تعالیم بهائی و آموزش مرام و اخلاق با از خود گذشتگی مشغول بودند، به عنوان ایادی امرالله نامبرده است. این افراد عبارتند از آقا محمد قائنی (نبیل اکبر)، آقا میرزا علی‌محمد ورقا که با پسرش روح الله زندگی خود را در راه دیانت بهائی از دست دادند، محمد رضای یزدی، و ملا صادق مقدس خراسانی که در بین بهائیان به اسم الله الاصدق هم معروف است.[13]

دوره شوقی افندی (۱۹۲۱-۱۹۵۷) ۱۳۳۶–۱۳۰۰ شمسی [14]

• در مرحله اول شوقی افندی افرادی را که در زمان حیاتشان در انتشار و پیشرفت منویات بهائی فعالیتهای فداکارانه و قابل ملاحظه ای داشتند به عنوان ایادی امرالله نام برد.

1. جان اِبینِزِر اِسیلمونت (به انگلیسی: John E. Esslemont) (۱۲۵۳ شمسی - ۱۳۰۴) اسکاتلند
2. کیث رَنسام کِلِر (به انگلیسی: Keith Ransom-Kehler) (۱۲۵۴–۱۳۱۱) ایالات متحده
3. مارثا روت (به انگلیسی: Martha Root) (۱۲۵۰ – ۱۳۱۷) ایالات متحده
4. جان هنری هاید دانّ (به انگلیسی: John Henry Hyde-Dunn) (۱۲۳۳ – ۱۳۱۹) استرالیا
5. سیّد مصطفی رومی (درگذشت: ۱۳۲۰) برمه (میانمار امروز)
6. عبدالجلیل بِیک سعد (درگذشت: ۱۳۲۰) مصر
7. محمد تقی اصفهانی (درگذشت: ۱۳۲۴) مصر
8. رُی ویلهِلم (به انگلیسی: Roy C. Wilhelm) (۱۲۵۳ – ۱۳۲۹) ایالات متحده
9. لوئیس جورج گرِگُری (به انگلیسی: Louis Gregory) (۱۲۵۲ – ۱۳۲۹) آفریقایی الاصل، ایالات متحده
10. ابوالحسن اردکانی، امین حقوق الله (۱۲۰۹–۱۳۰۶) ایران

• در مرحله دوم شوقی افندی افرادی را به صورت انفرادی در دوران حیاتشان به عنوان ایادی امرالله معرفی نمود. تاریخ انتصاب در آخر سطر در داخل [ ] آمده‌است.

1. روحیه خانم (۱۲۸۸ – ۱۳۷۸) [۱۳۳۰] مرکز جهانی بهائی
2. جلال خاضع (۱۲۷۵ – ۱۳۶۳) [۱۳۳۱] ایران
3. پال اِدموند هِینی (به انگلیسی: Paul E. Haney) (۱۲۸۷ – ۱۳۶۰) [۱۳۳۲] ایالات متحده
4. علی‌محمد ورقا (۱۲۸۹ – ۱۳۸۵) [۱۳۳۳] ایران
5. اَگنِس بالدْوین اَلِکسَندِر (به انگلیسی: Agnes B. Alexander) (۱۲۵۳ – ۱۳۴۹) [۱۳۳۵] هاوائی

• در مرحله سوم شوقی افندی اولین گروه انتصابی ایادیان را در ۲ دی ماه ۱۳۳۰ شمسی معرفی نمود:

1. دوروتی بیچِر بِیکِر (به انگلیسی: Dorothy Baker) (۱۲۷۶ – ۱۳۳۲) ایالات متحده
2. امیلیا اِنگِلدِر کالینز (به انگلیسی: Amelia E. Collins) (۱۲۵۱–۱۳۴۱) ایالات متحده
3. علی اکبر فروتن (۱۲۸۳ – ۱۳۸۲) ایران
4. یوگو جیاکِری (به انگلیسی: Ugo Giachery) (۱۲۷۴ – ۱۳۶۸) ایتالیا
5. هِرمان گروسمَن (به انگلیسی: Hermann Grossmann) (۱۲۷۷ – ۱۳۴۷) آلمان
6. هورِس هاچکیس هالّی (به انگلیسی: Horace Holly) (۱۲۶۶ – ۱۳۳۹) ایالات متحده
7. لرُی س. آیواس (به انگلیسی: Leroy Ioas) (۱۲۷۴ – ۱۳۴۴) ایالات متحده
8. ویلیام سادِرلَند مَکسوِل (به انگلیسی: William Sutherland Maxwell) (۱۲۵۳ – ۱۳۳۱) کانادا
9. طرازالله سمندری (۱۲۵۳ – ۱۳۴۷) ایران
10. ولی‌الله ورقا (۱۲۶۳ – ۱۳۳۴) ایران
11. جورج تآونزِند (به انگلیسی: George Townshend) (۱۲۵۵ – ۱۳۳۶) ایرلند
12. چارلز مِیسِن ریمی (به انگلیسی: Charles Mason Remey) (۱۲۵۳ – ۱۳۵۳) ایالات متحده

• در مرحله چهارم شوقی افندی دومین گروه انتصابی ایادیان را در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۳۰ شمسی معرفی نمود.

1. زیگْفرید شافْلاکِر (به انگلیسی: Siegfried Schopflocher) (۱۲۵۶ – ۱۳۳۲) کانادا
2. شعاع الله علائی (۱۲۶۸ – ۱۳۶۳) ایران
3. موسی بَنانی (۱۲۶۵ – ۱۳۵۰) آفریقا
4. کلارا دانّ (به انگلیسی: Clara Dunn) (۱۲۴۸ – ۱۳۳۹) استرالیا
5. ذکرالله خادم (۱۲۸۳ – ۱۳۶۵) ایران
6. آدِلبرت مولْشْلیگِل (به انگلیسی: Adelbert Muhlschlegel) (۱۲۷۶ – ۱۳۵۹) آلمان
7. کُرینْ نایْت تْرو (به انگلیسی: Corinne True) (۱۲۴۰ – ۱۳۴۰) ایالات متحده

• در مرحله پنجم شوقی افندی یک گروه انتصابی ایادیان را در ۱۰ مهرماه ۱۳۳۶ به عالم بهائی معرفی نمود:

1. حسن موّقر بالیوزی (۱۲۸۷ – ۱۳۵۹) جزایر بریتانیا
2. ابوالقاسم فیضی (۱۲۸۵ – ۱۳۵۹) شبه جزیره عربستان
3. جان گْرَهَم فِرابی (به انگلیسی: John Ferraby) (۱۲۹۳ – ۱۳۵۲) جزایر بریتانیا
4. هَرولد کالیس فِدِرستون (به انگلیسی: H. Collis Featherstone) (۱۲۹۴ – ۱۳۶۹) منطقه اقیانوس آرام
5. رحمت‌الله مهاجر (۱۳۰۴ – ۱۳۵۸) منطقه اقیانوس آرام
6. ایناک اُلینْگا (به انگلیسی: Enoch Olinga) (۱۳۰۷ – ۱۳۵۸) اوگاندا- آفریقا
7. جان اَلدَم روبارتْز (به انگلیسی: John Robarts) (۱۲۸۰ – ۱۳۷۰) آفریقای جنوبی و غربی
8. ویلیام سیرز (به انگلیسی: William Sears) (۱۲۹۰ – ۱۳۷۱) آفریقای جنوبی و غربی

شرح وظایف هیئت ایادیان امرالله

عبدالبهاء در الواح وصایا که وصیتنامه او میباشد، به تشریح شیوه انتصاب و وظایف هیئت ایادیان امرالله پرداخت. طبق این سند ایادی امرالله باید توسط جانشین عبدالبهاء یعنی شوقی افندی منصوب شوند. در این سند همچنین عبدالبهاء وظایف این افراد را در قالب دو وظیفه عمده محافظت جامعه بهائی از اختلاف و تفرقه، و انتشار تعالیم این آئین مشخص نمود که مواردی چون ترغیب به یادگیری و آموزش، تشویق و رهبری اخلاقی را نیز شامل می‌شد.[15][16]

شوقی افندی در دوره ۱۳۳۰-۱۳۳۶ (۱۹۵۱ - ۱۹۵۷ میلادی) به تشریح جزئیات ساختار و وظایف هیئت ایادیان پرداخت. او نقش رابط بین شوقی افندی در مقام مرجع آئین بهائی و ایادیان قاره ای را به هیئت ایادیان ساکن مرکز جهانی بهائی (حیفا- اسرائیل) محول نمود و به تمام ایادیان امرالله در سراسر جهان مسئولیت برقرار ساختن ارتباط با محافل روحانی ملی را به منظور کمک به آنها برای دستیابی  به اهداف نقشه ده ساله محول کرد؛ اختیار تصمیم گیری در مورد تعیین نواحی مسئولیت اعضای هیئت های معاونت و همچنین مسائل ثانویه در مورد توسعهٔ فعالیتهای آنان و نحوهٔ همکاری با محافل روحانی ملی را به ایادی امرالله در هر قاره واگذار نمود و پنج صندوق بهائی قاره ای که فقط پیروان این آئین حق کمک به آنها را در هر قاره ای داشتند در قاره های آفریقا، آمریکا، آسیا، اقیانوسیه، و اروپا به منظور آسان کردن اجرای وظایف این هیئت ها تأسیس نمود. [17]

بهائیت

شخصیت‌های اصلی

بهاءالله - عبدالبهاء - شوقی افندی باب - طاهره قرةالعین

نوشته‌ها

کتاب اقدس - کتاب ایقان کلمات مبارکه مکنونه - رساله سؤال و جواب هفت وادی - کتاب عهدی الواح وصایا

مؤسسات

بیت‌العدل اعظم محفل روحانی نظم اداری

تاریخچه

بهائیان ایرانی سفرهای عبدالبهاء به غرب بابیه - شیخیه

شخصیت‌های برجسته

نخستین پیروان بهاءالله ایادیان امرالله مارثا روت-بدیع

بیش‌تر

نشانه‌ها - احکام آموزه‌ها - ادبیات گاه‌شماری بهائی - بهائی‌ستیزی - عهد و میثاق فهرست مقالات بهائی-نقد بهائیت

انتشار آئین بهائی

شوقی افندی اگرچه در پیروی از مندرجات وصیتنامه عبدالبهاء، همچنان وظایف ایادی امرالله را در قالب دو وظیفه عمده انتشار آئین بهائی و محافظت از وحدت آئین بهائی تعریف می‌کرد، ولی در پنج سال اول مدیریت خود، وظایفی که به ایادیان محول میکرد همگی راجع به انتشار آئین بهائی بود.[18] او در سال ۱۳۳۲ شمسی (۱۹۵۳ میلادی) از نقشه‌ای جامع - به نام نقشه ده ساله - که برای گسترش آئین بهائی در سراسر دنیا رونمایی کرد که اهدافی چون چهار برابر کردن تعداد محافل ملی و منطقه‌ای بهائی در دنیا (از ۱۲ کشور به ۴۸ کشور) و تشکیل بیت العدل اعظم، بالاترین نهاد تصمیم‌گیری در آئین بهائی را دنبال می‌کرد. شوقی افندی ایادیان امرالله را پیشاهنگان این نقشه نامید [19] او در همان سال از پنج ایادی امرالله خواست که به نمایندگی از او در چهار کنفرانس بین قاره‌ای که به منظور آغاز به کار نقشه تشکیل می‌شد شرکت کنند. بعد از شروع نقشه با تشکیل هر محفل ملی و یا محفل منطقه‌ای جدیدی (شانزده محفل ملی و منطقه‌ای جدید تا اکتبر ۱۳۳۶ تشکیل شد) شوقی افندی یکی از ایادیان را به نمایندگی از خود برای حضور در جلسه تشکیل آن محفل اعزام داشت.[20] وی همچنین از ایادیان خواست تا برای تسهیل وظیفه انتشار آئین بهائی، برای هر قاره هیئتی نه نفره تحت عنوان «هیئت معاونت» تشکیل دهند. هیئتهای معاونت به عنوان نمایندگان و دستیاران ایادیان با محافل ملی قاره خود همکاری می‌کردند. او همچنین برای کمک به ایادیان و هیئت‌های معاونت آنها برای هر قاره، صندوقی تاسیس کرد و سرپرستی آن را به یکی از ایادیان سپرد.[21] در طول نقشهٔ ده ساله اعضای هیئتهای معاونت به صورت منظم وسازمان یافته به جوامع بهائی سر میزدند و آنهارا در اجرای اهداف نقشه ده ساله راهنمائی و تشویق می کردند، و ایادیان امرالله به محافل ملی مشاوره می دادند.[22]

حفظ وحدت جامعه بهائی

عبدالبهاء در مورد وظیفه حفظ وحدت جامعه بهائی در الواح وصایا از بهائیان و ایادیان امرالله می‌خواهد که با پیروی از ولی امرالله که برای اداره و هدایت جامعه بهائی منصوب شده و بعد از عبدالبهاء مرجع آئین بهائی است، وحدت جامعه را حفظ نمایند و از تفرقه و اختلاف جلوگیری کنند. در همین راستا ایادیان امرالله همواره تلاش در جهت حفظ یکپارچگی و انسجام جامعه بهائی داشتند و از هرگونه تفرقه و اختلاف درون این جامعه جلوگیری می کردند.[23][24] با راهنمایی شوقی افندی چند سال بعد از تاسیس «هیئت‌های معاونت» برای انتشار آئین بهائی «هیئت‌های معاونت» برای حفظ وحدت جامعه نیز تشکیل شد که ایادیان امرالله را در راستای ایفای این وظیفه یاری می‌نمودند.[25]

همکاری با محافل ملی

شوقی افندی وظیفه همکاری و مشاوره با محافل ملی بهائی را برای ایادیان در دو زمینه محافظت جامعه از تفرقه و اختلاف، و انتشار آئین بهائی تعیین نمود. محافل ملی هئیت‌های نه نفره‌ای هستند که با رای بهائیان انتخاب می‌شوند و امور جامعه بهائی را در سطح ملی مدیریت می‌کنند. برای تحقق این همکاری شوقی افندی از ایادیان امرالله خواست که در قاره‌های مختلف دستیارانی برای خود با عنوان «هیئت معاونت» انتخاب کنند. ایادیان دو هیئت تأسیس کردند. اولین گروه برای انتشار آموزه‌های آئین بهائی در سال ۱۳۳۲ شمسی شکل گرفت، و گروه دوم سه سال بعد برای حفظ وحدت این آئین در سال ۱۳۳۶ شمسی تاسیس شد.[26]

تشویق به یادگیری و آموزش

بیشتر ایادیان امرالله، علاوه بر وظایف دیگرشان در زمینه تشویق به یادگیری و آموزش از طریق پژوهش‌، نوشتن و تولید محتوا برای رسانه‌های جمعی که همگی معمولاً با مسافرتهای بین المللی همراه بود فعالیت می‌کردند. تعدادی از ایادیان امرالله که قبل از انتصاب ، نویسندگان برجسته ای بودند به خدمات خود از طریق نویسندگی ادامه دادند.

برای نمونه هورِس هالی که برای سالها نویسنده پرکاری بود، وقتی به مقام ایادی منصوب شد مجموعه‌ای  مقالات با عنوان «دین برای جامعه بشری» و چند جزوه و کتاب راجع به آئین بهائی به رشته تحریر درآورد.[27] جورج تآونزِند که سابقاً از روحانیون عالیرتبه مسیحی و نویسنده پرکاری بود بعد از انتصاب به مقام ایادی کتابی با نام «مسیح و بهاءالله» نوشت.[28] جان فرابی کتابی پرخواننده در معرفی آئین بهائی به نام «همه چیز تازه شدند:‌ تصویری جامع از آئین بهائی» تالیف کرد.[29] هرمان گروسمن که از دهه ۱۹۲۰ راجع به آئین بهائی می‌نگاشت آثاری دیگر در این زمینه به زبان آلمانی تحریر نمود من جمله کتاب «آئین بهائی چیست؟» و «باورمند بهائی کیست و جامعه بهائی چیست؟». او همچنین آثاری از بهاءالله و عبدالبهاء را به آلمانی ترجمه کرد.[30] روحیه ربانی همسر شوقی افندی که کتابی پرطرفدار با عنوان «نسخه ای برای زندگی» در سال ۱۹۵۰ نگاشته بود،[31] بعد از انتصاب به مقام ایادی چندین کتاب دیگر تالیف نمود از  جمله زندگینامه شوقی افندی که تحت عنوان «گوهر یکتا» به چاپ رسید[32] و یک کتاب شعر .[33] او همچنین دو مستند طولانی از سفرهایش در آمریکای جنوبی و زیارتگاه‌های بهائی در شهرهای حیفا و عکا تولید کرد.[34] حسن بالیوزی که بعد از سال ۱۹۶۳ به علت وخامت سلامتش دیگر قادر به سفر نبود تا زمان درگذشتش در سال ۱۹۸۰ بر کارهای پژوهشی و علمی متمرکز شد و آثار دانشورانه مهمی در مورد زندگی و رسالت شخصیت های اصلی آئین بهائی تالیف کرد.[35] ابوالقاسم فیضی کتابها و مقالات فراوانی نوشت و آثاری را از انگلیسی به فارسی و بالعکس ترجمه نمود مانند کتاب «گوهر یکتا» که از انگلیسی به فارسی برگرداند. وی همچنین کتابی در بارهٔ‌زندگی ایادی امرالله امیلیا کالینز به رشتهٔ‌ تحریر در آورد. [36] یوگو جیاکری علاوه بر سفرهای گوناگون برای دیدار جوامع بهائی، کتابی بعنوان «خاطراتی درباره شوقی افندی» [37] و  علی اکبر فروتن کارهای دانشورانه زیادی در زمینه تعلیم و تربیت فرزندان به فارسی انجام داد که به انگلیسی و زبانهای دیگر ترجمه شد، مانند «مادران، پدران و فرزندان»، «راهنمای عملی تربیت فرزند»، «راه تربیت نونهالان»و «رسائل علمی».[38] ویلیام سیرز یک مجموعه برنامه تلویزیونی راجع به آئین بهائی تولید کرده و سخنرانی‌ها و نمایش‌هائی نیز در این رابطه ترتیب داد. او همچنین یک سری کتابهای پرطرفدار راجع به دیانت بهائی نوشت از  جمله «دزد در شب»، «شراب شگفت انگیز»، «خدا خنده را دوست دارد» و «فریاد از دل: بهائیان ایران» [39]

مقام ایادی امرالله در دیانت بهائی

بهائیان معتقدند ایادیان امرالله به واسطه نقشی که با روح فداکاری و فروتنی در مسیر حفظ وحدت و انتشار آئین بهائی ایفا نمودند به این مقام منصوب شدند. عبدالبهاء در متنی  در وصف ایادیان می‌گوید آنان کسانی هستند که  به نشر و ترویج دیانت بهائی پرداختند، از غیر خدا گسستند و در دنیا با پارسایی زیستند و در دلهای بندگان الهی آتش محبت خداوند را شعله ور ساختند. [40] او همچنین آنان را افرادی توصیف میکند که آثار پاکی و معنویت ایشان در قلوب مردم اثر کرده و دلهای آنان را به حُسن اخلاق، نیت و عدالت مجذوب میکند.[41] با این حال ایادیان امرالله را نباید با طبقه روحانیون اشتباه گرفت چه که بهاءالله این طبقه را در آئین بهائی منسوخ کرده و اداره امور جامعه های محلی، ملی، و بین المللی بهائی را به بهائیان در شوراهای انتخابی و انتصابی داده که با مشورت بر اساس اصولی که در آثار بهاءالله و عبدالبهاء آموزش میشوند تصمیم گیری میکنند.[42]

مدیریت جامعه جهانی بهائی

شوقی افندی چند هفته قبل از درگذشت اش پیامی به عالم بهائی ارسال داشت که ایادیان امرالله را در آن با عنوان «حارسان اعظم جامعهٔ جنینی امر بهاءالله» معرفی کرد. با استناد به این پیام آنان تا تشکیل بیت العدل اعظم مدیریت موقت جامعه جهانی بهائی را به مدت ۵ سال (از سال ۱۳۳۶ شمسی تا سال ۱۳۴۲ شمسی) بر عهده گرفتند و به ایفای وظایف خود برای پیشرفت آئین بهائی و انجام اوامر شوقی افندی در غیاب او ادامه دادند.[43] پیش‌بینی اداره موقت امور توسط ایادیان امرالله تا تشکیل بیت العدل اعظم در کتاب اقدس آمده‌است.[44] سه عامل به هم پیوسته مشکلی را که جهان بهائی با درگذشت ناگهانی شوقی افندی با آن روبرو شده بود حل نمود: (۱) از اظهاراتی که شوقی افندی بیان کرده بود واضح بود که وی در این فکر بوده که شرایط انتخاب بیت العدل اعظم پس از انجام موفقیت‌آمیز اهداف نقشه دهساله آماده خواهد شد. (۲) جامعهٔ بهائی راهنمایی‌های اساسی لازم خود را از نقشه دقیق شوقی افندی که شامل جزئیات مورد نظرش بوده دریافت می‌کند. (۳) و نهایت اینکه شوقی افندی در یکی از پیامهای اخیر خود به عالم بهائی، ایادیان امرالله را بعنوان «حارسان اعظم نظم جنینی جهانی بهاءالله» نامیده و از آنان خواسته بود که از نزدیک با محفلهای روحانی ملی کشورهای مختلف همکاری نزدیک داشته باشند تا اهداف نقشه به خوبی پیش رود و آئین بهائی اتحاد خود را حفظ کند.[45]

اولین گردهمایی مجمع ایادیان در مرکز جهانی بهائی (۱۳۳۶ شمسی)

پس از درگذشت شوقی افندی از بیست و هفت نفر ایادیانِ در قید حیات بیست و شش ایادی امر در حیفا جمع شدند. آنها پس از برداشتن مهروموم از گاوصندوق و میزکار او، وصیتنامه یا سندی که حامل اطلاعاتی راجع به جانشین وی باشد نیافتند. آنها در تاریخ ۴ آذر ۱۳۳۶ در پایان اولین جلسه عمومی ایادیان با ارسال پیامی به بهائیان در سراسر جهان آنان را از وضعیت موجود مطلع ساختند.[46] در این پیام آمده‌است که شوقی افندی وصیتنامه‌ای از خود به‌جای نگذاشته‌است، و جانشینی برای خود تعیین نکرده‌است. او طبق آثار بهائی گزینه‌ای برای این مقام نداشته‌است. حال که مؤسسات اداری بهائی به خوبی تأسیس شده و نقشه پیشرفت آئین بهائی برقراراست ایادیان امرالله که بوسیلهٔ شوقی افندی با عنوان «حارسان اعظم جامعهٔ جنینی امر بهاءالله» معرفی شده بودند نه نفر را از میان خود با شیوه‌ای از رای‌گیری که فردی از رای دیگران اطلاع نداشت انتخاب کردند که تا تشکیل بیت العدل اعظم به صورت موقت به سرپرستی امور جامعه جهانی بهائی بپردازد. این گروه نه نفری که با عنوان «هیئت ایادیان مستقر در مرکز جهانی بهائی (حیفا - اسرائیل)» شناخته می‌شوند. پس از درگذشت شوقی افندی (۱۳۳۶ شمسی) تا انتخاب بیت العدل اعظم (۱۳۴۲ شمسی) بالاترین مرجع عالم بهائی محسوب می‌شدند.[47][48] اعضای این گروه عبارت بودند از. ۱- روحیه ربانی، ۲- میسن ریمی، ۳- امیلیا کالینز، ۴- لِروی آیوآس (Leroy Ioas), ۵- علی اکبر فروتن، ۶- جلال خاضع، ۷- ابوالقاسم فیضی، ۸- پال هنی (Paul Haney) ۹- حسن بالیوزی.[49] تمام ایادیان امرالله بیانیه رسمیِ مربوط به عدم وجود جانشین شوقی افندی و ایجاد هیئت نه نفری ایادیان امرالله مقیم مرکز جهانی بهائی (حیفا-اسرائیل) برای مدیریت موقت جامعه را امضاء کردند. ایادیان مقیم ارض اقدس اولین نامه رسمی خود را به محفلهای روحانی ملی در تاریخ ۲ دسامبر ۱۹۵۷ ارسال داشتند.[50] پس از آن تمام محافل روحانی ملی و منطقه‌ای موجود در قاره‌های مختلف مرجعیت آنان را به رسمیت شناختند. این هیئت با مشورت بین خود و سایر ایادیان در قاره های مختلف و از طریق رای‌گیری تصمیم‌گیری می‌کردند. علاوه بر وظایف اولیه ای چون حفظ وحدت و انتشار آئین بهائی، در غیاب شوقی افندی مسئولیت‌هایی مانند حفظ و توسعه اماکن بهائی و متعلقات آن ها در مرکز جهانی بهائی در اسرائیل؛ مکاتبه با محافل منطقه‌ای و ملی و راهنمائی و همکاری با آنان، و تکمیل اهداف نقشه ده ساله به وظایف ایادیان امرالله افزوده شد. تعداد اعضای هیئت ایادیان امرالله مقیم مرکز جهانی بهائی همیشه نه نفر بود و اگر عضوی درمی‌گذشت یا به دلایلی نمی‌توانست در جلسه شرکت کند با فرد دیگری جایگزین می‌شد.[51][52]

دومین گردهمایی مجمع ایادیان (۱۳۳۷ شمسی)

پس از گردهم آئی دوم، مجمع ایادی در مهر ماه ۱۳۳۷ شمسی به بهائیان عالم اطلاع دادند که وقت آن رسیده که در پایان نقشه ده ساله، که جشن صدمین سال اعلان عمومی رسالت بهاءالله در بغداد بود، بیت العدل اعظم در دورهٔ رضوان ۱۳۴۲ انتخاب شود.[53]

سومین گردهمایی مجمع ایادیان (۱۳۳۸ شمسی)

در سومین گردهمایی خود مجمع ایادی در سال ۱۳۳۸ شمسی قرار گذاشتند که تعداد محافل روحانی ملی تا سالهای ۱۳۴۰ و ۱۳۴۱ شمسی باید به ۳۳ برسد تا بنیان وسیعی از نمایندگان بهائیان عالم برای انتخاب بیت العدل اعظم به‌وجود آید. در همان زمان اعلان شد که در رضوان ۱۳۳۹ تمام محافل روحانی ملی و منطقه‌ای موجود آراء خود را برای انتخاب ۹ نفر اعضاء جدید شورای بین‌المللی بهائی از طریق پست به مرکز جهانی ارسال دارند. همه بهائیانی که بالای ۲۱ سال بودند در دنیا غیر از ایادیان واجد شرایط انتخاب شدن بودند. این شورا پیش‌درآمدی برای انتخابات بیت العدل در دو سال آینده بود و تحت هدایت هیئت ایادی مقیم مرکز جهانی بهائی (حیفا-اسرائیل) انجام وظیفه می‌کرد. برنامه انتخاب شورای انتخابی بین‌المللی بهائی در سال ۱۳۳۹ شمسی (۱۹۶۱ میلادی) بدون وقفه انجام شد.[54] در دوران کوتاه سرپرستی ایادیان امرالله تعداد مراکز بهائی در اطراف عالم از قریب ۴۱۰۰ به ۱۱۰۰۰ رسید. تعداد محافل روحانی ملی از ۲۶ به ۵۶ رسید، و بعلاوه موفق شدند نقشه‌های شوقی افندی را برای ساختمان مشرق الاذکارهای کامپالا در اوگاندا، سیدنی در استرالیا، و فرانکفورت در آلمان را تکمیل کنند. همچنین در زمستان ۱۹۶۱ (۱۳۳۹شمسی) ساختمان دارالآثار که تزیینات درونی آن زیر نظر ایادیان تکمیل شده بود به روی زائرین مرکز جهانی بهائی باز شد.[55]

انتخاب بیت العدل اعظم (اردیبهشت ۱۳۴۲)

در پایان نقشه ده ساله ایادیان امرالله که تعدادشان به ۲۶ نفر میرسید اعضای ۵۶ محفل روحانی ملی را به جلسه شور بین المللی دعوت کردند تا ۹ نفر اعضای بیت العدل اعظم  را انتخاب کنند.[56] ایادیان امرالله عضویت خود را در بیت العدل اعظم ممنوع اعلام کردند و از رای دهندگان خواستند به آنها رای ندهند.[57] پس از انتخابات سالانه این محافل در کشورهای خود، حدود ۳۰۰ نفر از آنان در اولین جلسهٔ شور بین المللی بهائی در حیفا جمع شدند و اعضای بیت العدل را انتخاب کردند. با اِتمام انتخابات بیت العدل اعظم شرکت کنندگان و اعضای اولین بیت العدل اعظم و بهائیان دیگر برای شرکت در جشن صدمین سال اعلان عمومی دعوت بهاءالله راهی لندن شدند. ۷۰۰۰ بهائی از پیشینه‌های نژادی و دینی  مختلف در این جشن شرکت کردند.[58]

پس از انتخاب بیت العدل دوران مدیریت هیئت ایادیان امرالله به پایان رسید.[59] تمامی ایادیان و «هیئت ایادی مقیم مرکز جهانی بهائی (حیفا -اسرائیل)» به وظائف محوله دیگر خود تا پایان حیات ادامه دادند. در پیام هفتم می ۱۹۶۳ به بهائیان عالم، بیت العدل اعظم با تاکید بر مراتب سپاس خود که در کنگره جهانی بهائی در لندن به ایادیان تقدیم نموده بود آنها را  بعنوان علمداران و مشاورین مجرب نقشه  جدید (۹ ساله) معرفی کرد.[60]

در این میان میسن ریمی در جلسه سوم مجمع ایادیان امرالله مسئله جانشینی شوقی افندی و نیاز به یک ولی امر جدید را مطرح کرد که با عدم تأیید سایر ایادیان مواجه شد.[61] زیرا هیچ وصیتنامه یا یادداشتی مبنی بر اینکه شوقی افندی او را به عنوان جانشین خود انتخاب کرده باشد وجود نداشت.[62] ریمی خود در سال ۱۳۳۶ شمسی به همراه سایر ایادیان امرالله بیانیه‌ای رسمی به امضا رسانده بود که شوقی افندی جانشینی برای خود تعیین نکرده‌است.[63] بعد از جلسه مجمع ایادی او گوشهٔ عزلت گرفت و در سال ۱۳۴۰ ادعا کرد که دومین ولی امر و جانشین شوقی افندی است و بهائیان عالم را به اطاعت از خود دعوت نمود.[64] با ادامه اصرار ریمی بر ادعای خود وی در سال ۱۳۴۰ توسط هیئت ایادیان امرالله از سمت ایادی امر عزل و از جامعه بهائی طرد شد. ریمی تنها موفق به جلب تعداد کمی طرفدار برای خود شد و همان‌طور که خود بعدها اظهار کرد تقریباً تمام جامعهٔ بهائی ادعای او را نپذیرفتند.[65] برگزاری انتخابات و تشکیل بیت العدل اعظم در سال ۱۳۴۲ شمسی با شادی و شعف بهائیان همراه شد و ریمی و طرفدارانش به سرعت اهمیت خود را برای بهائیان از دست دادند.[66]

ادامه فعالیتهای هیئت ایادی امرالله

در آبان ۱۳۴۳ بیت العدل اعلام کرد که انتصاب ایادیان جدید امرالله و یا تشریع قوانینی برای این کار جزو اختیاراتش نیست.[67] اما ایجاد موسساتی که در آینده به ادامهٔ وظایف محوله ایادیان به خصوص در دو زمینه  انتشار آئین بهائی و حفظ وحدت آن بپردازند امکان  پذیر است.[68] در این مسیر برای تداوم ایفای این وظایف بیت العدل اعظم بتدریج دو مؤسسهٔ جدید ایجاد کرد:‌ هیئتهای مشاورین قاره‌ای، و دار‌التبلیغ بین المللی.[69] و در پیام ۱۳۵۵ شمسی ادامه وظایف ایادیان امرالله را برای بهائیان تشریح نمود.[70] در این پیام آمده است که به واسطه وظایف مهمی که شوقی افندی به ایادیان محول کرده بود بیت العدل اعظم صلاح ندانسته است که ایادیان به انتصاب یا انتخاب برای خدمت در مؤسسات اداری بهائی دعوت شوند. با رهائی ایادیان از امور اداری بهائی، بیشتر وقت  آنها صرف تشویق و ترغیب و تربیت و آموزش در عالم بهائی شد.[71]

هیئتهای مشاورین قاره ای در امر بهائی

مؤسسهٔ مشاورین توسط بیت العدل اعظم در سال ۱۳۴۷ شمسی (۱۹۶۸میلادی) تأسیس گردید که در ادامه اجرای وظایف ایادیان امرالله شروع به اداره هیئتهای معاونت در سطح قاره‌ای یا شبه قاره‌ای کرد. تا سال ۱۳۶۴ شمسی پنج هیئت قاره‌ای و جمعاً ۷۲ نفر مشاور قاره‌ای مشغول به خدمت شدند[72] و تعداد اعضای هیئتهای معاونت به ۶۲۲ رسید.[73] بیت العدل اعظم، هر پنج سال، ۸۱ مشاور را در سراسر عالم برمی‌گزینند که در پنج هیئت قاره‌ای به فعالیت مشغول هستند. اعضای این هیئت‌ها نیز به نوبهٔ خود، اعضای هیئت‌های معاونت را برای خدمت در نواحی جغرافیایی مشخصی در آن قاره منصوب می‌کنند. مشاورین به همراه اعضای هیئت‌های معاونت و مساعدین آن‌ها برای تحرّک بخشیدن به رشد و سرزندگی جامعهٔ بهائی فعالیت می‌نمایند و رشد حیات روحانی، فکری و اجتماعی آن را ارتقا می‌دهند.[74] مشاورین قاره ای واجد شرایط هیچ مقام انتخابی نیستند مگر به عضویت بیت العدل اعظم که به انتخاب بهائیان عالم تعیین می‌شوند. در این صورت از عضویت هیئت مشاورین خارج می‌گردند.[75]

وظایف مؤسسه مشاورین

از وظایف این مؤسسه به طور کلی دو وظیفهٔ گسترش آموزه های بهائی و حفظ همبستگی جامعه بهائیان که از وظایف ایادیان امرالله بود می توان نام برد.[76] اعضای این مؤسسه هیچ‌گونه اختیار تقنینی، اجرایی و قضایی ندارند.[77] آنها علاوه بر راهنمایی محافل روحانی، مشوق اقدام هستند، ابتکارات فردی را ترویج می‌دهند و یادگیری را در جامعۀ بهائی به عنوان یک اصل اساسی ارتقاء می‌بخشند. مؤسسۀ مشاورین، نقشی حیاتی در پیشبرد مصالح آئین بهائی ایفا می‌کند و بر حیات جامعۀ بهائی از تودۀ مردم تا سطح بین‌المللی تأثیر می‌گذارد.[78] نقطۀ تمرکز اعضای مؤسسۀ مشاورین توان‌افزایی جامعۀ بهائی برای طرح‌ریزی برنامه‌های سیستماتیک، پیاده‌سازی آن‌ها با تمام قوا و یادگیری از تجربه‌ها در مسیر بنای آن تمدن جهانی است که بهاءالله ترسیم نموده‌ است. مشاورین، عشق و ایقان را در قلوب اعضای جامعۀ بهائی تقویت می‌نمایند، پیوندهای دوستی و وحدت را مستحکم می‌سازند، اصول و معیارهای اخلاقی مندرج در تعالیم بهائی را ترویج می‌دهند و افق بینش اعضای جامعه را وسعت می‌بخشند تا افراد بتوانند توان و نیروی خود را وقف سعادت و رفاه نوع انسان نمایند.[79]

دارالتبلیغ بین المللی

چند سال بعد از ایجاد مؤسسهٔ مشاورین قاره ای، بنا بر تصمیم بیت العدل اعظم دارالتبلیغ بین المللی در سال ۱۳۵۲ شمسی (۱۹۷۳) با انتصاب هفت مشاور مخصوص و عضویت دائمی[80] تمام ایادیان امرالله در آن، در مرکز جهانی بهائی در حیفا تأسیس شد.[81] در این مقام ایادیان امرالله علاوه بر جلسات مخصوص خود، هم به صورت انفرادی و هم گروهی جلسات مشاوره مشترک با بیت العدل داشتند.[82]

بیت العدل ایجاد این مؤسسه را ثمرهٔ فعالیتهای هیئت ایادی مقیم مرکز جهانی بهائی دانسته است.[83] از مسئولیتهای این مؤسسه میتوان به ایجاد مجرای ارتباطی بین بیت العدل اعظم و مشاورین قاره‌ای و راهنمائی آنان، و کمک در تهیه طرح‌هایی برای انتشار آموزه‌های بهائی نام برد.[84][85]

عملکرد دارالتبلیغ بین‌المللی خود عمدتاً خصلتی جمعی دارد. این جمع بر پیشرفت جامعۀ بهائی در سراسر عالم وقوف کامل دارد و نسبت به فرصت‌های رشد، تحکیم بنیان مؤسسات و پیشبرد تلاش‌های جمعی جامعۀ بهائی همواره آگاهی دارد.[86] دارالتبلیغ بین‌المللی، در این رابطه، توجه مخصوص به توسعۀ منابع انسانی مبذول می‌دارد و به جامعۀ بهائی در سراسر عالم کمک می‌کند تا توان‌مندی خود را برای اعطای بصیرت‌های روحانی، دانش، مهارت‌ها و توانایی لازم برای خدمت مؤثر به بشریت در اختیار تعداد روزافزونی از مردمان قرار دهد.[87] نُه نفر عضو دارالتبلیغ بین‌المللی، بلافاصله پس از جلسه مشاورهٔ بین‌المللی بهائی برای دوره‌ای پنج ساله توسط بیت العدل اعظم تعیین می‌گردند.[88]

نظم اداری بهائی، در تعامل میان فعالیت‌های محفل‌های روحانی و مشاورین، اختیارات تقنینی، اجرایی و قضایی را به هیئت‌های انتخابی می‌سپارد اما در عین حال، هیئت‌های انتخابی را از حکمت و تجربۀ مشاورین انتصابی محروم نمی‌سازد. در حقیقت، نظم اداری بهائی این نکته را تصدیق و تایید می‌نماید که مشاورین و معاونین آن‌ها علاوه بر ترویج پایبندی به اصول بهائی در میان افراد، مؤسسات و جوامع بهائی، از کفایتی مخصوص برای راهنمایی محفل‌های روحانی در زمینۀ اقداماتشان برخوردار هستند.[89]

جستارهای وابسته

• بهائیان ایرانی
• بهائی‌ستیزی

پیوند به بیرون

حیات و خدمات شوقی افندی

در گذشت شوقی افندی

تصاویر ایادیان امرالله

منابع

1. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7.
2. Adib Taherzadeh, Child of the Covenant, p. 327, George Ronald. Oxford ISBN 085398-439-5.
3. Saiedi, Nader (2000). Logos and Civilization – Spirit, History, and Order in the Writings of Bahá'u'lláh. USA: University Press of Maryland and Association for Baha'i Studies. pp. 276–277. ISBN 188305360.
4. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
5. A Basic Baha'i Dictionary: pp. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398317
6. Shoghi Effendi, Messages to the Baha'i World - 1950-1957, p. 127
7. یادداشتهایی بر کتاب اقدس، مرکز جهانی بهائی ۱۹۹۲، صفحه م ۲۳۰ متن کتاب http://reference.bahai.org/fa/t/b/KA/index.html
8. Hatcher, S. William and Martin, J. Douglass (1986) Baha’i Faith -- the emerging global religion, pg. 70 Harper & Row ISBN 0-06-312078-X
9. Ministry of the Custodians 1957 - 1963 pg. xxi (Preface by Hand of the Cause, Ruhiyyeh Khanum) ISBN 0-85398-350-X
10. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
11. Smith, Peter (2000). A Concise Encyclopedia of the Bahá'í Faith. Oxford, UK: One World Publications. p. 175. ISBN 1-85168-184-1.
12. «Hands of the Cause of God». www.bahai-encyclopedia-project.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۷.
13. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
14. Ministry of the Custodians, the 1957 - 1963 pps. xxii – xxiv (Preface by Hand of the Cause, Ruhiyyeh Khanum) ISBN 0-85398-350-X
15. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
16. Hatcher, S. William and Martin, J. Douglass (1986) Baha’i Faith -- the emerging global religion, pg. 148 Harper & Row ISBN 0 06 312078 X
17. Shoghi Effendi, Messages to the Baha'i World: 1952–1957 pp. 290-291
18. Shoghi Effendi, Messages to the Bahá’í World: 1950-1957, p. 2
19. Shoghi Effendi, Messages to the Bahá’í World: 1950-1957, p. 153
20. Shoghi Effendi, Messages to the Bahá’í World: 1950-1957, p. 44
21. Shoghi Effendi, Messages to the Bahá’í World: 1950-1957, p. 44
22. A Basic Baha'i Dictionary: pp. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
23. Hatcher, S. William and Martin, J. Douglass (1986) Baha’i Faith -- the emerging global religion, pg. 148 Harper & Row ISBN 0 06 312078 X
24. Smith, Peter (1987) Babi & Baha'i Religions pg. 127 Cambridge University Press ISBN 0521-30128-9
25. Smith, Peter (1987) Babi & Baha'i Religions pg. 127 Cambridge University Press ISBN 0521-30128-9
26. Smith, Peter (1987) Babi & Baha'i Religions pg. 127 Cambridge University Press ISBN 0521-30128-9
27. Horace Holley, Religion for Mankind (Oxford: George Ronald, 1976).
28. George Townshend, Christ and Bahá’u’lláh, rev. ed. (Oxford: George Ronald, 1990).
29. John Ferraby, All Things Made New: A Comprehensive Outline of the Bahá’í Faith, 2nd rev. ed. (London: Bahá’í Publishing Trust, 1987).
30. Hermann Grossmann, Was ist die Bahá’í Religion? [What is the Bahá’í Religion?] 5th ed. (Hofheim: Bahá’í-Verlag, 1991), and Der Bahá'í und die Bahá'í-Gemeinschaft [The Bahá’í and the Bahá’í Community] 3rd ed. (Hofheim: Bahá’í-Verlag, 1994).
31. Rúhíyyih Rabbani, Prescription for Living, 2nd rev. ed. (Oxford: George Ronald, 1989).
32. Rúhíyyih Rabbani, The Priceless Pearl, 2nd ed. (Oakham, U.K.: Bahá’í Publishing, 2000).
33. Rúhíyyih Rabbani, Poems of the Passing (Oxford: George Ronald, 1996).
34. Rúhíyyih Rabbani, dir., The Green Light Expedition: With Amatu’l-Bahá Rúhíyyih Khánum, videocassette and DVD (1976; Toronto: Unity Arts, 2003); and The Pilgrimage: With Amatu’l-Bahá Rúhíyyih Khánum, videocassette and DVD (1980; Toronto: Unity Arts, 2003).
35. H. M. Balyuzi, The Báb: The Herald of the Day of Days (Oxford: George Ronald, 1973); Bahá’u’lláh: A Brief Life (Oxford: George Ronald, 1984); Bahá’u’lláh: The King of Glory, 2nd rev. ed. (Oxford: George Ronald, 1991); ‘Abdu’l-Bahá: The Centre of the Covenant of Bahá’u’lláh, 2nd ed. (Oxford: George Ronald, 1987); Edward Granville Browne and the Bahá’í Faith (Oxford: George Ronald, 1980); Eminent Bahá’ís in the Time of Bahá’u’lláh: With Some Historical Background (Oxford: George Ronald, 1985); and Muhammad and the Course of Islám (Oxford: George Ronald, 1976).
36. A. Q. Faizi, Milly: A Tribute to the Hand of the Cause of God Amelia E. Collins (Oxford: George Ronald, 1977).
37. Ugo Giachery, Shoghi Effendi: Recollections (Oxford: George Ronald, 1974).
38. A [‘Alí-Akbar] Furútan, Mothers, Fathers, and Children: Practical Advice to Parents, trans. Katayoun and Robert Crerar (Oxford: George Ronald, 1990); and The Story of My Heart: Memoirs of ‘Alí-Akbar Furútan (Hikáyat-i-Dil), trans. Mahnaz Aflatooni Javid (Oxford: George Ronald, 1984).
39. William Sears, Release the Sun, new ed. (Wilmette, IL, USA: Bahá’í Publishing, 2003); Thief in the Night, or The Strange Case of the Missing Millenium (Oxford: George Ronald, 1980, 2002 printing); God Loves Laughter (Oxford: George Ronald, 1991); and A Cry from the Heart: The Bahá’ís in Iran (Oxford: George Ronald, 1982).
40. «Baha'i Reference Library: Search Results». reference.bahai.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۶.
41. Hatcher, S. William and Martin, J. Douglass (1986) Baha’i Faith -- the emerging global religion, pg. 148 Harper & Row ISBN 0 06 312078 X   
42. Adib Taherzadeh, Child of the Covenant, p. 327, George Ronald Oxford ISBN 085398-439-5
43. Smith, Peter (1987) Babi & Baha'i Religions pg. 129 Cambridge University Press ISBN 0-521-30128-9
44. Saiedi, Nader (2000). Logos and Civilization – Spirit, History, and Order in the Writings of Bahá'u'lláh. USA: University Press of Maryland and Association for Baha'i Studies. pp. 276–277. ISBN 188305360
45. Hatcher and Martin] Hatcher, S. William and Martin, J. Douglass (1986) Baha’i Faith -- the emerging global religion, pg. 70, Publisher: Harper & Row ISBN 0-06-312078-X
46. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 128 Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
47. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398317
48. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 128 Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
49. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 129 Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
50. Ministry of the Custodians 1957 - 1963 pp. 40 - 41 ISBN 0-85398-350-X
51. A Basic Baha'i Dictionary: pp. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398317
52. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 128 Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
53. Smith, Peter the Babi & Baha'i Religions, pg. 130 Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
54. Smith, Peter the Babi & Baha'i Religions, pg. 130 Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
55. Ministry of the Custodians 1957 - 1963 Baha;i World Center ISBN 0-85398-350-X
56. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 131 Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
57. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
58. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 132 Cambridge University Press 1987, ISBN 0-521-30128-9
59. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
60. Messages from the Universal House of Justice, 1963 -1968: p. 51 the Third Epoch of the Formative Age (Wilmette: Baha’i Publishing Trust, 1996),
61. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 131, Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
62. Smith, Peter (2008). An Introduction to the Baha'i Faith p. 69 Cambridge University Press. ISBN 0-521-86251-5.
63. Smith, Peter (2008). An Introduction to the Baha'i Faith p. 69 Cambridge University Press. ISBN 0-521-86251-5.
64. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 131 Cambridge University Press 1987, ISBN 0-521-30128-9
65. Smith, Peter (2008). An Introduction to the Baha'i Faith. p. 69 Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-86251-5.
66. Smith, Peter (2008). An Introduction to the Baha'i Faith. Cambridge: Cambridge University Press. p. 69. ISBN 0-521-86251-5.
67. A Basic Baha'i Dictionary: pgs. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7  
68. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, Cambridge University Press 1987 pg. 132, ISBN 0-521-30128-9
69. قرن انوار، بیت العدل اعظم، فصل نهم، صفحه ۸۳، متن کتاب   https://reference.bahai.org/fa/t/uhj/
70. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 133, Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
71. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 133, Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
72. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, Cambridge University Press 1987 pg. 132, ISBN 0-521-30128-9
73. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 133, Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
74. Momen, Wendi A Basic Baha'i Dictionary: General Editor - George Ronald, Oxford, pg. 58, ISBN 0-53982317
75. A Basic Baha'i Dictionary: pg. 59, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-53982317
76. A Basic Baha'i Dictionary: pp. 95 – 97, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
77. The Institution of the Counsellors. A DOCUMENT PREPARED BY THE UNIVERSAL HOUSE OF JUSTICE. BAHA'I WORLD CENTRE (2001). Reprinted 2004 by the National Spiritual Assembly of the United States p. 6
78. The Institution of the Counsellors. A DOCUMENT PREPARED BY THE UNIVERSAL HOUSE OF JUSTICE. BAHA'I WORLD CENTRE (2001). Reprinted 2004 by the National Spiritual Assembly of the United States p. 13
79. The Institution of the Counsellors. A DOCUMENT PREPARED BY THE UNIVERSAL HOUSE OF JUSTICE. BAHA'I WORLD CENTRE (2001). Reprinted 2004 by the National Spiritual Assembly of the United States pp. 14 - 22
80. Hatcher, S. William and Martin, J. Douglass (1986) Baha’i Faith -- the emerging global religion, pg. 150, Publisher: Harper & Row ISBN 0 06 312078 X
81. Peter Smith, the Babi & Baha'i Religions, pg. 133, Cambridge University Press 1987 ISBN 0-521-30128-9
82. Ministry of the Custodians 1957 – 1963 . pg. xxi (Preface by Hand of the Cause, Ruhiyyeh Khanum) ISBN 0-85398-350-X
83. The Institution of the Counsellors. A DOCUMENT PREPARED BY THE UNIVERSAL HOUSE OF JUSTICE. BAHA'I WORLD CENTRE (2001). Reprinted 2004 by the National Spiritual Assembly of the United States p. 6
84. قرن انوار، بیت العدل اعظم، فصل نهم، صفحه ۸۳، متن کتاب    https://reference.bahai.org/fa/t/uhj/
85. Hatcher, S. William and Martin, J. Douglass (1986) Baha’i Faith -- the emerging global religion, pg. 150, Harper & Row ISBN 0 06 312078 X
86. A Basic Baha'i Dictionary: pg. 119, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
87. A Basic Baha'i Dictionary: pg. 119, General Editor - Wendi Momen George Ronald, Oxford, ISBN 0-85398-31-7
88. The Institution of the Counsellors. A DOCUMENT PREPARED BY THE UNIVERSAL HOUSE OF JUSTICE. BAHA'I WORLD CENTRE (2001). Reprinted 2004 by the National Spiritual Assembly of the United States p. 7
89. The Institution of the Counsellors. A DOCUMENT PREPARED BY THE UNIVERSAL HOUSE OF JUSTICE. BAHA'I WORLD CENTRE (2001). Reprinted 2004 by the National Spiritual Assembly of the United States pp. 15 - 16