جعفر سبحانی
جعفر سبحانی تبریزی (زادهٔ ۲۰ فروردین ۱۳۰۸ در تبریز)، متکلم، مرجع تقلید، اصولی، مفسر و از استادان حوزه علمیه قم است. سبحانی از مدیران دارالتبلیغ اسلامی و نویسندگان مجله مکتب اسلام در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران و نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان قانون اساسی بود. وی مؤسس مرکز تخصصی کلام اسلامی در حوزه علمیه قم است و آثار متعددی دربارهٔ علوم اسلامی نوشته‌است. عبدالحسین خسروپناه پژوهشگر فلسفه دین، وی را علامه حلی زمان نامیده‌است.
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | جعفر سبحانی تبریزی |
| لقب | آیت الله العظمی |
| نسب | خیابانی[1] |
| خویشاوندان سرشناس | شیخ محمدحسین خیابانی (پدر) |
| تاریخ تولد | ۲۰ فروردین ۱۳۰۸ (۹۲ سال) |
| زادگاه | تبریز، استان آذربایجان شرقی ایران |
| محل تحصیل | تبریز، قم |
| محل زندگی | قم، ایران |
| اطلاعات آموزشی | |
| تالیفات | نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء نظام الارث فی الشریعة الاسلامیة الغراء نظام القضاء و الشهادة فی الشریعة الغراء نظام المضاربة عن علی بن ابوطالبی فی الشریعة الغراء الخمس فی الشریعة الاسلامیة الغراء احکام الصوم فی الشریعة الاسلامیة الغراء نیل الوطر من قاعدة لا ضرر الاعتصام بالکتاب و السنة المواهب فی تحریر المکاسب المختار فی احکام الخیار و… |
| وبگاه رسمی | http://www.shia.ir |
تحصیلات
پس از فراغت از تحصیلات ابتدایی، در مکتبخانه میرزا محمود فاضل[2] به فراگیری متون ادب پارسی پرداخت و کتاب‌هایی مانند:گلستان، بوستان، تاریخ معجم، نصاب الصبیان، ابواب الجنان و… را فراگرفت. سپس در ۱۴ سالگی رهسپار مدرسه علمیه طالبیه تبریز گردید و به آموختن مقدمات علوم و سطوح پرداخت. علوم ادبی را نزد حسن نحوی و علی‌اکبر نحوی و بخشی از مطول، منطق منظومه و شرح لمعه را از محمدعلی مدرس خیابانی آموخت. سبحانی، در آن زمان سخت مشغول تعلیم و تعلم دروس مقدمات، و مباحثه و تألیف بود. یادگار قلمی ایشان در آن زمان با اینکه نوجوانی هفده ساله بود، دو کتاب است که اینک موجود می‌باشد: ۱. معیارالفکر (درمنطق)۲. مهذب البلاغة (در علم معانی، بیان و بدیع)
در مهرماه ۱۳۲۵ به قم رفت و به تکمیل سطوح، همت گماشت. باقی‌مانده فرائد الاُصول را نزد میرزا محمد مجاهدی تبریزی و احمد کافی آموخت و کفایة الاصول را هم نزد محمدرضا گلپایگانی فراگرفت.
به غیر از تحصیل دروس فقه و اصول، به آموختن فلسفه و کلام و تفسیر نیز اشتغال داشت. از همین رو در تبریز از سید محمد بادکوبه‌ای استفاده کرد و از او شرح قواعد العقائد را آموخت. سپس در حوزه علمیه قم مطالعات فلسفی‌اش را با شرکت در درس‌های منطق و فلسفه سید محمدحسین طباطبایی تکمیل نمود و در سال‌های ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۰ شرح منظومه و پس از آن بخش اعظم اسفار را نزد او فرا گرفت. او بعد از انتشار کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به خواست سید محمد حسین طباطبایی، این کتاب را به عربی ترجمه کرد که نخستین جلد آن با مقدمه سید محمد حسین طباطبایی به چاپ رسید. كتاب «تهذيب‌الاصول وی تقرير درس‌های سید روح الله خمینی است.[3][4]
دیگر استادان
- سید حسین طباطبایی بروجردی (۱۲۵۴ش-۱۳۴۰ش) که در آن روزها مبحث وقت از کتاب صلاة را تدریس می‌کرد.
- سید محمد حجت کوه‌کمری که در آن زمان تدریس خارج بیع را آغاز کرده بود.
- سید روح‌الله موسوی خمینی
- سید محمدکاظم شریعتمداری
- سید محمدحسین طباطبایی
فعالیت های سیاسی
در جریان واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش و دستگیری آقای خمینی، سبحانی از کسانی بود که نامه اعتراضی فضلای حوزه قم به هیأت دولت وقت را امضا کرد.[5] همچین از امضاکنندگان نامه‌ای به حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت در اسفند ۱۳۴۲ش بود که طی آن به ادامه زندانی‌شدن خمینی و جمعی از علما اعتراض شد. [6]وی در جریان انتقال آقای خمینی از ترکیه به نجف اشرف نیز متن تلگرام علما در حمایت از وی را امضا کرد. جعفر سبحانی بعد از درگذشت سید مصطفی خمینی، به آقای خمینی تسلیت گفت.[7]
فعالیت‌های اجتماعی
- شرکت در تأسیس مجله مکتب اسلام[8]
- شرکت در تدوین قانون اساسی
- بنیانگذار تفسیر موضوعی قرآن
- تأسیس مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق[9]
- ایجاد رشته تخصصی کلام اسلامی در حوزه علمیه قم
- وی در جریان سیل سال ۱۳۹۸ در لرستان و خوزستان، مبلغ حاصل از فروش ملک شخصی خویش را برای امداد سیل زدگان اختصاص داد.[10]
تألیفات[11]
| موضوع | کتاب‌ها | |
|---|---|---|
| ۱ | فقه |
|
| ۲ | اصول |
|
| ۳ | تفسیر قرآن |
|
| ۴ | کلام |
|
| ۵ | فلسفه |
|
| ۶ | تاریخ |
|
| ۷ | رجال |
|
| ۸ | تراجم |
طبقات الفقهاء- ۱۷ جلد
|
| ۹ | متفرقات |
|
مرجعیت
جعفر سبحانی با درگذشت آقا شیخ جواد تبریزی در ۲۹ آبان ۱۳۸۶ش و به درخواست گروهی از مردم آذربایجان، رساله عملیه خود را منتشر کرد.
تدریس
جعفر سبحانی از دوران جوانی تاکنون به تدریس علوم اسلامی اشتغال داشته‌است. وی علاوه بر تدریس‌های خصوصی در مؤسسه امام صادق، در حوزه علمیه قم، حرم فاطمه معصومه و مدرسه حجتیه و در تابستان‌ها در مشهد به تدریس فقه، اصول فقه، کلام و تفسیر می‌پردازد و درس وی از شلوغ‌ترین دروس حوزه علمیه محسوب می‌گردد.
شاگردان
تعداد شاگردان حاضر شده در درس اصول فقه جعفر سبحانی در سالیان اخیر به بیش از ششصد نفر می‌رسد.[13] با توجه به تدریس طولانی مدت (بیش از ۷۰ سال)[14][15] سبحانی موفق شده صدها نفر از طلاب را با علوم اسلامی آشنا گرداند. از شاگردان وی می‌توان افراد ذیل را یاد نمود:
- علی ربانی گلپایگانی
- ناصر باقری بیدهندی
- محمد مکی
- رودباری
- سید احمد خاتمی
- عبدالحریم اباذری
- محمد متقی املشی
- محمدعلی نجفی کرمانشاهی
- سید حسن عالمی
- یحیی صالح نیا
- علی سیفی آملی
- سید تقی حسینی
- بنیامین شیرخانی
- حجت‌الله خرم‌آبادی
- محمد عابدی
- مهدی خراسانی
- سید حسن عاملی
- عبدالکریم عابدینی
- حسن عالمی[16]
حواشی
وی در جریان سیل فروردین ماه سال ۱۳۹۸ ایران، بخشی از مبلغ حاصل از فروش منزل مسکونی خود را برای کمک به سیل‌زدگان اهداء کرد.[17]
پانویس
- مرکز نشر اعتقادات، آشنائی با مراجع شیعه: آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی تبریزی
- فرزند فاضل مراغی از شاگردان شیخ اعظم انصاری.
- «آيت‌الله سبحانی مرزبان تفكر ناب شيعی است». پایگاه اطلاع‌رسانی جعفر سبحانی.
- «تقریظ بر تقریرات اصول آقای سبحانی». سایت جامع امام خمینی.
- مهدی‌پور و دیگران، گلشن ابرار، ج۵، ص۶۰۷.
- مهدی‌پور و دیگران، گلشن ابرار، ج۵، ص۶۰۷.
- مهدی‌پور و دیگران، گلشن ابرار، ج۵، ص۶۰۷.
- در سال‌های ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ مجله «درس‌هایی از مکتب اسلام» به علت حاکم بودن خلأ فکری بر جوانان ایران آن زمان تأسیس شد.
- این مؤسسه با انگیزه فراهم آوردن کتابخانه‌ای ویژه برای محققین و مؤلفین تأسیس شد.
- آیت الله سبحانی پول فروش خانه اش را به سیل زدگان اهدا کرد خبرگزاری کار ایران
- «زندگینامه آیت‌الله سبحانی، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله جعفر سبحانی».
- پیرامون ۷ مسئله فقهی اختلافی میان شیعه و سنی.
- زندگینامه حضرت آیت الله سبحانی پایگاه اطلاع رسانی حوزه
- 70 سال اصول گفته ام تابناک
- دیدار آیت الله عاملی با آیت الله العظمی سبحانی پایگاه اطلاع رسانی حوزه علمیه خراسان
- «عالمی، حسن». دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- آیت الله سبحانی پول فروش خانه اش را به سیل زدگان اهدا کرد ایلنا
منابع
- جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم. گلشن ابرار. ج ۵، چ ۱، نشر معروف، قم: ۱۳۸۴.