محمدعلی اراکی
محمدعلی اراکی (زاده ۲ دی ۱۲۷۳ - درگذشته ۸ آذر ۱۳۷۳) فقیه، مرجع تقلید شیعه وعارف و از ائمهٔ جمعه در ۲ دی ۱۲۷۳ خورشیدی در شهر اراک به دنیا آمد. او داماد محمد ابراهیم خوانساری (صاحب مدرسه حاج محمدابراهیم) و باجناق عبدالکریم حائری یزدی نیز هست. وی پس از مهاجرت عبدالکریم حائری یزدی به قم از اراک به قم رفت و تا پایان عمر در حوزه علمیه قم ماند. او در اواخر عمر به شیخ الفقهاء و المجتهدین ملقب شد.
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | محمدعلی اراکی |
| لقب | آیت‌الله معظم |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۲ (قمری) ۲ دی ۱۲۷۳ خورشیدی[1] |
| زادگاه | اراک ایران |
| محل تحصیل | اراک، قم |
| محل زندگی | قم |
| تاریخ مرگ | ۸ آذر ۱۳۷۳[2] |
| شهر مرگ | قم، ایران |
| مدفن | حرم فاطمه معصومه |
| اطلاعات آموزشی | |
| شاگردان | سید محمد مهدی غضنفری سید مهدی ابن الرضا خوانساری حسین شب زنده دار محمد واعظ‌زاده خراسانی رضا استادی سید محسن خرازی محمد تقی مصباح یزدی مهدی شاه آبادی محمد علی گرامی نورالله طبرسی سید کاظم نورمفیدی |
| تالیفات | مناسک حج توضیح المسائل رساله استفتائات کتاب النکاح و الطلاق شرح و حاشیه بر عروة الوثقی حاشیه بر درر الاصول عبدالکریم حائری و… |
وی در تأسیس حوزهٔ علمیهٔ قم مشارکت داشت و پس از وفات سید محمدرضا گلپایگانی بعنوان یکی از مهم‌ترین مراجع تقلید شیعیان ایران شناخته شد.
تحصیل
محمد علی اراکی پس از یادگیری خواندن و نوشتن، در نوجوانی وارد حوزه علمیه اراک شد و در درس سید جعفر شیثی حضور یافت. دروس سطح را نزد سید محمدتقی خوانساری گذراند و هم‌زمان با تحصیل دوره سطح، در درس شرح منظومه محمدباقر اراکی[3] شرکت کرد. وی همچنین در درس آقا نورالدین اراکی و عبدالکریم حائری یزدی نیز شرکت کرده‌است. ایشان با سید احمد خوانساری مباحثه علمی داشت و از وجود ایشان استفاده فقهی می‌نمود.
تاثیرگذاران
سید هاشم موسوی خوانساری (از فقهای شیعه) و همچنین سید محمدتقی خوانساری (از مراجع تقلید شیعه) از جمله افراد تأثیرگذار بر وی بوده‌اند.[4]
سید هاشم موسوی
سید هاشم موسوی خوانساری از افراد تأثیرگذار بر محمد علی اراکی بوده‌است. [5][6][7] سید هاشم موسوی خوانساری فرزند سید میر محمد فرزند سید میر باقر از سادات موسوی و از نوادگان امامزاده صالح قصیر مدفون در بیدهند خوانسار و امامزاده سید عیسی المجاهد در کوهرنگ بختیاری است.اطلاع دقیقی از محل تحصیل او در دست نیست اما به نقل از نوه او سید مهدی غضنفری خوانساری، وی در دو حوزه علمیهٔ بروجرد واصفهان، تحصیلات خود را نزد استادان مطرح وقت شروع نمود.وی در حوزه علمیه بروجرد نزد سید محمود طباطبایی بروجردی «صاحب کتاب مواهب السنیه فی شرح الدرة النجفیة» و در حوزه علمیه اصفهان نزد سید محمد هاشم چهار سوقی خوانساری «صاحب مبانی الاصول» تلمذ نمود و به مدارج عالی علمی و فقهی رسید و صاحب اجازات روائی و اجتهاد شد. سید هاشم از فقیه معاصر سید محمود موسوی خوانساری (آقا میرعظیم) صاحب اجازه اجتهاد شده است. محل عبادتش، که سید در آن چله نشینی می‌کرده و عبادات طولانی انجام می‌داده است را مردم روستای سنج مسجد سید هاشم می‌خوانند. تنها فرزند ذکور وی میرزا سید محمدتقی غضنفری خوانساری است.سید هاشم در سنه ۱۳۴۹ قمری در خوانسار وفات نمود و در مقبره خانوادگی در قبرستان معروف به «پیلگوش» به خاک سپرده شد.
سید مهدی ابن الرضا خوانساری در کتاب ضیاء الابصار در وصف سید هاشم موسوی می‌نویسد:
«کان سیّداً جلیلاً حسیباً نسیباً فاضلاً عالماً ورعاً و کان من الموجّهین عند العامّه و من أئمهٔ الجماعهٔ» [4] [8][9][10]
شاگردان
محمدعلی اراکی پس از درگذشت سید احمد خوانساری، به تدریس نکاح، خیارات، طهارت، اجاره و حج پرداخت و بعد از ظهرها در مدرسه فیضیه، خارج اصول تدریس می‌کرد.[11] برخی از شاگردان اراکی عبارتند از:
- محمدتقی ستوده[12]
- سید محسن خرازی
- مهدی شاه آبادی
- سیدمحمدتقی دیباجی اصفهانی
- محمدتقی ستوده
- رضا استادی [13]
- علی‌پناه اشتهاردی
- سید کاظم نورمفیدی
- محمدحسین مسجدجامعی
- علی کریمی جهرمی
- ابوالحسن مصلحی
- محی الدین شیرازی
- سید محمدباقر خوانساری
- سید محمدباقر موحدی ابطحی [14]
- محی‌الدین حائری شیرازی [15]
آثار
- مناسک حج
- توضیح المسائل
- رساله استفتائات
- کتاب النکاح و الطلاق
- شرح و حاشیه بر عروة الوثقی
- حاشیه بر درر الاصول عبدالکریم حائری
- تقریرات درس محمد سلطان العلماء اراکی
- تقریرات درس فقه سید محمدتقی خوانساری
- تقریرات درس فقه و اصول عبدالکریم حائری یزدی
- مقدمه بر تفسیر «القرآن و العقل» سید نورالدین اراکی
مرگ
اراکی، در ۸ آذر ۱۳۷۳ در قم درگذشت و پس از اقامه نماز توسط محمدتقی بهجت در حرم فاطمه معصومه به خاک سپرده شد.
پانویس
- تقويم و مناسبتهای ماه جمادی الثانی اهل البیت علیهم السلام
- «صفحه محمدعلی اراکی در بانک مدفن». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ مه ۲۰۲۱.
- معروف به سلطان‌آبادی.
- مجله حوزه، ش ۹، ص ۱۵۰؛ روزنامه رسالت، ش ۲۵۷۷، ۱۳۷۶/۹/۱۰.
- محمدباقر خوانساری، جلد ۲، صفحهٔ ۱۹۸
- مجمع الفوائد، صفحه ۱–۴۳
- آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، جلد ۶
- محمدباقر خوانساری، جلد ۲، صفحهٔ ۱۹۸
- مجمع الفوائد، صفحه ۱–۴۳
- آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، جلد ۶
- انصاری قمی، «شیخ الفقها و المجتهدین آیت الله العظمی شیخ محمدعلی اراکی»، ۱۳۷۳ش، ص۹۵
- «به بهانه سالروز رحلت آيت‌الله اراکي؛ تعبير اعجاب‌انگيز آيت‌الله بهجت در فراق شيخ‌الفقهاء». ایسنا.
- صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۴۰
- صدرایی خویی، آیت الله اراکی (یک قرن وارستگی)، باهمکاری ابوالفضل حافظیان، ۱۳۷۴ش، ۶۸و۷۳
- پروین‌زاد، نظریه‌پردازی در علوم انسانی، ۱۳۸۲، ص۶
منابع
- جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم. گلشن ابرار. ج ۲، چ ۳، نشر معروف، قم: ۱۳۸۵.
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به محمدعلی اراکی در ویکی‌گفتاورد موجود است. |