سید موسی شبیری زنجانی

سید موسی شُبیری (حسینی) زنجانی (زادهٔ ۹ اسفند ۱۳۰۶ در قم[1]) از مراجع تقلید شیعه ایرانی است.

آیت‌الله العظمی

سید موسی شبیری زنجانی
شبیری زنجانی در سال ۱۳۹۱
اطلاعات شخصی
زاده۹ اسفند ۱۳۰۶ (۹۳ سال)
قم،
دیناسلام
مذهبشیعه دوازده‌امامی
زمینه‌های علمیفقه، اصول، رجال
تحصیلاتحوزه علمیه قم
حوزه علمیه نجف
مرتبه
استادانسید احمد زنجانی (پدرش)
میرزا محمود حسینی زنجانی
سید محمد محقق داماد
سید حسین طباطبایی بروجردی
سید ابوالقاسم خویی
رتبه حوزویآیت‌الله العظمی
وبگاهhttp://zanjani.ir

زندگی

پدرش سید احمد زنجانی سال‌ها در مدرسه فیضیه قم نماز جماعت را برگزار می‌کرد که بسیاری از جمله سید روح‌الله خمینی در نمازش شرکت می‌کردند. اکنون سال‌هاست که او به جای پدرش امام جماعت نماز مغرب و عشا در حرم فاطمه معصومه و نماز ظهر و عصر در مدرسه فیضیهٔ قم است.[2]

تحصیلات

وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی، فراگیری علوم دینی را آغاز کرد و مقدمات و ادبیات و سطح را به پایان رساند. او از سال ۱۳۱۷ شمسی تحصیلات حوزوی خود را در قم آغاز کرد و در دو دوره پس از ۱۳۳۲ برای فراگیری علوم دینی به نجف نیز رفت.[3]

از سید احمد زنجانی (پدرش)، محقق داماد، ابوالقاسم خویی و سید حسین طباطبایی بروجردی، فقه و اصول را فرا گرفت. مطالعات رجالی او زبان‌زد دانشمندان شیعه می‌باشد. شیوه درس خارج فقه او نیز تکیه بر مباحث رجالی، علاوه بر دقت در متن و دلالت روایات است.[2]

از جمله روحانیونی که در دوران تحصیل با وی در ارتباط بودند می‌توان به سید محمد بهشتی، سید موسی صدر، سید عزالدین حسینی زنجانی ،سید مهدی روحانی، سید عبدالرحیم هاشمی نسب، میرزا علی احمدی میانجی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید ابوالفضل میرمحمدی، سید اسماعیل موسوی زنجانی، و محقق طباطبایی، عبدالکریم خوئینی زنجانی و شیخ حسن حیدری زنجانی از حوزه علمیه نجف اشاره کرد.

او از سال ۱۳۴۷ تا امروز به تدریس در حوزه علمیه قم مشغول است و از محمد خاتمی، عبدالله نوری، حسن و حسین خمینی، محمد هادی مفتح، نورالله عطاردی تهرانی، عبدالمجید معادیخواه و دو فرزند سید علی خامنه‌ای به عنوان شاگران شناخته شده وی می‌توان نام برد.[3]

سایر شاگردان وی عبارتند از: مهدی شب زنده دار، مسیح بروجردی، سید محمد شبیری و سید جواد شبیری، علی اعلائی، حسین حلبیان و مهدی خراسانی.

مرجعیت
شبیری زنجانی در سال ۱۳۹۲

در سال ۱۳۷۳ یکی از هفت مرجعی بود که پس از درگذشت محمدعلی اراکی از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم معرفی شد، اما مدت زیادی از تن دادن به مرجعیت خودداری کرد. وی پرداخت شهریه برای طلبه‌ها در قم ندارد.[4] همچنین وی تا نیمه سال ۱۳۹۲ اقدام به تأسیس سایت برای دفتر خود نکرد.[4] زندگینامه خود را انتشار نداده بود. تا سال ۱۳۷۷ رساله توضیح‌المسائلی منتشر نکرده بود و همین عوامل باعث شده شهرت چندانی در میان عموم نداشته باشد.[4]

دیدگاه‌ها

فعالیت‌های سیاسی
نماز شبیری زنجانی بر حسینعلی منتظری

اینگونه معروف شده‌است که شبیری دخالت چندانی در مسائل حکومتی ندارد[4] و از علنی کردن انتقاد و نظرات خود خودداری می‌کند و به رایزنی‌ها و چانه‌زنی‌های پشت پرده باور دارد ولی درعین حال تلاش فراوانی برای رهایی حسینعلی منتظری از حبس خانگی نمود. با توجه به اینکه فرزندان سید علی خامنه‌ای شاگرد وی بوده‌اند، اعتراض او نقش مهمی در رفع حصر حسینعلی منتظری داشت.[4] او همچنین در آزادی محسن میردامادی که به خاطر همراهی با «اعتراضات سال ۸۸» به زندان افتاده بود، نقش به‌سزایی داشت که در همان زمان محسنی اژه‌ای در تلویزیون ایران، از آزادی میردامادی با «وساطت یکی از مراجع» خبر داد. همچنین گفته شده وی کماکان از اعدام شیخ استخاره معروف به جعفری‌تبار ممانعت می‌کند. نام شبیری پیش از انقلاب ۱۳۵۷ در چند اعلامیه و نامه سرگشاده مشهور علیه مقامات وقت سلطنتی دیده می‌شود.

درپی انتشار فایل صوتی مکالمات حسینعلی منتظری با اعضای هیئت مرگ سال ۶۷ (اعدام سراسری زندانیان سیاسی) که طی آن گفتگو، وی به اعدام‌های مذکور اعتراض نموده بودند، احمد منتظری فرزند وی، به دلیل انتشار این فایل صوتی و با اتهامات «اقدام علیه امنیت ملی، افشای فایل دارای طبقه‌بندی سری و تبلیغ علیه نظام»، در ۷ آذر ۱۳۹۵ توسط دادگاه ویژهٔ روحانیت به ۲۱ سال حبس تعزیری و سه سال خلع لباس محکوم گردید.[8] منابع خبری در ۱۴ اسفند همان سال، خبر آزادی احمد منتظری را با پا در میانی یکی از مراجع تقلید، منتشر نمودند.[9] برخی منابع خبری، این مرجع تقلید را سید موسی شبیری زنجانی می‌دانند.[10]

دیدار با علی لاریجانی (راست) و حسن روحانی (چپ)

در سال ۱۳۸۸، او به همراه سید عبدالکریم موسوی اردبیلی با حسینعلی منتظری دیدار کردند. در این دیدار که در دهکدهٔ خاوه از توابع شهر قم (محل سکونت تابستانی منتظری) صورت گرفت، دربارهٔ مسایل فقهی باهم تبادل افکار کردند.[11] وی همچنین در سال ۱۳۸۹ در جریان نخستین سفر سید علی خامنه‌ای به شهر قم پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸، در دفترش در قم با او دیدار کرد. در سال ۱۳۹۷ شبیری زنجانی به منزل عبدالله نوری رفت که در آنجا عده‌ای از اصلاح‌طلبان از جمله سید محمد خاتمی حضور داشتند و با او دیدار کردند که این دیدار وی با واکنش تند محمد یزدی روبرو شد.[12]

او بر پیکر هاشم تقدیری سبزواری، حسینعلی منتظری، جلال الدین طاهری اصفهانی، سید عزالدین حسینی زنجانی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید صادق فقیه سبزواری، محی‌الدین حائری شیرازی، سید مجتبی موسوی لاری ، سید ابوالفضل میرمحمدی و یوسف صانعی نماز میت اقامه کرده‌است.[13][14]

نامه محمد یزدی

در ۵ آبان ماه ۱۳۹۷ نامه‌ای با امضای محمد یزدی دبیرکل جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خطاب به وی منتشر شد که به دلیل ملاقات وی با محمد خاتمی و عبدالله نوری و موسوی خویینیها به وی اعتراض کرد و این ملاقات را موجب ناراحتی و تعجب خواند و خواستار عدم تکرار چنین مواردی شد.[12]

واکنش‌ها

لحن تهدیدآمیز این نامه، سبب واکنش‌های متفاوتی در میان حوزویان و دانشگاهیان بود و بازتاب گسترده در فضای مجازی و روزنامه‌ها به دنبال داشت.[15] از جمله این واکنش‌ها، استعفاء عندلیب همدانی (عضو شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم) از این شورا بود. علی مطهری در واکنش به این نامه اظهارات یزدی را تهدیدآمیز و موجب وهن روحانیت و حوزه توصیف کرد. اسدالله بیات زنجانی نیز در تماس تلفنی با وی، شبیری زنجانی را مایه مباهات امت برشمرد و نامه‌اخیر را لطف‌الهی برای آشنائی بیشتر مردم بالخصوص جوانان با این شخصیت کم‌نظیر علمی دانستند. علی شکوری‌راد دبیر کل حزب اتحاد ملت هم خطاب به محمد یزدی نوشت، شما بخوبی مقام علمی، اخلاقی و مرجعیت شبیری زنجانی را می‌دانید. این نوع حرمت شکنی حریمی را باقی نمی‌گذارد.

تالیفات

در فقه[16]
  1. تحریر الجواهر (کتاب حج)
  2. تجری فتاوی الجواهر (کتاب حج)
  3. شرح بر حج عروة الوثقی (فصل اقسام حج)
  4. حاشیه بر جامع احادیث شیعه مخصوصاً کتاب حج که او بر بسیاری از احادیث این کتاب حاشیه‌های متنی و سندی نوشته‌است تا در موارد نیاز، ساده و قابل فهم باشد.
  5. پژوهش‌هایی در احکام حج
  6. برگزیده‌هایی از کتب فقهی و حدیثی و … به ویژه آنچه با کتاب حج ارتباط دارد.
  7. توضیح المسائل فارسی
  8. دروس اجاره
  9. دروس خمس، تقریرات این دروس به تفکیک هر درس در ۶ مجلد تنظیم و منتشر شده که البته تنظیم کاملی نیست.
  10. دروس نکاح، تقریرات این دروس به تفکیک هر درس به گونه نسبتاً مطلوبی تنظیم شده که تاکنون ۲۰ مجلد آن انتشار یافته‌است.
  11. تقریرات پراکنده‌ای از دروس اساتید
  12. بحث‌هایی در تعادل و تراجیح
  13. بحث‌هایی در قاعده فراغ و تجاوز
  14. کتب مناسک حج (به فارسی و عربی و مناسک مختصری به فارسی با نام مناسک زائر مطابق با فتاوای او)

در حدیث و رجال و درایه[16]
  1. حاشیه بر اکثر کتب حدیثی به ویژه دربارهٔ سند آنها، بالاخص در کتب اربعه
  2. دو تعلیقه بر رجال شیخ: تعلیقه کبیره (تا اواسط باب ما روی عن النبی صلی الله علیه و اله من الحابه) در یک مجلد، و تعلیقه صغیره (تا آخر کتاب) در یک مجلد.
  3. تعلیقات بر کتب رجالی همچون کتاب رجال نجاشی، کتاب رجال نجاشی با تحقیق دقیق او انتشار یافته‌است که البته در آن تنها به ارائه متنی صحیح (نزدیکترین متن به متن مؤلف با توجه به نسخه‌های موجود اکتفا شده‌است.
  4. دروس در درایه و قواعد کلی علم رجال
  5. فهارس رجالی بر اسناد اکثر کتب حدیثی (بجز کتب اربعه) در مجلدات بسیار. این فهارس با دو روش ترتیب الاسانید و اعلام الاسانید با تعیین راوی و مروی عنه تنظیم شده و از آنجا که در معجم رجال الحدیث و نیز در تجرید اسانید الکافی و تجرید اسانید التهذیب سید حسین طباطبایی بروجردی فهرست رجالی کتب اربعه (تا حد نسبتاً مطلوبی) ارائه شده، فهارس او به دیگر کتب حدیثی اختصاص یافته‌است.
  6. اسناد اصحاب اجماع با تعیین راوی و مروی عنه (در پنج جلد) او از فهارس رجالی که سال‌ها وقت و تلاش طاقت فرسا برای تهیه آن صرف کرده‌اند، در بررسی مباحث رجالی و اثبات مبانی خاص خود و نیز در تعلیقاتی که بر اسناد احادیث زده‌اند، استفاده شایانی نموده، و در کنار آن‌ها از فهارس دیگر و نرم‌افزارهای رجالی بهره‌مند می‌باشند.

متفرقه

«[امروزه دیگر] طلبهها محبوبیت سابق را ندارند. در گذشته این صنف محبوب و مورد احترام بود… این‌ها مصیبت‌هایی است که اگر چه سخت است اما باید قبول کرد.»
سید موسی شبیری زنجانی از مراجع تقلید مستقر در قم.[17]

«
»
  • جرعه‌ای از دریا (مجموعه مقالات از وی و همچنین حکایاتی از بزرگان به نقل از وی) این کتاب در مؤسسه کتابشناسی شیعه تهیه و تدوین شده‌است و تا امروز سه جلد از آن منتشر شده‌است که شامل سه بخش زیر است:
  1. فصل اوّل: حاشیه‌های ایشان بر کتب عربی
  2. فصل دوم: حاشیه‌های ایشان بر کتب فارسی
  3. فصل سوم: طریقیات

حاشیه‌های او جنبه علمی دارد و قسمت سوم دربارهٔ شخصیتهای علمی و فرهنگی جهان اسلام بخصوص شیعه بحث شده‌است. این کتاب تا جلد چهارم و پنجم ادامه دارد و هم‌اکنون در حال آماده‌سازی است.

پانویس و منابع
  1. «پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۲ مارس ۲۰۱۴.
  2. «آیت‌الله العظمی حاج سید موسی شبیری زنجانی «دام ظله»». وبگاه مهدویت. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۹ تیر ۱۳۸۸.
  3. حنیف مزروعی. «به بهانه نامه‌ای به یک مرجع تقلید؛ خیزشی در زیر پوست حوزه؟». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۸.
  4. فتحی، علی اشرف (۱۳۸۸). «از نجف آباد تا زنجان» (PDF).
  5. «انسداد (قسمت اول) انسداد از دیدگاه آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی (دام ظلّه)». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۱۷.
  6. «شبکه اجتهاد، مصاحبه با مسئول دفتر آیت‌الله شبیری».
  7. «سایت شبکه اجتهاد».
  8. «بازداشت احمد منتظری، خبرگزاری اسرائیل».
  9. «آزادی منتظری با پادرمیانی یک مرجع تقلید».
  10. سایت خبری زیتون (۶ اسفند ۱۳۹۵). «پشت پرده بازداشت و آزادی غیرمنتظره احمد منتظری».
  11. «سایت دفتر آیت‌الله العظمی منتظری - Ayatollah Montazeri Official Website | Articles». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۰۹.
  12. «نامه تند آیت‌الله یزدی به آیت‌الله شبیری زنجانی». فرارو.
  13. علی تقدیری. «تقدیری سبزواری، حاج شیخ هاشم». پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
  15. «واکنش‌ها به نامه منتقدانه آیت‌الله یزدی به حضرت آیت‌الله شبیری زنجانی / این خبر به روز می‌شود | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». fa.shafaqna.com. بایگانی‌شده از اصلی در 30 اكتبر 2018. دریافت‌شده در 2018-10-29. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  16. «زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله شبیری (حسینی) زنجانی: مرجعی عالیقدر با بیش ازچهل سال تدریس خارج فقه و اصول». وبگاه شفقنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۱.
  17. حضرت آیت‌الله شبیری زنجانی خطاب به مدیر حوزه‌های علمیه کشور: دین خدا را با همین مردم، باید اجرا کنیم/ ورود طلاب به فعالیت‌های سیاسی محبوبیت آنان راکم می‌کند، پایگاه خبری شیعه

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سید موسی شبیری زنجانی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سید موسی شبیری زنجانی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.