سید محمدتقی غضنفری
میرزا سید محمدتقی غضنفری خوانساری از فقها سده چهاردهم هجری، در دی ماه ۱۲۶۴ (خورشیدی) برابر با ربیع الاول سال ۱۳۰۳ (قمری) در شهر خوانسار به دنیا آمد.[1] وی بعنوان موسس و بنیان گذار نماز جمعه، از اولین کسانی است که در دوره معاصر نماز جمعه را اقامه داشتهاست.[2]
![]() | |
شناسنامه | |
---|---|
نام کامل | سید محمدتقی موسوی غضنفری خوانساری |
لقب | آقا میرزا، آیتالله المعظم |
نسب | موسی کاظم |
تاریخ تولد | ۱۲۶۴ (خورشیدی)۱۳۰۳ (قمری) |
زادگاه | خوانسار |
محل تحصیل | خوانسار، بروجرد، قم |
محل زندگی | خوانسار |
تاریخ مرگ | ۱۳۵۰ (خورشیدی) |
مدفن | خوانسار آرامگاه |
اطلاعات آموزشی | |
شاگردان | سید محمد مهدی غضنفری سید محمد هاشم غضنفری ساعی خوانساری حسین انصاریان مسعودی خمینی احمد کروبی ... |
زندگینامه
میرزا سید محمد تقی غضنفری خوانساری در سال ۱۳۰۳ (قمری) مقارن با سال ۱۲۶۴ (خورشیدی) در شهر عالم پرور خوانسار و در خانهای که به علم و ادب مشهور بود، متولد شد. پدرش سید هاشم موسوی خوانساری از سادات موسوی و از علماء و مجتهدین عصر خود بود، سید هاشم موسوی (متولد ۱۲۲۰ شمسی) در دو حوزه علمیه بروجرد و اصفهان دروس فقهی و اصولی خود را نزد اساتید و مراجع وقت مانند سید محمود طباطبایی بروجردی صاحب کتاب مواهب السنیه (عموی پدر سید حسین بروجردی) به پایان رسانده و از برخی مراجع وقت مانند سید محمود موسوی خوانساری (آقا میر عظیم) موفق به دریافت اجازه اجتهاد شد[3]
تحصیلات
میرزا سید محمدتقی غضنفری تحصیلات مقدماتی را در زادگاه خود خوانسار به پایان رساند. در اوایل تحصیل مدتی با مرجع فقید سید محمدتقی خوانساری و شیخ موسی نجفی خوانساری هم مباحثه بود. در سنین نوجوانی در خوانسار از درس میرزا سید محمود ابن الرضا خوانساری (از علمای شهر خوانسار) استفاده برد. بعد از مدتی راهی نجف و کربلا شد و از علماء و مراجع وقت استفاده نمود.[6][7] وی از سوی مراجع تقلید از جمله عبدالکریم حائری یزدی ،میرزای نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، سید ابراهیم حسینی اصطهباناتی، سید ابوتراب موسوی خوانساری و سید احمد خوانساری دارای اجازات روائی و اجتهاد شد.
سید میرزا محمد تقی غضنفری به صورت مستمر به شهر قم سفر میکرد و ضمن زیارت آستانه فاطمه معصومه و امامزادگان، با مراجع تقلید از جمله: سید شهاب الدین مرعشی نجفی و سید محمدکاظم شریعتمداری جلسات مشورتی داشت.[8] وی در واقع از اساتید تأثیرگذار سید شهاب الدین مرعشی نجفی (از مراجع معاصر) بودهاست.[5][9] [10]
خدمات
- تجدید بنا و توسعه حسینیه خوانسار؛
- تجدید بنا و توسعه مسجد دو راه خوانسار؛
- احیای مدرسه علمیه میرباقری خوانسار
- تأسیس نماز جمعه فقاهتی در خوانسار (۱۳۱۴ ه.ش)
- تأسیس مسجد جامع باب المراد قم (۱۳۴۰ ه.ش)
- تاسیس مسجدی در خیابان نخریسی مشهد الرضا
- تعمیر مقبرهٔ سید ابوالقاسم دهکردی در زینبیه اصفهان
- تعمیر مقبره ملا عبدالکریم و ملا عبدالمبین مجتهد خوانساری
- تجدید بنا و توسعه چند مسجد در خمین
- تجدید بنای آستان یکی از امامزادگان خمین
- تجدید بنا و توسعه آستان امامزادگان فرسش در بربرود لرستان
- احیای برخی از مساجد خوانسار و تعیین امام جماعت برای آنها
- احداث دو پل وسیع بر روی رودخانه خوانسار
- حفر چاه آب آشامیدنی و بنای سقاخانه ای مجهز در خوانسار جهت آب شرب مردم
- تجدید بنای دو حمام زنانه و مردانه (این بنا توسط جدشان سید میرحسین خوانساری احداث شده بود)
آثار
از آثار قلمی سید محمد تقی غضنفری می توان به استنساخ (نسخه برداری) تعدادی از کتب علمی و روائی اشاره نمود، از جمله:
- ترجمه بلدالامين (ابراهیم کفعمی)
- جنة الواقیة و الجنة الباقیة معروف به مصباح کفعمی (ابراهیم کفعمی)
- توضیح المقاصد (شیخ بهایی)
- مسار الشیعه (شیخ مفید)
- تقویم المحسنین (ملا محسن فیض کاشانی)
- منهاج السالکین
لازم به ذکر است، این نسخ خطی در گنجینه کتب خطی آستان قدس رضوی می باشد. [4][15] [16][17][18]
فرزندان
- سید محمد مهدی غضنفری
- سید محمد هاشم غضنفری
- سید رضا غضنفری
گوشهای از زندگینامه سید مهدی غضنفری
سید محمدمهدی غضنفری خوانساری در سال ۱۳۳۶ قمری برابر با سال ۱۲۹۷ شمسی در خوانسار متولد شد. وی تحصیلات اولیه و ابتدایی را نزد ملا محمود خوانساری فراگرفت. سپس ادبیات و دورس مقدماتی حوزه را در مدت پنج سال، نزد والدش و میرزا سید محمود ابن الرضا خوانساری گذراند. وی در سال ۱۳۱۲ شمسی به حوزه علمیه قم وارد شد. سید مهدی غضنفری خوانساری سطوح حوزه را نزد محمد علی ادیب تهرانی، میرزا آقا ترابی دامغانی و سید شهاب الدین مرعشی نجفی استفاده برد و دروس خارج فقه و اصول حوزه را نزد مراجع تقلید: سید محمدتقی خوانساری (خارج فقه و اصول)، سید صدرالدین صدر (خارج فقه و اصول)، سید احمد خوانساری (خارج فقه و اصول)، سید محمد حجت کوهکمری (حدود یک سال)، سید حسین طباطبایی بروجردی (خارج فقه)، سید جمالالدین گلپایگانی (مدتی در نجف) و شیخ محمدعلی اراکی گذراند. وی از سوی سید ابوالحسن اصفهانی، میرزای نائینی، سید حسین بروجردی، سید محمدتقی خوانساری، سید احمد خوانساری، سید عبدالهادی شیرازی، سید محمود حسینی شاهرودی و سید محسن حکیم صاحب اجازات روائی و اجتهاد شد.
تدریس
وی در زمان تحصیل در حوزه قم از تدریس نیز باز نماند و با اخذ گواهی عالی تدریس از وزارت معارف در عهد رضا شاه، بعنوان مدرس رسمی حوزه، برای طلاب تدریس می نمود. وی در سال ۱۳۲۲ شمسی کتاب قوانین الاصول میرزای قمی را تدریس می کرد. وی در سال ۱۳۳۴ وارد خمین شد و تا سال ۱۳۵۰ در مسجد جامع بازار خمین مشغول اقامه نماز جماعت و ارشاد مؤمنین بود.بعد از درگذشت پدر در سال ۱۳۵۰ خورشیدی، به درخواست مراجع و مردم خوانسار به این شهر مراجعت نمود و تا پایان عمر، مشغول تالیف، تدریس و اقامه نماز جمعه و جماعت بود. سید مهدی غضنفری خوانساری پس از سالها تلاش و خدمت دینی در مرداد ۱۳۸۲ خورشیدی درگذشت.[5]
گوشهای از زندگینامه سید محمد هاشم غضنفری
سید محمدهاشم غضنفری خوانساری در سال ۱۳۱۸ در شهر خوانسار به دنیا آمد. وی تحصیلات حوزوی خود را از سال ۱۳۳۲ در حوزه علمیه قم شروع کرد. در اوایل تحصیل طی مراسمی از سوی مرجع تقلید شیعیان سید حسین طباطبایی بروجردی همراه با سیدمهدی ابنالرضا خوانساری ملبس به لباس روحانیت شد. سید محمد هاشم غضنفری خوانساری مقدمات و سطوح حوزه را، در نزد غلامعلی حاج شریفی خوانساری، مصطفی اعتمادی، محمد تقی ستوده، علی مشکینی و محمد باقر سلطانی طباطبایی گذراند. در دوره خارج فقه و اصول از نزد اساتیدی مانند: سید حسین بروجردی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید محمدکاظم شریعتمداری، سید محمد محقق داماد، شیخ ابوالفضل خوانساری و سید محمد رضا بهاءالدینی استفاده کرد. بعد از آن به نجف عزیمت کرد و ضمن زیارت بارگاه امیرالمؤمنین و عتبات مقدسات، در مدرسه «آیت اللّه بروجردی» نجف ساکن و از درس، سید ابوالقاسم خوئی، سید محمود شاهرودی و سید محسن حکیم استفاده نمود. وی اجازاتی از سوی سید محمد مهدی کاظمینی خوانساری (سال ۱۳۴۰)، سید احمد خوانساری، سید شهاب الدین مرعشی، سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خوئی دریافت نمود.
وی با سید رضا بهاءالدینی (از مراجع تقلید) بسیار مأنوس بود و در دوره جوانی و زمان حیات سید حسین طباطبایی بروجردی از سوی وی به روستاهای اطراف قم، جهت ایام ماه رمضان و ماه محرم سفر میکرد. تأسیس مسجد دوازده امام قم، اقامه نماز جمعه و جماعت در خوانسار، روحانی کاروان حج در چندین سال (دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰) و تأسیس هیئتهای مذهبی از جمله فعالیتهای وی بشمار میآید.
سید هادی غضنفری خوانساری
سید هادی غضنفری خوانساری فرزند ارشد سید محمد هاشم غضنفری خوانساری و از اساتید حوزه علمیه قم میباشد. وی در سال ۱۳۳۷ خورشیدی در شهر قم متولد شد. در سال ۱۳۵۲ وارد حوزه علمیه قم شد و تحصیلات خود را در این حوزه شروع کرد، وی ادبیات و سطوح حوزه را نزد محمدتقی ادیب نیشابوری (در مشهد)، محمد علی مدرس افغانی، سید یونس عرفانیان، زین العابدین باکویی، مصطفی اعتمادی تبریزی، محمد تقی ستوده، قدرتالله وجدانی فخر، محمد فاضل لنکرانی و دوزدوزانی گذراند و دوره خارج فقه و اصول را نزد سید محمدرضا گلپایگانی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید محمدکاظم شریعتمداری، شیخ محمد امامی خوانساری (مدتی در اراک) و سید محمد صادق روحانی استفاده برد. سید هادی غضنفری خوانساری اجازات روائی و اجتهاد خود را، از سوی مراجعی چون: سید شهاب الدین مرعشی نجفی، شیخ محمدعلی اراکی، سید عبدالله شیرازی، سید مصطفی صفایی خوانساری، شیخ ابوالفضل خوانساری، سید مرتضی فیروزآبادی، سید محمد شیرازی، و سید محمد وحیدی شبستری دریافت نمود. تاسیس ده ها مسجد، حسینیه و کتابخانه از فعالیت های وی به شمار می رود. وی در حال حاضر مشغول تألیف و تدریس برای طلاب حوزه علمیه است. کتاب مصادرالاجتهاد و مبانی الاستنباط عندالامامیه از تالیفات وی است. این کتاب در سه بخش اصول فقه، فقه و علم رجال، تراجم و درایه نوشته شده است.
- سید محسن غضنفری خوانساری:
سید محسن غضنفری خوانساری دیگر فرزند اهل علم سید محمد هاشم غضنفری خوانساری است، سید محسن غضنفری تحصیلات اولیه را در خوانسار و در حوزه علمیه ولی عصر گذراند، سپس به قم مراجعت کرد و نزد اساتید حوزه علمیه قم به فراگیری علوم حوزوی مشغول شد، وی هماکنون مشغول فعالیتهای اجتماعی و دینی میباشد.[2][5]
نوادگان اهل علم
- شیخ اسماعیل غضنفری
- سید محمد غضنفری
- سید هادی غضنفری
- سید اصغر غضنفری
- سید محسن غضنفری
- سید تقی غضنفری
- سید جعفر غضنفری
شجرهنامه
«العالم الکامل المیرزا سید محمدتقی غضنفری بن العالم الکامل الزکی سید هاشم بن سید میر محمد بن سید میرباقر بن سید حسین بن سید حسن بن سید حسین بن سید میر غضنفر بن سید علی بن سید محمود بن سید کمال الدین بن سید شهسوار بن سید شریف الدین بن سید سلیمان بن سید سلمان بن سید شرف بن سید ذوالفقار بن سید زینالعابدین سلطان بن سید ابراهیم بن سید کریمالدین بن سید رکنالدین ملک بن سید زینالدین بن سید صالح القصیر بن سید محمد بن سید محمود بن سید حسین بن سید حسن بن سید احمد بن سید صالح القصیر بن سید ابراهیم بن سید عیسی بن سید حسن بن سید یحیی بن سید ابراهیم بن سید حسن بن سید عبدالله العوکلانی بن الامام موسی کاظم» [23][24] [25]
خاطرات
- سید محمد هاشم غضنفری خوانساری فرزند سید میرزا محمدتقی غضنفری خوانساری در خاطرات خود نقل میکند:
«زمانی که بنده و برادر و خواهرهایم در سنین نوجوانی بودیم (حدود ۱۰ سالگی وی) پدرمان مقید بود در روزهایی که هوای خوانسار مساعد بود، بعد از اقامه نماز صبح، ما را برای پیادهروی و کوهنوردی به کوههای اطراف شهر میبرد و ما حدود دو ساعت پیادهروی و ورزش میکردیم، و زمانی که به منزل برمیگشتیم با اشتهای زیادی صبحانه میل میکردیم.»
- یکی از علما نقل میکرد:
«سید میرزا محمد تقی غضنفری خوانساری جهت زیارت آستانه فاطمه معصومه به طور مرتب از خوانسار به قم سفر میکرد و علما و مراجع وقت از جمله آیات سید محمد کاظم شریعتمداری و سید شهاب الدین مرعشی نجفی به دیدن وی میآمدند، و بعد از چند روز سید میرزا محمد تقی غضنفری به بازدید میرفت، از جمله به بازدید یکی از مراجع وقت آمد و مشاهده کرد، در اندرون بیت آن مرجع فرش سادهای پهن است و در بیرونی آن زیلو، و پیشنهاد میکند که «یا هر دو مکان را فرش یا هر دو را زیلو کنید» ، که در همان جلسه پیشنهاد سید مورد اجابت قرار میگیرد و از سوی آن مرجع در هر دو مکان فرش پهن میگردد.»
- برگرفته از خاطرات علیاکبر مسعودی خمینی:
«علاقه خانواده ایشان به روحانیت به حدی بود، که با آن وضع اقتصادی، هر شب جمعه از حاج میرزا سید محمدتقی خوانساری پدر آیتالله حاج سید مهدی خوانساری غضنفری دعوت میکردند تا به منزل ایشان بیاید و آبگوشت و نان و پنیری با هم تناول کنند. وارستگی و زهد خوانساری، در آیتالله مسعودی تأثیر به سزایی داشت و او را بیش از پیش، به در پیش گرفتن مسیر عالمان ربّانی تشویق میکرد. از دیگر کسانی که انگیزه ایشان را برای ورود به حوزه فزونی بخشید، حاج شیخ احمد آل طاهر از شاگردان عارف واصل آخوند کاشانی در اصفهان بود که برای اقامه نماز و پیشوایی مردم به خمین آمده بود. رفتار و سخنان دلنشین ایشان، کودکِ خردسالِ آن روز را شیفته و حیران خود کرده بود. وی، بعدها جامع المقدمات را نزد ایشان فرا گرفت».
- خاطره شیخ حسین انصاریان خوانساری:
انصاریان از کودکی با چهرههایی مانند حاج سید میرزا محمدتقی غضنفری از علمای بزرگ شهر خوانسار مأنوس بود وی خاطرهای از وی را چنین بیان کردهاست: «سال اولی که به سلک محصلان دینیّه درآمده بودم، و خبر آن به مرحوم غضنفری رسید، در منزل خود به مناسبت طلبگی من مهمانی خاطره انگیزی را ترتیب داد و در آن مهمانی از بستگان پدری و عدهای از اهالی محل را دعوت نمود. این مهمانی از آن عالم وارسته آن هم به مناسبت اینکه من قدم در وادی علم گذاشته بودم آن هم در سنین جوانی، اثر تشویقی بسزایی در من داشت. مرحوم غضنفری عالمی وارسته و ساده زیست بود و سالها در شهر خوانسار در زمان طاغوت نماز جمعه را اقامه مینمود».[4]»
درگذشت
سید محمدتقی غضنفری خوانساری پس از یک عمر تلاش و خدمت دینی در روز جمعه، ششم فروردین ماه ۱۳۵۰ برابر با بیست و هشتم محرم الحرام ۱۳۹۱ قمری، در شهر خوانسار درگذشت؛ و ۴۰ روز بازار این شهر تعطیل شد. مجالس فاتحه متعددی در شهرهای مختلف برگزار گردید و از سوی سید محمدرضا گلپایگانی، سید محمدکاظم شریعتمداری، سید شهاب الدین مرعشی نجفی (در قم) و سید احمد خوانساری و سید محمد باقر اسدی خوانساری (در تهران) مجالس فاتحهای منعقد گردید. میر محمدمهدی سلطان العماء حسینی خاتون آبادی (امام جمعه اصفهان) در مسجد سرخی اصفهان مجلس با عظمتی با حضور مردم اصفهان برگزار نمود. شیخ محمد حسین آل طاهر نیز در خمین و در مسجد جامع این شهر مجلس یادبودی بر پا نمود. شیخ ابوالقاسم محمدی گلپایگانی (امام جمعه گلپایگان) نیز مجلس ترحیم مفصلی در شهر گلپایگان برگزار نمود که همه علما و مجتهدین منطقه در آن حضور داشتند. از سوی دکتر سید مجتبی جعفری خوانساری نماینده مردم گلپایگان و خوانسار در مجلس شورای ملی نیز، مراسم هفتم در حسینیه مرکزی خوانسار برگزار گردید. [26] [27][28][29]
پانویس
- ریحانة الادب، ج ۳، ص ۳۶۶؛ الکنی و الالقاب، ج ۲، ص ۱۹۸؛ طبقات اعلام الشیعة، ج ۱، ص ۲۱۱؛ فوائد الرضویه، ص ۴۰۳.
- سالگرد درگذشت اقامه کننده اولین نماز جمعه در ایران بایگانیشده در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine خوانسار نیوز
- بایگانیشده در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine.
- «بر چشمه ساران حضور». پایگاه اطلاعرسانی حوزه نت. ۱۸/۷/۸۷. دریافتشده در ۱۸ خرداد ۱۳۹۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - آشنایی با علوم اسلامی. pp. جلد سوم صفحه 96.
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج ۱، ص ۴۵۸.
- «حضرت آیتالله خوانساری». تبیان. بایگانیشده از اصلی در 25 فوریه 2016. دریافتشده در 28 بهمن ماه 1394. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - «بر چشمه ساران حضور». پایگاه اطلاعرسانی حوزه نت. ۱۸/۷/۸۷. دریافتشده در ۱۸ خرداد ۱۳۹۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ب میراث جاودان صدا و سیمای قم
- «آیت الله سید احمد خوانساری، تندیس پارسایی». پایگاه اطلاعرسانی حوزه نت. ۱۹۶۳-۰۱-۰۹. دریافتشده در ۲۰۱۶-۰۳-۰۱.
- «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰.
- WorldCat library catalog
- مناهج المعارف در بیان اصول دین، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
- مناهج المعارف در اصول دین، بنیاد محقق طباطبایی
- «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷. دریافتشده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰.
- WorldCat library catalog
- مناهج المعارف در بیان اصول دین، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
- مناهج المعارف در اصول دین، بنیاد محقق طباطبایی
- محمدباقر خوانساری، جلد ۲، صفحهٔ ۱۹۸
- مجمع الفوائد، صفحه ۱–۴۳
- آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، جلد ۶
- خاندان خوانساری، دانشنامه جهان اسلام
- روضاتی، سیداحمد (۱۳۵۱). مناهج المعارف. تهران، چاپخانه حیدری.
- بزرگداشت فقیه محقق آیتالله العظمی میر سید ابوالقاسم جعفر خوانساری معروف به میرکبیر، سازمان تبلیغات اسلامی
- مناهج المعارف - نسخه متنی، کتابخانه دیجیتالی تبیان
- مجله مجموعه حکمت، ص ۴۹–۵۱؛ مجله حوزه، ش ۱۲، ص ۴۳؛ مجموعهای از مکتوبات، سخنرانیها و پیامهای آیتالله کاشانی، ج ۳، ص ۵۶، گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازی، ج ۱، ص ۳۲۶.
- «سید». ويکی شيعه. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۷.
- hawzah.net https://hawzah.net/fa/Question/View/8585/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B9%D8%B4%DB%8C-%D9%86%D8%AC%D9%81%DB%8C-(%D8%B1%D9%87). دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۷. پارامتر
|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - [http://fa.shafaqna.com/news/269784 شفقنا
منابع
- سنگربانان اسلام، نوشته سید هادی غضنفری، ج ۱، ص ۲۹، نشر نور، سال ۱۳۷۲ قم
- اجتهاد
- گلشن ابرارنوشته جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، ج ۲، چاپ ۳، نشر معروف، قم ۱۳۸۵.
- استاد انصاریان
- خوانسار روح من است
- گنجینه دانشمندان
- کتاب انقلاب عاشورا، خاطرات ساعی خوانساری
- زندگینامه آیتالله سید محمدتقی غضنفری تألیف آیتالله سید مهدی ابن الرضا (ضیاءالابصار، جلد دوم)